Tokoniʻi ʻa e Faʻahinga ʻOku Teʻeki Ai Mateuteu ki he Tohi Akoʻi ʻe he Tohi Tapú
1. ʻE fakamānako ʻa e tohi Akoʻi ʻe he Tohi Tapú ki he tokotaha kotoa ʻi he ʻuluaki taimí? Fakamatalaʻi.
1 Ke hoko ha taha ko ha tokotaha lotu ʻa Sihova, kuo pau ke ne ako ʻa e ngaahi meʻa ʻoku akoʻi ʻe he Tohi Tapú. Kae kehe, ʻoku kau ʻa e niʻihi ki he lotu ʻikai Kalisitiane pea ʻikai fakakaukau ko e Tohi Tapú ko e Folofola ia ʻa e ʻOtuá. Ko e niʻihi ʻoku ʻikai ʻaupito ke nau tui ki he ʻOtuá pe ʻikai tokaʻi ʻa e Tohi Tapú. Ko e hā ʻa e ngaahi meʻangāue kuo fakamoʻoniʻi ʻoku ʻaonga ki he faʻahinga ʻoku ʻikai ke nau hehema ke tali ʻa e tohi Akoʻi ʻe he Tohi Tapú? Ko e ngaahi fokotuʻu ko ení ʻoku makatuʻunga ia ʻi he fakamatala ʻa e kau malanga mei he ngaahi fonua kehekehe ʻe 20.
2. Kapau ʻe tala mai kiate kitautolu ʻe ha taha ʻoku ʻikai tui ia ki he ʻOtuá, ko e hā ʻoku totonu ke tau feinga ke ʻiloʻí pea ko e hā hono ʻuhingá?
2 Faʻahinga ʻOku ʻIkai Tui ki he ʻOtuá: Kapau ʻe pehē ʻe ha taha ʻoku ʻikai tui ki he ʻOtuá, ʻoku mahuʻinga ke ʻiloʻi hono ʻuhingá. Koeʻuhí ko ʻene tui ki he ʻevalūsiō? Kuo ʻikai ke ne toe tui ki he ʻOtuá koeʻuhí ko e fakamaau taʻetotonu ʻi he māmaní pe ko e mālualoi ʻa e lotú? Mahalo ʻoku ʻikai ke ne fakaʻikaiʻi ʻa e ʻi ai ʻa e ʻOtuá, ka ʻoku teʻeki ai ʻaupito ke ne ongoʻi ʻa e fiemaʻu ke tui kiate Iá. ʻOku ʻilo ʻe he kau malanga tokolahi ko hono ʻeke ange ʻa e fehuʻi, “ʻOkú ke ongoʻi pehē maʻu pē?” ʻoku fakaʻaiʻai ai ʻa e tokotahá ke fakamatala. Fanongo pea ʻoua ʻe fakahohaʻasi. ʻI heʻetau mahinoʻi ʻa e ʻuhinga ʻoku ʻikai tui ai ʻa e tokotahá ki he ʻOtuá, te tau ʻilo ʻa e founga ke tali aí mo e tohi ke tuʻuakí.—Pal. 18:13.
3. ʻE lava fēfē ke tau fakahāhaaʻi ʻetau tokaʻi ʻa e tokotahá mo ʻene ngaahi tuí?
3 ʻI hono fai ha talí, tokanga ke fakaʻehiʻehi mei hono ʻai ʻa e tokotahá ke ne ongoʻi ʻokú ke fakafepakiʻi ʻene fakakaukaú. Ko e fokotuʻu eni mei he ʻIunaite Setete: “ʻOku mahuʻinga ʻaupito ke tokaʻi ʻa e tauʻatāina fakafoʻituitui ke fili ʻa e meʻa ʻoku nau tui ki aí. ʻI he ʻikai feinga ke mālohi ʻi he fakakikihí ko e lelei tahá ke ʻohake ha ngaahi fehuʻi ke ʻai ʻa e kakaí ke nau fakakaukau pea aʻu ki he ngaahi fakamulituku pē ʻa kinautolu.” ʻI he hili ʻa e fanongo ki he fakamatala ʻa e tokotaha-ʻapí, ko ha ʻovasia fefonongaʻaki naʻá ne faʻa tali ʻaki ʻene ʻeke, “Kuó ke fakakaukau ʻoku malava moʻoni ia?”
4. ʻE lava fēfē nai ke tau tokoniʻi ʻa e faʻahinga Lotu-Putá?
4 Ko e foʻi fakakaukau ki he ʻOtuá ʻoku foʻou ia ki he faʻahinga ʻoku lotu-Putá. ʻOku saiʻia ʻa e kau malanga ʻe niʻihi ʻi Pilitānia ke ngāueʻaki ʻa e polosiua Lasting Peace and Happiness—How to Find Them ʻi heʻenau faifakamoʻoni ki he niʻihi ko iá. Hili ʻa e lāulea ki he talateú, naʻa nau fetalanoaʻaki ʻi he konga “Is There Really a Most High Creator?” pea hoko atu leva ki he konga “A Guidebook for the Blessing of All Mankind.” Hili iá, ʻe lava nai ke nau tuʻuaki ʻa e tohi Akoʻi ʻe he Tohi Tapú pea tala ange ki he tokotaha-ʻapí, “Neongo ʻoku ʻikai ke ke tui ki he ʻOtuá ko e ako ʻo e Tohi Tapú ʻoku mahuʻinga koeʻuhí ʻoku ʻi ai ʻa e ngaahi tataki ʻaonga lahi.” Ko ha tāimuʻa ʻi ʻIunaite Setete ʻoku ngāue ʻi he feituʻu ngāue lea faka-Siainá naʻá ne pehē: “Ko e tokolahi ʻi homau feituʻú ʻoku nau manako ʻi he lautohí. Ko ia ai ʻoku nau faʻa lau kotoa ʻa e tohí ki muʻa ke mau foki atú. Ka heʻikai nai ke nau mahinoʻi ʻa e foʻi fakakaukau ʻo e ako Tohi Tapú. Ko ia naʻá ku saiʻia ke tuʻuaki ʻa e polosiua Ongoongo Lelei ʻi he ʻuluaki ʻaʻahí koeʻuhí ʻoku hiki ia ʻi ha founga ke fakalototoʻaʻi ai ʻa e fetalanoaʻakí.” Ko ha ʻovasia sēketi ʻoku ngāue ʻi he vāhenga ngāue lea faka-Sianá ʻi ʻIunaite Setete naʻá ne fakamatala, ʻoku malava ke tuʻuaki ʻa e tohi Akoʻi ʻe he Tohi Tapú ʻi he ʻuluaki ʻaʻahí pē. Kae kehe, ʻe lelei ange nai ke kamata ʻa e akó ʻi he vahe 2 ʻa ia ʻoku ʻomai ai ʻa e fakamatala fekauʻaki mo e Tohi Tapú, kae ʻikai ko e vahe 1 ʻoku lāulea ia ki he ʻOtuá.
5. Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ʻa e kātakí?
5 ʻOku fiemaʻu ha taimi ki ha taha ke langa ʻene tui ki he ʻOtuá, ko ia ʻoku mahuʻinga ʻa e kātakí. ʻI heʻetau ʻuluaki fetalanoaʻakí ʻe ʻikai nai ueʻi ai ha tokotaha ke tui ʻoku ʻi ai ha Tokotaha-Fakatupu. Kae ngalingali ʻi he faai mai ʻa e taimí te ne fakamoʻoniʻi ʻe malava pē, pe te ne pehē nai ʻokú ne mahinoʻi ʻa e ʻuhinga ʻe lava ke aʻu ai ha tokotaha ki he fakamulituku ko iá.
6. Ko e hā nai ʻoku ʻikai mahuʻingaʻia ai ʻa e kakai ʻe niʻihi ʻi he Tohi Tapú?
6 Faʻahinga ʻOku ʻIkai Mahuʻingaʻia pe Falala ki he Tohi Tapú: Kae kehe, ʻi he taimi ʻe niʻihi ko ha tokotaha ʻokú ne fakamoʻoniʻi ʻoku ʻi ai moʻoni ʻa e ʻOtuá ʻoku ʻikai mahuʻingaʻia ia ʻi he ngaahi meʻa ʻoku akoʻi ʻe he Tohi Tapú koeʻuhí ʻoku ʻikai ke ne tui ko e Folofola ia ʻa e ʻOtuá. Mahalo ʻokú ne nofo ʻi ha fonua ʻikai Kalisitiane pea vakai ki he Tohi Tapú ʻoku tatau pē mo e Puleʻanga-Haʻa-Kalisitiané. Pe ʻoku nofo nai ʻi ha fonua ʻoku lau ko e Kalisitiane ʻa ia ʻoku nau tokanga ange ki he meʻa fakamāmaní pea ʻikai nai ke ne fakakaukau ʻoku mahuʻinga ʻa e Tohi Tapú kiate ia. ʻE lava fēfē ke tau tokoniʻi ʻa e faʻahinga ko iá ke fakatupulekina ʻa e mahuʻingaʻia ʻi he Tohi Tapú pea faai atu pē pea tali ha ako ʻi he tohi Akoʻi ʻe he Tohi Tapú?
7. Ko e hā ʻa e founga ʻoku faʻa lelei ki hono langaʻi ha mahuʻingaʻia ʻi he Tohi Tapú?
7 Naʻe tohi ʻa e ʻōfisi vaʻa ʻi Kalisí ʻo pehē: “Ko e founga lelei taha ki hono tokoniʻi ʻa e kakai ʻoku ʻikai mahuʻingaʻia ʻi he Tohi Tapú ko hono fakaava ʻa e Tohi Tapú pea fakahā kiate kinautolu ʻa e meʻa ʻoku ʻi lotó. Ko e kau malanga tokolahi kuo nau fakatokangaʻi ʻa hono tākiekina ʻe he pōpoaki ʻo e Tohi Tapú ha loto ʻo ha tokotaha ʻo mālohi ange ia ʻi ha toe meʻa ʻoku malava nai ke nau leaʻaki fakafoʻituitui. (Hep. 4:12) ʻI he sio ki he huafa ʻo e ʻOtuá ʻi he Tohi Tapú ʻoku tokoniʻi ai ʻa e tokolahi ke fakatupulekina ha holi ke sio ki he Tohi Tapú.” Naʻe tohi ʻa e ʻōfisi vaʻa ʻi ʻInitiá ʻo pehē: “Ko e moʻoni fekauʻaki mo e moʻuí mo e maté ʻoku langaʻi ai ʻa e mahuʻingaʻia moʻoni ʻi he kau Hinitū tokolahi—koeʻuhí ko e talaʻofa ʻa e Tohi Tapú ki ha māmani ʻe ʻikai ha lau fakakalakalasi fakamatakali.” Ko e lave ki ha ngaahi palopalema ʻoku fai ki ai ʻa e hohaʻa fakalotofonuá ʻokú ne faʻa ʻoange ai ha faingamālie ki he kau malangá ke fakahaaʻi ʻa e meʻa ʻoku leaʻaki ʻe he Tohi Tapú ko e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá te ne fakaleleiʻi ʻa e ngaahi meʻá.
8. Ko e hā ʻe lava ke tau leaʻaki ki he faʻahinga ʻoku nau fakaʻikaiʻi ʻa e Tohi Tapú koeʻuhi ko e Puleʻanga-Haʻa-Kalisitiané?
8 Kapau ʻoku ʻi ai ha taha ʻokú ne fakaʻikaiʻi ʻa e Tohi Tapú koeʻuhí ko e Puleʻanga-Haʻa-Kalisitiané, ʻai ke ne ʻiloʻi ko e Puleʻanga-Haʻa-Kalisitiané ʻoku nau fakamatala halaʻi ʻa e Tohi Tapú mo ʻene ngaahi akonakí. Naʻe tohi ʻa e ʻōfisi vaʻa ʻi ʻInitiá ʻo pehē: “ʻI he taimi ʻe niʻihi, ʻoku fiemaʻu ke tau tokoniʻi ʻa e niʻihi tāutahá ke nau ʻiloʻi ko e ngaahi siasí ʻoku ʻikai ha nau mafai ki he Tohi Tapú.” Naʻa nau fakamatala ko e kau Hinituú ʻoku faʻa tohoakiʻi kinautolu ʻe he konga 4 ʻo e polosiua What Is the Purpose of Life? How Can You Find It?, ʻa ia ʻoku fakamatala ai ki he founga ʻoku feinga ai ʻa e ngaahi siasí ke huʻi mo fakaʻauha ʻa e Folofola ʻa e ʻOtuá. Ko ha tāimuʻa ʻi Pelēsila naʻá ne tala ange ki he kakaí: “Ko e hā ʻoku ʻikai kumi lahi ange ai ki he meʻa ʻi loto ʻi he Tohi Tapú? ʻOku tokolahi ʻa e kakai ʻoku nau fai eni ʻi he loto-tauʻatāina ʻo ʻikai ha pīkinga ki ha faʻahinga lotu. Te ke ʻohovale nai ʻi he meʻa ʻokú ke akó.”
9. Ko e hā ʻoku totonu ai ke ʻoua te tau foʻi kapau ʻoku ʻikai mahuʻingaʻia ha tokotaha ʻi he ngaahi meʻa ʻoku akoʻi ʻe he Tohi Tapú ʻi he ʻuluaki taimí?
9 ʻOku ʻafioʻi ʻe Sihova ʻa e loto ʻo e tokotaha taki taha. (1 Sām. 16:7; Pal. 21:2) ʻOkú ne tohoakiʻi ʻa e faʻahinga ʻoku loto-totonú ki he lotu moʻoní. (Sione 6:44) Ko e tokolahi ʻo e faʻahinga ko iá naʻe ʻikai ʻaupito ke akoʻi fekauʻaki mo e ʻOtuá pe siʻi ʻaupito ʻenau ʻilo ki he Tohi Tapú. ʻOku ʻoatu ʻe heʻetau ngāue fakafaifekaú kiate kinautolu ha faingamālie ke “fakahaofi pea ke nau aʻusia ha ʻilo totonu ki he moʻoní.” (1 Tīm. 2:4) Ko ia ai, kapau ʻe ʻi ai ha niʻihi ʻoku ʻikai ke nau mahuʻingaʻia ʻi he ngaahi meʻa ʻoku akoʻi ʻi he Tohi Tapú, ʻoua ʻe foʻi! Ngāueʻaki ha taha ʻi he ngaahi meʻangāue ʻoku ala maʻu ʻi ho leá ke langaʻi ʻenau mahuʻingaʻiá. ʻE faifai atu pē, te ke malava nai ke hiki ʻa e fetalanoaʻakí ki heʻetau meʻangāue tefitó ke fakahoko ha ngaahi ako Tohi Tapu ʻi he tohi Ko e Hā ʻOku Akoʻi Moʻoni ʻe he Tohi Tapú?
[Fakatātā ʻi he peesi 4]
Kapau ʻoku pehē ʻe he tokotaha-ʻapí ʻoku ʻikai tui ia ki he ʻOtuá ʻahiʻahiʻi eni:
• Ke ʻiloʻi hono ʻuhingá, ʻeke ange “ʻOkú ke ongoʻi pehē maʻu pē?”
• Kapau ko ha tokotaha Lotu-Puta, ngāueʻaki ʻa e polosiua Lasting Peace and Happiness—How to Find Them, peesi 9-12.
• Kapau ʻokú ne tui ki he ʻevalūsiō, ʻe ʻaonga nai ʻa e maʻuʻanga fakamatala ko ení:
Ko e konga hokohoko ʻi he ʻĀ Hake! ko e “Naʻe Faʻu Ia ke Pehē?”
Ko e foʻi vitiō The Wonders of Creation Reveal God’s Glory
Ko e ngaahi polosiua A Satisfying Life—How to Attain It, konga 4; Was Life Created?; mo e The Origin of Life—Five Questions Worth Asking
• Kapau ʻoku ʻikai toe tui ia ki he ʻOtuá koeʻuhi ko e fakamaau taʻetotonú mo e faingataʻá, ʻe ʻaonga nai ʻa e maʻuʻanga fakamatala ko ení:
Ko e tohi Is There a Creator Who Cares About You?, vahe 10
Ko e ongo polosiua Does God Really Care About Us?, konga 6, mo e What Is the Purpose of Life?, konga 6
• Hiki ki he tohi Akoʻi ʻe he Tohi Tapú ʻi he taimi pē ko ia ʻoku maʻu ai ʻe he tokotaha-ʻapí ʻa e fakakaukau ʻoku ʻi ai nai ʻa e ʻOtua. ʻE lelei nai ke kamata ʻi he vahe 2 pe ko ha kaveinga kehe ʻe feʻungamālie kiate ia.
[Fakatātā ʻi he peesi 5]
ʻAhiʻahiʻi eni kapau ʻoku ʻikai tui ʻa e tokotaha-ʻapí ki he Tohi Tapú:
• Lāulea ki he vahe 17 mo e 18 ʻo e tohi Life—How Did It Get Here? By Evolution or by Creation?
• Ki he kau Hinitū, ngāueʻaki ʻa e polosiua Why Should We Worship God in Love and Truth?
• Ki he kau Siú, ngāueʻaki ʻa e polosiua Will There Ever Be a World Without War?, peesi 3-11.
• Lāulea ki he ngaahi ʻaonga ʻo e ngaahi tefitoʻi moʻoni Fakatohitapu ko ení. Ko e ʻū tohi eni ʻe lava ke ke ngāueʻaki ke fakahaaʻi ki he tokotahá ʻa e ʻaonga ʻo e Tohi Tapú:
Ko e konga hokohoko ʻo e Awake! “Help for the Family”
Ko e foʻi vitiō The Bible—Its Power in Your Life
Ko e ngaahi polosiua Ongoongo Lelei mei he ʻOtuá! lēsoni 9 mo e 11; A Book for All People, peesi 22-26; mo e A Satisfying Life—How to Attain It, konga 2
Ki he kau Lotu-Putá, ngāueʻaki ʻa e polosiua The Pathway to Peace and Happiness, peesi 3-7.
Ki he kau Lotu-Mosilemí, ngāueʻaki ʻa e polosiua Real Faith—Your Key to a Happy Life, konga 3.
Kapau ʻokú ke malanga ʻi ha feituʻu ʻoku ʻi ai ʻa e fakafepaki ki he Tohi Tapú, ʻe lelei taha nai ke ʻoua ʻe tala ange ko e toʻo ia mei he Tohi Tapú, kae ʻoua leva ke ke toutou ʻaʻahi ki ai.
• Fakamatala ki he founga hono fakahoko moʻoni ʻo e ngaahi kikite ʻi he Tohi Tapú. Ko e ʻū tohi eni ʻe lava ke ke ngāueʻakí:
Ko e foʻi vitiō The Bible—Accurate History, Reliable Prophecy
Ko e polosiua A Book for All People, peesi 27-29
• Hiki ki he tohi Akoʻi ʻe he Tohi Tapú ʻi he taimi pē ʻe ʻeke ai ʻe he tokotahá ʻa e ngaahi kaveinga kehekehe ʻoku akoʻi ʻe he Tohi Tapú.
[Fakatātā ʻi he peesi 6]
Kapau ʻe pehē ʻe he tokotaha-ʻapí: “ʻOku ʻikai te u tui ki he ʻOtuá,” te ke pehē nai:
• “ʻE lava nai ke u fakamatala nounou ki he meʻa kuó ne fakatuipauʻi au ke u tui ki he Tokotaha-Fakatupú?” ʻOatu leva ʻa e ngaahi poini mei he tohi Reasoning, peesi 84-86, pe fai ha fokotuʻutuʻu ke ʻomai ki he tokotahá ha tohi naʻá ke saiʻia hono laú.
• “Kapau ʻoku ʻi ai ha ʻOtua, ʻokú ke loto ke hoko ia ko e ʻOtua fēfē?” Ko e tokolahi taha ʻo e ngaahi ʻapí te nau tali ʻo pehē ʻe tohoakiʻi kinautolu ki ha ʻOtua ʻoku ʻofa, fakamaau totonu, mo faimeesi ko ha taha ʻoku ʻikai filifilimānako. Fakahā kiate ia mei he Tohi Tapú ʻoku maʻu ʻe he ʻOtuá ʻa e ngaahi ʻulungaanga ko iá. (ʻE malava nai ke ngāueʻaki ʻa e vahe 1 ʻo e tohi Akoʻi ʻe he Tohi Tapú ʻo kamata ʻi he palakalafi 6.)
Kapau ʻoku pehē ʻe he tokotaha-ʻapí: “ʻOku ʻikai te u tui ki he Tohi Tapú,” te ke pehē nai:
• “ʻOku ʻi ai ʻa e tokolahi ʻoku nau ongoʻi pehē. ʻOku ʻi ai ʻa e niʻihi ʻoku nau fakakaukau ko e Tohi Tapú ʻoku ʻikai fakasaienisi pe ko e ngaahi tuʻunga Fakatohitapú ʻoku ʻikai ʻaonga. Kuó ke lau nai ʻa e Tohi Tapú ki muʻa? [Tuku ke ne tali. Fakahaaʻi leva ʻa e talateu ʻi he peesi 3 ʻo e polosiua A Book for All People, pea tuʻuaki ʻa e polosiuá.] Ko e tokolahi kuo nau taʻetokaʻi ʻa e Tohi Tapú koeʻuhí ko hono fakamatalahalaʻi ʻe he lotú ʻene ngaahi akonakí. ʻI heʻeku toe foki maí, te u saiʻia ke ta talanoa ki he fakatātā ʻi he peesi 4 mo e 5.”
• “ʻOku tokolahi ʻa e kakai ʻoku nau fakakaukau tatau mo koe. ʻE lava nai ke u fakahā atu ʻa e meʻa naʻe maongo kiate au mei he Tohi Tapú? [Lau ʻa e Siope 26:7 pe ʻAisea 40:22, ʻa ia ʻoku fakahaaʻi ai ko e Tohi Tapú ʻoku tonu fakasaienisi.] ʻOku ʻi he Tohi Tapú foki ʻa e ngaahi lea fakapotopoto ke tokoniʻi ʻa e ngaahi fāmilí. ʻI heʻeku toe foki maí, te u saiʻia ke fakahaaʻi atu ha fakatātā ʻo e meʻá ni.”
• “Mālō hoʻo fakahaaʻi mai iá. Kapau naʻe hiki ʻe he ʻOtuá ha tohi maʻá e faʻahinga ʻo e tangatá, ʻokú ke fakakaukau ko e hā ʻe ʻi aí?” Fakahaaʻi leva ki he tokotahá ha meʻa mei he Tohi Tapú ʻoku tatau mo ʻene fakakaukaú.