Pūlou—Taimi Fē pea ko e Hā Hono ʻUhingá?
Ko e taimi fē pea ko e hā ʻoku totonu ai ki ha fefine Kalisitiane ke ne tui ha pūlou ʻi he fekauʻaki mo ʻene lotú? Tau vakai angé ki he fakamatala fakamānavaʻi ʻa e ʻapositolo ko Paulá fekauʻaki mo e kaveinga ko ení. ʻOkú ne ʻomai ʻa e tataki ʻoku tau fiemaʻú koeʻuhi ke fai ai ha ngaahi fili lelei, ʻa e ngaahi fili ʻa ia ʻe fakalāngilangiʻi ai ʻa e ʻOtuá. (1 Kolinito 11:3-16) ʻOku fakahaaʻi mai ʻe Paula ʻa e meʻa tefito ʻe tolu ke fakakaukau ki ai: (1) ko e ngaahi ngāue ʻa ia ʻoku fiemaʻu ai ke tui ʻe ha fefine ha pūloú, (2) ko e ngaahi tuʻunga ʻa ia ʻoku totonu ai ke ne fai peheé, pea mo e (3) ko e ngaahi fakaueʻiloto ke ne ngāueʻaki ai ʻa e tuʻunga ko ení.
Ko e ngaahi ngāué. ʻOku lave ʻa Paula ki he ngāue ʻe ua: ko e lotu mo e palofisai. (Veesi 4, 5) Ko e moʻoni, ko e lotú ko ha lea ia ʻo fetuʻutaki kia Sihova. ʻI he ʻahó ni ko e palofisaí ʻe ngāueʻaki ia ki ha akonaki pē makatuʻunga ʻi he Tohi Tapú ʻoku faiakoʻaki ʻe ha faifekau Kalisitiane. Ko e fakahuʻunga mai koā ʻa Paulá ʻoku totonu ke pūlou ha fefine ʻi ha taimi pē ʻokú ne lotu ai pe faiakoʻaki ʻa e moʻoni Fakatohitapú? ʻIkai. Ko e tuʻunga ʻa ia ʻoku lotu ai pe faiako ha fefiné ʻoku kehekehe.
Ko e ngaahi tuʻungá. Ko e ngaahi lea ʻa Paulá ʻoku fakahuʻunga ai ʻa e ongo tuʻunga, pe tafaʻaki ʻe ua ʻo e ngāué—ko e fāmilí mo e fakatahaʻangá. ʻOkú ne pehē: “Ko e ʻulu ʻo e fefine ko e tangata . . . ʻilonga ha fefine ʻoku fai ha lotu, pe ha malanga palofisai, taʻe ʻufiʻufi hono ʻulu, ʻoku ne fakatokilaloʻi ai hono ʻulu.” (Veesi 3, 5) ʻI he fokotuʻutuʻu fakafāmilí, ko e husepāniti ʻo e fefiné ʻa e tokotaha ʻa ia ʻoku fakanofo ʻe Sihova ke hoko ko hono ʻulú. Kapau ʻoku ʻikai te ne fakahaaʻi totonu ʻokú ne ʻiloʻi ʻa e tuʻunga mafai ʻo hono husepānití, te ne fakatōkilaloʻi ʻa hono husepānití kapau ʻokú ne fakahoko ʻa e ngaahi fatongia ʻoku vaheʻi ʻe Sihova kiate iá. Ko e fakatātaá, kapau ʻoku fiemaʻu ke ne fai ha ako Tohi Tapu ʻoku ʻi ai ʻa hono husepānití, te ne fakahaaʻi ʻokú ne ʻiloʻi ʻa e tuʻunga mafai hono husepānití ʻaki ʻene tui ha pūlou. Te ne fai ia ʻo tatau ai pē pe ʻoku papitaiso ʻa e husepānití pe ʻikai, koeʻuhi ko e ʻulu ia ʻo e fāmilí.a Kapau ʻe fiemaʻu ke ne lotu pe faiako ʻi he ʻi ai ʻa ʻene tamasiʻi kei siʻi kuo ʻosi papitaisó, te ne tui ʻi he tuʻunga tatau ha pūlou, ʻo ʻikai koeʻuhi ko e tamasiʻí ko e ʻulu ia ʻo e fāmilí, ka koeʻuhi ko e mafai kuo ʻoange ki he ngaahi mēmipa tangata ʻosi papitaiso ʻo e fakatahaʻanga Kalisitiané.
ʻOku lave ʻa Paula ki he tuʻunga ʻo e fakatahaʻangá, ʻi heʻene pehē: “Ka ai ha toko taha ʻoku matamata fie fakakikihi ʻi he meʻa; ʻe, ʻoku ʻikai te tau fai ha anga pehe, ʻe kitautolu pe ko e ngaahi siasi ʻa e ʻOtua.” (Veesi 16) ʻI he fakatahaʻanga Kalisitiané, ʻoku ʻoange ai ʻa e tuʻunga-ʻulú ki he kakai tangata ʻosi papitaisó. (1 Timote 2:11-14; Hepelu 13:17) Ko e kakai tangatá pē ʻoku fakanofo ko e kau mātuʻa mo e kau sevāniti fakafaifekau fakataha mo e fatongia kuo ʻomai ʻe he ʻOtuá ke nau tokangaʻi ʻa e fanga sipi ʻa e ʻOtuá. (Ngāue 20:28) Kae kehe, ʻi he taimi ki he taimi ʻe fiemaʻu nai ai ʻi he ngaahi tuʻungá ha fefine Kalisitiane ke ne fakahoko ha fatongia ʻoku fakahoko anga-maheni ʻe ha tangata ʻosi papitaiso taau. Hangē ko ení, ʻe fiemaʻu nai ke ne tataki ha fakataha malanga koeʻuhi ʻoku ʻikai faingamālie pe ʻi ai ha tangata ʻosi papitaiso taau. Pe te ne fai nai ha ako Tohi Tapu ʻi ʻapi kuo ʻosi fokotuʻutuʻu ʻi he ʻi ai ʻa ha tangata ʻosi papitaiso. Koeʻuhi ko e ngaahi ngāue ko iá ko e konga moʻoni ia ʻo e ngāue ʻa e fakatahaʻanga Kalisitiané, te ne tui ha pūlou ke fakahaaʻi ʻokú ne fakahoko ʻa e fatongia ʻoku anga-maheniʻaki hono vaheʻi ki ha tokotaha tangata.
ʻI he tafaʻaki ʻe tahá, ko e ngaahi tafaʻaki lahi ʻo e lotú ʻoku ʻikai fiemaʻu ai ha tuofefine ia ke ne tui ha pūlou. Ko e fakatātaá, ʻoku ʻikai fiemaʻu ke ne fai pehē ʻi heʻene fai ʻa e tali ʻi he ngaahi fakataha ʻa e fakatahaʻangá, kau ʻi he ngāue fakafaifekau fale-ki-he-falé mo hono husepānití pe ko ha tangata ʻosi papitaiso ʻe taha, pe ako pe lotu mo ʻene fānau teʻeki papitaisó. Ko e moʻoni, ʻe malanga hake nai ʻa e ngaahi fehuʻi kehe, pea kapau ʻoku ʻikai fakapapauʻi ʻe ha tuofefine ha meʻa, ʻe lava ke ne fai ha fekumi lahi ange.b Kapau ʻokú ne kei taʻefakapapauʻi pē ia pea kapau ʻoku ueʻi ia ʻe hono konisēnisí ke ne fai pehē, heʻikai hala ʻa ʻene tui ha pūloú.
Ko e ngaahi fakaueʻilotó. ʻI he veesi 10, ʻoku tau maʻu ai ʻa e ʻuhinga ʻe ua ʻe loto ai ha fefine Kalisitiane ke ne fakahoko ʻa e fiemaʻú ni: “ʻOku totonu ke ʻai ʻe he fefine ki hono ʻulu ʻa e fakaʻilonga puleʻia, telia ʻa e kau angelo.” ʻUluakí, fakatokangaʻi ʻa e kupuʻi lea, “fakaʻilonga puleʻia.” Ko hono tui ʻo ha pūloú ko ha founga ia ki ha fefine ke ne fakahaaʻi ai ʻokú ne ʻiloʻi ʻa e tuʻunga mafai kuo hilifaki ʻe Sihova ki he kakai tangata ʻosi papitaiso ʻi he fakatahaʻangá. Ko ia ai, ʻokú ne fakahāhā ʻa ʻene ʻofa mo e mateaki kia Sihova ko e ʻOtuá. Ko e ʻuhinga hono uá ʻoku maʻu ia ʻi he lea “telia ʻa e kau angelo.” ʻOku anga-fēfē ʻa e kaunga ʻa ha fefine ki he ngaahi meʻamoʻui laumālie mālohi ko iá ʻi heʻene tui ha pūloú?
ʻOku mahuʻingaʻia ʻa e kau ʻāngeló ʻi he sio ʻoku ʻiloʻi ʻa e tuʻunga mafai fakaʻotuá ʻi he kotoa ʻo e kautaha ʻa Sihová, ʻi hēvani pea ʻi māmani. ʻOku nau toe maʻu ʻaonga mei he faʻifaʻitakiʻanga ʻa e faʻahinga taʻehaohaoa ʻo e tangatá ʻi he fekauʻaki mo e meʻá ni. He ko ē, ko kinautolu foki kuo pau ke nau anganofo ki he fokotuʻutuʻu ʻa Sihová—ko ha ʻahiʻahi naʻe tō ai ha tokolahi ʻo e kau ʻāngeló ʻi he kuohilí. (Siutasi 6) ʻI he taimi ko ení, ʻe lava ke sio ai ʻa e kau ʻāngeló ki he ngaahi tuʻunga ʻa ia ʻoku taukei ange ai, ʻilo lahi ange, pea poto ange ai ha fefine Kalisitiane ʻi ha tangata ʻosi papitaiso ʻi he fakatahaʻangá; ka ʻokú ne ʻosi mateuteu ke fakahāhā ʻa ʻene anganofo ki he tuʻunga mafai ʻo e tangatá. ʻI he ngaahi tuʻunga ʻe niʻihi, ko e fefiné ko ha Kalisitiane pani ia ʻa ia te ne hoko ʻamui ko e taha ʻo e ngaahi kaungāʻea ʻo Kalaisí. Ko ha fefine pehē ʻe faifai atu pē ʻo ne ngāue ʻi ha tuʻunga ʻoku toe māʻolunga ange ʻi he tuʻunga ʻoku maʻu ʻe he kau ʻāngeló pea pule fakataha mo Kalaisi ʻi hēvani. Ko ha faʻifaʻitakiʻanga lelei moʻoni ē ki he kau ʻāngeló ke nau sio ki ai he taimí ni! Ko e moʻoni, ko ha monū moʻoni ē ʻoku maʻu ʻe he fanga tuofāfiné ke fakahāhā ʻa e talangofua anga-fakatōkilalo fakafou ʻi honau ʻulungāanga mateaki mo anganofo ʻi he vakai mai ʻa e kau ʻāngelo faitōnunga ʻe laui milioná!
[Fakamatala ʻi lalo]
a Ko ha uaifi Kalisitiane heʻikai te ne lotu leʻo-lahi ʻi he tuʻunga anga-mahení ʻi he ʻi ai ʻa hono husepāniti tuí tuku kehe ʻi he ngaahi tuʻunga makehe, hangē ko ia kapau kuo ʻikai lava ʻa e husepānití ia ʻo lea ʻi haʻane puke.
b Ki ha fakamatala lahi ange, kātaki ʻo sio ki he Taua Leʻo ʻo Fepueli 15, 2015, peesi 30; Siulai 15, 2002, peesi 26-7; mo e Watchtower ʻo Fepueli 15, 1977, peesi 125-128.