LAIPELI Taua Le‘o ‘I HE ‘INITANETÍ
Taua Le‘o
LAIPELI ‘I HE ‘INITANETÍ
Faka-Tonga
ʻ
  • ʻ
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • TOHI TAPU
  • ‘Ū TOHI
  • NGAAHI FAKATAHA
  • w07 6/15 p. 3-4
  • Tēkina ʻi ha Tahi ʻo e Ngaahi Tuʻunga Feliliuaki

‘Ikai ala ma‘u ha vitiō

Kātaki, ‘oku ‘ikai ma‘u ha vitiō.

  • Tēkina ʻi ha Tahi ʻo e Ngaahi Tuʻunga Feliliuaki
  • Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2007
  • Fakamatala Meimei Tatau
  • Tuʻunga Fakaeʻulungāngá
    ʻĀ Hake!—2019
  • 7 Akoʻi Fakaeʻulungaanga
    ʻĀ Hake!—2018
  • Taulaʻaki ʻa e Ngaahi Tuʻunga Tuʻuloa
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2007
  • Taimi Naʻe Mātuʻaki Hōloa ai ʻa e Tuʻunga Fakaeʻulungāngá
    ʻĀ Hake!: Taimi Naʻe Mātuʻaki Hōloa ai ʻa e Tuʻunga Fakaeʻulungāngá
Sio ki he Me‘a Lahi Ange
Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2007
w07 6/15 p. 3-4

Tēkina ʻi ha Tahi ʻo e Ngaahi Tuʻunga Feliliuaki

ʻOKU pehē ʻi ha talatupuʻa manakoa, naʻe ʻalu takai holo ha tangata lolotonga ʻene ʻaho leleí mo ha maama matangi ʻi haʻane fekumi loto-ʻalovili kae kulanoa ki ha tangata ʻulungāanga lelei. Ko e hingoa ʻo e tokotahá ni ko Tiosinesi, ko ha filōsefa ʻa ia naʻe nofo ʻi ʻAtenisi ʻi he senituli hono fā K.M.

Pe ʻoku moʻoni ʻa e talatupuʻa ko iá ʻoku ʻikai lava ke fakapapauʻi. Kae kehe, kapau naʻe moʻui ʻa Tiosinesi he ʻahó ni, heʻikai fakaʻohovale kapau naʻe fiemaʻu ke ne fekumi ke toe lahi ange ke maʻu ha faʻahinga ʻoku ʻulungāanga taau. ʻOku hā ngali fakafisingaʻi ʻe he tokolahi ʻa e tui ko ia ʻoku totonu ke maʻu ʻe he kakaí ha faʻahinga tuʻunga pau fakaeʻulungāanga. ʻOku faʻa ʻave ʻe he mītiá ʻetau tokangá ki he ngaahi meʻa fakamā—ʻi he moʻui fakafoʻituituí, ʻi he puleʻangá, ʻi he ngāué, ʻi he sipotí, ʻi he feohiʻanga pisinisí pea ʻi he ngaahi tafaʻaki kehe. Ko e lahi ʻo e ngaahi tuʻunga naʻe lotoʻaki ʻi he ngaahi toʻutangata he kuohilí ʻoku ʻikai kei fakaʻapaʻapaʻi ia. Ko e ngaahi tuʻunga ne ʻosi fokotuʻú ʻoku toe fai hono vakaiʻi pea ʻoku ʻikai ke faʻa tali. Ko e ngaahi tuʻunga leva ʻe niʻihi ʻoku tokaʻi pē ʻa e foʻi fakakaukaú ka ʻoku ʻikai ke ngāueʻaki.

“Kuo mole atu ʻa e ʻaho ʻo e ngaahi tuʻunga fakaeʻulungāanga ne talilahiá,” ko e lau ia ʻa e sōsiolosia fakalotu ko Alan Wolfe. ʻOkú ne toe pehē: “Kuo ʻikai ha toe taimi ʻi he hisitōliá ʻe ʻi ai ha ongoʻi lahi, heʻikai lava ke falala ʻa e kakaí ki he ngaahi talatukufakaholó mo e ngaahi kautahá ke ne tataki fakaeʻulungāanga kinautolu.” ʻI he fekauʻaki mo e taʻu ʻe 100 kuohilí, ʻoku fakamatala ai ʻa e Los Angeles Times ki he fakahaaʻi ʻe he filōsefa ko Jonathan Glover ko e hōloa ʻa e lotú mo e ngaahi lao fakaeʻulungāanga fakalūkufuá naʻe kaunga lahi ia ki he holofa ki he fakamālohí ʻi māmani lahi.

Kae kehe, ko e puputuʻu ko ia ʻi he ngaahi tuʻunga ʻoku talilahiá, kuo ʻikai ke taʻofi ai ʻa e kakai ʻe niʻihi mei heʻenau fekumi ki ha lao fakaeʻulungāanga. ʻI he ngaahi taʻu siʻi kuo maliu atú, naʻe fakahaaʻi ai ʻe Federico Mayor, ko e talēkita-pule ki muʻa ʻo e UNESCO, ʻo pehē “ʻoku laka hake ʻi ha toe taimi ki muʻa, ʻa e fakautuutu ʻo e tokanga lahi ʻa e māmaní ki he tuʻunga fakaeʻulungāangá.” Ka ko e taʻemalava ʻa e māmaní ke ngāueʻaki ʻa e ngaahi tuʻunga leleí ʻoku ʻikai ʻuhinga ai iá ʻoku ʻikai ha ngaahi tuʻunga lelei ʻa ia ʻe lava pea ʻoku totonu ke ngāueʻaki.

Kae kehe, ʻoku lava nai ke loto-tatau ʻa e kakai kotoa pē ki he ngaahi tuʻunga ke ngāueʻakí? ʻOku hā mahino ʻoku ʻikai. Pea kapau ʻoku ʻikai ha ngaahi tuʻunga ke felotoi ai ʻi he tonú mo e halá, ʻe lava fēfē ke fakafuofuaʻi ʻe ha taha ha tuʻunga pē? Ko e tui kehekehe pehē ki he ʻulungāangá ʻoku manakoa ia he ʻahó ni. Neongo ia, ʻoku lava ke ke sio ko e fakakaukaú ni kuo ʻikai moʻoni ke ne fakaleleiʻi ʻa e ʻulungāangá fakalūkufua.

Ko e faihisitōlia Pilitānia ko Paul Johnson ʻokú ne tui mālohi ko e filōsofia ko eni ʻo e tui kehekehé kuo tokoni ia ke “fakavaivaiʻi . . . ʻa e ongoʻi mālohi fakafoʻituitui kuo fakatupulekina pea mo e fatongia ki ha lao fakaeʻulungāanga kuo fokotuʻu mo moʻoní” ʻa ia naʻe ngali talilahia ki muʻa ʻi he kamataʻanga ʻo e senituli hono 20.

ʻI heʻene peheé leva, ʻe malava ke maʻu ha “lao fakaeʻulungāanga kuo fokotuʻu mo moʻoní” pe ke moʻui ʻo fakatatau ki he “ngaahi lao fakaeʻulungāanga fakalūkufuá”? ʻOku ʻi ai ha mafai ʻa ia ʻe lava ke ne ʻomai ha ngaahi tuʻunga tuʻuloa mo taʻealaliliu ʻa ia ʻe lava ke ne fakatuʻumaʻu ʻetau moʻuí pea ʻomai kia kitautolu ʻa e ʻamanaki ki he kahaʻú? Ko e kupu hoko maí ʻe lāulea ai ki he ongo fehuʻi ko ení.

    ʻŪ Tohi Faka-Tonga (1987-2026)
    Hū ki Tu‘a
    Hū ki Loto
    • Faka-Tonga
    • Share
    • Sai‘ia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Makatu‘unga Hono Ngāue‘akí
    • Polisī Fakafo‘ituitui
    • Privacy Setting
    • JW.ORG
    • Hū ki Loto
    Share