Malifalensi nga Nkhani za Unganu wa Umoyu Widu Wachikhristu Ndipuso Uteŵeti
JULY 6-12
CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA | CHITUWA 6-7
“Uwonengi vo Ndichitiyengi Farawo”
(Chituwa 6:1) Sonu Yehova wangukambiya Mozesi kuti: “Uwonengi vo ndichitiyengi Farawo. Janja lanthazi limuchichizgengi kuti waŵazomerezi kuluta, ndipuso janja lanthazi limuchichizgengi kuti waŵadikisi mucharu chaki.”
(Chituwa 6:6, 7) “Mwaviyo, kambiya Ayisirayeli kuti: ‘Ini ndini Yehova, ndikutaskeningi ku ntchitu yakufyo yo Ayijipiti atikugwiriskani kweniso ndikufwatuweningi ku ukapolu mu Ijipiti. Ndikutaskeningi ndi janja lakutambasuka kweniso ndi vyeruzgu vikulu. 7 Mwazamuja ŵanthu ŵangu ndipu ini ndazamuja Chiuta winu. Mwazamuziŵa kuti ini ndini Yehova Chiuta winu, yo watikufwatuwani ku ntchitu yakufyo yo atikugwiriskani mu Ijipiti.
it-2 436 ¶3
Mozesi
Vinthu vingusintha so ukongwa kwa Ayisirayeli. Pakwamba angukoliyana ndi udindu waku Mozesi, kweni ŵati awona kuti Farawo wayamba kuŵagwiriska ntchitu mwankhaza, angwamba kuyukiya Mozesi mpaka Mozesi wangudandauliya Yehova. (Chitu. 4:29-31; 5:19-23) Pa nyengu iyi Wapachanya Limu wanguwovya Mozesi kuti waje ndi nthazi mwakumukambiya kuti wafiskengi vo wangulayizga Abrahamu, Isaki ndi Yakobe. Wanguŵakambiya kuti wazamuvumbuwa vo zina laki lakuti Yehova ling’anamuwa kweniso kuti wazamusambuska Isirayeli kuja mtundu ukulu mucharu chakulayizgika. (Chitu. 6:1-8) Ayisirayeli angumuvwiya mbwenu cha Mozesi, chinanga kuti Yehova wanguŵakambiya kuti waŵachitiyengi vinthu vosi venivi. Kweni mulili wa nambala 9 wati wachitika, Ayisirayeli angukoliyana nayu ukongwa Mozesi mwakuti mulili wa nambala 10 uchichitika, Mozesi wanguŵawunganiska pamoza kweniso wanguŵalongozga mwandondomeku nge “magulu nga asilikali.”—Chitu. 13:18.
(Chituwa 7:4, 5) Kweni Farawo wazakukuvwiyani cha, ini ndazamuŵika janja langu pacharu cha Ijipiti ndi kutuzga magulu ngangu, ŵanthu ŵangu, Ayisirayeli, mucharu cha Ijipiti ndi vyeruzgu vikulu. 5 Ndipu asani ndazitambasuliya janja langu pacharu cha Ijipiti ndi kutuzga Ayisirayeli pakati pawu, Ayijipiti azamuziŵa kuti ini ndini Yehova.”
it-2 436 ¶1-2
Mozesi
Pamasu paku Farawo wa ku Ijipiti. Mozesi ndi Aroni ŵenga panthazi pankhani ‘yakulimbana ndi achiuta aboza.’ Farawo wangudana asembi akuchita masenga, kweniso ŵara ŵa vamasenga wo aziŵikanga kuti Yane ndi Yambure (2 Timo. 3:8), kuti alongo nthazi za achiuta ŵawu kulimbana ndi nthazi zaku Yehova. Chakuziziswa chakwamba cho Aroni wanguchita mwakulongozgeka ndi Mozesi pamasu paku Farawo chingulongo kuti Yehova ndiyu wanthazi ukongwa kuphara achiuta wosi a ku Ijipiti chinanga kuti Farawo wanguŵavwiya mbwenu cha. (Chitu. 7:8-13) Mulili wachitatu wati wawa, asembi akuchita masenga angukambiya Farawo kuti “Ntchikumbu chaku Chiuta!” Asembi ŵenaŵa angupwetekeka ukongwa ndi mulili wenuwu mwakuti angutondeka kuma pamasu paku Farawo kuti asuskani ndi Mozesi pa nyengu yeniyi.—Chitu. 8:16-19; 9:10-12.
Milili yinguchitiska kuti anyaki ayanji Yehova kweniso kuti anyaki anonopesi ukongwa mitima yawu. Mozesi ndi Aroni ndiwu apharazganga kuti kuwengi mulili. Mulili wewosi unguwa nge mo angupharazgiya ndipu venivi vingulongo kuti Mozesi wamiyanga Yehova. Zina laku Yehova lingupharazgika ndipu ŵanthu anandi akambanga va zina lenili mu Ijipiti, ndipu venivi vinguchitiska kuti Ayisirayeli kweniso Ayijipiti anyaki amuziŵi Yehova kweniso kuti Farawo, nduna zaki ndipuso ŵanthu anyaki anonopesi mitima yawu. (Chitu. 9:16; 11:10; 12:29-39) Mumalu mwakuŵanaŵana kuti akwiyisa achiuta ŵawu, Ayijipiti anguziŵa kuti Yehova ndiyu wapereka cheruzgu kwa achiuta ŵawu. Pa nyengu yo mulili wa nambala 9 unguwa, Mozesi ‘wangutumbikika ukongwa ndi ŵanthu a ku Ijipiti ndipuso ateŵeti aku Farawo.’—Chitu. 11:3.
Kufufuza Fundu Zakuzirwa za M’Bayibolu
(Chituwa 6:3) Ndawonekiyanga kwaku Abrahamu, Isaki ndi Yakobe nge Chiuta Wanthazizosi, kweni ndinguŵaziŵisa cha va zina langu lakuti Yehova.
it-1 78 ¶3-4
Wanthazizosi
Yehova wangugwiriskiya ntchitu mazu ngakuti “Chiuta Wanthazizosi” (ʼEl Shad·daiʹ) pa nyengu yo wapanganga phanganu ndi Abrahamu lakukwaskana ndi kuwa kwa mwana waki Isaki, ndipu phanganu lenili lakhumbanga kuti Abrahamu waje ndi chivwanu chikulu mwaku Chiuta kuti we ndi nthazi zakufiskiya layizgu lenili. Pavuli paki lingugwiriskikiya ntchitu pa nyengu yo Chiuta wakambanga kuti ndiyu wazamutumbika Isaki ndi Yakobe nge akuhara phanganu laku Abrahamu.—Chiya. 17:1; 28:3; 35:11; 48:3.
Mwakukoliyana ndi fundu yeniyi, pavuli paki Yehova wangukambiya Mozesi kuti: “Ndawonekiyanga kwaku Abrahamu, Isaki ndi Yakobe nge Chiuta Wanthazizosi [beʼElʹ Shad·daiʹ], kweni ndinguŵaziŵisa cha va zina langu lakuti Yehova.” (Chitu. 6:3) Kweni ivi ving’anamuwa kuti ŵanthu yaŵa alekanga cha kuliziŵa zina laku Yehova. Veviyo chifukwa chakuti ŵanthu yaŵa kweniso ŵanthu anyaki aligwiriskiyanga ntchitu zina lenili. (Chiya. 4:1, 26; 14:22; 27:27; 28:16) Mu buku la Chiyambo mo mukonkhoska ukongwa vaku Yakobe, Isaki ndi Abrahamu, mazu ngakuti “Wanthazizosi” ngasanilikamu maulendu 6 pe, kweni zina lakuti Yehova lisanirikamu maulendu 172 mu malemba nga Chiheberi. Chifukwa cha vo wanguŵachitiya, ŵanthu akali awonanga kuti Chiuta ndiyu ngwakwenere kudanika zina la udindu lakuti “Wanthazizosi.” Chinanga kuti venga viyo, yiwu ŵengavi mwaŵi wakuziŵa vo zina chayilu lakuti Yehova ling’anamuwa. Pa nkhani yeniyi buku linyaki (The Illustrated Bible Dictionary Vol. 1, p. 572) likamba kuti: “Viwona vo ŵanthu akali awonanga val ongonga malayizgu nga vinthu vo vichitikengi kunthazi; panyaki venga viyo kuti ŵanthu yaŵa aje ndi chigomezgu kuti Iyu, Yahweh, ndi Chiuta (ʼel) yo wangafiska vinthu venivi (venivi ndivu mazu ngakuti sadday ngang’anamuwa). Chiwona cha pa chivwati chenga chikulu ukongwa kweniso chanthazi, chingusimikiziya kuti zina lo anguliziŵiliya lakuti Yahweh lilongo fundu yakuti Chiuta we ndi nthazi ndipu wenawu kweniso walutirizgengi kuŵa nawu.”—Lakulembeka ndi J. D. Douglas, 1980.
(Chituwa 7:1) Pavuli paki, Yehova wangukambiya Mozesi kuti: “Awona, ndakuŵika kuti uje nge Chiuta kwaku Farawo, ndipu mku waku Aroni wajengi nge mchimi kwaku yiwi.
it-2 435 ¶5
Mozesi
Yehova wanguleka cha kumugwiriskiya ntchitu Mozesi chifukwa cha soni. Kweni Mozesi wangulongo kuti wenga ndi soni mwakuti wangukamba kuti wangafiska cha kulongoro umampha. Yapa sonu Mozesi wangusintha, kutuwa mo wenge pakwamba kufika pa nyengu yo wangujipereka kulongozga Ayisirayeli vyaka 40 kuvuli. Iyu wangulutirizga kukana ndipu wangukambiya Yehova kuti wangafiska cha ntchitu yo wangumupaska. Chinanga kuti Chiuta wangumukwiyiya, kweni wangumuleka cha Mozesi, mumalu mwaki wangusankha Aroni mubali waki kuti waje wakumulongolore. Pakuti Mozesi wamiyanga Chiuta, venga nge kuti Mozesi wenga “Chiuta” kwaku Aroni yo walongoronga mumalu mwaku iyu. Pakuchita maunganu ndi ŵara ŵa Ayisirayeli kweniso Farawo, viwoneka kuti Chiuta wakambiyanga Mozesi ulongozgi kweniso marangu ngo wakhumbikanga kukambiya Aroni kuti Aroni wakakambiyi Farawo (Farawo uyu ndiyu wenga fumu pa nyengu iyi, Farawo yo Mozesi wanguthaŵa vyaka 40 kuvuli wati wafwa). (Chitu. 2:23; 4:10-17) Pavuli paki, Yehova wangukamba kuti Aroni ndi “mchimi” kwaku Mozesi kung’anamuwa kuti Mozesi wenga mchimi waku Chiuta mwakulongozgeka ndi iyu, ndipu Aroni waje mchimi mwakulongozgeka ndi Mozesi. Kweniso Yehova wangukambiya Mozesi kuti wamuŵika kuti waje “Chiuta kwaku Farawo” kung’anamuwa kuti wangupaskika nthazi zaku Chiuta kweniso mazaza kwaku Farawo ndi chilatu chakuti waleki kuchita mantha ndi fumu yaku Ijipiti.—Chitu. 7:1, 2.
Kuŵerenga Bayibolu
(Chituwa 6:1-15) Sonu Yehova wangukambiya Mozesi kuti: “Uwonengi vo ndichitiyengi Farawo. Janja lanthazi limuchichizgengi kuti waŵazomerezi kuluta, ndipuso janja lanthazi limuchichizgengi kuti waŵadikisi mucharu chaki.” 2 Pavuli paki, Chiuta wangukambiya Mozesi kuti: “Ini ndini Yehova. 3 Ndawonekiyanga kwaku Abrahamu, Isaki ndi Yakobe nge Chiuta Wanthazizosi, kweni ndinguŵaziŵisa cha va zina langu lakuti Yehova. 4 Ndipuso ndinguchita nawu phanganu kuti ndiŵapaskengi charu cha Kanani, charu cho angujamu nge alendu. 5 Sonu ndajivwiya ndija kukuta kwa Ayisirayeli, wo Ayijipiti atiŵagwiriska ntchitu ya ukapolu, ndipu ndikumbuka phanganu langu. 6 “Mwaviyo, kambiya Ayisirayeli kuti: ‘Ini ndini Yehova, ndikutaskeningi ku ntchitu yakufyo yo Ayijipiti atikugwiriskani kweniso ndikufwatuweningi ku ukapolu mu Ijipiti. Ndikutaskeningi ndi janja lakutambasuka kweniso ndi vyeruzgu vikulu. 7 Mwazamuja ŵanthu ŵangu ndipu ini ndazamuja Chiuta winu. Mwazamuziŵa kuti ini ndini Yehova Chiuta winu, yo watikufwatuwani ku ntchitu yakufyo yo atikugwiriskani mu Ijipiti. 8 Ndipu ndazakukutoliyani kucharu cho ndikulapizga kuti ndichiperekengi kwaku Abrahamu, Isaki ndi Yakobe. Ndazakukupaskani kuti chije chinu. Ini ndini Yehova.’” 9 Pavuli paki, Mozesi wangukambiya Ayisirayeli uthenga wenuwu, kweni yiwu angumuvwiya cha chifukwa chakuti angugongowa ndipuso chifukwa cha ntchitu yakufyo ya ukapolu yo agwiranga. 10 Pavuli paki, Yehova wangulongoro ndi Mozesi ndipu wangumukambiya kuti: 11 “Luta kwaku Farawo, fumu ya ku Ijipiti ndipu ukamukambiyi kuti wazomerezi Ayisirayeli kuti atuwemu mucharu chaki.” 12 Kweni Mozesi wangumuka Yehova kuti: “Ayisirayeli andivwiya cha, sonu Farawo wangachindivwiya wuli pakuti ndilongoro mwakusuzgikiya?” 13 Kweni Yehova wangukambiya so Mozesi ndi Aroni marangu ngakuti wakakambiyi Ayisirayeli ndipuso Farawo, fumu ya ku Ijipiti, kuti Ayisirayeli atuwi mucharu cha Ijipiti. 14 Mazina nga alongozgi a nyumba za awusewu ndi yanga: Ŵana anthulumi aku Rubeni, mwana wakwamba waku Isirayeli, ŵenga Hanoki, Palu, Hezironi ndi Karimi. Yanga ndi mabanja ngo ngangutuliya mwaku Rubeni. 15 Ŵana anthulumi aku Simiyoni, ŵenga Yemuweli, Yamini, Ohadi, Yakini, Zohari ndi Shawuli, yo Simiyoni wangubaliya pa munthukazi wa ku Kanani. Yanga ndi mabanja ngo ngangutuliya mwaku Simiyoni.
JULY 13-19
CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA | CHITUWA 8-9
“Farawo Wakujikuzga Waziŵanga cha Kuti vo Wachitanga Vafiskanga Khumbu Laku Chiuta”
(Chituwa 8:15) Farawo wati wawona kuti amuchuwa wo amala, wangunonopesa mtima waki ndipu wangukana kuvwiya Mozesi ndi Aroni, nge mo Yehova wangukambiya.
it-2 1040-1041
Kuleka Kuvwiya
Yehova Chiuta wazikira pakuchita vinthu ndi ŵanthu kweniso mitundu ndipu watiŵazomereza kuti alutirizgi kuŵaku chinanga kuti mbakwenere kufwa. (Chiya. 15:16; 2 Petu. 3:9) Chinanga kuti ŵanthu anyaki avwisiya ndipu venivi vitiŵawovya kuti Yehova waziŵachitiyi lisungu (Yoswa 2:8-14; 6:22, 23; 9:3-15), kweni anyaki anonopesa mitima yawu mwakususkana ndi Yehova kweniso ŵanthu ŵaki. (Mara. 2:30-33; Yoswa 11:19, 20) Yehova watiŵakaniza cha ŵanthu asani asankha kuleka kumuvwiya, iyu ‘wazomereza kuti aleki kumuvwiya’ pamwenga ‘wachitiska mitima yawu kuti yinonopi.’ Kweni asani wapereka chilangu ku ŵanthu wo aleka kumuvwiya, vilongo kuti iyu we ndi nthazi zikulu ndipu vichitiska kuti zina laki lipharazgiki.—Yeruzgiyani ndi Chitu. 4:21; Yoha. 12:40; Aro. 9:14-18.
(Chituwa 8:18, 19) Asembi akuchita masenga nawu anguyesa kuchita venivi ndi masenga ngawu kuti apangi nyezi zakuluma, kweni angutondeka. Ndipu nyezi zakuluma zingulutirizga kuwumbiliya ŵanthu ndi nyama. 19 Sonu asembi akuchita masenga angukambiya Farawo kuti: “Ntchikumbu chaku Chiuta!” Kweni mtima waku Farawo ungunonopa mbwenu, ndipu wangukana kuvwiya Mozesi ndi Aroni, nge mo Yehova wangukambiya.
(Chituwa 9:15-17) Pakuti kufika sonu panu mphanyi ndatambasuwa kali janja langu ndi kulanga yiwi kweniso ŵanthu ŵaku ndi mulili wakofya. Ndipuso mphanyi yiwi watuzgikiyapu limu pacharu chapasi. 16 Kweni ndakusunga wamoyu pa chifukwa ichi: kuti ndikulongo nthazi zangu ndipuso kuti zina langu lipharazgiki pacharu chosi chapasi. 17 Kumbi weche kujikuzga pa ŵanthu ŵangu mwakukana kuŵazomereza kuti akengi?
it-2 1181 ¶3-5
Uheni
Kusazgiyapu yapa, Yehova Chiuta waseleriyapu kuti ŵanthu aheni afiski khumbu laki kweni ŵeneku kwambula kuziŵa. Chinanga kuti asuska Chiuta, kweni iyu wangaŵagwiriskiya ntchitu kuti wataski ŵanthu ŵaki munthowa yakwenere kweniso wangachitiska kuti urunji uwoneki kuziya mu vakuchita va ŵanthu ŵenaŵa. (Aro. 3:3-5, 23-26; 8:35-39; Sumu 76:10) Fundu yeniyi yikukonkhoskeka pa Nthanthi 16:4 po pakamba kuti: “Yehova wachitiska kuti chechosi chichitiki mwakukoliyana ndi khumbu laki, chinanga ndi munthu muheni nayu wamusungiya zuŵa lasoka.”
Chakuyeruzgiyapu pa nkhani iyi ndi Farawo yo Yehova kuziya mwaku Mozesi ndi Aroni wanguzomereza Ayisirayeli kutuwa mu Ijipiti. Ndi Chiuta cha yo wanguchitiska kuti fumu yaku Ijipiti yije ndi mtima uheni, kweni iyu wanguyizomereza kulutirizga kuja ndi umoyu ndipuso wanguchitiska kuti kuziya mu vo vinguchitika, Farawo wajilongo pakweru kuti wenga ndi mtima uheni kweniso kuti ngwakwenere kubayika. Khumbu laku Yehova pavakuchitika venivi likonkhoskeka umampha pa lemba la Chituwa 9:16 po pakamba kuti: “Kweni ndakusunga wamoyu pa chifukwa ichi: kuti ndikulongo nthazi zangu ndipuso kuti zina langu lipharazgiki pacharu chosi chapasi.”
Mulili wa nambala 10 wo unguwiya Ayijipiti, ungufika paheni pa nyengu yo Farawo ndi asilikali ŵaki angufwa pa Nyanja Yiyera. Venivi vingulongo kuti Yehova we ndi nthazi ukongwa. (Chitu. 7:14–12:30; Sumu 78:43-51; 136:15) Vyaka vinandi ivi vati vachitika, ŵanthu a muvyaru vo vinguzunguliya Ijipiti angulutirizga kukamba vo vinguchitika ndipu zina laku Chiuta lingupharazgika pacharu chosi. (Yoswa 2:10, 11; 1 Samu. 4:8) Asani Yehova wangumubaya liŵi Farawo, nthazi zaku Chiuta zakutaskiya ŵanthu ŵaki kweniso unkhankhu Waki vatingi viziŵikengi cha ku ŵanthu.
Kufufuza Fundu Zakuzirwa za M’Bayibolu
(Chituwa 8:21) Kweni asani ulekengi kuzomereza ŵanthu ŵangu kuti aluti, nditumizengi viphanga kwaku yiwi, kwa ateŵeti ŵaku, ku ŵanthu ŵaku ndipuso munyumba zinu, ndipu munyumba za Ayijipiti muzazengi viphanga. Ndipuso vazamuzaza peposi po ŵanthu a ku Ijipiti akanda.
it-1 878
Chiphanga
Ŵanthu ŵe ndi maŵanaŵanu ngakupambana pa nkhani ya zina la kachidononu ko kazumbulika mu Malemba nga Chiheberi chakwambiriya. Kachidononu kenaka ndiku kenga mulili wachinayi wo unguwiya Ayijipiti ndipu wenga mulili wakwamba wo unguleka kuŵakwaska Ayisirayeli ku Gosheni. (Chitu. 8:21, 22, 24, 29, 31; Sumu 78:45; 105:31) Mazu ngakuti ʽA·rovʹ ngafwatulika mwakupambanapambana nge mazu ngakuti “chiphanga” (JB, NW, Ro), “bingiza” (Yg), “nyezi” (AS, KJ, RS), kweniso “nyezi zakuluma” (AT)
Mu chingerezi mazu ngakuti “chiphanga” ngasazgapu mitundu yakupambanapambana ya viphanga vo viluma mahachi ndipuso vibungu. Viphanga vinthukazi viluma nyama kweniso ŵanthu ndipuso vitonkha ndopa. Ndipu viwunda va viphanga venivi vo vija muliŵavu la ŵanthu kweniso nyama vitambisa matenda; viphanga vo viluma visanirika kuvigaŵa vakufunda. Ayijipiti kweniso viŵetu vawu angusuzgika ndi mulili wa viphanga, ndipu nyengu zinyaki vaŵabayanga.
(Chituwa 8:25-27) Pakumaliya, Farawo wangudana Mozesi ndi Aroni ndipu wangukamba kuti: “Lutani, kaperekeni sembi kwaku Chiuta winu mucharu chenichinu.” 26 Kweni Mozesi wangukamba kuti: “Mphakwenere cha kuchita viyo, chifukwa sembi zo tiperekengi kwaku Yehova Chiuta widu, mbukazuzi kwa Ayijipiti. Asani Ayijipiti atiwonengi kuti tipereka sembi zo mbukazuzi kwaku yiwu, kumbi atiponyengi ndi mya cha? 27 Tiyendengi ulendu wa mazuŵa ngatatu kuluta kuchipululu, ndipu kweniko tamupereka sembi kwaku Yehova Chiuta widu, nge mo watikambiya.”
w04 3/15 25 ¶9
Fundu Zikulu za M’buku la Chituwa
8:26, 27—Ntchifukwa wuli Mozesi wangukamba kuti sembi za Ayisirayeli zatingi ziŵengi ‘zaukazuzi kwa Ayijipiti’? Ku Ijipiti, nyama zinandi aziwonanga kuti zakupaturika. Mwaviyo, po Mozesi wakambanga mwakuwerezawereza kuti akapereki sembi, vinguwovya kuti Ayijipiti azomerezi Ayisirayeli kuti aluti akapereki sembi kwaku Yehova.
Kuŵerenga Bayibolu
(Chituwa 8:1-19) Pavuli paki, Yehova wangukambiya Mozesi kuti: “Luta kwaku Farawo ndipu ukamukambiyi kuti, ‘Yehova wakamba kuti: “Zomereza ŵanthu ŵangu kuti aluti kuchinditeŵete. 2 Asani ulutirizga kukana kuŵazomereza, ndilangengi charu chaku chosi ndi mulili wa amuchuwa. 3 Mu Msinji wa Nayelu mwazamuzaza amuchuwa ndipu azamutuwa mumsinji ndi kuza munyumba yaku, muchipinda chaku, pabedi laku, munyumba za ateŵeti ŵaku ndipuso pa ŵanthu ŵaku wosi, mumauvunu ngaku kweniso muviyaŵi vaku vakukasiyamu fulawu. 4 Amuchuwa azamukuza kwaku yiwi, ku ŵanthu ŵaku ndipuso kwa ateŵeti ŵaku wosi.”’” 5 Pavuli paki, Yehova wangukambiya Mozesi kuti: “Kambiya Aroni kuti, ‘Tambasuliya janja laku ndi nthonga yaku pamisinji, pamigelu ya Msinji wa Nayelu ndipuso pamathaŵali, ndipu uchitiski kuti amuchuwa azi mucharu cha Ijipiti.’” 6 Mwaviyo, Aroni wangutambasuliya janja laki pamaji nga mucharu cha Ijipiti, amuchuwa angwamba kutuwa ndipu anguzaza mucharu cho. 7 Kweni asembi akuchita masenga nawu so anguchita venivi ndi masenga ngawu, ndipu anguchitiska kuti amuchuwa azi mucharu cha Ijipiti. 8 Pavuli paki, Farawo wangudana Mozesi ndi Aroni ndipu wanguŵakambiya kuti: “Katiŵeyere kwaku Yehova kuti watuzgeku amuchuwa kwaku ini ndi ku ŵanthu ŵangu, pakuti ndikhumba kuzomereza Ayisirayeli kuti aluti kuchipereka sembi kwaku Yehova.” 9 Sonu Mozesi wangukambiya Farawo kuti: “Mundikambiyi ndimwi nyengu yakuti nkhaŵeyere Chiuta kuti watuzgeku amuchuwa kwaku yimwi, kwa ateŵeti ŵinu, ku ŵanthu ŵinu kweniso munyumba zinu. Kweni azamuja mu Msinji wa Nayelu pe.” 10 Farawo wangumuka kuti: “Mawa.” Mwaviyo, Mozesi wangukamba kuti: “Vazamuchitika mwakukoliyana ndi mazu nginu kuti muziziŵi kuti palivi yo wayanana ndi Yehova, Chiuta widu. 11 Amuchuwa azamutuwaku kwaku yimwi, kunyumba zinu, kwa ateŵeti ŵinu ndi ku ŵanthu ŵinu. Kweni azamuja mu Msinji wa Nayelu pe.” 12 Sonu Mozesi ndi Aroni angutuwaku kwaku Farawo, ndipu Mozesi wanguluta kuchiŵeyere Yehova kuti watuzgeku amuchuwa wo wanguchitiska kuti azi kwaku Farawo. 13 Ndipu Yehova wanguchita mwakukoliyana ndi vo Mozesi wangupempha, ndipu amuchuwa angwamba kufwa munyumba, mumabalaza ndi muminda. 14 Aŵawunjikanga mundundu zambula kuŵerengeka, ndipu charu cha Ijipiti chingwamba kununkha. 15 Farawo wati wawona kuti amuchuwa wo amala, wangunonopesa mtima waki ndipu wangukana kuvwiya Mozesi ndi Aroni, nge mo Yehova wangukambiya. 16 Sonu Yehova wangukambiya Mozesi kuti: “Kambiya Aroni kuti, ‘Tambasuwa nthonga yaku ndi kupuma fuvu la pacharu chapasi, ndipu lisambukengi nyezi zakuluma mucharu chosi cha Ijipiti.’” 17 Yiwu anguchita nadi venivi. Aroni wangutambasuwa janja laki kweniso nthonga yaki ndi kupuma fuvu la pacharu chapasi, ndipu nyezi zakuluma zinguwumbiliya ŵanthu ndipuso nyama. Fuvu losi lapacharu chapasi lingusambuka nyezi zakuluma mucharu chosi cha Ijipiti. 18 Asembi akuchita masenga nawu anguyesa kuchita venivi ndi masenga ngawu kuti apangi nyezi zakuluma, kweni angutondeka. Ndipu nyezi zakuluma zingulutirizga kuwumbiliya ŵanthu ndi nyama. 19 Sonu asembi akuchita masenga angukambiya Farawo kuti: “Ntchikumbu chaku Chiuta!” Kweni mtima waku Farawo ungunonopa mbwenu, ndipu wangukana kuvwiya Mozesi ndi Aroni, nge mo Yehova wangukambiya.
JULY 20-26
CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA | CHITUWA 10-11
“Mozesi ndi Aroni Angulongo Chiganga”
(Chituwa 10:3-6) Mwaviyo, Mozesi ndi Aroni anguluta kwaku Farawo ndipu angumukambiya kuti: “Yehova Chiuta wa Aheberi wakamba kuti, ‘Kumbi ulutirizgengi kukana kujithereska kwaku ini mpaka zuŵanji? Zomereza ŵanthu ŵangu kuti aluti kuchinditeŵete. 4 Pakuti asani ulutirizga kukana kuzomereza ŵanthu ŵangu kuti aluti, mawa nditumizengi azombi mucharu chaku. 5 Azombi wo, azamubulumutizga charu chosi ndipu ŵanthu azamutondeka kuwona pasi. Azamukurya vinthu vosi vo vingukujaliyaniku, vo vinguleka kunangika ndi matalala, ndipu azamukurya vimiti vosi vo vime. 6 Azamuzaza munyumba zaku, munyumba za ateŵeti ŵaku wosi ndipuso munyumba za ŵanthu wosi a ku Ijipiti. Azamuja azombi akuti awusemwi ndipuso ambuyamwi akuŵawonapu cha kutuliya pa nyengu yo akujaliya mucharu ichi mpaka msanawale.’” Wati wakamba venivi, wangutuwaku kwaku Farawo.
w09 7/15 20 ¶6
Yezgani Yesu—Mupharazgengi Mwachiganga
Aŵanaŵaniyani so chiganga cho Mozesi wangulongo pa nyengu yo walongoronga ndi Farawo, mweniyo ŵanthu amuwonanga waka nge wakumiya chiuta cha, kweni nge chiuta chayiyu, mwana waku Ra, chiuta lumwi. Nge Afarawo anyaki wosi, nayu watenere kuti wenga ndi chikozgu chaki cho wachisopanga. Farawo yenga fumu yakuti ndakambandakamba, ndipu palivi yo wakambangaku asani yalamula. Chifukwa chakuti Farawo wenga ndi nthazi, wakujikuzga kweniso wambula kuvwa va anyaki, pengavi yo wamukambiyanga vakuchita. Kweni Mozesi yo wenga muliska wakufwasa wanguluta kwaku Farawo mwakuwerezawereza kwambula kumudana chinanga kuti wamukhumbanga cha. Kumbi kwenuku Mozesi wanguchikamba kuti kuwengenji? Wanguchikamba va milili yakofya. Nanga wangupemphanji kwaku Farawo? Wanguchipempha kuti Farawo wazomerezi akapolu ŵaki mamiliyoni kuti atuwemu mucharu cho! Kumbi Mozesi wakhumbikanga chiganga? Hinya!—Maŵe. 12:3; Ahe. 11:27.
(Chituwa 10:24-26) Pavuli paki, Farawo wangudana Mozesi ndipu wangumukambiya kuti: “Lutani, kateŵetiyeni Yehova. Kunu kujengi mbereri ndi ng’ombi zinu pe. Ŵana ŵinu nawu angaluta namwi.” 25 Kweni Mozesi wangukamba kuti: “Ndipuso mutipaskengi nyama zakuti tikapereki sembi zakupiriza kweniso sembi zinyaki, ndipu takuzipereka kwaku Yehova Chiuta widu. 26 Tilutiyengi limoza ndi viŵetu vidu. Palivi chiŵetu cho tizomerezengi kuti chije chifukwa vinyaki mwa viŵetu vo, takuvigwiriskiya ntchitu pakusopa Yehova Chiuta widu, ndipu tiziŵa cha kuti tamuperekanji kwaku Yehova pakumusopa, mpaka po tachifikiya kweniko.”
(Chituwa 10:28) Farawo wangukambiya Mozesi kuti: “Tuwapu pa masu pangu! Ungaziyesanga so cha kuwona chisku changu, chifukwa zuŵa lo wazamuwone chisku changu wazamukufwa.”
(Chituwa 11:4-8) Pavuli paki, Mozesi wangukamba kuti: “Yehova wakamba kuti, ‘Usiku pakati, ndiserengi pakati pa Ayijipiti, 5 ndipu mwana wakwamba weyosi mucharu cha Ijipiti wafwengi, kwamba mwana wakwamba waku Farawo, yo waja pampandu waki waufumu mpaka mwana wakwamba wa kapolu munthukazi yo wagwira ntchitu pachakuperiyapu, ndipuso chiŵetu chechosi chakwamba kuwaku. 6 Mucharu chosi cha Ijipiti mwazamuja chilirizi chikulu cho chikuchitikapu cha ndipu chazamuchitikapu so cha. 7 Kweni palivi chinanga ndi galu yo wazamubwenthe Ayisirayeli, kwali nkhubwenthe munthu pamwenga viŵetu vawu, kuti muziŵi kuti Yehova wapambanisa pakati pa Ayijipiti ndi Ayisirayeli.’ 8 Ndipu ateŵeti ŵinu wosi azamukuza kwaku ini ndi kundisindamiya mpaka visku vawu pasi, ndipu azamukamba kuti, ‘Lutanga, yiwi ndi ŵanthu wosi wo atikulondo.’ Pavuli paki, ndazamuluta.” Wati wakamba viyo, Mozesi wangutuwaku kwaku Farawo wakwiya ukongwa.
it-2 436 ¶4
Mozesi
Kuti munthu wakakumani ndi Farawo wakhumbikanga chiganga kweniso chivwanu. Mozesi ndi Aroni akhumbikanga nthazi zakuturiya kwaku Yehova mwakuwovyeka ndi mzimu waki kuti afiski ntchitu yo angupaskika. Ŵanaŵaniyani mo vinthu venge munyumba yaku Farawo, yo wenga fumu yanthazi pacharu chosi pa nyengu yeniyo. Munyumba iyi mwenga Farawo yo wenga wakujikuzga kweniso wajiwonanga kuti ndi chiuta ndipuso mwenga akumulunguchizga, asilikali, alonda kweniso akapolu. Mwenga so alongozgi achisopa ndipuso asembi akuchita masenga wo asuskanga Mozesi. Ŵanthu ŵenaŵa nawu ŵenga ndi mazaza ngakulu mu ufumu waku Farawo, ndipu angukoliyana kuti awovyi Farawo mwakulongozgeka ndi achiuta a ku Ijipiti. Mozesi ndi Aroni anguza pamasu paku Farawo kananandi waka, kweni Farawo wangulutirizga kunonopesa mtima waki chifukwa wakhumbanga kuti Aheberi alutirizgi kuja akapolu ŵaki. Mozesi ndi Aroni ati apharazga va mulili wa nambala 8, Farawo wanguŵadikiska pamasu paki ndipu mulili wa nambala 9 wati wachitika, wanguŵakambiya kuti angaziyesanga so cha kuwona chisku chaki, chifukwa zuŵa lo azamuwone chisku chaki azamukufwa.—Chitu. 10:11, 28.
Kufufuza Fundu Zakuzirwa za M’Bayibolu
(Chituwa 10:1, 2) Pavuli paki, Yehova wangukambiya Mozesi kuti: “Luta kwaku Farawo pakuti ndazomereza mtima waki ndipuso mitima ya ateŵeti ŵaki kunonopa kuti ndilongo vakuziziswa vangu pa masu paki, 2 kweniso kuti uzikambiyi ŵana ŵaku ndi azuku ŵaku mo ndingulangiya ŵanthu a ku Ijipiti ndipuso vakuziziswa vo ndinguchita pakati pawu. Ndipu mwazamuziŵa kuti ini ndini Yehova.”
w95 9/1 11 ¶11
Akaboni Akususka Achiuta Aboza
Pa nyengu yo Ayisirayeli ŵenga ku Ijipiti, Yehova wangutuma Mozesi kwaku Farawo kuti: “Luta kwaku Farawo pakuti ndazomereza mtima waki ndipuso mitima ya ateŵeti ŵaki kunonopa kuti ndilongo vakuziziswa vangu pa masu paki, kweniso kuti uzikambiyi ŵana ŵaku ndi azuku ŵaku mo ndingulangiya ŵanthu a ku Ijipiti ndipuso vakuziziswa vo ndinguchita pakati pawu; ndipu mwazamuziŵa kuti ini ndini Yehova.” (Chituwa 10:1, 2) Ayisirayeli wo anguvwiya angukambiya ŵana ŵawu ntchitu zanthazi zo Yehova wanguchita. Ŵana ŵawu nawu akambiyanga so ŵana ŵawu mpaka mu migonezi yawu yosi. Mwaviyo, ŵanthu wosi akumbukanga ntchitu zanthazi zaku Yehova. Mwakuyanana waka, mazuŵa nganu apapi ŵe ndi udindu wakukambiya ŵana ŵawu vaku Yehova.—Marangu 6:4-7; Nthanthi 22:6.
(Chituwa 11:7) Kweni palivi chinanga ndi galu yo wazamubwenthe Ayisirayeli, kwali nkhubwenthe munthu pamwenga viŵetu vawu, kuti muziŵi kuti Yehova wapambanisa pakati pa Ayijipiti ndi Ayisirayeli.’
it-1 783 ¶5
Ayisirayeli Atuwa mu Ijipiti
Pakulongo nthazi zaki, Yehova wanguchitiska kuti zina laki likwezeki ndipu wangutaska Ayisirayeli. Ŵati ayambuka Nyanja Yiyera, Mozesi wangulongozga Ayisirayeli pakumba sumu ndipu Miriyamu, mzichi waki yo wenga mchimi munthukazi, wanguto kang’oma. Anthukazi wosi amulondonga achimba ting’oma ndi kuvina ndipu alondeziyananga ndi anthulumi. (Chitu. 15:1, 20, 21) Pa nyengu iyi Ayisirayeli angutuwamu mu manja mwa arwani ŵawu. Ati atuwa mu Ijipiti, Yehova wanguzomereza cha kuti nyama pamwenga ŵanthu asuzgi so ŵanthu ŵaki. Pengavi so chinanga ndi galu yo wangubwenthe Ayisirayeli pamwenga kuŵaluma. (Chitu. 11:7) Chinanga kuti buku la Chituwa likambapu cha kuti Farawo pamoza ndi asilikali ŵaki angufwiya munyanja, kweni buku la Sumu 136:15 likamba kuti Yehova “wanguponya Farawo ndi asilikali ŵaki mu Nyanja Yiyera.”
Kuŵerenga Bayibolu
(Chituwa 10:1-15) Pavuli paki, Yehova wangukambiya Mozesi kuti: “Luta kwaku Farawo pakuti ndazomereza mtima waki ndipuso mitima ya ateŵeti ŵaki kunonopa kuti ndilongo vakuziziswa vangu pa masu paki, 2 kweniso kuti uzikambiyi ŵana ŵaku ndi azuku ŵaku mo ndingulangiya ŵanthu a ku Ijipiti ndipuso vakuziziswa vo ndinguchita pakati pawu. Ndipu mwazamuziŵa kuti ini ndini Yehova.” 3 Mwaviyo, Mozesi ndi Aroni anguluta kwaku Farawo ndipu angumukambiya kuti: “Yehova Chiuta wa Aheberi wakamba kuti, ‘Kumbi ulutirizgengi kukana kujithereska kwaku ini mpaka zuŵanji? Zomereza ŵanthu ŵangu kuti aluti kuchinditeŵete. 4 Pakuti asani ulutirizga kukana kuzomereza ŵanthu ŵangu kuti aluti, mawa nditumizengi azombi mucharu chaku. 5 Azombi wo, azamubulumutizga charu chosi ndipu ŵanthu azamutondeka kuwona pasi. Azamukurya vinthu vosi vo vingukujaliyaniku, vo vinguleka kunangika ndi matalala, ndipu azamukurya vimiti vosi vo vime. 6 Azamuzaza munyumba zaku, munyumba za ateŵeti ŵaku wosi ndipuso munyumba za ŵanthu wosi a ku Ijipiti. Azamuja azombi akuti awusemwi ndipuso ambuyamwi akuŵawonapu cha kutuliya pa nyengu yo akujaliya mucharu ichi mpaka msanawale.’” Wati wakamba venivi, wangutuwaku kwaku Farawo. 7 Pavuli paki, ateŵeti aku Farawo angumukambiya kuti: “Kumbi munthu uyu walutirizgengi kutisuzga mpaka zuŵanji? Zomerezani ŵanthu yaŵa kuti aluti kuchiteŵete Yehova Chiuta wawu. Kumbi muwona cha kuti charu cha Ijipiti chanangika?” 8 Sonu Mozesi ndi Aroni anguŵatole so kwaku Farawo ndipu wanguŵakambiya kuti: “Lutani, kateŵetiyeni Yehova Chiuta winu. Kweni kumbi mbayani ndi ayani wo alutengi?” 9 Mozesi wangumuka kuti: “Tilutengi ndi anyamata kweniso asungwana ŵidu, makhongwi ngidu, ŵana ŵidu anthulumi, ŵana ŵidu anthukazi, mbereri zidu ndi ng’ombi zidu, chifukwa tamuchitiya phwandu Yehova.” 10 Farawo wanguŵakambiya kuti: “Asani ndikuzomerezeningi kuluta ndi ŵana ŵinu, mbwenu Yehova we namwi nadi! Vakuziŵikiya limu kuti mukhumba kuchita chinthu chiheni. 11 Ndingachita cha venivo! Anthulumi pe ndiwu alutengi kuchiteŵete Yehova, pakuti ndivu mungupempha.” Wati wakamba viyo, anguŵadikisa pa masu paku Farawo. 12 Sonu Yehova wangukambiya Mozesi kuti: “Tambasuliya janja laku pacharu cha Ijipiti, kuti azombi azi pacharu cha Ijipiti ndi kurya vakume vosi va mucharu cho, vakume vosi vo vinguleka kunangika ndi matalala.” 13 Nyengu yeniyo, Mozesi wangutambasuliya nthonga yaki pacharu cha Ijipiti ndipu Yehova wanguchitiska kuti mphepu yakutuliya kuvuma yiputi pacharu cho msana wosi ndipuso usiku wosi. Kwati kwacha, mphepu yakutuliya kuvuma yo, yinguza ndi azombi. 14 Ndipu azombi anguza mucharu chosi cha Ijipiti ndipu angubota muchigaŵa chosi cha Ijipiti. Azombi wo ŵenga anandi ukongwa ndipu ŵenga akuti ŵechendawepu ndipu azamuwapu so cha azombi anandi viyo. 15 Azombi wo, angubulumutizga charu chosi, ndipu charu chinguchita mdima, angurya vakume vosi va mucharu cho kweniso vipasu vosi va muvimiti vo vinguleka kunangika ndi matalala. Mucharu chosi cha Ijipiti mwengavi kanthu kakubiriŵira ko kangujaku muvimiti pamwenga muvakume.
JULY 27–AUGUST 2
CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA | CHITUWA 12
“Vo Pasika Wang’anamuwa kwa Akhristu”
(Chituwa 12:5-7) Mutenere kuto mbereri yamampha, yije mbereri yinthulumi ya chaka chimoza. Mungato mwana wa mbereri pamwenga wa mbuzi. 6 Mutenere kuyiphwere mpaka pa zuŵa la 14 la mwezi wenuwu, ndipu banja lelosi la Ayisirayeli litenere kuyibaya ndi mazulu mdima wechendayambi. 7 Atenere kuto zinyaki mwa ndopa ndi kuziwaza kuchanya ndipuso mumphepeti mwa fulemu ya khomu la nyumba zo aryiyengemu mbereri yo.
w07 1/1 20 ¶4
“Yiwi Ukondwengi Waka Mbwenu”
Yesu wangufwa pa Nisani 14, mu 33 C.E. Ku Isirayeli, Nisani 14 lenga zuŵa la chikondwereru cha phwandu la Pasika. Chaka chechosi pa zuŵa ili, mabanja nga ku Isirayeli ngaryiyanga pamoza chakurya cho chasazgiyangapu mwana wa mbereri wambula chilema. Kuchita viyo kwakumbusanga Ayisirayeli kukhumbika kwa ndopa za mwana wa mbereri zo zingugwira ntchitu kuti ŵana akwamba ŵa Ayisirayeli aleki kubayika, pa nyengu yo mungelu wangubaya ŵana wosi akwamba ŵa Ayijipiti pa Nisani 14, mu 1513 B.C.E. (Chituwa 12:1-14) Mwana wa mbereri yo waperekekanga sembi pa phwandu la Pasika wamiyanga Yesu. Ndipu wakutumika Paulo wangukamba kuti: “Khristu mbereri yidu ya Pasika, waperekeka kuŵa sembi.” (1 Akorinto 5:7) Nge mo ndopa za mwana wa mbereri zataskiyanga ŵanthu, ndopa zaku Yesu zitovya kuti ŵanthu anandi azitaskiki.—Yohane 3:16, 36.
(Chituwa 12:12, 13) Pakuti ndijumphengi mucharu cha Ijipiti usiku wunu ndipu ndibayengi mwana wakwamba weyosi mucharu cha Ijipiti, kwambiya ŵanthu mpaka nyama, ndipuso ndiperekengi cheruzgu kwa achiuta wosi a ku Ijipiti. Ini ndini Yehova. 13 Ndopa ziŵengi chisimikizu chinu munyumba zo yimwi muli, ndiwonengi ndopa ndi kujumphiriya ŵaka. Ndipu ndichilanga charu cha Ijipiti, mulili uwu uzengi cha paku yimwi kuti ukunangeni.
it-2 583 ¶6
Pasika
Vinthu vinyaki vo vachitikanga pa Phwandu la Pasika vingufiskika paku Yesu. Chimoza mwa vinthu venivi ntchakuti ndopa zo Ayisirayeli angupaka mu nyumba zawu zinguwovya kuti ŵana ŵawu akwamba aleki kubayika ndi mungelu. Mwakuyanana ndi fundu yeniyi, Paulo wangukamba kuti Akhristu akusankhika ndi mpingu wa mwana wakwamba (Ahe. 12:23), ndipu ataskika ndi ndopa zaku Khristu. (1 Ate. 1:10; Aefe. 1:7) Pa nyengu ya Pasika, afyonga cha viwanga va mbereri ya Pasika. Bayibolu lingukambiya limu kuti palivi chiwanga chechosi chaku Yesu cho chazamufyoleka ndipu venivi ndivu vinguchitika nadi pa nyifwa yaki. (Sumu 34:20; Yoha. 19:36) Phwandu la Pasika lo Ayuda anguchita kwa vyaka vinandi ndimoza mwa vinthu vo dangu lalongonga kuti vimiya vinthu vakunthazi, ndipu vingufiskika paku Yesu Khristu, “Mwanawambereri waku Chiuta.”—Ahe. 10:1; Yoha. 1:29.
(Chituwa 12:24-27) “Mutenere kusunga mwambu wenuwu chifukwa ndi dangu lambula kumala kwaku yimwi ndi ŵana ŵinu. 25 Ndipu asani mwazisere mucharu cho Yehova wazakukupaskani nge mo wakukambiya, muzichitengi mwambu wenuwu. 26 Ndipu asani ŵana ŵinu azikufumbani kuti, ‘Kumbi mwambu wenuwu ung’anamuwanji kwaku yimwi?’ 27 muziŵamukengi kuti, ‘Ndi mwambu wakupereka sembi ya Pasika kwaku Yehova, yo wangujumphiriya nyumba za Ayisirayeli pa nyengu yo wangulanga Ayijipiti. Kweni nyumba zidu wanguzikwaska cha.’” Pavuli paki, ŵanthu angujikama ndi kusindama mpaka visku vawu pasi.
‘Ichi Chikaŵanga Chikumbusku Kwaku Imwi’
Po ŵana wo akuwanga, atingi akambiyengi ŵana ŵawu fundu zakukhumbika zo asambiranga. Fundu yakwamba yenga yakuti Yehova wavikiliyanga ateŵeti ŵaki. Ŵana angusambira kuti Yehova ngwakusuzga cha kumuziŵa kweniso ndi ngoza cha. Iyu ndi Chiuta wanthazi, yo watanja ŵanthu ŵaki ndipu watiŵawovya. Wangulongo venivi, ‘pa nyengu yo wangubayiya Ayijipiti’ ndi kuvikiliya ŵana aumwali ŵa Ayisirayeli, kuŵasunga amoyu.
Apapi achikhristu achita kuŵakonkhoske chaka ndi chaka cha ŵana ŵawu vo Pasika wang’anamuwa. Kumbi imwi mutiŵasambiza ŵana ŵinu kuti Chiuta wavikiliya ŵanthu ŵaki? Kumbi mutiŵalongo ŵana ŵinu kuti namwi mugomezga ndi mtima wosi kuti Yehova weche kuvikiliya ŵanthu ŵaki? (Sumu 27:11; Yes. 12:2) Kumbi mukamba nawu mwakuŵafika pa mtima? Yesesani kuŵasambiza fundu yeniyi kuti nawu aje ndi chigomezgu chakukho.
Kufufuza Fundu Zakuzirwa za M’Bayibolu
(Chituwa 12:12) Pakuti ndijumphengi mucharu cha Ijipiti usiku wunu ndipu ndibayengi mwana wakwamba weyosi mucharu cha Ijipiti, kwambiya ŵanthu mpaka nyama, ndipuso ndiperekengi cheruzgu kwa achiuta wosi a ku Ijipiti. Ini ndini Yehova.
it-2 582 ¶2
Pasika
Milili 10 yo yinguwiya Ayijipiti, ukongwa wanambala 10 wo ungubaya ŵana akwamba, chenga cheruzgu kwa achiuta a ku Ijipiti. (Chitu. 12:12) Mbereri yinthulumi yenga yakupaturika kwaku chiuta Ra. Mwaviyo kuwaza ndopa za mwana wa mbereri pafulemu, kwenga nge kuŵanyoza Ayijipiti. Kweniso ng’ombi ayiwonanga kuti njakupaturika ndipu kubaya ŵana akwamba a ng’ombi kwenga kukwiyiska chiuta Osirisi. Farawo nayu amupaskanga ulemu nge mwana waku Ra. Mwaviyo, nyifwa ya mwana wakwamba waku Farawo yingulongo kuti chiuta Ra kweniso Farawo ŵengavi nthazi.
(Chituwa 12:14-16) “‘Zuŵa ili, lazamuja chikumbusu kwaku yimwi ndipu muzichitiyengi Yehova phwandu mu migonezi yinu yosi. Muzichitengi phwandu lenili chifukwa ndi dangu lamuyaya. 15 Kwa mazuŵa 7 muziryengi chiŵandi chambula chakutupisa. Pa zuŵa lakwamba muzituzgengemu fulawu wakukasa wakusazgaku chakutupisa munyumba zinu chifukwa weyosi yo wazamukurya chakurya chakusazgaku chakutupisa kwambiya pa zuŵa lakwamba mpaka zuŵa la 7, watenere kuzibayika kuti wazileki kuja pakati pa Ayisirayeli. 15 Pa zuŵa lakwamba muzichitengi unganu wakupaturika ndipu pa zuŵa la 7 muzichitengi so unganu unyaki wakupaturika. Pa mazuŵa ngenanga mungazigwiranga ntchitu cha. Mungazibika ŵaka chakurya chakuti munthu weyosi waryi.
it-1 504 ¶1
Unganu
“Maunganu ngakupaturika” ngenga ngapade chifukwa chakuti pa nyengu iyi ŵanthu agwiranga ntchitu cha. Mwakuyeruzgiyapu, zuŵa lakwamba kweniso la nambala 7 la Phwandu la Chiŵandi Chambula Chakutupisa ngenga mazuŵa nga “maunganu ngakupaturika” ngo Yehova wangukamba kuti: “Pa mazuŵa ngenanga mungazigwiranga ntchitu cha. Mungazibika ŵaka chakurya chakuti munthu weyosi waryi.” (Chitu. 12:15, 16) Kweni pa “maunganu ngakupaturika” ngenanga asembi atangwanikanga ndi kupereka sembi kwaku Yehova (Ŵale. 23:37, 38). Chinanga kuti venga viyo yiwu aŵangavi mlandu wakuti aswa dangu la Sabata. Iyi yenga nyengu yakuti ŵanthu achezengi waka cha, kweni yenga nyengu yakuti achitengi vinthu vauzimu. Veviyo chifukwa sabata yeyosi pa zuŵa la Sabata, ŵanthu awungananga pamoza kuti alonde ulongozgi kweniso kuti asopi Yehova. Yiwu aŵerenganga pakweru kweniso kukonkhoska vo vikulembeka mu Mazu ngaku Chiuta ndipu venivi ndivu vingwamba kuchitika mumasinagogi. (Machi. 15:21) Mwaviyo, chinanga kuti ŵanthu agwiranga cha ntchitu pa zuŵa la Sabata pamwenga pa “maunganu ngakupaturika,” kweni mazuŵa ngenanga ngaŵawovyanga kuti apempherengi kweniso kuŵanaŵaniya vakukwaskana ndi Mlengi wawu ndipuso khumbu laki.—Wonani mutu wakuti ASSEMBLY.
Kuŵerenga Bayibolu
(Chituwa 12:1-20) Sonu Yehova wangukambiya Mozesi ndi Aroni mucharu cha Ijipiti kuti: 2 “Mwezi wunu ndiwu uŵengi mwezi winu wakwamba. Uŵengi mwezi wakwamba wa chaka kwaku yimwi. 3 Longoro ndi Ayisirayeli wosi ndipu uŵakambiyi kuti, ‘Pa zuŵa la 10 la mwezi wenuwu, weyosi wato mbereri yimoza ya banja laki, mbereri yimoza banja lelosi. 4 Kweni asani banja lo ndimana ukongwa mwakuti lingamaliza cha kurya mbereri yo, yiwu agaŵani mbereri yo ndi banja lo aja nalu pafupi mwakukoliyana ndi unandi wa ŵanthu kweniso unandi wa nyama yo weyosi waryengi. 5 Mutenere kuto mbereri yamampha, yije mbereri yinthulumi ya chaka chimoza. Mungato mwana wa mbereri pamwenga wa mbuzi. 6 Mutenere kuyiphwere mpaka pa zuŵa la 14 la mwezi wenuwu, ndipu banja lelosi la Ayisirayeli litenere kuyibaya ndi mazulu mdima wechendayambi. 7 Atenere kuto zinyaki mwa ndopa ndi kuziwaza kuchanya ndipuso mumphepeti mwa fulemu ya khomu la nyumba zo aryiyengemu mbereri yo. 8 “‘Atenere kurya nyama yo usiku weniwunu. Ayiwotchi pamotu ndipu aryiyi limoza ndi chiŵandi chambula chakutupisa kweniso mphangwi yakuŵaŵa. 9 Nyama yo mungayiryanga yiŵisi cha pamwenga yakubwatusa, yakubika mumaji, kweni muyiwotchi pamotu limoza ndi mutu waki, viboda vaki ndipuso vamukati. 10 Mungasungangaku cha nyama yo kuti yifiki mlenji, kweni asani yajaku ndipu yafika mlenji, muyiwotchi ndi motu. 11 Muchirya nyama yo, muzije kuti mwamanga lamba winu, mwavwala sapatu zinu, mwanyamuwa nthonga yinu mumanja ndipu muziyiryi mwaliŵiliŵi. Uyu ndi Pasika waku Yehova. 12 Pakuti ndijumphengi mucharu cha Ijipiti usiku wunu ndipu ndibayengi mwana wakwamba weyosi mucharu cha Ijipiti, kwambiya ŵanthu mpaka nyama, ndipuso ndiperekengi cheruzgu kwa achiuta wosi a ku Ijipiti. Ini ndini Yehova. Ndopa ziŵengi chisimikizu chinu munyumba zo yimwi muli, ndiwonengi ndopa ndi kujumphiriya ŵaka. Ndipu ndichilanga charu cha Ijipiti, mulili uwu uzengi cha paku yimwi kuti ukunangeni. 14 “‘Zuŵa ili, lazamuja chikumbusu kwaku yimwi ndipu muzichitiyengi Yehova phwandu mu migonezi yinu yosi. Muzichitengi phwandu lenili chifukwa ndi dangu lamuyaya. 15 Kwa mazuŵa 7 muziryengi chiŵandi chambula chakutupisa. Pa zuŵa lakwamba muzituzgengemu fulawu wakukasa wakusazgaku chakutupisa munyumba zinu chifukwa weyosi yo wazamukurya chakurya chakusazgaku chakutupisa kwambiya pa zuŵa lakwamba mpaka zuŵa la 7, watenere kuzibayika kuti wazileki kuja pakati pa Ayisirayeli. 16 Pa zuŵa lakwamba muzichitengi unganu wakupaturika ndipu pa zuŵa la 7 muzichitengi so unganu unyaki wakupaturika. Pa mazuŵa ngenanga mungazigwiranga ntchitu cha. Mungazibika ŵaka chakurya chakuti munthu weyosi waryi. 17 “‘Mutenere kusunga Phwandu la Viŵandi Vambula Chakutupisa, chifukwa pa zuŵa ili ndituzgengi magulu nginu mucharu cha Ijipiti. Ndipu mutenere kusunga zuŵa ili mu migonezi yinu yosi nge dangu lamuyaya. 18 Mu mwezi wakwamba, pa zuŵa la 14 la mwezi weniwo ndi mazulu, muziryengi chiŵandi chambula chakutupisa mpaka pa zuŵa la 21 la mwezi wo ndi mazulu. 19 Kwa mazuŵa 7, munyumba zinu mungazisanirikanga fulawu wakukasa wakusazgaku chakutupisa cha, chifukwa munthu weyosi yo warya chakurya chakusazgaku chakutupisa, kwali ndi mulendu pamwenga mweneku charu, munthu mweniyo watenere kuzibayika kuti wazileki kuja pakati pa Ayisirayeli. 20 Mungaziryanga chakurya chechosi cha chakusazgaku chakutupisa. Munyumba zinu zosi muziryengi chiŵandi chambula chakutupisa.’”