Mungadandawulanga Cha Pakuteŵete Yehova

1-3. (a) Kumbi kudandawula kung’anamuwanji, nanga kungatikwaska wuli? (b) Kumbi tingasambiranji kwaku Paulo pa nkhani yakuteŵete Chiuta mwambula kudandawula?

WAKULEMBA ndakatulu munyaki wakulemba kuti: asani ŵanthu adandawula, kanandi akamba kuti “asani ndinguziŵa.” “Kudandawula” kung’anamuwa kusuzgika maŵanaŵanu chifukwa cha vinthu vo munthu wakuchita pamwenga vo wakuleka kuchita kweniso vingang’anamuwa “kuliya pa vinthu vo vikuchitika kali.” Tosi tikuchitapu vinthu vo tikhumbira kuti tingavichita so umampha asani pangasanirika mwaŵi wakuti tivichiti. Kumbi ndi vinthu nivi vo imwi mudandawula navu?

² Anyaki akuchitapu jalidu liheni pamwenga akuchita ubudi ukulu. Anyaki akuchita vinthu viheni cha kweni akayika asani vinthu vinyaki vo angusankha paumoyu wawu venga vamampha. Ndipu anyaki akuluwa vakuvuli, alutirizga ŵaka vo achita pa umoyu wawu. Anyaki asuzgika ndi maŵanaŵanu chifukwa cha vo akuchita ndipu akamba kuti, “asani ndinguziŵa” mphanyi ndinguchita cha. (Sumu 51:3) Kumbi imwi mwe gulu nili la ŵanthu yaŵa? Kumbi mukhumba kulutirizga kuteŵete Chiuta kwambula kukumbuka viheni vo mukuchita? Kumbi pe munthu yo tingasambiraku kuti tichiti venivi? Hinya walipu, ndi Paulo.

³ Paulo wakuchitapu vinthu viheni ndipuso vamampha paumoyu waki. Iyu wanguchita chitima ukongwa ndi vinthu viheni vo wachitanga, kweniso wanguziŵa vo wangachita kuti wateŵete Chiuta mwakugomezgeka. Tiyeni tiwoni mo chakuwoniyapu chaki chingatiwovye kuti titeŵetiyengi kwambula kudandawula.

VO PAULO WACHITANGA

4. Kumbi ndi vinthu nivi viheni vo wakutumika Paulo wachitanga?

⁴ Paulo wenga Mufarisi ndipu weche munyamata wanguchita vinthu viheni vo vingumuchitiska kuti pavuli paki wadandawuli. Mwakuyeruzgiyapu, iyu ndiyu walongozganga pakutombozga akusambira aku Khristu. Bayibolo likamba kuti, Stefano wati wabayika, ‘Saulo [yo wanguzidanika so kuti Paulo] wangwamba kutombozga mpingu wo, walutanga nyumba ndi nyumba, ndi kuguguza anthurumi ndi anthukazi kuŵapereka ku ulinda.’ (Mac. 8:3) Wakusambira munyaki, Albert Barnes wangukamba kuti, mazu nga Chigiriki ngo ngang’anamuwa “kutombozga,” “nganthazi ukongwa ndipu ngang’anamuwa kuchita nkhaza, venivi ndivu [Saulo] wachitanga.” Iyu wangukamba so kuti, “Saulo, wenga nge nkharamu pakutombozga mpingu wachikhristu.” Nge Myuda wakujipereka, Saulo wagomezganga kuti Chiuta ndiyu wangumupaska udindu wenuwu kuti wabayi Akhristu wosi. Mwaviyo, wapenjanga Akhristu kosi ko ŵenga, “anthurumi ndi so anthukazi” ndipu waŵawofyezanga ndi kuŵabaya.—Mac. 9:1, 2; 22:4.a

5. Konkhoskani vo vinguchitika kuti Saulo waleki kutombozga akusambira aku Yesu ndi kwamba kupharazga.

⁵ Saulo wakhumbanga kuluta so ku Damasko kuti wakatwazuwi akusambira aku Yesu munyumba zawu, ndipuso kuti waluti nawu kuti akayeruzgiki mwankhaza ku Mphara Yikulu ya Milandu, ku Yerusalemu. Kweni wangutondeka chifukwa walimbananga ndi Mutu wa mpingu wachikhristu. (Ŵaef. 5:23) Pa nyengu yo Saulo walutanga ku Damasko, Yesu wangumuwoneke ndipu ukweru wakuziziswa ungumuchitiska kuti waje wachibulumutiya. Pavuli paki, Yesu wangutuma Saulo kuti waluti ku Damasko kuti wakaje kweniko mpaka po watingi wazimukambiyengi vakuchita. Tiziŵa mo nkhani yosi yingwende.—Mac. 9:3-22.

6, 7. Nchinthu wuli cho chilongo kuti Paulo wanguziŵa kuti vo wachitanga venga viheni?

⁶ Paulo wangusintha jalidu laki wati waja Mkhristu. M’malu mwakutinkhana ndi Chikhristu wangwamba kupharazga mwaphamphu. Pavuli paki, iyu wangulemba kuti: “Mwavwa mo ndajariyanga kali mu chisopa cha Chiyuda, mwakuti ukongwa viŵi ndaŵembanga eklesiya lo laku Chiuta, ndipu ndalipopotanga.” (Ŵag. 1:13) Paulo wangukonkhoska so vo wachitanga kali m’makalata ngo wangulembe Akhristu a ku Korinte, Filipi ndipuso kwaku Timote. (Ŵerengani 1 Ŵakorinte 15:9; Ŵaf. 3:6; 1 Tim. 1:13) Paulo wajilumbanga cha pakukonkhoska m’makalata vo wachitanga, kweniso wabisanga cha vo wanguchita. Iyu waziŵanga kuti vo wanguchita venga vinthu viheni ukongwa.—Mac. 26:9-11.

⁷ Wakusambira Bayibolo munyaki, Frederic W. Farrar wakulemba kuti, asani tiŵanaŵaniya za mo Paulo wangutombozge Akhristu “tingaziŵa chitima cho wenga nachu ndipuso mo ŵanthu anyaki amunyoziyanga.” Vingachitika kuti po Paulo walutanga ku mipingu yakupambanapambana, abali wo wakumananga nawu kakwamba amufumbanga kuti, ‘Kumbi ndimwi a Paulo mwatitombozganga?’—Mac. 9:21.

8. Kumbi Paulo wanguvwa wuli Yehova ndi Yesu ŵati amulongo wezi ndi chanju, nanga isi tisambiranjipu?

⁸ Paulo wanguziŵa kuti ndi wezi waku Chiuta pe wo ungumuwovya kuti wafiski uteŵeti wo wachitanga. Ndiyu pe wakuzumbuwa wezi waku Chiuta maulendu pafupifupi 90 m’makalata 14 ngo wakulemba. (Ŵerengani 1 Ŵakorinte 15:10.) Paulo wanguwonga ukongwa wezi wo Chiuta wangumulongo ndipu wakhumbisiskanga kuti wezi wo uleki kuluta paŵaka. Mwaviyo, Paulo ‘wangutakataka mwanthazi ukongwa’ kuruska akutumika wosi. Iyu nchakuwoniyapu chamampha ukongwa kuti asani tingasumuwa maubudi ngidu ndi kusintha, Yehova ngwakunozgeka kusisita maubudi ngidu ngosi kuziya mu sembi yaku Yesu. Iyi ndi fundu yamampha ukongwa kwaku weyosi yo watondeka kugomezga kuti sembi yaku Khristu yingamuwovya pakuyija. (Ŵerengani 1 Timote 1:15, 16.) Chinanga kuti Paulo wangutombozga Khristu, iyu wakulemba kuti, ‘Mwana . . . waku Chiuta, yo wangundanja, ndipu wangujipereka chifukwa chaku ini.’ (Ŵag. 2:20; Mac. 9:5) Paulo wanguziŵa vo wakhumbikanga kuchita kuti wateŵete kwambula kudandawula pa vinthu viheni vo wanguchita. Kumbi ndivu namwi mukhumba kuchita?

KUMBI CHILIPU CHO MUDANDAWULA?

9, 10. (a) Nchifukwa wuli ateŵeti anyaki aku Yehova adandawula? (b) Nchifukwa wuli nkhwamampha cha kulutirizga kuŵanaŵana vinthu viheni vo tachitanga kali?

⁹ Kumbi mukuchitapu vinthu vo sonu mudandawula navu? Kumbi mudandawula chifukwa chakuti mukumaliya nyengu ndi nthazi zinu pa vinthu viheni? Kumbi vo munguchita vinguguŵiska ŵanthu anyaki? Pamwenga mudandawula chifukwa cha maŵanaŵanu ngaheni ngo mwenangu pa vifukwa vinyaki? Fumbu lakukhumbika ukongwa ndakuti, kumbi nchinthu wuli cho mungachita?

¹⁰ Ŵanthu anyaki ajaliya kudandawula. Yiwu achita chitima, asuzgika maŵanaŵanu chifukwa chakuti nyengu zosi aŵanaŵana vinthu viheni vo akuchita. Kumbi kudandawula ndiku kungamaliska suzgu? Awa! Ivi vingayanana ŵaka ndi munthu yo wangalimbana ndi kukapa maji mu nyanja kuti yiphwi kweni palivi cho chingachitika. Kuchita vinthu vinyaki vamampha kungakuwovyani kuti vinthu vikuyendiyeni umampha m’malu mwakujaliya ŵaka kudandawula. Mukhoza kumupepesa munthu yo mukumunangiya kuti mulutirizgi kwanjana. Kanani chechosi cho chingukuchitiskani kuti muchiti vinthu viheni, kuti muleki kuziwerezga so. Ndipuso mukhumbika ŵaka kukunthiyapu vo mukumana navu pa umoyu. Kudandawula kungakuwovyani cha, kweni kungakutondekeskani kuteŵete Yehova ndi mtima wosi.

11. (a) Kumbi Yehova wangatichitiya wuli lisungu? (b) Kumbi Bayibolo likamba kuti titenere kuchitanji kuti tije ndi chimangu cha mumtima?

¹¹ Anyaki ŵe ndi chiziŵirizga chakujaliya kudandawula pa vo akunangisa ndipu atijiwona kuti mbambula kukhumbika kwaku Chiuta. Yiwu awona nge kuti Chiuta wangaŵachitiya lisungu cha chifukwa chakuti akuchita ubudi ukulu ukongwa pamwenga akuchita mwakuwerezgawerezga. Fundu njakuti, kaya akuchita ubudi wa mtundu wuli, akhumbika kulapa, kusintha ndipuso kupempha Chiuta kuti waŵagowoke. (Mac. 3:19) Yehova wangaŵalongo wezi waki nge mo wakuchitiya ndi ŵanthu anyaki anandi. Iyu wachitiya lisungu yo ngwakujiyuyuwa, yo wachita vinthu mwauneneska ndipuso yo walapa kutuliya pasi pa mtima. Ivi ndivu Chiuta wanguchitiya Jobu, yo wangukamba kuti: “Ndajiwezga [ndalapa] mu fuvu ndi mu chotu.” (Jobu 42:6) Titenere kulondo vo Bayibolo lisambiza kuti tije ndi chimangu mumtima. Ilu lititi: “Mweniyo wabisa mautimbanizi ngaki kuti wakasakatanga cha, kweni mweniyo wazomera ndi kungareka wakarondiyanga lisungu.” (Nthanthi 28:13; Yak. 5:14-16) Mwaviyo, titenere kusumuwa maubudi ngidu kwaku Chiuta, kuromba kuti watigowoke, kweniso kuchitapu kanthu kuti tingawerezanga so cha. (2 Ŵakor. 7:10, 11) Asani tachita ivi, tikondwengi ndi wezi waku Chiuta yo ‘wagowoke kwakuzala.’—Yes. 55:7.

12. (a) Kumbi tisambiranjipu pa vo Davidi wanguchita kuti waleki kujimba mlandu? (b) Kumbi Yehova wachita chitima munthowa wuli, nanga kuziŵa venivi kungatiwovya wuli? (Wonani bokosi.)

¹² Rombu le ndi nthazi ukongwa, ndipu ndi nthowa yo Chiuta wangatiwovye. Davidi wakukonkhoska mo wavwiyanga mumtima waki murombu lachivwanu lo likulembeka mu Sumu 32. (Ŵerengani Sumu 32:1-5.) Nge mo Davidi wakambiya, kuyesa kubisa ubudi kungumuwondesa. Iyu wangusuzgika ukongwa maŵanaŵanu, wangutama ndipu wengavi so likondwa chifukwa chakuti wangutondeka kusumuwa ubudi waki. Nchinthu wuli cho chinguwovya Davidi kuti wagowokereki ndipuso waje so ndi likondwa? Wangusumuwa kwaku Chiuta. (Sumu 6:1-6) Yehova wangumuka rombu laku Davidi ndipu wangumupaska nthazi kuti walutirizgi kuchita vinthu vamampha paumoyu waki. Mwakuyana ŵaka, asani muromba kutuliya pasi pa mtima, mungaja ndi chigomezgu chakuti Yehova wavwengi kuchondere kwinu. Asani musuzgika ndi vinthu viheni vo mukuchita kali, yesesani kusintha kuti mungaviwerezganga so cha ndipu gomezgani kuti Yehova wakukugowokiyani kali!—Sumu 86:5.

ŴANAŴANIYANI VAKUNTHAZI

13, 14. (a) Nchinthu wuli cho titenere kufipa nachu mtima ukongwa pasonupanu? (b) Kumbi ndi mafumbu nanga ngo ngangatiwovya kuziŵa vo tichita paumoyu widu sonu?

¹³ Anandi akamba kuti mungawuvwisa umoyu asani mukumbuka vakuvuli, kweni uneneska ngwakuti, mbumampha kuŵanaŵana vakunthazi. Mwaviyo, m’malu mwakudandawula ndi vo tikunangiska, titenere kuŵanaŵaniya ukongwa vinthu vo tichita sonu ndipuso vakunthazi. Kumbi ndi vinthu wuli vo tichita sonu pamwenga vo titondeka kuchita, mwakuti tingazikhumbira kuvichita so asani pajumpha vyaka vinandi? Kumbi tilutirizga kuchita vinthu mwakugomezgeka kuti tileki kuzidandawula kunthazi?

¹⁴ Po chisuzgu chikulu chepafupi, tikhumbika kujifumba kuti: ‘Kumbi ndilekiyanji kuchita vinandi mu uteŵeti? Nchifukwa wuli nditondeka kuchita upayiniya? Nchinthu wuli cho chitinditondekeska kuti ndije mteŵeti wakovya? Kumbi ndiyesesa kusintha jalidu langu? Kumbi nde yumoza wa ŵanthu wo Yehova wakhumba kuti azije m’charu chifya?’ M’malu mwakujifumba ŵaka mafumbu ngaviyo, tikhumbika kungagwiriskiya nchitu kuti ngatiwovyi paumoyu widu ndi kuyesesa kuteŵete Yehova ndi mtima widu wosi. Asani tileka kuchita viyo, tikhoza kulutirizga kuja ndi jalidu lo lingatichitiska kuti tikumani ndi masuzgu nganandi.—2 Tim. 2:15.

MUKUNANGA CHA KUSANKHA UTEŴETI WAKUPATULIKA

15, 16. (a) Kumbi abali ndi azichi aleka vinthu wuli kuti ateŵete Yehova paumoyu wawu? (b) Nchifukwa wuli tikhumbika cha kudandawula chifukwa chakuti tikusankha kuteŵete Yehova?

¹⁵ Nanga wo akujipereka kwaku Yehova kuti achiti uteŵeti wa nyengu zosi? Vingachitika kuti mukuleka nchitu ya ndalama zinandi pamwenga bizinesi ndipu mukusintha umoyu winu kuti muje ndi nyengu yinandi yakuchitiya uteŵeti. Panyaki mwechendayirwi pamwenga kuto ndipuso pamwenga mwe pabanja kweni mukusankha kuti mujengi ndi ŵana cha, chifukwa mukhumba kuchita uteŵeti wa nyengu zosi nge, kuteŵete pa Beteli, kuluta mu vyaru vinyaki kuchigwira nchitu zakuzenga, kuwonere dera pamwenga chigaŵa ndipuso umishonale. Kumbi mudandawula ndi vo mukusankha chifukwa chakuti mukota kweni mweche kuteŵete Yehova? Kumbi muŵanaŵana kuti vo mukuchita vambula kukhumbika pamwenga mungusankha liŵi? Mungaŵanaŵananga viyo cha!

¹⁶ Mungusankha venivi chifukwa chakuti mutanja ukongwa Yehova ndipuso mwakhumbisiskanga kuwovya ŵanthu anyaki kuti amuteŵete. Mutenere cha kuŵanaŵana kuti mwatingi mujengi ndi umoyu wamampha asani munguleka kuteŵete. Mukhoza kuja akukondwa kuziŵa kuti vo mukuchita ndivu mukuwona kuti venga vamampha kwaku imwi. Ziŵani kuti mukuchita umampha ukongwa kusankha kuteŵete Yehova. Iyu wazamuluwa cha kujipereka kwinu. M’charu chifya cho chituza, wazakukupaskani vitumbiku vinandi kuluska vo muŵanaŵana sonu!—Sumu 145:16; 1 Tim. 6:19.

MO MUNGATEŴETE KWAMBULA KUDANDAWULA

17, 18. (a) Kumbi ndi fundu niyi yo yinguwovya Paulo kuti wateŵete mwambula kudandawula? (b) Kumbi mwasimikizga mtima kuchitanji pa vinthu vo mukuchita kali, vo muchita sonu ndipuso vo muchitengi kunthazi kuti muteŵete Yehova?

¹⁷ Kumbi ndi fundu niyi yo Paulo wanguziŵa, yo yingumuwovya kuti waleki kudandawula pakuteŵete Chiuta? Paulo wanguluwa vakuvuli ndipu wanguteŵete mwaphamphu kuti wakalonde mphotu. (Ŵerengani Ŵafilipi 3:13, 14.) Iyu wanguleka kuŵanaŵana vinthu viheni vo wanguchita po wenga muchisopa cha Chiyuda. M’malu mwaki, iyu wangugwiriskiya nchitu nthazi zaki zosi pakuteŵete kuti wazilonde umoyu wambula kumala.

¹⁸ Tosi tingagwiriskiya nchitu fundu yo ye m’mazu ngaku Paulo. M’malu mwakudandawula ndi viheni vo tikuchita, vo tingavisintha cha, titenere kuŵika maŵanaŵanu ngidu pa vitumbiku vo tazamulonde kunthazi. Chinanga kuti tingaluwiya limu cha, kweni tikhumbika cha kujimbanga mlandu chifukwa cha vinthu viheni vo tikuchita. Tiyeni tiyesesi kuviluwa, titeŵete Chiuta ndi mtima widu wosi ndipuso tiŵanaŵaniyengi umoyu wamampha wo tazamulonde!