Akoʻi Hoʻomou Fānaú Ke Nau Anga-Fakaʻapaʻapa
ʻOKU pehē ʻe ha palōveepi faka-Siamane: “Ko hano toʻo ʻa e tataá, ʻoku tali lelei ai kita ʻi he fonuá kotoa.” ʻI he anga fakafonua lahi, ko hono toʻo ʻe ha tangata hono tataá ʻi haʻane hū ki ha fale ʻo ha taha pe ko e taimi ʻoku fai ai ha fefakafeʻiloakiʻaki naʻe fai ʻa e vakai ki ai ko ha fakaʻilonga ia ʻo e anga-fakaʻapaʻapa ʻa ia ʻe fakaʻapaʻapaʻi ai ia. Ko ia ai, ko e ʻuhinga ʻo e palōveepi naʻe lave ki ai ʻi muʻá ko e kakaí ʻoku nau hehema ke anga-lelei ange pea saiʻia ange ʻi he faʻahinga ʻoku nau ʻulungaanga leleí.
He fakaivifoʻou ē ko e taimi ʻoku ʻulungaanga lelei ai ʻa e fānaú! Ko ha ʻovasia sēketi ʻi Honitulasi ʻokú ne ngāue fakataha mo e kau malanga ʻo e toʻu kehekehe ʻi he ngāue fakaʻevangeliō matapā-ki-he-matapaá ʻokú ne pehē: “Kuó u faʻa ʻilo ko ha kiʻi tama kuo akoʻi lelei mo anga-fakaʻapaʻapa ʻoku maongo ange ia ki ha tokotaha-ʻapi ʻi he ngaahi lea ʻoku ou faí.”
ʻI he taimi ko eni ʻoku fakautuutu ai ʻa e anga-taʻefakaʻapaʻapá, ko hono ʻiloʻi ʻa e founga ke fakafeangai ai ki he niʻihi kehé ʻoku ʻaonga mo lelei. ʻIkai ko ia pē, ʻoku naʻinaʻi mai ʻa e Tohi Tapú ke ‘tāu hotau ulugaagá moe ogoogolelei a Kalaisí.’ (Fili. 1:27, PM; 2 Tim. 3:1-5) ʻOku mātuʻaki mahuʻinga ke tau akoʻi ʻetau fānaú ke nau fakaʻapaʻapa ki he niʻihi kehé. ʻE lava fēfē ke akoʻi kinautolu ke ʻoua te nau anga-fakaʻapaʻapa pē ʻi he sio atu ki aí ka ke nau anga-fakaʻapaʻapa moʻoni?a
Akoʻi ʻa e ʻUlungaanga Leleí ʻAki ʻa e Faʻifaʻitakiʻanga
ʻOku ako ʻa e fānaú ʻi he faʻifaʻitaki ki he ngaahi faʻifaʻitakiʻanga ʻoku nau sio ki aí. Ko ia ko ha founga tefito ʻe lava ke fakahūhū ai ʻe he ngaahi mātuʻá ʻa e ʻulungaanga leleí ki heʻenau fānaú ko ʻenau hoko ʻa kinautolu tonu ʻo ʻulungaanga lelei. (Teu. 6:6, 7) Ko e fakaʻuhinga mo hoʻomou fānaú fekauʻaki mo e anga-fakaʻapaʻapá ʻoku mahuʻinga, ka ʻoku ʻikai feʻunga pē ia. Fakataha mo e ngaahi fakamanatú, ʻoku mātuʻaki fiemaʻu ha faʻifaʻitakiʻanga lelei.
Fakakaukau ki he tuʻunga ʻo Pola,b ʻa ia naʻe ʻohake ia ʻi ha fāmili Kalisitiane ʻe ha mātuʻa taʻehoa. Ko hono fakaʻapaʻapaʻi ʻa e tokotaha kotoa pē naʻe hoko ia ko ha konga ʻo hono angaʻitangatá. Ko e hā hono ʻuhingá? ʻOkú ne tali, “Naʻe fokotuʻu ʻe Mami ʻa e faʻifaʻitakiʻangá, ko ia ko e anga-fakaʻapaʻapá naʻe hoko fakanatula mai pē ia kia kimautolu fānaú.” Ko ha Kalisitiane ko Uata naʻá ne akoʻi hono ongo fohá ke na fakaʻapaʻapa ki heʻena faʻē taʻetuí. ʻOkú ne pehē, “Naʻá ku feinga ke akoʻi ʻa hoku ongo fohá ke na fakaʻapaʻapa ki heʻena faʻeé ʻaki ʻeku faʻifaʻitakiʻangá tonu, ʻi he ʻikai ʻaupito ke u lea kovi ki hoku uaifí.” ʻOku hokohoko atu ʻa Uata ʻi hono fakahinohinoʻi ʻene ongo tamaikí ʻi he Folofola ʻa e ʻOtuá, pea ʻokú ne lotu ʻo kole ʻa e tokoni ʻa Sihová. Ko e taha ʻo kinaua ʻokú ne ngāue he taimí ni ʻi ha ʻōfisi vaʻa ʻo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová, pea ko e taha ko ha tāimuʻa. Ko hono ongo fohá ʻokú na fakatou ʻofa mo fakaʻapaʻapa ki heʻena ongo mātuʻá.
ʻOku fakahaaʻi ʻe he Tohi Tapú: “Ko e ʻOtua ʻoku ʻikai ko e fakatupu maveuveu, ka ko e fakatupu melino.” (1 Kol. 14:33) Ko e meʻa kotoa pē ʻoku fai ʻe Sihová ʻoku maau. ʻOku totonu ke feinga mālohi ʻa e kau Kalisitiané ke faʻifaʻitaki ki he ʻulungaanga fakaʻotua ko ení pea tauhi ʻa e ngaahi meʻa ʻi ʻapí ke maau. Kuo akoʻi ʻe he mātuʻa ʻe niʻihi ʻenau fānaú ke fakamaau honau mohengá ʻi he ʻaho kotoa pē ki muʻa ke nau ō ki he akó, ke tuku honau valá ʻi he feituʻu totonú, pea ke nau tokoni ʻi he ngaahi ngāue fakaʻapí. Kapau ʻoku fakatokangaʻi ʻe he fānaú ʻoku maau mo maʻa ʻa e ʻātakai ʻi he toenga ʻo e ʻapí, ʻoku ngalingali ange ai te nau tauhi honau ngaahi lokí mo ʻenau ngaahi meʻá ke maau.
ʻOku anga-fēfē vakai ʻa hoʻo fānaú ki he meʻa ʻoku nau ako ʻi he ʻapiakó? ʻOku nau fakahāhā ʻa e houngaʻia ki he meʻa ʻoku fai maʻanautolu ʻe heʻenau kau faiakó? ʻI he tuʻunga ko ha mātuʻá, ʻokú ke fakahāhā ha houngaʻia pehē? ʻE hehema ai hoʻo fānaú ke tapua atu ʻa e fakakaukau tatau ʻokú ke fakahāhaá ki heʻenau ngāue fakaakó mo ʻenau kau faiakó. Ko e hā ʻoku ʻikai ai te ke fakalototoʻaʻi kinautolu ke nau tōʻongaʻaki ʻa e fakamālō ki heʻenau kau faiakó? Ko hono fakahāhā ʻa e houngaʻia ki he ngaahi ngāue kuo faí ko ha founga lelei ʻaupito ia ke fakahāhā ai ʻa e fakaʻapaʻapá, pe ki ha faiako, ki ha toketā, ki ha faifakatau, pe ko ha taha pē. (Luke 17:15, 16) ʻOku fiemaʻu ke fakaongoongoleleiʻi ʻa e fānau Kalisitiane ʻoku nau tuʻu ʻo kehe ʻi he lotolotonga ʻo honau kaungāakó koeʻuhí ko ʻenau anga-fakaʻapaʻapá mo e ʻulungaanga leleí.
Ko e ngaahi mēmipa ʻo e fakatahaʻanga Kalisitiané ʻoku totonu ke nau fokotuʻu ha faʻifaʻitakiʻanga lelei ʻi he taimi ʻoku haʻu ai ki he ʻulungaangá. He lelei ē ke sio ki he toʻutupu ʻa ia ʻoku feohi mo e fakatahaʻangá ʻoku nau fakahāhā ʻa e anga-fakaʻapaʻapá ʻaki ʻenau pehē “kātaki” mo e “mālō”! ʻI he taimi ʻoku fakahāhā ai ʻe he kakai lalahí ʻa e fakaʻapaʻapa kia Sihova ʻaki ʻenau tokanga ki he fakahinohino kuo tokonaki mai lolotonga ʻa e ngaahi fakatahá, ʻoku fakalototoʻaʻi ai ʻa e fānaú ke faʻifaʻitaki kia kinautolu. ʻE lava ke ako ʻa e fānaú ke fakaʻapaʻapa ki honau ngaahi kaungāʻapí ʻaki ʻenau sio ki he ngaahi faʻifaʻitakiʻanga lelei ʻo e ʻulungaanga lelei ʻi he Fale Fakatahaʻangá. Ko e fakatātaá, ko e taʻu 4 ko ʻAnitelū ʻokú ne ʻosi ako ke lea, “Tulou,” ʻi he taimi ʻoku pau ai ke ne laka hake ʻi muʻa ʻi ha kakai lalahi.
Ko e hā mo ha toe meʻa ʻe lava ke fai ʻe he ngaahi mātuʻá ke tokoniʻi ai ʻenau fānaú ke nau ako ʻa e meʻa ʻoku ʻamanekina meiate kinautolu ʻi he ʻulungaanga totonú? ʻOku malava pea ʻoku totonu ke vaheʻi ʻe he ngaahi mātuʻá ha taimi ke fevahevaheʻaki ai mo ʻenau fānaú ʻa e ngaahi lēsoni kuo ako mei he faʻifaʻitakiʻanga lahi ʻoku maʻu ʻi he Folofola ʻa e ʻOtuá.—Loma 15:4.
Akoʻi ʻAki ʻa e Ngaahi Faʻifaʻitakiʻanga Fakatohitapu
Ko e faʻē ʻa Sāmiuelá ʻoku ngalingali naʻá ne teuteuʻi ʻene tamá ke punou ʻi he ʻao ʻo e Taulaʻeiki Lahi ko ʻĪlaí. ʻI he taimi naʻá ne ʻave ai ʻa Sāmiuela ki he tāpanekalé, naʻá ne taʻu tolu pē nai pe taʻu fā. (1 Sam. 1:28) ʻE lava ke ke ʻahiʻahiʻi mo hoʻo kiʻi tamá ʻa e ngaahi fakalea hangē ko e “mālō ʻetau maʻu e pongipongí ni,” “mālō ʻetau maʻu e hoʻataá ni,” “mālō ʻetau maʻu e efiafí ni,” pe ko ha fakalea pē ʻoku tōʻongaʻaki ʻi he feituʻu ʻokú ke nofo aí? ʻI he hangē ko kiʻi Sāmiuelá, ko hoʻo fānaú foki ʻe lava ke “ʻofeina ʻia Sihova mo e kakai foki.”—1 Sam. 2:26.
Ko e hā ʻoku ʻikai ngāueʻaki ai ʻa e ngaahi talanoa Fakatohitapú ke fakamamafaʻi ʻa e faikehekehe ʻi he vahaʻa ʻo e fakaʻapaʻapá mo e taʻefakaʻapaʻapá? Ko e fakatātaá, ʻi he taimi naʻe loto ai ʻa Tuʻi ʻAhasaia taʻefaitōnunga ʻo ʻIsilelí ke sio ki he palōfita ko ʻIlaisiaá, naʻá ne tuku atu ha ‘ʻeiki ʻo ha toko nimangofulu, mo ʻene kau tangata ʻe toko nimangofulu’ ke fekauʻi ia ke ne haʻu. Naʻe kounaʻi atu ʻe he ʻōfisá ʻa e palōfitá ke ne haʻu mo ia. Naʻe ʻikai ko e founga totonu ia ke leaʻaki ki ha tangata ko ha fakafofonga ʻa e ʻOtuá. Naʻe fēfē ʻa e tali ʻa ʻIlaisiaá? “Kapau ko e tangata ʻo e ʻOtua au,” ko ʻene leá ia, “pea ke hifo ʻa e afi mei langi, ʻo keina koe mo hoʻo toko nimangofulu.” Pea ko e meʻa tofu pē ia naʻe hokó. Naʻe “hifo ha afi mei langi, ʻo keina ia mo ʻene toko nimangofulu.”—2 Tuʻi 1:9, 10.
Naʻe fekau atu ha ʻeiki hono ua mo ha toko 50 ke ʻomai ʻa ʻIlaisiā. Naʻá ne toe feinga foki ke tuʻutuʻuniʻi ʻa ʻIlaisiā ke ʻalu mo ia. ʻI he meʻa tatau, naʻe ʻalu hifo ʻa e afi mei he langí. Ka naʻe ʻalu atu leva ha ʻeiki hono tolu ʻo e toko 50 kia ʻIlaisiā. Naʻe fakahāhā ʻe he tangata ko ení ʻa e fakaʻapaʻapa. ʻI he ʻikai ke tuʻutuʻuniʻi ʻa ʻIlaisiaá, naʻá ne tūʻulutui pea kōlenga: “Tangata ʻo Elohimi e, ke mamae muʻa ho finangalo ki heʻeku moʻui, mo e moʻui ʻa hoʻo kau tamaioʻeiki ʻa e toko nimangofulu ni. Vakai, naʻe hifo ha afi mei langi, ʻo keina ʻa e ongo ʻeiki naʻe tomuʻa omi, mo ʻena toko nimangofulu: ka ko eni ke mamae muʻa ho finangalo ki he moʻui aʻaku.” ʻE ui ʻe he palōfita ʻa e ʻOtuá ke ʻalu hifo ha afi ki ha taha kuó ne manavahē nai kae lea ʻi he fakaʻapaʻapa pehē? ʻE taʻeʻuhinga ia! ʻI hono kehé, naʻe tala ʻe he ʻāngelo ʻa Sihová kia ʻIlaisiā ke ne ʻalu mo e ʻōfisa ko ení. (2 Tuʻi 1:11-15) ʻIkai ʻoku fakamamafaʻi ai ʻa e mahuʻinga ʻo hono fakahāhā ʻa e fakaʻapaʻapá?
ʻI he taimi naʻe tauhi fakalao ai ʻa e ʻapositolo ko Paulá ʻi he temipalé ʻe he kau sōtia Lomá, naʻe ʻikai te ne pehē naʻá ne maʻu ʻa e totonu ke lea. Naʻá ne ʻeke ʻi he fakaʻapaʻapa ki he ʻōfisa pulé: “ʻE ngofua ʻeku lea siʻi atu?” Ko hono olá, naʻe ʻoange ai kia Paula ʻa e faingamālie ke lea ʻo taukapoʻi ʻa ia tonu.—Ng. 21:37-40.
Lolotonga ʻo ha hopo, naʻe paaʻi ai ʻa e mata ʻo Sīsuú. Kae kehe, naʻá ne ʻilo ʻa e founga ke lea mālohi aí: “Kapau kuo kovi haʻaku lea, peʻi fakahāʻi ʻa e kovi: ka ʻo kapau kuo lelei, pea ko e hā kuo ke tāʻi ai au?” Naʻe ʻikai ha taha te ne ʻilo ha fehālaaki ʻi he anga ʻo e lea ʻa Sīsuú.—Sione 18:22, 23.
ʻOku toe ʻomai ʻe he Folofola ʻa e ʻOtuá ʻa e ngaahi faʻifaʻitakiʻanga ʻo e founga ke tau taliʻaki nai ki ha fakatonutonu fefeka mo e founga ke fakahaaʻi ʻi he anga-fakaʻapaʻapa ha faihala pe taʻetokanga nai ʻi he kuohilí. (Sen. 41:9-13; Ng. 8:20-24) Ko e fakatātaá, naʻe kole fakamolemole ʻa ʻApikale koeʻuhi ko e anga-kovi naʻe fai kia Tēvita ʻe hono husepāniti, ko Nāpalé. Naʻe tānaki atu ki heʻene kole fakamolemolé ha meʻaʻofa ʻo e ngaahi tokonaki nima-homo. Naʻe maongo lahi ʻaupito kia Tēvita ʻa e meʻa naʻe fai ʻe ʻApikalé he ʻi he hili ʻa e mate ʻa Nāpalé naʻá ne fili ia ke hoko ko hono uaifi.—1 Sam. 25:23-41.
Akoʻi hoʻomou fānaú ke nau anga-fakaʻapaʻapa, pe ko hano fakahāhā ʻo e fakaʻapaʻapá ʻi he malumalu ʻo e ngaahi tuʻunga faingataʻá pe ko hono fakahāhā pē ʻo e ngaahi ʻulungaanga leleí. ‘Ko e ulo atu ʻetau māmá ke hā ki he kakaí’ ʻi he foungá ni ʻoku ‘fakamāloʻia ai ʻa ʻetau Tamai ʻoku ʻi Hevaní.’—Mt. 5:16.
[Fakamatala ʻi lalo]
a Ko e moʻoni, ʻoku fiemaʻu ki he ngaahi mātuʻá ke tokoniʻi ʻenau fānaú ke nau sio ki he faikehekehe ʻi he vahaʻa ʻo e fakaʻapaʻapa ki he kakai lalahí mo e fakamoʻulaloa ki ha taha ʻa ia ko ʻene taumuʻá ʻe fakatupu maumau nai. Sio ki he Awake! ʻo ʻOkatopa 2007, peesi 3-11.
b Kuo liliu ʻa e ngaahi hingoa ʻe niʻihi.