Ngaahi Fāmili Kalisitiane—Mou “Toka Teuteu”
“Mou toka teuteu: he ko e hoko mai ʻa e Fanautama ʻa Tangata ʻe fai ʻi ha taimi ʻoku ʻikai te mou ʻamanaki ai kiate ia.”—LUKE 12:40.
1, 2. Ko e hā ʻoku totonu ai ke tau tokanga ki he naʻinaʻi ʻa Sīsū ke “toka teuteu”?
“OKA haʻu ae Foha oe tagata i hono nāunāu” ʻo fakamavaheʻi ʻa e kakaí pea ‘vahe ua akinautolu,’ te ke fēfē mo ho fāmilí? (Mt. 25:31, 32, PM) Koeʻuhi ʻe fakahoko eni ʻi ha taimi ʻoku ngalingali heʻikai ke tau fakakaukau atu ki ai, he mātuʻaki mahuʻinga ē ke tau tokanga ki he naʻinaʻi ʻa Sīsū ke “toka teuteu”!—Luke 12:40.
2 Ko e kupu ki muʻá naʻe lāulea ai ki he founga ʻe lava ke tokoni ai ʻa e mēmipa taki taha ʻo e fāmilí ki he fāmilí fakakātoa ke nau hanganaki leʻo fakalaumālie ʻaki ʻa e fakakaukau fakamātoato ki hono fatongiá. Tau lāulea angé ki he ngaahi founga kehe ʻe lava ke tau tokoni ai ki he lelei fakalaumālie ʻa hotau fāmilí.
Tauhi Ho Matá ke “Huʻufataha”
3, 4. (a) Ko e ngaahi fāmili Kalisitiané ʻoku totonu ke nau leʻohi kinautolu mei he hā? (e) ʻOku ʻuhinga ki he hā ʻa e tauhi hotau matá ke “huʻufataha”?
3 Ke ʻi ha tuʻunga mateuteu ki he haʻu ʻa Kalaisí, kuo pau ke tokanga ʻa e ngaahi fāmilí ke ʻoua ʻe fakaleluʻi kinautolu mei he ngaahi meʻa ʻoku kau ki he lotu moʻoní. ʻOku fiemaʻu ke nau leʻohi kinautolu mei hono afeʻi ʻe he ngaahi fakahohaʻá. Koeʻuhi ko e tuli ki he meʻa fakamatelié ko ha tauhele ia kuo fihia ai ʻa e ngaahi fāmili lahi, fakakaukau ki he meʻa naʻe leaʻaki ʻe Sīsū fekauʻaki mo hono tauhi hotau matá ke “huʻufataha.” (Lau ʻa e Mātiu 6:22, 23.) Hangē pē ko e lava ke fakamaama ʻe ha maama ʻa hotau halá pea ʻai ke tau lava ʻo lue ʻo ʻikai toó ko e meʻa ʻoku tau ʻai ki hotau ‘mata ʻo e loto’ fakaefakatātaá ʻe lava ke ne fakamaama kitautolu, ʻo tokoniʻi kitautolu ke tau fai ha meʻa ʻo ʻikai ke tau humu.—Ef. 1:18.
4 Ki ha mata ke sio lelei, kuo pau ke ngāue lelei ia pea malava ke fakahangataha ki he meʻa ʻoku sio ki aí. ʻOku ʻikai kehe ia mei he mata ʻo e lotó. Ko hono maʻu ha mata fakaefakatātā huʻufataha ʻoku ʻuhinga iá ʻoku tau fakakaukau huʻufataha ʻi he taumuʻa. ʻI he ʻikai moʻui ʻo fakatefito ʻi he ngaahi meʻa fakamatelié pea nōfoʻi ʻi hono tokangaʻi ʻa e ngaahi fiemaʻu fakamatelie pē ʻa e fāmilí, ʻoku tau tauhi ai hotau matá ke fakahangataha ki he ngaahi meʻa fakalaumālié. (Mt. 6:33) ʻOku ʻuhinga ení ke tau fiemālie ai pē ʻi heʻetau ngaahi tokonaki fakamatelié pea fakamuʻomuʻa e ngāue ʻa e ʻOtuá ʻi heʻetau moʻuí.—Hep. 13:5.
5. Naʻe anga-fēfē hono fakahāhā ʻe ha taʻahine taʻu hongofulu tupu naʻe fakahangataha ʻa hono “mata” ki he ngāue ki he ʻOtuá?
5 Ko ha ngaahi ola lelei ē ʻe lava ke hoko ʻi he taimi ʻoku akoʻi ai ʻa e fānaú ke nau tauhi ha mata huʻufatahá! Fakakaukau ki he faʻifaʻitakiʻanga ʻa ha taʻahine taʻu hongofulu tupu ʻi he fonua ko ʻItiopeá. Naʻe lelei ʻaupito ʻene ngaahi lēsoni he akó he ʻi heʻene fakakakato ʻa ʻene ako tefitó, naʻe tuʻuaki ange ai kiate ia ha sikolasipi ki ha ako lahi ange. Kae kehe, ʻi hono ʻai hono matá ke fakahangataha ki he ngāue ʻa Sihová, naʻá ne fakafoki ʻa e sikolasipí. ʻIkai fuoloa mei ai, naʻá ne maʻu ha ngāue naʻe tuʻuaki ange ʻa ia te ne maʻu ai e vāhenga ko e tola ʻAmelika ʻe 4,200 he māhina—ko ha paʻanga lahi ʻi hono fakahoa ki he fakaʻavalisi ʻo e vāhenga ʻi hono fonuá. Ka ko e “mata” ʻo e taʻahiné naʻe fakahangataha ia ki he ngāue tāimuʻá. Naʻe ʻikai fiemaʻu ia ke ne kumi faleʻi mei heʻene ongo mātuʻá ke fakafoki ʻa e ngāué. Naʻe anga-fēfē ongoʻi ʻa ʻene ongo mātuʻá ʻi heʻena ʻilo ʻa e meʻa naʻe fai ʻe hona ʻofefiné? ʻĀua, naʻá na fiefia fakataha mo ia pea tala ange he laukau ē ko kinaua ʻiate ia!
6, 7. Ko e hā ʻa e fakatuʻutāmaki ʻoku totonu ke tau “ʻā” ke ʻiloʻí?
6 Naʻe kau ʻi he ngaahi lea ʻa Sīsū naʻe hiki ʻi he Mātiu 6:22, 23 ha fakatokanga fekauʻaki mo e mānumanú. Naʻe ʻikai fakafaikehekeheʻi ʻe Sīsū ʻa e “huʻufataha” mo hono lea fehangahangai ko e “felekeú” ka naʻá ne fakafaikehekeheʻi ʻaki ia ʻa e foʻi lea ko e “kovi.” Ko e ‘kovi ʻa e matá’ ʻoku “fulikivanu; meheka,” ʻa ia ʻoku havala pe mānumanu. (Mt. 6:23) ʻOku anga-fēfē ongoʻi ʻa Sihova fekauʻaki mo e havalá pe mānumanú? “Ko e meʻa ki he feʻauaki mo e angaʻuli kotoa pe, ʻumaʻā ʻa e manumanu, naʻa mo e lau ki ai ke mou fakaʻehiʻehi mei ai,” ko e fakamatala ia ʻa e Tohi Tapú.—Ef. 5:1 (5:3, PM).
7 Lolotonga ko e mānumanú ʻoku faingofua nai ke ʻiloʻi ʻi he niʻihi kehé, ʻoku ʻikai fuʻu faingofua ke ʻiloʻi ia ʻia kitautolu. Ko ia ai, ʻoku fakapotopoto ke tau tokanga ki he faleʻi ʻa Sīsuú: “Mou ʻā, ʻo leʻohi kimoutolu telia ʻa e ngaahi manumanu.” (Luke 12:15) Ko e fai peheé ʻoku fiemaʻu ai ke tau sivisiviʻi kitautolu ke ʻilo ʻa e meʻa ʻoku tau loto ke faí. Ko e ngaahi fāmili Kalisitiané ʻoku totonu ke nau fakakaukau fakamātoato fekauʻaki mo e taimi pea mo e paʻanga ʻoku nau fakamoleki ʻi he fakafiefiá, vaʻingá, mo e tuli ki he ngaahi meʻa fakamatelié.
8. ʻI he hoko mai ki hono fai ʻo e ngaahi fakataú, ʻe lava fēfē ke tau “ʻā”?
8 Ko hono fai ha fakatau ʻoku kau ki ai ʻa e meʻa lahi ange ʻi he fili pē pe ʻoku maʻu ha paʻanga ke fakatau mai ʻakí. Fakakaukauʻi ʻa e ngaahi meʻa tefito hangē ko ení: ‘Te u maʻu ʻa e taimi ke ngāueʻaki maʻu pē ai ʻa e meʻa ko ení mo tokangaʻi ke ʻi ha tuʻunga lelei? Ko e hā hono lōloa ʻo e taimi ʻe fiemaʻu ke ako ai ke ngāueʻaki totonu iá?’ Ko kimoutolu fānau, ʻoua ʻe tui ki he tuʻuaki kotoa pē ʻa e māmaní fekauʻaki mo hono fakatau ʻo e ngaahi koloá pea kole taʻefakaʻatuʻi ai ʻa e kalasi vala mamafá mo e ngaahi meʻa kehe ʻoku ʻikai fiemaʻu koeʻuhí pē ko ʻene manakoá. Ngāueʻaki ʻa e faʻa mataʻofí. Pehē foki, fakakaukau ki hano uesia ʻi hono fakatau mai ʻo ha meʻa, ʻa e mateuteu ho fāmilí ki he hoko mai e Fanautama ʻa tangatá. Tui ki he palōmesi ʻa Sihová: “ʻE ʻikai siʻi te u mahuʻi meiate koe, kaeʻumaʻā haʻaku momoʻi liʻaki koe.”—Hep. 13:5.
Tuli ki he Ngaahi Taumuʻa Fakalaumālié
9. Ko e hā ʻe lava ke fai ʻe he tuli ki he ngaahi taumuʻa fakalaumālié ki ha fāmili?
9 Ko e toe founga ʻe taha ke ʻai ai ʻe he ngaahi mēmipa ʻo e fāmilí ke mālohi ʻenau tuí mo tokoni ki he lelei fakalaumālie ʻa e fāmilí fakakātoa ko ʻenau fokotuʻu ʻa e ngaahi taumuʻa fakalaumālie pea tuli ki ai. Ko e fai peheé ʻe lava ke tokoniʻi ai ʻa e ngaahi fāmilí ke nau vakaiʻi pe ʻoku fēfē ʻenau fakalakalaka heʻenau taumuʻa ke fakahōifuaʻi ʻa Sihová pea ʻe lava ke ʻai ai ke nau malava ʻo fakafuofuaʻi ʻa e lelei pe mahuʻinga feʻunga ʻo ha ngāue.—Lau ʻa e Filipai 1:10.
10, 11. ʻI he tuʻunga ko ha fāmilí, ko e hā e ngaahi taumuʻa fakalaumālie ʻoku mou tuli ki aí, pea ko e hā e ngaahi taumuʻa te mou saiʻia ke fokotuʻu ki he kahaʻú?
10 Naʻa mo hono fokotuʻu ʻa e fanga kiʻi taumuʻa ʻaonga mo ala aʻusia ʻa ia ʻe lavaʻi ʻe he meimei mēmipa kotoa pē ʻo e fāmilí ʻe lava ke maʻu ai ʻa e ngaahi ʻaonga lahi. Ko e fakatātaá, ko e taumuʻa ʻo e fetalanoaʻaki ʻi he konga tohi fakaʻahó ʻi he ʻaho kotoa pē. Ko e ngaahi tali ʻoku fai ʻe he ngaahi mēmipa ʻo e fāmilí ʻe lava ke tokoniʻi ai ʻa e ʻulu ʻo e fāmilí ke ne ʻiloʻi ʻa honau tuʻunga fakalaumālié. Ko e taumuʻa ʻo hono lau fakataha maʻu pē ʻa e Tohi Tapú ʻi he tuʻunga ko ha fāmilí ʻoku tokonaki mai ai ha faingamālie lelei ʻaupito ki he fānaú ke fakaleleiʻi ai ʻenau ngaahi pōtoʻi lautohí pea pehē ki heʻenau mahinoʻi e pōpoaki ʻa e Tohi Tapú. (Sāme 1:1, 2) Pea ʻikai ʻoku totonu ke tau loto ke ʻai ko ʻetau taumuʻa ia ke fakaleleiʻi ʻa e tuʻunga ʻo ʻetau ngaahi lotú? Ko hono fakatupulekina ʻa e ngaahi tafaʻaki ʻo e fua ʻo e laumālié ki ha tuʻunga lahi angé ʻe lava ke toe hoko ia ko ha taumuʻa lelei ʻaupito ke tuli ki ai. (Kal. 5:22, 23) Pe fēfē ke kumi ki ha ngaahi founga ke fakahāhā ai ʻa e kaungāongoʻi ki he kakai ʻoku tau fetaulaki mo ia ʻi he ngāue fakafaifekaú? Ko e feinga mālohi ke fai fakafāmili iá ʻe lava ke tokoniʻi ai ʻa e fānaú ke nau ako ke manavaʻofa, pea ngalingali ange ai te nau fakatupulekina ha holi ke ngāue ko e kau tāimuʻa tuʻumaʻu pe ko e kau misinale.
11 Ko e hā ʻoku ʻikai lāulea ai ki ha ngaahi taumuʻa ʻe lava ke ke tuli ki ai mo ho fāmilí? ʻE lava ke fokotuʻu ʻe ho fāmilí ha taumuʻa ko hono fakamoleki ʻa e taimi lahi ange ʻi he ngāue fakafaifekaú? ʻE lava ke mou ngāue ki hono ikuʻi ʻa e manavasiʻi fekauʻaki mo e faifakamoʻoni ʻi he telefoní, ʻi he halá, pe ʻi he ngaahi feituʻu pisinisí? Fēfē ʻa e ngāue ʻi he feituʻu ʻoku lahi ange ai ʻa e fiemaʻu ʻo e kau malanga ʻo e Puleʻangá? ʻE lava ke ako ʻe ha mēmipa ʻo e fāmilí ha lea foʻou koeʻuhí ke vahevahe atu ai ʻa e ongoongo leleí ki he faʻahinga ʻi he ngaahi fonua kehé?
12. Ko e hā ʻe lava ke fai ʻe he ngaahi ʻuluʻi fāmilí ke tokoniʻi ʻa honau fāmilí ke tupu fakalaumālie?
12 ʻI he tuʻunga ko ha ʻuluʻi fāmilí, fakapapauʻi ʻa e ngaahi tafaʻaki ʻa ia ʻe lava ke tupu fakalaumālie ai ho fāmilí. Fokotuʻu leva ha ngaahi taumuʻa papau ke lavaʻi ai ʻa e taumuʻa ko iá. Ko e ngaahi taumuʻa ʻoku mou fokotuʻu ʻi he tuʻunga ko ha fāmilí ʻoku totonu ke ʻaonga mo ala aʻusia fakatatau ki homou ngaahi tuʻungá mo e malavá. (Pal. 13:12) Ko e moʻoni, ko e ngāue ke maʻu ha taumuʻa ʻaongá ʻoku fiemaʻu ki ai ʻa e taimi. Ko ia lamalama ke ngāueʻaki ʻa e faingamālie ʻoku fakamoleki ʻi he sio televīsoné ʻo ngāueʻaki ia ki he ngaahi ngāue fakalaumālié. (Ef. 5:15, 16) Ngāue mālohi ke aʻusia ʻa e ngaahi taumuʻa kuó ke fokotuʻu ki ho fāmilí. (Kal. 6:9) Ko ha fāmili ʻoku tuli ki he ngaahi taumuʻa fakalaumālié ʻe ʻai ai ke “ha ki he kakai kotoa” ʻene laka ki muʻá. —1 Tim. 4:15.
Tauhi Maʻu ha Efiafi Lotu Fakafāmili
13. Ko e hā ʻa e liliu naʻe fokotuʻu ʻi he taimi-tēpile fakauike ʻo e ngaahi fakataha ʻa e fakatahaʻangá, pea ko e hā ʻa e ongo fehuʻi ʻoku totonu ke tau fakakaukauloto ki aí?
13 Ko ha tokoni lelei ʻaupito ki hono tokoniʻi ʻa e ngaahi fāmilí ke nau “toka teuteu” ki he hoko mai ʻa e Fanautama ʻa tangatá ko e liliu mahuʻinga ʻi he taimi-tēpile fakataha fakauiké ʻa ia naʻe fakahoko ʻi Sanuali 1, 2009. Ko e fiemaʻu ke fakatahataha fakataha ʻi ha ʻaho mavahe ki he meʻa naʻe ui he taimi ko iá ko e Ako Tohi ʻa e Fakatahaʻangá naʻe fakangata ia ʻaki hono fakatahaʻi ʻa e fakataha ko iá mo e Ako Fakafaifekau Fakateokalatí mo e Fakataha Ngāué. Ko e feʻunuʻaki ko ení naʻe fai ia ke tokonaki ai ki he ngaahi fāmili Kalisitiané ha faingamālie ke ʻai ke mālohi honau tuʻunga fakalaumālié ʻaki hono fakataimitēpileʻi ha efiafi pau he uike taki taha ki he lotu fakafāmilí. ʻI he mahili mai ko eni ha taimi talu mei he liliu ko ia naʻe fokotuʻú, ʻe lava ke tau ʻeke hifo kia kitautolu: ‘ʻOku ou ngāueʻaki ʻa e taimi kuo ʻai ke ala maʻú ke fai ai ha efiafi Lotu Fakafāmili pe fai ai ha ako fakafoʻituitui? Kuó u lavameʻa ʻi he fakahoko ʻa e taumuʻa ʻo e fokotuʻutuʻu ko iá?’
14. (a) Ko e hā ʻa e taumuʻa tefito ʻo hono tauhi maʻu ha efiafi Lotu Fakafāmili pe ako fakafoʻituituí? (e) Ko e hā ʻoku fiemaʻu pau ai ʻa hono vaheʻi ha efiafi ki he akó?
14 Ko e taumuʻa tefito ʻo hono tauhi maʻu ha efiafi Lotu Fakafāmilí pe ko ha taimi ki he ako fakafoʻituituí ke ʻunuʻunu ofi ange ai ki he ʻOtuá. (Sem. 4:8) ʻI he taimi ʻoku tau fakamoleki ai ʻa e taimi ʻi hono ako ʻa e Tohi Tapú ʻi ha tuʻunga tuʻumaʻu pea tupu ʻi he ʻilo ki he Tokotaha-Fakatupú, ʻoku ʻai ai ke mālohi hotau vahaʻangatae mo iá. Ko e ofi ange ʻetau ʻunuʻunu kia Sihová, ko e lahi ange ia ʻetau fakaueʻiloto ke ʻofa kiate ia ‘ʻaki ʻa e kotoa ʻo hotau lotó, mo e kotoa ʻo hotau laumālié, mo e kotoa ʻo hotau ʻatamaí, mo e kotoa ʻo hotau iví.’ (Mk. 12:30) Ko e moʻoni, ʻoku tau vēkeveke ke talangofua ki he ʻOtuá pea hoko ko e kau faʻifaʻitaki kiate ia. (Ef. 4:32 [5:1, PM]) Ko hono tauhi maʻu leva ha efiafi Lotu Fakafāmili tuʻumaʻú, ko ha kī tefito ia ke tokoniʻi ai ʻa e mēmipa kotoa ʻo hotau fāmilí ke “toka teuteu” fakalaumālie ʻi heʻetau tatali ki he “mamahi lahi” naʻe tomuʻa talá. (Mt. 24:21) ʻOku mātuʻaki mahuʻinga ke hao.
15. Ko e hā e kaunga ʻe lava ke hoko ʻi he efiafi Lotu Fakafāmilí ki he anga ʻo e feongoʻiʻaki ʻa e ngaahi mēmipa ʻo e fāmilí?
15 Ko e fokotuʻutuʻu Lotu Fakafāmilí ʻoku toe ʻi ai hono taumuʻa—ʻa ia ko hono tokoniʻi ʻa e ngaahi mēmipa ʻo e fāmilí ke nau ʻunuʻunu ai ke vāofi ange fakaekinautolu. Ko hono fakamoleki fakataha ʻa e taimi ʻi he lāulea ki he ngaahi meʻa fakalaumālié he uike kotoa pē ʻoku kaunga lahi ia ki he anga ʻo e feongoʻiʻaki ʻa e ngaahi mēmipa ʻo e fāmilí. He vāofi ē ʻoku hokosia ʻe he ngaahi hoa malí ʻi heʻenau fanongo ki he fefakahāhāʻaki ʻa e fiefia ʻi he ʻilo fakataha ki ha meʻa mahuʻinga fakalaumālie! (Lau ʻa e Koheleti 4:12.) Ko e ngaahi mātuʻa mo e fānau ʻoku nau lotu fakatahá ʻoku ngalingali te nau hoko ai ʻo fāʻūtaha ʻi he ʻofa, ʻa e “fakamaʻu ʻo e haohaoa.”—Kol. 3:14.
16. Fakamatala ki he anga ʻo e maʻu ʻaonga ʻa e fanga tuofāfine fakalaumālie ʻe toko tolu mei ha efiafi kuo vaheʻi ki he ako Tohi Tapú.
16 Fakakaukau angé ki he anga ʻo e maʻu ʻaonga ʻa e fanga tuofāfine fakalaumālie ʻe toko tolu ʻi hono vaheʻi ha efiafi ki he ako Tohi Tapú. Neongo ʻoku ʻikai te nau kāinga, ko e kau uitou taʻumotuʻa ko eni ʻe toko tolú ʻoku nau nofo ʻi he kolo tatau pea kuo nau kaungāmeʻa lelei ʻi he laui taʻu. ʻI he holi ke feohi lahi ange pea ʻi heʻenau loto he taimi tatau ke hoko ia ʻo mahuʻinga fakalaumālie ʻo ʻikai ʻi ha natula fakasōsiale peé, naʻa nau fili ai ke vaheʻi ha efiafi ke nau fakataha ai ʻo ako ʻa e Tohi Tapú. Naʻa nau kamata fai eni ʻo ngāueʻaki ʻa e tohi “Bearing Thorough Witness” About God’s Kingdom. “ʻOku mau fiefia lahi ʻi homau taimí ʻo faʻa lōloa ange ai ʻemau akó he houa ʻe tahá,” ko e lau ia ʻa e taha ʻo kinautolu. “ʻOku mau feinga ke sioloto atu ki he ngaahi tuʻunga naʻe ʻi ai homau fanga tuongaʻane ʻi he ʻuluaki senitulí pea lāulea ki he meʻa te mau fai ʻi he malumalu ʻo e ngaahi tuʻunga meimei tatau. Naʻa mau feinga leva ke ngāueʻaki ʻi he ngāue fakafaifekaú ʻa e ngaahi poini naʻa mau ako mei heʻemau fetalanoaʻakí. Kuo ʻai ʻe he meʻá ni ʻemau ngāue malangaʻi ʻo e Puleʻangá mo e ngaohi-ākongá ke fakafiefia mo fua lahi ange ʻi ha toe taimi ki muʻa.” Tānaki atu ki hono langa hake fakalaumālie kinautolú, ko e fokotuʻutuʻú kuo ʻai ai ʻa e toko tolu ko eni ʻoku nau kaungāmeʻa leleí ke nau toe vāofi ange. “ʻOku mau fakamahuʻingaʻi ʻa e fokotuʻutuʻu ko ení,” ko ʻenau laú ia.
17. Ko e hā e ngaahi meʻa tefito ʻoku tokoni ki he lavameʻa ʻa e efiafi Lotu Fakafāmilí?
17 Fēfē koe? ʻOku anga-fēfē hoʻo maʻu ʻaonga mei ha efiafi kuo vaheʻi ki he lotu fakafāmilí pe ko e ako fakafoʻituituí? Kapau ʻoku tōmokosi hono faí, heʻikai aʻusia ʻe he fokotuʻutuʻú ʻa e ngaahi taumuʻa naʻe fiemaʻú. Ko e mēmipa taki taha ʻo e fāmilí ʻoku totonu ke mateuteu ke ako ʻi he taimi kuo vaheʻí. ʻOku ʻikai totonu ke fakaʻatā ʻa e fanga kiʻi meʻa īkí ke ne fakahohaʻasi ʻa e efiafí. ʻIkai ngata aí, ko e meʻa ke fai ai ʻa e akó ʻoku totonu ke fili ia ʻi ha founga ke ʻaonga ai ʻa e ngaahi kongá ki ho fāmilí. Ko e hā ʻe lava ke ke fai ke ʻai ai ke fakafiefia ʻa e ngaahi taimi ako ko ení? Ngāueʻaki ʻa e ngaahi founga fakafaiako ola leleí, pea tauhi ʻa e ʻātakaí ke ʻi ai ʻa e fetokaʻiʻaki mo ʻikai ha fakahohaʻa.—Sem. 3:18.a
Hanganaki “Leo” mo “Toka Teuteu”
18, 19. ʻOku totonu ke fēfē hono ueʻi koe mo ho fāmilí ʻe hono ʻiloʻi ʻoku ofi ʻa e hoko mai ʻa e Fanautama ʻa tangatá?
18 Ko e ngaahi tuʻunga hōloa ʻo e māmaní ʻa ia ʻokú ne fakaʻilongaʻi hotau taimí ʻoku ʻikai ha veiveiua talu mei he 1914, kuo hū atu ai ʻa e māmani fulikivanu ʻo Sētané ki hono ngaahi ʻaho fakaʻosí. Ko e taufa ʻo ʻĀmaketoné ʻoku ʻikai ke mamaʻo. Kuo vavé ni ke hoko ʻa e taimi ki he Fanautama ʻa tangatá ke ne hoko mai ʻo fakahoko ʻa e fakamaau ʻa Sihova ki he kau fakaʻotuamaté. (Sāme 37:10; Pal. 2:21, 22) ʻIkai ʻoku totonu ke ueʻi koe mo ho fāmilí ʻe he ʻilo ko iá?
19 ʻOkú ke tokanga ki he faleʻi ʻa Sīsū ke tauhi ho matá ke “huʻufataha”? Lolotonga ʻoku kakapa atu nai ʻa e kakai ʻo e māmani ko ení ki he koloá, ongoongó, pe mafaí, ʻoku tuli ho fāmilí ki he ngaahi taumuʻa fakalaumālié? ʻOku ʻaonga kiate koe ʻa e fokotuʻutuʻu ki ha efiafi Lotu Fakafāmilí pe ko ha taimi ki he ako fakafoʻituituí? ʻOkú ke lavaʻi ʻa e ngaahi taumuʻa naʻe fakahangahanga ki aí? Hangē ko ia naʻe lāulea ki ai ʻi he kupu ki muʻá, ʻokú ke fua ho fatongia Fakatohitapu ʻi he tuʻunga ko ha husepāniti, ko ha uaifí, pe ko ha kiʻi tama, ʻo tokoni ai ki he fāmilí fakakātoa ke nau hanganaki “leo”? (1 Tes. 5:6, PM) Kapau ko ia, te ke “toka teuteu” ai ki he hoko mai ʻa e Fanautama ʻa tangatá.
[Fakamatala ʻi lalo]
a Ki ha ngaahi fakakaukau fekauʻaki mo e meʻa ke akó mo e founga ke ʻai ai ke ʻaonga mo fakafiefia ʻa e ngaahi efiafi Lotu Fakafāmilí, sio ki he ʻīsiu ʻo e Taua Leʻo ʻo ʻOkatopa 15, 2009, peesi 29-31.
Ko e Hā Naʻá Ke Akó?
• Fakamatalaʻi ʻa e founga ʻe lava ai ʻa e ngaahi fāmili Kalisitiané ʻo “toka teuteu” ʻaki hono . . .
maʻu ha mata “huʻufataha.”
fokotuʻu mo tuli ki he ngaahi taumuʻa fakalaumālié.
tauhi maʻu ha efiafi Lotu Fakafāmili.
[Fakatātā ʻi he peesi 13]
Ko ha mata “huʻufataha” te ne ueʻi kitautolu ke tau talitekeʻi ʻa e ngaahi fakahohaʻa ʻa e māmaní