LAIPELI Taua Le‘o ‘I HE ‘INITANETÍ
Taua Le‘o
LAIPELI ‘I HE ‘INITANETÍ
Faka-Tonga
ʻ
  • ʻ
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • TOHI TAPU
  • ‘Ū TOHI
  • NGAAHI FAKATAHA
  • w05 8/15 p. 8
  • ʻI he Tahi ʻo Kālelí

‘Ikai ala ma‘u ha vitiō

Kātaki, ‘oku ‘ikai ma‘u ha vitiō.

  • ʻI he Tahi ʻo Kālelí
  • Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2005
  • Fakamatala Meimei Tatau
  • ʻOku Malava ke Maluʻi Kitaua ʻe Sīsū
    Ako mei he Faiako Lahí
  • Naʻe Tūkia ʻi ha Motu
    Ko ʻEku Tohi ʻo e Ngaahi Talanoa Faka-Tohitapú
  • Lue ʻa Sīsū ʻi he Fukahi Tahí
    Ngaahi Lēsoni ʻe Lava Ke Ke Ako mei he Tohi Tapú
  • Fakasīlongoʻi ʻo ha Fuʻu Matangi Fakalilifu
    Ko e Moʻungaʻi Tangata Lahi Taha Kuo Moʻui Maí
Sio ki he Me‘a Lahi Ange
Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2005
w05 8/15 p. 8

ʻI he Tahi ʻo Kālelí

KO HA fakamatala ʻoku lēkooti ʻi he Maake 4:​35-41 ʻoku hā ai naʻe heka ʻa Sīsū mo ʻene kau ākongá ʻi ha vaka ke kolosi ʻi he Tahi ʻo Kālelí. ʻOku tau lau: “Pea tō mai ha fuʻu ʻahiohio, pea kamata heka ʻa e ngāhi peau ki he vaka, pea kamata ngoto ʻa e vaka. Ka naʻe ʻi he taumuli ʻa Sisū, ʻo ne mohe ki he meʻa fakamolū.”

Ko e feituʻu pē ʻeni ʻe taha ʻoku hā ai ʻa e foʻi lea faka-Kalisi ki he “meʻa fakamolū” ʻi he Tohi Tapú. Ko ia ai, ʻoku ʻikai ʻiloʻi ʻe he kau poto mataotaó ʻa e ʻuhinga totonu matematē ʻo e foʻi leá ʻi hono ngāueʻaki hení. Ko e lahi taha ʻo e ngaahi Tohi Tapú ʻoku nau liliu ʻa e foʻi leá ko e “pilo” pe “mea fakamolū.” Ka, ko e hā koā ʻa e natula ʻo e meʻa ko iá? Ko hono ngāueʻaki ʻe Maʻake ʻa e muʻanauna paú, ki he meʻa fakamoluú, ʻoku fokotuʻu mai ai ko ha konga ia ʻo e naunau ʻo e vaká. Ko ha vaka naʻe maʻu ʻo ofi ki he Tahi ʻo Kālelí ʻi he 1986 kuó ne ʻomai ai ha mahino ʻoku ala maʻu ki he foʻi lea faka-Kalisi ko ʻení ʻi hono ngāueʻaki ʻe Maʻaké.

ʻOku fakahaaʻi ʻe he fakatotoló ko e vaka mita ʻe valú naʻe fakaleleʻaki ʻa e lā mo e foheʻuli. Naʻe ngāueʻaki ia ki he toutaí pea naʻe ʻi ai hano taumuli fakalaupapa ke tuku ai ʻa e kupenga lahi mo mamafá. ʻOku ʻi ai ʻa e tui naʻe ngāueʻaki ʻa e vaká ni ʻi he vahaʻa ʻo e 100 K.M. mo e 70 T.S. pea ko e faʻahinga vaka tatau nai ʻeni naʻe ngāueʻaki ʻe Sīsū mo ʻene kau ākongá. Ko Shelley Wachsmann, naʻe kau ʻi hono keli hake ʻo e vaká, naʻá ne faʻu ʻa e tohi The Sea of Galilee Boat​—An Extraordinary 2000 Year Old Discovery. ʻOkú ne pehē ko e “meʻa fakamolū” naʻe mohe ai ʻa Sīsuú ko ha tangai ʻoneʻone naʻe ngāueʻaki ko e fakamamafa. Ko ha tangata toutai taukei ʻi he toutai kupengá mei Jaffa naʻá ne pehē: “ʻI he taimi naʻá ku kei siʻi aí, ko e ngaahi vaka naʻá ku ngāue ai ʻi he Metiteleniané naʻa nau ʻave maʻu pē ha tangai ʻoneʻone ʻe taha pe ua. . . . Naʻe fakaheka maʻu pē ʻa e ongo tangai ʻoneʻoné ke fakamamafaʻaki ʻa e vaká. Ka ʻi he taimi naʻe ʻikai ke ngāueʻaki ai iá, naʻa mau tuku ia ʻi lalo ʻi he laupapa ʻo e taumulí. Pea, kapau naʻe ʻi ai ha taha naʻe helaʻia, te ne totolo ki lalo ki he taumulí, ʻo ngāueʻaki ʻa e tangai ʻoneʻoné ko ha pilo, peá ne mohe ai.”

ʻOku tui ʻa e kau poto mataotao tokolahi naʻe ʻuhinga ʻa e fakamatala ʻa Maʻaké naʻe mohe ʻa Sīsū ʻi ha funga tangai ʻoneʻone fakamamafa ʻi lalo ʻi he laupapa he taumulí, ʻa e konga malu taha ʻo e vaká he lolotonga ʻo ha matangi. Tatau ai pē pe ko e hā ʻa e faʻunga tonu matematē ʻo e pilo ko iá, ko e meʻa ʻoku mahuʻinga angé ko e meʻa ko ia naʻe hoko ki muí. ʻAki ʻa e tokoni mo e mālohi ʻo e ʻOtuá, naʻe fakanonga ai ʻe Sīsū ʻa e tahi hou-tuʻu ʻi he matangí. Naʻa mo e kau ākongá naʻa nau ʻeke: “Ko hai tū ʻeni? he naʻa mo e matangi mo e tahi ʻoku fakaongo kiate ia.”

    ʻŪ Tohi Faka-Tonga (1987-2026)
    Hū ki Tu‘a
    Hū ki Loto
    • Faka-Tonga
    • Share
    • Sai‘ia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Makatu‘unga Hono Ngāue‘akí
    • Polisī Fakafo‘ituitui
    • Privacy Setting
    • JW.ORG
    • Hū ki Loto
    Share