Tuʻunga Fakaeʻulungāngá

KO E HĀ ʻA E TUʻUNGA FAKAEʻULUNGAANGA?

Ko e kakai ʻoku nau maʻu ha tuʻunga fakaeʻulungāngá ʻoku nau maʻu ha ongoʻi māʻalaʻala ki he tonú mo e halá. Ko ʻenau tuʻunga fakaeʻulungāngá ʻoku ʻikai makatuʻunga ia ʻi heʻenau ongoʻi ʻi he mōmeniti pē ko iá. ʻI hono kehé, ʻoku makatuʻunga ia ʻi ha ngaahi tefitoʻi moʻoni pau ʻoku hoko ko ha tataki ki he tōʻongá​—naʻa mo e ʻi he taimi ʻoku ʻikai sio mai ai ha taha.

KO E HĀ ʻOKU MAHUʻINGA AÍ?

ʻOku lahi fau ʻa e ngaahi pōpoaki mioʻi ʻoku maʻu ʻe he fānaú fekauʻaki mo e tuʻunga fakaeʻulungāngá, mei he kakai ʻoku nau ako fakataha mo iá, ko e hiva ʻoku nau fanongo ki aí pe ko e ngaahi faiva mo e polokalama TV ʻoku nau mamata aí. Ko e ngaahi tākiekina ko ení ʻe lava ke ne tākiekina ʻenau vakai fekauʻaki mo e meʻa ʻoku tonú mo e meʻa ʻoku halá.

ʻOku tautefito ʻene moʻoni eni ki he kau taʻu hongofulu tupú. ʻI he taimi ko iá, ko e lau ia ʻa e tohi Beyond the Big Talk, ʻoku “fiemaʻu ke nau mahinoʻi ʻe tenge kinautolu ʻe he toʻumeʻá mo e mītiá ke nau hoko ʻo manakoa kae tali kinautolu ʻe he kakaí, pea ʻoku fiemaʻu ke nau ako ke fai ʻa e meʻa ʻoku nau ʻiloʻi ʻoku tonú, neongo kapau ʻoku ʻuhinga iá heʻikai ke nau loto-tatau ai mo honau kaungāmeʻá.” ʻOku hā mahino, ʻoku fiemaʻu ke kamata hono akoʻi kinautolú ʻi he ki muʻa ke nau taʻu hongofulu tupú.

FOUNGA KE AKOʻI AÍ

Fokotuʻu ha tuʻunga ki he tonú mo e halá.

TEFITOʻI MOʻONI FAKATOHITAPU: “[Ko e] kakai matuʻotuʻá . . . fakafou ʻi heʻenau ngāueʻaki ʻenau ngaahi mafai ʻiloʻiló kuo nau ako ai ke fakafaikehekeheʻi ʻa e tonú mo e halá.”​—Hepelū 5:14.

• Ngāueʻaki ʻa e ngaahi lea ʻokú ne fakafaikehekeheʻi ʻa e tonú mo e halá. Fakahanga ʻa e tokangá ki he ngaahi tuʻunga fakaʻahó pea fakamamafaʻi ʻa e kehekehé: “ʻOku faitotonu eni; ʻoku taʻefaitotonu ia.” “Ko e mateakí eni; ʻoku taʻemateaki ia.” “Ko e anga-leleí eni; ʻoku taʻeʻofa ia.” ʻI he faai atu ʻa e taimí, ʻe fakafehokotaki ʻe hoʻo kiʻi tamá ʻa e ngaahi tuʻunga fakaeʻulungāngá mo e ngaahi tōʻongá.

• Fakamatalaʻi ʻa e ʻuhinga ki hoʻo tuʻunga fakaeʻulungāngá. Ko e fakatātaá, ʻeke ʻa e ngaahi fehuʻi hangē ko e: Ko e hā ʻoku lelei taha ai ke faitotonú? ʻE lava fēfē ke maumauʻi ʻe he loí ʻa e ngaahi vaá? Ko e hā ʻoku hala ai ʻa e kaihaʻá? ʻAi ke fakamānako hoʻo fakaʻuhingá ki hoʻo kiʻi tamá ke ne fakatupulekina ha konisēnisi mo e vakai totonu ki he tonú mo e halá.

• Fakamamafaʻi ʻa e ʻaonga ʻo e muimui ki he tuʻunga fakaeʻulungaanga leleí. ʻE lava ke ke pehē: “Kapau ʻokú ke faitotonu, ʻe falala atu kiate koe ʻa e niʻihi kehé” pe “Kapau ʻokú ke anga-lelei, ʻe saiʻia ʻa e kakaí ke feohi mo koe.”

Fakapapauʻi ke ʻiloʻiʻaki ho fāmilí ʻa e tuʻunga fakaeʻulungaanga leleí.

TEFITOʻI MOʻONI FAKATOHITAPU: “Hanganaki fakamoʻoniʻi ʻa e tuʻunga totonu ʻoku mou ʻi aí.”​—2 Kolinitō 13:5.

• Ko hoʻo tuʻunga fakaeʻulungāngá ʻoku totonu ke hoko ia ko e konga ho fāmilí, koeʻuhí ke ke lava ʻo lea moʻoni ʻo pehē:

  • “ʻI homau fāmilí ʻoku ʻikai ke mau loi.”

  • “ʻOku ʻikai ke mau fuhu pe fekailangaki.”

  • “ʻOku ʻikai ke mau tali ʻa e lea koví.”

ʻE sio hoʻo kiʻi tamá ko e ngaahi tuʻunga fakaeʻulungāngá ʻoku ʻikai ko ha ngaahi lao pē ke muimui ki ai ka ʻoku faʻuʻaki ia ʻa e meʻa ʻoku ʻiloʻiʻaki ʻa e fāmilí.

• Lāulea maʻu pē ki hoʻomou ngaahi tuʻunga fakaeʻulungaanga ʻi homou fāmilí mo hoʻo kiʻi tamá. Ngāueʻaki ʻa e ngaahi tuʻunga fakaʻahó ke akoʻi hoʻo fānaú. ʻE lava ke ke fakahoa hoʻo ngaahi tuʻunga fakaeʻulungāngá mo e meʻa ʻoku hā ʻi he mītiá pe ʻi he ʻapiakó. ʻEke ki hoʻo kiʻi tamá ʻa e ngaahi fehuʻi hangē ko e: “Ko e hā naʻá ke mei faí?” “Naʻe mei fēfē fakafeangai hotau fāmilí ki he meʻá ni?”

ʻAi ke mālohi ʻa e tuʻunga fakaeʻulungāngá.

TEFITOʻI MOʻONI FAKATOHITAPU: “Tauhi maʻu ha konisēnisi lelei.”​—1 Pita 3:16.

• Fakaongoongoleleiʻi ʻa e tōʻonga leleí. Kapau ʻoku fakahāhā ʻe hoʻo kiʻi tamá ʻa e ngaahi ʻulungaanga lelei ʻi he meʻa ʻokú ne faí, fakamālōʻiaʻi ia pea fakamatalaʻi ange hono ʻuhingá. Ko e fakatātaá, ʻe lava ke ke pehē: “Naʻá ke faitotonu. ʻOku ou laukauʻaki koe.” Kapau ʻoku fakahā atu ʻe hoʻo kiʻi tamá ha hala naʻá ne fai, fakaongoongoleleiʻi loto-moʻoni ia ki heʻene faitotonú ki muʻa ke ke fakatonutonu ia.

• Fakatonutonu ʻa e tōʻonga koví. Tokoniʻi hoʻo fānaú ke nau fua ʻa e nunuʻa ʻenau tōʻongá. ʻOku totonu ke ʻiloʻi ʻe he fānaú ʻa e meʻa hala naʻa nau faí pea mo e founga ʻo e kehe ʻenau tōʻongá mei he ngaahi tuʻunga fakaeʻulungaanga ʻa e fāmilí. Ko e mātuʻa ʻe niʻihi ʻoku nau toumoua ke ʻai ʻenau kiʻi tamá ke ‘ongoʻi kovi’ fekauʻaki mo ʻenau tōʻonga koví, ka ko e lāulea ki he tōʻonga koví mo hoʻo kiʻi tamá ʻi he founga ko ení ʻe tokoniʻi ai ia ke ne fakatupulekina ha konisēnisi ʻoku ongongofua ki he tonú mo e halá.