‘Muchitengi Vinthu Mwaurunji’ Pakwenda ndi Chiuta

1-3. (a) Ntchifukwa wuli titimuwonga ukongwa Yehova? (b) Kumbi mtaski widu wachanju wakhumba kuti tichitengenji?

YERUZGIYANI kuti mwe musitima yo yibira. Po muŵanaŵana kuti palivi weyosi yo wangukutaskani, mbwenu munthu munyaki watuza kuzikutaskani. Kumbi mungavwa wuli kuwona kuti munthu yo waza kuzikutaskani watikutoliyani pamalu ngamampha ndikukamba kuti: “Kudandaula cha, we wakuvikilika sonu”! Kumbi mungamuwonga cha munthu mwenuyu? Tikayika cha kuti ndivu mungachita, chifukwa munthu yo wataska umoyu winu.

² Venivi viyanana waka ndi vo Yehova wakutichitiya. Kukamba uneneska, tikhumbika kumuwonga ukongwa Yehova. Iyu wakutaska maumoyu ngidu mwakutipasa sembi yakutiwombole ku ubudi ndipuso nyifwa. Asani titesesa kulongo chivwanu mu sembi yakuzirwa yeniyi, tikayika cha kuti maubudi ngidu ngagowokereka ndipu tazamulonde umoyu wamuyaya. (1 Yohane 1:7; 4:9) Nge mo tinguwone mu Mutu 14, sembi mbukaboni wakulongo kuti Yehova ngwachanju kweniso ndi murunji. Kumbi tingalongo wuli kuti tiwonga vo wakutichitiya?

³ Nthowa yimoza nkhuchita vo watitikambiya kuti tichitengi. Kuziya mwa mchimi Mika, Yehova watitikambiya kuti: “Iyu wakambiya yiwi wamunthu cho ntchamampha. Kumbi Yehova wakhumbanji kwaku yiwi? Wakhumba kuti uchitengi vinthu mwaurunji, uŵi wakugomezgeka,Kweniso kuti uyendengi mwakujiyuyuwa ndi Chiuta waku!” (Mika 6:8) Wonani kuti chimoza mwa vinthu vo Yehova watitikambiya kuti tichitengi ‘nkhuchita vinthu mwaurunji.’ Kumbi tingachita wuli venivi?

Penjani “Urunji Weneku”

4. Kumbi tiziŵa wuli kuti Yehova wakhumba kuti tiyendiyengi fundu zaki za urunji?

⁴ Yehova wakhumba kuti tiyendiyengi fundu zaki pankhani ya cho ntchamampha kweniso chiheni. Pakuti fundu zaki zaurunji kweniso zauneneska, asani titesesa kuzilondo ndikuti tichita vinthu mwaurunji. Lemba la Yesaya 1:17 likamba kuti: “Sambirani kuchita vinthu vamampha, penjani urunji.” Mazu ngaku Chiuta ngatitichiska so kuti “Penjani urunji.” (Zefaniya 2:3) Ngatitikambiya so kuti tikhumbika, “kuvwala umunthu wufya wakulengeka mwakukoliyana ndi khumbu laku Chiuta mu urunji weneku.” (Aefeso 4:24) Asani titesesa kulondo fundu zaku Yehova, tichitengeku cha nkhaza, vinthu vakufipiska kweniso ureŵi chifukwa vinthu vosi venivi vikoliyana cha ndi utuŵa waku Yehova.—Salimo 11:5; Aefeso 5:3-5.

5, 6. (a) Ntchifukwa wuli tingakamba kuti ndi mphingu cha kuyende fundu zaku Yehova? (b) Kumbi Bayibolu lilongo wuli kuti nyengu zosi tikhumbika kupenja urunji?

⁵ Kumbi tingakamba kuti vakusuzga kwende fundu za urunji zaku Yehova? Awa. Asani munthu watimuyanja Yehova ndipu wakhumba kundere kufupi ndi iyu, wawona kuti vakusuzga cha kulondo vo Yehova watimukambiya kuti wachiti. Chifukwa chakuti titimuyanja Chiuta widu kweniso titanja mijalidu yaki, tikhumbisiska kuja ndi umoyu wo utimukondwesa. (1 Yohane 5:3) Tikhumbika kukumbuka kuti Yehova “watanja ntchitu zaurunji.” (Salimo 11:7) Tingayezga urunji waki asani titesesa kwanja vo Yehova watanja kweniso kutinkha vo iyu watinkha.—Salimo 97:10.

⁶ Chifukwa chakuti te ŵanthu ambula kufikapu, nyengu zinyaki kuja kwakusuzga kuchita vinthu mwaurunji. Tikhumbika kuzuwa umunthu wakali limoza ndi ntchitu zaki ndi kuvwala umunthu wufya. Bayibolu likamba kuti umunthu wufya, “ uja wufya” chifukwa chakuziŵa vinthu mwauneneska. (Akolose 3:9, 10) Mazu ngakuti “uja wufya” ngalongo kuti kuvwala umunthu wufya ndi ntchitu yo yilutiriya ndipu munthu wakhumbika kufwiyapu kuti wawuvwali. Mwaviyo, chinanga kuti tingayesesa kuchita cho ntchakwenere, nyengu zinyaki ubudi wo tenawu, utitichitiska kukamba, kuchita, pamwenga kuŵanaŵana vinthu viheni.—Aroma 7:14-20; Yakobe 3:2.

7. Kumbi tikhumbika kuviwona wuli vo tinangisa po titesesa kuchita vinthu mwaurunji?

⁷ Kumbi tikhumbika kuviwona wuli vinthu vo tinangisa po titesesa kuchita vinthu mwaurunji? Mbuneneska kuti tikhumbika cha kuwona kuti ubudi ngwambula kofya. Panyengu yeniyo pe, tikhumbika so cha kusaniliyapu mwaŵi wakukamba kuti te akwenere cha kuteŵete Yehova chifukwa chakuti tinangisa vinthu vinyaki. Chiuta widu walisungu wakutipasa mwaŵi wakutigowoke maubudi ngidu asani talapa nadi. Ŵanaŵaniyani mazu ngakuchiska ngo wakutumika Yohane wangukamba. Iyu wanguti: “Nditikulembiyani vinthu venivi kuti muleki kuchita ubudi.” Kweniso wangusazgiyapu kuti: “Asani munyaki wachita ubudi, [chifukwa chakuti tikuchita kuwuhara] te ndi wakovya murunji yo ndi Yesu Khristu, mweniyo we kwa Ada.” (1 Yohane 2:1) Yehova wakutipaska Yesu nge sembi kuti tifiski kumuteŵete mwakuzomerezeka chinanga kuti te akubuda. Kumbi venivi vititichitisa cha kuchita vosi vo tingafiska kuti timuthamikengiYehova?

Uthenga Wamampha Ndipuso Urunji Waku Yehova

8, 9. Kumbi ntchitu yakupharazga yilongo wuli kuti Yehova ndi murunji?

⁸ Nthowa yimoza yo tingalongore urunji kweniso kuyezga Yehova pa nkhani yeniyi, nkhuchita vosi vo tingafiska pakupharazga uthenga wamampha wa Ufumu waku Chiuta. Kumbi pe kukoliyana wuli pakati pa urunji waku Yehova ndi uthenga wamampha?

⁹ Yehova wazamunanga cha ŵanthu aheni kwambula kuŵatcheŵeska dankha. Mu uchimi wakukwaskana ndi vo vichitikengi mu mazuŵa ngakumaliya, Yesu wangukamba kuti: “Uthenga wamampha utenere kupharazgika dankha ku mitundu yosi.” (Mariko 13:10; Mateyu 24:3) Mazu ngakuti “dankha” ngalongo kuti vinthu vinyaki vazamuchitika pavuli pakuti ntchitu yakupharazga yagwirika pacharu chosi. Vinthu venivi visazgapu chisuzgu chikulu cho chingukambikiya limu kuti chazamunanga ŵanthu wosi aheni, ndikuzisa charu chifya. (Mateyu 24:14, 21, 22) Pa nyengu yeniyi, palivi munthu yo wangazikamba kuti Yehova waŵachitiya vinthu mwambula urunji ŵanthu aheni. Kuziya mu ntchitu yakupharazga, Yehova watcheŵeska ŵanthu kuti asinthi nthowa zawu ndi chilatu chakuti azitaskiki.—Yona 3:1-10.

10, 11. Kumbi tilongo wuli kuti Chiuta ndi murunji asani tigwira ntchitu yakupharazga uthenga wamampha?

¹⁰ Kumbi tiyezga wuli urunji waku Chiuta asani tigwira ntchitu yakupharazga uthenga wamampha? Chakwamba, tikhumbika kuchita vosi vo tingafiska kuti tiwovyi ŵanthu kuti azitaskiki. Ŵanaŵaniyani so chakuyeruzgiyapu cha kutaskika mu sitima yo yibira cho tachikonkhoskapu kali. Asani munthu munyaki wakuguziyani muboti ndipu mwataskika, tikayika cha kuti namwi mungakhumba kuwovya so ŵanthu anyaki wo ŵeche mumaji kuti nawu ataskiki. Mwakuyanana ŵaka, te ndi udindu wakovya ŵanthu wo tingakamba kuti ŵe ‘mumaji’ mucharu chiheni ichi. Mbuneneska kuti ŵanthu anandi akhumba cha kuvwisiya uthenga widu. Kweni chifukwa chakuti Yehova weche kuzikira, te ndi udindu wakuŵapaska mwaŵi wakuti ‘alapi’ kuti azitaskiki.—2 Peturo 3:9.

¹¹ Asani tipharazga uthenga wamampha ku ŵanthu wosi wo tikumana nawu, tilongo so urunji munthowa yinyaki yakukhumbika ukongwa. Nthowa yaki njakuti, tilongo kuti tilivi sankhu. Kumbukani kuti “Chiuta walivi sankhu, kweni iyu walondere munthu wakutuliya mu mtundu wewosi yo watimuwopa ndi kuchita urunji.” (Machitidu 10:34, 35) Mwaviyo, kuti tiyezgi Yehova pa nkhani yakulongo urunji, tikhumbika cha kuyeruzga ŵanthu anyaki. Mumalu mwaki, tikhumbika kupharazgiya wanthu uthenga wamampha mwambula kutole kanthu mtundu wawu, mo ŵanthu atiŵawone kweniso kwali mbakukhupuka pamwenga mbakavu. Asani tichita venivi, titiŵapaska mwaŵi ŵanthu kuti avwi uthenga wamampha kweniso kuchita vinthu mwakukoliyana ndi vo asambira.—Aroma 10:11-13.

Mo Tichitiya Vinthu ndi Ŵanthu

12, 13. (a) Ntchifukwa wuli tikhumbika cha kuthaŵiriya kuyeruzga ŵanthu anyaki? (b) Kumbi mazu ngo Yesu wangukamba ngakuti “lekani kuyeruzga” kweniso “lekani kususka” ngang’anamuwanji? (Wonani mazu ngamumphata.)

¹² Tingalongo so kuti tichita vinthu mwaurunji asani tichita vinthu ndi ŵanthu anyaki nge mo Yehova wachitiya nasi. Ntchipusu kwamba kuyeruzga ŵanthu anyaki, kuŵanaŵaniyanga ŵaka vo anangisa kweniso kwamba kukayikiya vilatu vawu. Kweni kumbi ndiyani yo wangakhumba kuti Yehova wajaliyengi waka kukayikiya vilatu vaki kweniso kumumbanga mlandu pa vo wanangisa? Ndimu Yehova wachitiya nasi cha. Ndichu chifukwa chaki munthu munyaki yo wangulembaku buku la masalimo wangukamba kuti “Yimwi Ya, asani mwalereskanga maubudi, ndiyani yo watingi wamengi yimwi Yehova?” (Salimo 130:3) Titimuwonga ukongwa Yehova chifukwa chakuti ndi murunji kweniso ngwalisungu ndipu wajaliya ŵaka kuŵanaŵaniya vo tinangisa cha. (Salimo 103:8-10) Kumbi tikhumbika kuchita nawu wuli vinthu anyidu?

¹³ Asani ŵanthu anyaki anangisa vinthu vinyaki, tingayezga urunji waku Yehova kweniso lisungu laki mwakuleka kuthaŵiriya kuŵayeruzga, ukongwa pa nkhani zimanazimana kweniso zo zileka kutikwaska. Pa Upharazgi waki wa Paphiri, Yesu wangutcheŵeska kuti: “Lekani kuyeruzga ŵanthu kuti namwi muleki kuyeruzgika.” (Mateyu 7:1) Ndipu mwakukoliyana ndi vo Luka wangulemba, Yesu wangusazgayipu so fundu yakuti: “Lekani kususka ŵanthu kuti namwi muleki kususkika.”a (Luka 6:37) Yesu wangulongo kuti waziŵa kuti taŵanthu ambula kufikapu, te ndi kalusu kakweruzga anyidu mwambula kwenere. Ŵanthu wo avwisiyanga Yesu wachisambiza wo ŵenga ndi kalusu kenaka, akhumbikanga kuleka.

14. Kumbi tikhumbika “kuleka kuyeruzga ŵanthu” pa vifukwa nivi?

¹⁴ Ntchifukwa wuli tikhumbika ‘kuleka kuyeruzga ŵanthu’? Chifukwa chimoza ntchakuti mbudindu widu cha kuchita venivi. Yakobe yo wenga wakusambira waku Yesu, watitikumbusa kuti: “Wakupereka Marangu ndipuso Wakweruzga walipu yumoza pe,”—Yehova. Mwaviyo, Yakobe wangufumba mwambula kuyeŵapu mani kuti: “Yiwi ndiwi yani kuti uyeruzgi munyaku?” (Yakobe 4:12; Aroma 14:1-4) Kusazgiyapu yapa, ntchipusu kuyeruzga anyidu mwambula urunji chifukwa chakuti te ŵanthu ambula kufikapu. Mijalidu nge sankhu, kujikuzga, sanji ndipuso kujiwona kuti te arunji, yingatichitiska kuti tiwonengi ŵanthu anyaki mwambula kwenere. Kusazgiyapu yapa, tiziŵa vosi cha, ndipu kuŵanaŵaniya fundu yeniyi kutenere kutiwovya kuti tingathaŵiriyanga cha kuŵasaniriya vifukwa ŵanthu. Tingaziŵa cha vo ve mumtima mwa munthu kweniso tingaziŵa cha vosi vakukwaskana ndi mo vinthu viliri pa umoyu waki. Mwaviyo, asani tiŵanaŵaniya fundu zenizi, te ayani isi kuti tinenengi Akhristu anyidu kuti achita vinandi cha pakuteŵete Chiuta pamwenga kuŵanena kuti ŵe ndi vilatu viheni! Mbumampha kuyezga Yehova mwakuwona vamampha mwa abali ndi azichi ŵidu, mumalu mwakujaliya ŵaka kuŵanaŵaniya vo anangisa!

15. Kumbi ndi mazu kweniso vakuchitika nivi vo Akhristu atenere cha kuchitiya ŵanthu amubanja lawu, nanga ntchifukwa wuli?

¹⁵ Wuli pa nkhani ya kuchita vinthu ndi ŵanthu a mubanja lidu? Ŵanthu atenere kuja mwachimangu kweniso mwakuvikilirika mubanja, kweni ntchachitima kuti mazuŵa nganu ŵanthu anandi achitikiya vinthu vankhaza ndi ŵanthu a mubanja lawu. Ndipu ntchachilendu cha kuvwa vakukwaskana ndi anthulumi, anthukazi ndipuso apapi ŵeniwo alongoro mazu ngaheni kweniso kuchitiya nkhaza ŵanthu a mubanja lawu. Kweni Akhristu atenere cha kukamba mazu ngaheni kweniso kuŵachitiya nkhaza za mtundu wewosi ŵanthu a mubanja lawu. (Aefeso 4:29, 31; 5:33; 6:4) Ulongozgi waku Yesu wakuti “lekani kuyeruzga ŵanthu” kweniso “lekani kususka ŵanthu” ugwira so ntchitu mubanja. Kumbukani kuti tingalongo urunji pakuchita vinthu ndi ŵanthu nge mo Yehova wachitiya nasi. Ndipu Chiuta widu wachita nasi vinthu mwaukali cha pamwenga mwankhaza. Mumalu mwaki, iyu “ngwachanju chikulu ukongwa” ku ŵanthu wo atimuyanja. (Yakobe 5:11) Yehova ntchakuwoniyapu chamampha ukongwa cho tingayezga!

Ŵara Agwira Ntchitu Yawu “Mwaurunji”

16, 17. (a) Kumbi Yehova wakhumba kuti ŵara achitengi wuli vinthu? (b) Kumbi ŵara akhumbika kuchita wuli asani munthu yo wabuda ngwambula kulapa, nanga ntchifukwa wuli?

¹⁶ Mbuneneska kuti tosi te ndi udindu wakuchita vinthu mwaurunji. Kweni ŵara mumpingu Wachikhristu ndiwu ŵe ndi udindu ukulu ukongwa pa nkhani yeniyi. Wonani uchimi wo Yesaya wangukamba wakukwaskana ndi “alongozgi,” pamwenga kuti ŵara. Iyu wangukamba kuti: “Awonani! Fumu yazamuwusa mwaurunji, ndipu alongozgi azamulamuliya mwaurunji.” (Yesaya 32:1) Mwaviyo, Yehova wakhumba kuti ŵara agwirengi ntchitu mwaurunji. Kumbi angachita wuli venivi?

¹⁷ Anthulumi akwenere ŵenaŵa aziŵa fundu yakuti, kuti alongo urunji waku Yehova, akhumbika kuwovya mpingu kuti uluritizgi kuja wakutowa. Nyengu zinyaki, ŵara akhumbika kuyeruzga munthu yo wachita ubudi ukulu. Pakuchita venivi, yiwu akumbuka kuti Yehova wakhumba kuti amuchitiyi lisungu munthu yo wabuda asani mphakwenere kuchita viyo. Mwaviyo, yiwu atesesa kuwovya munthu yo kuti walapi. Kweni wuli asani munthu yo wabuda walongo cha kuti ngwakulapa chinanga kuti ayesesa kumuwovya? Asani ve viyo, ŵara akhumbika kuchita vinthu mwachiganga ndipuso kulondo ulongozgi waku Yehova wakuti: “Mutuzgenipu munthu muheni yo pakati pinu.” Venivi ving’anamuwa kumutuzga mumpingu. (1 Akorinto 5:11-13; 2 Yohane 9-11) Ŵara akondwa cha pakuchita venivi, kweni aziŵa kuti kuchita venivi nkhwakukhumbika kuti mpingu uluritizgi kuja wakutowa. Chinanga kuti ve viyo, yiwu agomezga kuti zuŵa linyaki munthu wakubuda mwenuyu, wazamuyamba so kuŵanaŵana umampha ndipu wazamuwere so mumpingu.—Luka 15:17, 18.

18. Kumbi ndi fundu wuli yo ŵara akumbuka asani apereka ulongozgi wa mu Bayibolu?

¹⁸ Kuti ŵara achiti vinthu mwaurunji, nyengu zinyaki akhumbika kupereka ulongozgi wa mu Bayibolu. Mbuneneska kuti ŵara ajaliya ŵaka kufufuza vo abali ndi azichi anangisa cha. Kweniso athaŵiriya cha kupereka ulongozgi asani munthu munyaki wanangisa. Kweni nyengu zinyaki Mkhristu wangayamba ‘kulandiya kuheni kwambula kuziŵa.’ Asani ve viyo, ŵara akumbuka kuti munthu yo wayezga urunji waku Yehova, wakhumbika cha kuchita nkhaza pamwenga kuŵavi lisungu. Mwaviyo, yiwu atesesa “kumunyolo munthu waviyo mwakuzika.” (Agalatiya 6:1) Yiwu atimukalipiya cha munthu yo wabuda pamwenga kulongoro nayu mazu ngaheni. Mumalu mwaki, atimupaska ulongozgi mwachanju ndipu venivi vitimuchiska. Chinanga kuti ŵara angakhumbika kupereka ulongozgi wachindunji ku munthu yo wabuda kweniso kumuwovya kuwona vo wangakumana navu asani wangaleka kusintha, yiwu akumbuka kuti munthu yo ndi mbereri yaku Yehova.b (Luka 15:7) Asani munthu yo wabuda waziŵa kuti ŵara atimupaska ulongozgi chifukwa cha chanju kweniso chifukwa chakumukhumbiya vamampha, wasuzgika cha kulondo ulongozgi wo.

19. Kumbi ndi vinthu wuli vo ŵara akhumbika kusankha, ndipu akhumbika kuthembanji pakusankha venivi?

¹⁹ Kanandi, ŵara asankha vinthu vo vikwaska Akhristu anyawu. Mwakuyeruzgiyapu, nyengu zinyaki akumana kuti akambiskani asani pe abali anyaki mumpingu wo mbakwenere kuja ateŵeti akovya pamwenga ŵara. Ŵara aziŵa kuti akukhumbika cha kwanjiya. Ndipu pakusankha vakuchita, yiwu alondo fundu za mu Bayibolu zo zikonkhoska vo mubali wakhumbika kufiska kuti waje wakwenere kuŵikika pa udindu, mumalu mwakuŵanaŵaniya ŵaka mo yiwu atimuwone. Mwaviyo, yiwu achita vinthu “kwambula sankhu pamwenga kwanjiya.”—1 Timote 5:21.

20, 21. (a) Kumbi ŵara atesesa kuchitanji, nanga ntchifukwa wuli? (b) Kumbi ŵara angachita wuli kuti awovyi ŵanthu “wo asuzgika maŵanaŵanu”?

²⁰ Ŵara alongo urunji munthowa so zinyaki. Yesaya wati wakamba kuti ŵara azamuchita vinthu “mwaurunji,” iyu wangukamba so kuti: “Weyosi wazamuja nge malu ngakubisamiyapu mphepu, malu ngakuthaŵiyaku pa nyengu ya chimphunga, nge timisinji tamaji mucharu chambula maji, nge mduzi wa jalawi likulu mucharu chakumira.” (Yesaya 32:1, 2) Venivi ving’anamuwa kuti ŵara achita vosi vo angafiska kuti apembuzgi kweniso kusisipuwa abali ndi azichi mumpingu.

²¹ Mazuŵa nganu, ŵanthu akumana ndi masuzgu ngakupambanapambana ngo ngatiŵamala nthazi, mwaviyo anandi akhumbika kuchiskika. Ŵara, kumbi mungachita wuli kuti muwovyi “wo asuzgika maŵanaŵanu”? (1 Atesalonika 5:14) Muŵavwisiyengi mwalisungu. (Yakobe 1:19) Yiwu angakhumba kukonkhoske munthu munyaki yo atimugomezga vinthu vo vitiŵafipiska mtima. (Nthanthi 12:25) Mwaviyo, muŵasimikiziyengi kuti Yehova kweniso abali ndi azichi ŵawu atiŵayanja ukongwa kweniso atiŵawona kuti mbakukhumbika. (1 Peturo 1:22; 5:6, 7) Kusazgiyapu yapa, mungaŵapemphere kweniso kupemphera nawu limoza. Yiwu angachiskika ukongwa kuvwa pempheru lakutuliya pasi pamtima lo mura wangapereka. (Yakobe 5:14, 15) Ndipu vo muchita pakuwovya ŵanthu ŵenaŵa, Chiuta waurunji waviluwengepu cha.

22. Kumbi tingayezga urunji waku Yehova munthowa nizi, nanga vakutuwapu vaki vingaŵa nivi?

²² Kukamba uneneska, asani tiyezga Yehova pa nkhani yakuchita vinthu mwaurunji, tija nayu pa ubwezi wakukho! Ndipu asani tilondo fundu zaki zaurunji, tikambiyaku ŵanthu anyaki uthenga wamampha wakuŵawovya kuti azitaskiki kweniso asani tiŵanaŵaniya ukongwa vamampha vo anyidu achita mumalu mwa vo anangisa, tiyezga Yehova yo ndi Chiuta waurunji. Ŵara, asani muvikiliya mpingu kuti uje wakutowa, mupereka ulongozgi wakutuliya mu Malemba, musankha vinthu mwambula kwanjiya kweniso asani muchiska ŵanthu wo asuzgika maŵanaŵanu, ndikuti muyezga urunji waku Chiuta. Yehova watenere kuti wakondwa ukongwa kuchanya asani wawona kuti ŵanthu ŵaki atesesa ‘kuchita vinthu mwaurunji’ po atimuteŵete!