“Uvwisiyi Mazu nga Ŵanthu Azeru”

1. Ntchifukwa wuli tilonde ulongozgi, nanga ntchifukwa wuli tosi tikhumbikiya ulongozgi?

TOSI tikhumbika kulonde ulongozgi nyengu ndi nyengu. Nyengu zinyaki tingapempha tija ulongozgi ku munthu yo titimuthemba. Mu vakuchitika vinyaki, mubali yo watitifipiya mtima, wangatikambiya kuti tayamba ‘kulandiya kuheni,’ kung’anamuwa kuchita chinthu cho pakumaliya paki tingazidandawula nachu. (Aga. 6:1) Kweniso tingalonde ulongozgi ku munthu munyaki asani tachita chinthu chiheni ukongwa. Kwali talonde ulongozgi pa chifukwa nichi, tikhumbika kuvwisiya. Kuchita viyo kungatiwovya kweniso kungataska umoyu widu!​—Nthanthi 6:23.

2. Mwakukoliyana ndi Nthanthi 12:15, ntchifukwa wuli tikhumbika kuvwisiya ulongozgi?

² Lemba lo patuliya mutu wa nkhani yidu, lititichiska kuti ‘tivwisiyengi mazu nga ŵanthu azeru.’ (Nthanthi 22:17) Palivi munthu yo waziŵa chechosi, ndipu nyengu zosi patuŵa munthu munyaki yo we ndi zeru ukongwa pamwenga waziŵa vinandi kuluska isi. (Ŵerengani Nthanthi 12:15.) Mwaviyo, asani tivwisiya ulongozgi, tilongo kuti te akujiyuyuwa. Tilongo so kuti tiziŵa kuti pe vinthu vinyaki vo tingafiska cha ndipuso kuti tikhumbika chovyu kuti tifiski vilatu vidu. Yehova wangukambiya Fumu Solomoni kulemba kuti: “Vinthu . . . vifiskika asani pe ŵanthu anandi akupereka ulongozgi.”​—Nthanthi 15:22.

3. Kumbi tingalonde ulongozgi mu nthowa nizi?

³ Tingalonde ulongozgi kutuliya ku munthu munyaki. Mura pamwenga Mkhristu wakukhwima mwauzimu, wangatikambiya chinthu chinyaki cho tikhumbika kugwiriyapu ntchitu. Asani munthu munyaki watikambiyaku ulongozgi wa mu Bayibolu kulongo kuti watitiyanja, tikhumbika kuwonga mwakuvwisiya vo wakhumba kukamba ndipuso kuvigwiriskiya ntchitu. Kweni tingalonde so ulongozgi mu nthowa yinyaki. Mu nthowa niyi? Tingaŵerenga fundu yinyaki mu Bayibolu pamwenga mu mabuku ngidu, yo yingachitiska kuti timepu ndi kuŵanaŵaniyapu vo tichita, ndipu pavuli paki vo taŵerenga vingatiwovya kuti tisinthi maŵanaŵanu ngidu kweniso vo tichita.—Ahe. 4:12

4. Mwakukoliyana ndi Wakutawula 7:9, kumbi ndi vinthu wuli vo tikhumbika cha kuchita asani tapaskika ulongozgi?

⁴ Kukamba uneneska, nyengu zinyaki vingatisuzga kuvwisiya kweniso kugwiriskiya ntchitu ulongozgi wo munthu munyaki watipaska, mwakuti tingaguŵa. Chifukwa wuli? Chinanga kuti tiziŵa kuti te ambula kufikapu, kweni vingatisuzga kuvwisiya ulongozgi wo munthu munyaki wangatipaska asani watikambiya vo tanangisa. (Ŵerengani Wakutawula 7:9.) Tingasaniya vifukwa vakujigowoke. Tingakayikiya vifukwa vo watipaskiya ulongozgi pamwenga kuguŵa ndi mo wapereke ulongozgi. Tingawona kuti nayu wanangisa ndipu tingakamba kuti: ‘Ndiyani iyu kuti wandipaski ulongozgi? Nayu we ndi maubudi ngaki!’ Ndipu asani ulongozgi wo tapaskika takoliyana nawu cha, tingasulaku waka pamwenga tingapempha ulongozgi ku munthu munyaki chifukwa tiwona kuti watikambiyengi vo isi tikhumba.

5. Kumbi tikambiskanengenji mu nkhani iyi?

⁵ Mu nkhani iyi, tikambiskanengi vakuwoniyapu va mu Malemba va ŵanthu wo angukana ulongozgi kweniso wo anguzomera ulongozgi. Tikambiskanengi so vo vingatiwovya kuti tizomerengi ulongozgi kweniso kuyanduwa nawu.

ANGUKANA ULONGOZGI

6. Kumbi tisambiranji pa mo Fumu Rehobowamu yinguchitiya ndi ulongozgi wo yingupaskika?

⁶ Tiyeni tikambiskani chakuwoniyapu chaku Rehobowamu. Wati waja fumu ya ku Isirayeli, ŵanthu ŵaki anguza ndi pemphu kwaku iyu. Yiwu angumupempha kuti waŵapepuskiyeku mphingu zo awisi a Solomoni anguŵapingiza. Vakukondwesa kuti Rehobowamu wanguchifumba ulongozgi kwa anthulumi arara a mu Isirayeli kuti waziŵi mo wangachimukiya ŵanthu ŵenaŵa. Anthulumi arara ŵenaŵa angukambiya fumu kuti asani yichitengi vo ŵanthu apempha, ayiteŵetiyengi nyengu zosi. (1 Mafu. 12:3-7) Viwoneka kuti Rehobowamu wangukondwa nawu cha ulongozgi wo anthulumi arara angumupaska, ndipu wanguchifumba anyamata wo wangukuliya nawu limoza. Anthulumi ŵenaŵa atenere kuti ŵenga ndi vyaka va m’ma 40, mwaviyo, atenere kuti aziŵanga vinthu vinandi. (2 Mbiri 12:13) Kweni pa nyengu iyi, angumupaska ulongozgi uheni Rehobowamu. Yiwu angumupaska ulongozgi wakuti waŵasazgiyeku mphingu zinyaki ŵanthu. (1 Mafu. 12:8-11) Rehobowamu wangupaskika ulongozgi wuŵi wakupambana. Mwaviyo, wakhumbikanga kupemphera kwaku Yehova, kumupempha kuti waziŵi ulongozgi wo wakhumbikanga kulondo. Kweni iyu wanguchita viyo cha. Mumalu mwaki, wangusankha kulondo ulongozgi wo wanguwuyanja ndipu wanguchita vo anyamata anyaki angumukambiya. Venivi vinguchitiska kuti Rehobowamu ndipuso Ayisirayeli wosi akumani ndi masuzgu ngakulu. Nasi tingapaskika ulongozgi wo nyengu zinyaki ungaŵa kuti ndiwu tikhumba cha. Kweni asani watuliya mu Mazu ngaku Chiuta, titenere kuwuzomera.

7. Kumbi vo Fumu Uziya yinguchita vititisambizanji?

⁷ Fumu Uziya yingukana ulongozgi. Iyu yingusere kuchigaŵa chinyaki cha nyumba yakusopiyamu yaku Yehova, ko asembi pe ndiwu azomerezekanga kusereku ndipu yakhumbanga kupereka vakununkhira. Asembi aku Yehova angumukambiya kuti: “Yiwi Uziya utenere cha kotche Yehova vakununkhira! Asembi pe ndiwu atenere kotcha vakununkhira.” Kumbi Uziya wanguchita wuli? Asani mwakujiyuyuwa wanguvwiya ulongozgi ndipu mwaliŵi wangutuwamu munyumba yakusopiyamu, Yehova watingi wamugowokiyengi. Kweni “Uziya . . . wangukwiya ukongwa.” Ntchifukwa wuli wangukana ulongozgi? Iyu wajivwanga kuti pakuti wenga fumu, wenga ndi wanangwa wakuchita chechosi cho wakhumba. Kweni Yehova wangukoliyana navu cha. Chifukwa chakuti wanguchita vinthu mwakujikuzga, Uziya wangulangika ndi makhati ndipu ‘wangulutirizga kuja wamakhati mpaka pa zuŵa lo wangufwiya.’ (2 Mbiri 26:16-21) Vo Uziya wanguchita vititisambiza kuti kwali te ayani, asani tikana ulongozgi wa mu Bayibolu, Yehova wangaleka kutiyanja.

ANGUZOMERA ULONGOZGI

8. Kumbi Yobu wanguchita wuli wati wapaskika ulongozgi?

⁸ Mwakupambana ndi vakuwoniyapu vakutcheŵeska vo takambiskana, mu Bayibolu mwe vakuwoniyapu vamampha va ŵanthu wo angutumbikika chifukwa chakuti anguvwiya ulongozgi. Tiyeni tikambiskani vaku Yobu. Chinanga kuti wawopanga Chiuta, kweni wenga wambula kufikapu. Chifukwa cha kutimbanyizgika maŵanaŵanu, iyu wangukamba vinthu vinyaki viheni. Venivi vinguchitiska kuti walonde ulongozgi wakudunjika, kutuliya kwaku Elihu ndipuso Yehova. Kumbi Yobu wanguchita wuli? Mwakujiyuyuwa, iyu wanguvwiya ulongozgi. Iyu wanguti: “Ndingulongoro kweni kwambula kuvwisa vinthu . . . Ndiweza vo ndingulongoro [ndipu] ndilapa mufuvu ndi muvyotu.” Yehova wangumutumbika Yobu chifukwa chakuti wenga wakujiyuyuwa.​—Yobu 42:3-6, 12-17.

9. Kumbi Mozesi wangulongo chakuwoniyapu chamampha nichi pa nkhani yakuvwiya ulongozgi?

⁹ Mozesi ntchakuwoniyapu chamampha cha munthu yo wanguzomera kuchenyeka wati wanangiska ukongwa. Nyengu yinyaki, iyu wangukwiya ndipu wangumutumbika cha Yehova. Chifukwa cha venivi, Mozesi wanguzomerezeka cha kusere Mucharu Chakulayizgika. (Nume. 20:1-13) Mozesi wati wapempha Yehova kuti wasinthi maŵanaŵanu ngaki, Yehova wangumukambiya kuti: “Ungandikambiyanga so cha nkhani yeniyo.” (Doto. 3:23-27) Mozesi wangukwiya cha. Mumalu mwaki, wangukoliyana ndi vo Yehova wangusankha, ndipu Yehova wangulutirizga kumugwiriskiya ntchitu pakulongozga Ayisirayeli. (Doto. 4:1) Wosi ŵaŵi, Yobu ndi Mozesi, vakuwoniyapu vamampha vo tikhumbika kuyezga pa nkhani yakuvwiya ulongozgi. Yobu wangusintha maŵanaŵanu ngaki, ndipu wangupereka vifukwa vakujigowoke cha. Mozesi wangulongo kuti wanguvwiya ulongozgi wo Yehova wangumupaska, chifukwa wangulutirizga kuja wakugomezgeka chinanga mphanyengu yo wangutaya mwaŵi wo wenga wakuzirwa ukongwa kwaku iyu.

10. (a) Kumbi lemba la Nthanthi 4:10-13 lilongo kuti tiyanduwa wuli asani tivwiya ulongozgi? (b) Kumbi anyaki alongo wuli maŵanaŵanu ngakwenere asani apaskika ulongozgi?

¹⁰ Tiyanduwa asani tiyezga vakuwoniyapu va ŵanthu akugomezgeka ŵenaŵa, nge Yobu kweniso Mozesi. (Ŵerengani Nthanthi 4:10-13.) Abali ndi azichi ŵidu anandi, aŵayezga ndipu avwiya ulongozgi. Wonani vo wangukamba mubali munyaki zina laki Emmanuel yo waja ku Congo, wati wapaskika ulongozgi wakutcheŵeska. Iyu wanguti: “Abali akukhwima mwauzimu mpingu wangu, anguwona kuti ubwezi wangu ndi Yehova wenga pafupi kunangika ndipu yiwu anguyesesa kundiwovya. Ndinguwugwiriskiya ntchitu ulongozgi wo angundipaska ndipu ungundiwovya kuti ndikhwechi masuzgu nganandi.”b Pa nkhani ya ulongozgi, mpayiniya munyaki ku Canada zina laki Megan wanguti: “Nyengu zosi ulongozgi wo ndapaskikanga ndakhumbanga cha kuwuvwa, kweni ndiwu ndakhumbikiyanga.” Ndipu mubali munyaki wa ku Croatia zina laki Marko wanguti: “Ndingutaya mwaŵi wa udindu wo ndenga nawu mumpingu, kweni asani ndikumbuka, ndiwona kuti ulongozgi wo ndingupaskika ungundiwovya kuti ndije so pa ubwezi wakukho ndi Yehova.”

11. Kumbi Mubali Karl Klein wangukambanji pa nkhani ya kuvwiya ulongozgi?

¹¹ Munthu munyaki yo wanguyanduwa chifukwa cha kuvwiya ulongozgi, wenga Mubali Karl Klein, yo wanguteŵetiyapu mu Wupu Wakulongozga. Mu mbiri ya umoyu waki, Mubali Klein wangukambamu nyengu yinyaki yo wangulonde ulongozgi wanthazi kutuliya kwa mubali Joseph F. Rutherford, yo wayanjananga nayu ukongwa. Mubali Klein wangukamba kuti pakwamba, wanguguŵa ukongwa ndi ulongozgi wenuwu. Iyu wanguti: “Zuŵa linyaki [Mubali Rutherford] wati wandiwona, wangunditauza mwamasangu. Kweni chifukwa chakuti ndenga ndeche kuguŵa, ndingumumuka ndi mtima wosi cha. Iyu wangukamba kuti, ‘Karl, phwere! Dyaboli wakhumba kuti uwili muchiŵana chaki!’ Mwasoni ndingumuka kuti, ‘Ndakukwiyiyani cha Mubali Rutherford.’ Kweni iyu wanguziŵa kuti ndingumukwiyiya ndipu wangunditcheŵeska so kuti, ‘Veumampha. Kweni phwere. Dyaboli wakhumba kuti uwili muchiŵana chaki.’ Iyu waneneskanga nadi! Asani tisunga kandundu chifukwa chakuti mubali widu watipaska ulongozgi pa vo tanangisa . . . , tikhoza kuwila muchiŵana chaku Dyaboli.”c (Aefe. 4:25-27) Mubali Klein wanguvwiya ulongozgi wo Mubali Rutherford wangumupaska ndipu angulutirizga kwanjana ukongwa.

KUMBI NDI VINTHU WULI VO VINGATIWOVYA KUTI TIZOMERENGI ULONGOZGI?

12. Kumbi kujiyuyuwa kungatiwovya wuli kuti tivwiyi ulongozgi? (Salimo 141:5)

¹² Kumbi ndi vinthu wuli vo vingatiwovya kuti tivwiyengi ulongozgi? Tikhumbika kuja akujiyuyuwa ndipu tikumbukengi kuti te ambula kufikapu, ndipu nyengu zinyaki tinganangisa ukongwa. Nge mo takambiskiyanapu kali, Yobu wangwamba kuwona vinthu mwambula kwenere. Kweni pavuli paki, wangusintha maŵanaŵanu ngaki ndipu Yehova wangumutumbika chifukwa cha venivi. Chifukwa wuli? Chifukwa Yobu wenga wakujiyuyuwa. Iyu wangulongo kuti wenga wakujiyuyuwa mwa kuzomera ulongozgi wo Elihu wangumupaska, chinanga kuti Elihu wenga munamana ukongwa kwaku iyu. (Yobu 32:6, 7) Mwakuyanana ŵaka, kujiyuyuwa kungatiwovya kuti tigwiriskiyengi ntchitu ulongozgi chinanga tiwona kuti ulongozgi wo tapaskika utitiyenere cha pamwenga yo watipaska ndi mwana kuluska isi. Mura munyaki ku Canada wanguti: “Chifukwa chakuti titijiwona nge mo anyidu atitiwone cha, kumbi tingaluta wuli panthazi asani palivi munthu wakutipaska ulongozgi?” Tosi tikhumbisiska kuja ndi mijalidu yo mzimu utuzga kweniso kuwuchita umampha uteŵeti widu.​—Ŵerengani Salimo 141:5.

13. Kumbi titenere kuwuwona wuli ulongozgi wo tipaskika?

¹³ Tiwonengi kuti ulongozgi ulongo kuti Chiuta watitiyanja. Yehova watitikhumbiya vamampha. (Nthanthi 4:20-22) Asani watitipaska ulongozgi kuziya mu Mazu ngaki, mabuku ngakukonkhoska Bayibolu pamwenga kuziya mwa Mkhristu wakukhwima mwauzimu, iyu walongo kuti watitiyanja. Lemba la Aheberi 12:9, 10 likamba kuti iyu ‘wachita venivi kuti tiyanduwi.’

14. Kumbi tikhumbika kuŵanaŵaniyanji asani tipaskika ulongozgi?

¹⁴ Tiŵanaŵaniyengi ulongozgi, mo waperekeke cha. Nyengu zinyaki tingawona kuti ulongozgi wo tapaskika, waperekeka mu nthowa yamampha cha. Mbuneneska kuti weyosi yo wapereka ulongozgi watenere kwesesa kuwupereka mu nthowa yakwenere kuti munthu wawulonde.d (Aga. 6:1) Kweni asani isi ndisi tipaskika ulongozgi, tingachita umampha kuŵanaŵaniya ulongozgi wo tapaskika chinanga tingawona kuti wakhumbikanga kuperekeka mu nthowa yakwenere. Tingajifumba kuti: ‘Chinanga kuti ndikoliyana cha ndi mo ulongozgi uwu waperekeke, kweni kumbi pe chinthu chinyaki cho ndingasambirapu? Kumbi ndingasulaku waka vinthu vo munthu yo wandipaska ulongozgi wanangiska ndi kuyanduwa ndi ulongozgi waki?’ Tingachita umampha kusaniya nthowa yo tingayanduliya ndi ulongozgi wo tapaskika.​—Nthanthi 15:31.

MUPEMPHENGI ULONGOZGI NDIPU MUYANDUWENGI NAWU

15. Ntchifukwa wuli tikhumbika kupempha ulongozgi?

¹⁵ Bayibolu lititichiska kuti tipemphengi ulongozgi. Lemba la Nthanthi 13:10 likamba kuti: “Zeru ze ndi ŵanthu wo apenja ulongozgi.” Fundu yeniyi njauneneska nadi! Ŵanthu wo apempha ulongozgi mumalu mwa kulindizga kuti munthu munyaki wachiti kuŵapaska, aluta panthazi ukongwa mwauzimu, kuluska wo aleka kupempha ulongozgi. Mwaviyo, muyambengi ndimwi kupempha ulongozgi.

16. Kumbi mphavakuchitika nivi po tingapempha ulongozgi?

¹⁶ Kumbi mphavakuchitika nivi po tingapempha ulongozgi kwa Akhristu anyidu? Wonani vakuchitika ivi. (1) Mzichi wapempha mupharazgi walusu kuti waluti nayu ku sambiru laki, ndipu pavuli paki watimufumba ulongozgi wa mo wangasazgiyaku lusu laki lakusambiza. (2) Mzichi wambula kuyirwa wakhumba kugula vakuvwala, mwaviyo wapempha mzichi wakukhwima mwauzimu kuti wamuwovyi kusankha umampha. (3) Mubali wapaskika nkhani yachisanisani yakwamba kuti wakakambi. Iyu wapempha mubali yo wakamba nkhani mwalusu kuti wakavwisiyi nkhani yaki mwakuphwere pa maunganu ndipu pavuli paki wamupaski ulongozgi wa mo wangasazgiyaku lusu. Chinanga ndi mubali yo waja wachikamba nkhani kwa vyaka vinandi, wangachita umampha kufumba ulongozgi kwa abali wo akamba nkhani mwalusu, ndipu pavuli paki wangagwiriskiya ntchitu ulongozgi wo wapaskika.

17. Kumbi tingachita wuli kuti tiyanduwengi ndi ulongozgi?

¹⁷ Mu sabata zo zituza pamwenga myezi yo yituza, tosi tazamupaskika ulongozgi, wakutuliya kwa anyidu pamwenga wakutuliya mu nthowa zinyaki. Asani venivi vazichitika, muzikumbukengi fundu zo takambiskana. Lutirizgani kuja akujiyuyuwa. Muŵanaŵaniyengi ulongozgi, mo waperekeke cha. Ndipuso mugwiriskiyengi ntchitu ulongozgi wo mwapaskika. Palivi weyosi waku isi yo wakuwa wazeru. Kweni asani ‘tivwiya ulongozgi ndipuso kuzomera kuchenyeka,’ Mazu ngaku Chiuta ngalayizga kuti tijengi “ndi zeru.”​—Nthanthi 19:20.