NKHANI YAKUSAMBIRA YA NAMBALA 18
Mo Tingalongore Chanju ndi Urunji mu Mpingu Wachikhristu (Chigaŵa Chachiŵi Cha Nkhani ya Vigaŵa 4)
“Lutirizgani kunyamuliyana mphingu, ndipu asani muchita venivi, mufiskengi dangu laku Khristu.”—AGA. 6:2.
SUMU 12 Yehova, Chiuta Wanthazi
VO TISAMBIRENGI MU NKHANI IYIa
1. Kumbi ndi vinthu viŵi nivi vo tisimikiza?
YEHOVA CHIUTA watiŵayanja ukongwa ateŵeti ŵaki. Iyu waja wachichita viyo kwamba kali ndipu wachitengi viyo mpaka muyaya swii! Yehova watanja so urunji. (Sumu 33:5) Mwaviyo, tisimikiza vinthu viŵi ivi: (1) Vitimuŵaŵa ukongwa Yehova asani ŵanthu achitiya ateŵeti ŵaki vinthu vambula urunji. (2) Iyu walayizga kuti wazamulanga wosi wo atiŵachitiya vinthu vambula urunji ateŵeti ŵaki. Mu nkhani yakwamba pa nkhani 4 zo tikambiskanengi,b tingusambira kuti Dangu lo Chiuta wangupereka kwa Ayisirayeli kuziya mwaku Mozesi lingugona pa chanju. Dangu ili lachiskanga ŵanthu kuti achitiyanengi vinthu mwaurunji, ukongwa kwaku wo angajivikiliya cha. (Mara. 10:18) Ndipu Dangu lenili lilongo kuti Yehova watiŵaphwere ukongwa ateŵeti ŵaki.
2. Kumbi timukengi mafumbu nanga?
2 Dangu Laku Mozesi linguleka kugwira ntchitu mu 33 C.E., mpingu Wachikhristu wati wajalikiskika. Kumbi vatingi viŵayendiyengi umampha Akhristu kwambula dangu? Awa! Tikamba viyo chifukwa dangu ili lingugona pa chanju ndipuso lachiskanga ŵanthu kuchita vinthu mwaurunji. Akhristu angupaskika dangu lasonu. Mu nkhani iyi, tiwonengi dankha vo dangu lenili ling’anamuwa. Pavuli paki, timukengi mafumbu yanga: Ntchifukwa wuli tingakamba kuti dangu laku Khristu likugona pa chanju? Nanga ntchifukwa wuli tingakamba kuti dangu ili lichiska ŵanthu kuchita vinthu mwaurunji? Mwakukoliyana ndi dangu lenili, kumbi ŵanthu wo ŵe ndi mazaza atenere kuchita wuli vinthu ndi anyawu?
KUMBI “DANGU LAKU KHRISTU” NTCHINTHU WULI?
3. Nge mo likambiya lemba la Agalatiya 6:2, kumbi “dangu laku Khristu” lisazganjipu?
3 Ŵerengani Agalatiya 6:2. Akhristu wosi ŵe pasi pa “dangu laku Khristu.” Yesu wangulemba mundandanda wa marangu cha ngo akusambira ŵaki atenere kulondo, kweni wanguŵapaska ulongozgi, marangu kweniso fundu kuti ziŵalongozgengi. “Dangu laku Khristu” lisazgapu chechosi cho Yesu wasambizanga. Mu ndimi za kunthazi tisambirengi vinandi vakukwaskana ndi dangu lenili.
4-5. Kumbi Yesu waŵasambizanga wuli ŵanthu, nanga wanguŵasambiza zukwanji?
4 Kumbi Yesu waŵasambizanga wuli ŵanthu? Chakwamba, iyu wasambizanga ŵanthu kuziya mu vo wakambanga. Vo wakambanga vaŵafikanga pa mtima ŵanthu chifukwa wakambanga uneneska wakukwaskana ndi Chiuta ndipuso vo Chiuta wakhumba kuchitiya ŵanthu. Kweniso vawovyanga ŵanthu kuziŵa kuti Ufumu waku Yehova ndiwu wazamutuzgapu masuzgu ngo ŵanthu akumana nangu. (Luka 24:19) Yesu wasambizanga so ŵanthu kuziya mu vakuchita vaki. Vo wachitanga vinguwovya akusambira ŵaki kuti nawu achitengi nge iyu.—Yoha. 13:15.
5 Kumbi Yesu wanguŵasambiza zukwanji ŵanthu? Iyu wasambizanga pa nyengu yo wachitanga uteŵeti waki pacharu chapasi. (Mate. 4:23) Wangusambiza so akusambira ŵaki pati pajumpha nyengu yimanavi wati wayuskika. Mwakuyeruzgiyapu, wanguwoneke kwa akusambira ŵaki akujumpha 500 ndipu wanguŵapaska dangu lakuti ‘akasambizengi ŵanthu kuti aje akusambira.’ (Mate. 28:19, 20; 1 Akori. 15:6) Pakuja mutu wa mpingu, Yesu wangulutirizga kupereka ulongozgi kwa akusambira ŵaki wati wawere kuchanya. Mwakuyeruzgiyapu, mu 96 C.E., Khristu wangukambiya wakutumika Yohane kuti wachiski ndi kupereka ulongozgi kwa Akhristu akusankhika.—Ako. 1:18; Chivu. 1:1.
6-7. (a) Kumbi vo Yesu wasambizanga vikulembeka pani? (b) Kumbi tivwiya wuli dangu laku Khristu?
6 Kumbi vo Yesu wasambizanga vikulembeka pani? Mu mabuku nganayi nga Uthenga Wamampha mukulembeka vinthu vinandi vo Yesu wakambanga ndi kuchita pacharu chapasi. Ndipu Malemba nganyaki ngosi Ngachigiriki Ngachikhristu, ngakulembeka ndi ŵanthu wo angulongozgeka ndi mzimu wakupaturika kweniso wo ŵenga ndi “maŵanaŵanu ngaku Khristu.” Malemba ngenanga nangu ngatitiwovya kuziŵa maŵanaŵanu ngaku Khristu.—1 Akori. 2:16.
7 Vo tisambirapu: Pa chechosi cho tichita tikhumbika kulondo fundu zo Yesu wasambizanga. Mwaviyo, tiyendiyengi dangu laku Khristu pa vosi vo tichita panyumba, kuntchitu, kusukulu ndipuso mu mpingu. Tisambira dangu lenili asani tiŵerenga Malemba Ngachigiriki Ngachikhristu ndi kuŵanaŵaniyapu. Tivwiya dangu lenili asani tilondo ulongozgi, marangu kweniso fundu zo zisanirika mu Malemba ngenanga. Asani tivwiya dangu laku Khristu, tivwiya so Yehova Chiuta wachanju, Mweneku wa vo Yesu wasambizanga.—Yoha. 8:28.
DANGU LO LIKUGONA PA CHANJU
8. Kumbi fawundeshoni ya dangu laku Khristu ntchinthu wuli?
8 Asani nyumba yazengeka pa fawundeshoni yakulama, wo ajamu awona kuti mbakuvikilirika. Mwakuyanana waka, ŵanthu wo avwiya dangu lamampha lo le ndi fawundeshoni yakulama awona kuti mbakuvikilirika. Dangu laku Khristu likuzengeka pa chanju, yo ndi fawundeshoni yamampha ukongwa. Ntchifukwa wuli tikamba viyo?
Tivwiya “dangu laku Khristu” asani tichita vinthu mwachanju ndi anyidu” (Wonani ndimi 9-14)d
9-10. Kumbi vakuyeruzgiyapu nivi vo vilongo kuti Yesu wachitanga vinthu vosi chifukwa cha chanju? Nanga isi tingachita wuli nge iyu?
9 Chakwamba, Yesu wachitanga vinthu vosi chifukwa cha chanju. Pakuti Yesu wayanjanga ŵanthu, waŵalengiyanga lisungu. Chifukwa cha lisungu lenili, waŵasambizanga, wachizganga akutama, waryiskanga wo ŵenga ndi nja kweniso wayuskanga akufwa. (Mate. 14:14; 15:32-38; Mariko 6:34; Luka 7:11-15) Chinanga kuti venivi vamumaliyanga nyengu kweniso nthazi, Yesu waŵikanga vakukhumba va anyaki pakwamba. Kuphara vosi, iyu wangulongo kuti we ndi chanju chifukwa wangupereka umoyu waki kuti wawombo ŵanthu.—Yoha. 15:13.
10 Vo tisambirapu: Tingachita nge mo Yesu wachitiyanga asani tidanjizga vakukhumba va anyidu. Tingachita so nge iyu asani tichitiya lisungu ŵanthu wo titiŵapharazgiya. Asani tipharazgiya ŵanthu kweniso kuŵasambiza uthenga wamampha chifukwa cha lisungu, ndikuti tivwiya dangu laku Khristu.
11-12. (a) Kumbi ntchinthu wuli cho chilongo kuti Yehova watiŵaphwere ukongwa ateŵeti ŵaki? (b) Kumbi tingalongo wuli kuti titanja anyidu nge mo Yehova wachitiya?
11 Chachiŵi, Yesu wangulongo chanju cha Awisi. Pa nyengu yo wachitanga uteŵeti waki pacharu chapasi, Yesu wangulongo kuti Yehova watiŵaphwere ukongwa ateŵeti ŵaki. Pe nthowa zinandi zo Yesu wangulongore venivi. Mwakuyeruzgiyapu, iyu wangusambiza kuti: Weyosi ngwakuzirwa ukongwa kwa Ada ŵidu akuchanya. (Mate. 10:31) Yehova wakhumbisiska kulonde mbereri yo yalapa ndi kuwere so mu mpingu. (Luka 15:7, 10) Kweniso kuti Yehova wangulongo kuti watitiyanja chifukwa wakupereka Mwana waki sembi kuti watiwombo.—Yoha. 3:16.
12 Vo tisambirapu: Kumbi tingalongo wuli kuti te ndi chanju nge cho Yehova wenachu? (Aefe. 5:1, 2) Tikhumbika kuwona kuti mubali ndi mzichi weyosi ngwakuzirwa ukongwa ndipu titenere kukondwa asani “mbereri yakusoŵa” yawere kwaku Yehova. (Sumu 119:176) Tilongo kuti titanja abali asani tigwiriskiya ntchitu nyengu ndi nthazi zidu kuti tiŵawovyi asani akhumbika chovyu. (1 Yoha. 3:17) Asani titanja anyidu, tilongo kuti tivwiya dangu laku Khristu.
13-14. (a) Nge mo lemba la Yohane 13:34, 35 likambiya, kumbi Yesu wanguŵalamulanji akusambira ŵaki? Nanga ntchifukwa wuli lenili ndi dangu lasonu? (b) Kumbi tivwiya wuli dangu lasonu?
13 Chachitatu, Yesu wangukambiya akusambira ŵaki kuti ayanjanengi kutuliya pasi pa mtima. (Ŵerengani Yohane 13:34, 35.) Dangu laku Yesu ndasonu, chifukwa lititichiska kuti tije ndi chanju chakupambana ndi cho Dangu lo Chiuta wangupaska Ayisirayeli lakambanga. Ndipu chanju chenichi chitenere kuja chakutuliya pasi pa mtima.c Tikhumbika kwanja abali ndi azichi kuphara mo titijiyanjiya taŵeni. Titenere kuŵayanja ukongwa ndipu tikhumbisiskengi kuŵafwiya nge mo Yesu wanguchitiya.
14 Vo tisambirapu: Kumbi tivwiya wuli dangu lasonu? Tivwiya dangu lenili asani titijipereka kuti tiwovyi abali ndi azichi. Tija akunozgeka kuŵachitiya vinthu vimanavimana ndipuso kupereka umoyu widu kuti tiŵataski. Mwakuyeruzgiyapu, titovya akukota kuti asanirikengi pa maunganu, tileka kuchita vinthu vinyaki vo titanja kuti tikondwesi Mkhristu munyidu pamwenga tito holidi ku ntchitu kuti tikawovyi ko kwachitika masoka ngachilengedu. Asani tichita viyo, tivwiya dangu laku Khristu ndipuso titovya weyosi mu mpingu kujiwona kuti ngwakuvikilirika.
DANGU LO LITITIWOVYA KUTI TICHITENGI VINTHU MWAURUNJI
15-17. (a) Kumbi vo Yesu wachitanga vingulongo kuti wayiwonanga wuli nkhani yakuchita vinthu mwaurunji? (b) Kumbi tingachita wuli nge mo Yesu wachitiyanga?
15 Mazu ngakuti “urunji” mu Bayibolu, ngang’anamuwa kuchita chinthu cho Chiuta wakamba kuti ntchamampha kweniso kuchichita kwambula kwanjiya. Ntchifukwa wuli tingakamba kuti dangu laku Khristu lititiwovya kuti tichitengi vinthu mwaurunji?
Yesu watumbikanga anthukazi ndipuso waŵachitiyanga lisungu, kusazgapu wo ŵanthu anyaki aŵawonanga kuti mbambula kukhumbika (Wonani ndimi 16)e
16 Chakwamba, tiyeni tiwoni mo Yesu wangulongore kuti wachitanga vinthu mwaurunji. Pa nyengu yo wenga pacharu chapasi, alongozgi achisopa cha Chiyuda, atinkhanga ŵanthu wo ŵenga Ayuda cha, ajiwonanga kuti mbapachanya kuluska anyawu kweniso aŵatumbikanga cha anthukazi. Kweni nyengu zosi Yesu wachitanga vinthu mwaurunji ndipu wengavi sankhu. Ŵanthu wo ŵenga Ayuda cha wo ŵenga ndi chivwanu mwaku iyu waŵakananga cha. (Mate. 8:5-10, 13) Wapharazgiyanga ŵanthu wosi mwambula kwanjiya, akukhupuka ndi akavu viyo. (Mate. 11:5; Luka 19:2, 9) Iyu waŵachitiyanga nkhaza cha anthukazi pamwenga kuŵakalipiya. Kweni watumbikanga ndi kuchitiya lisungu anthukazi wosi, kusazgapu wo ŵanthu aŵawonanga kuti mbambula kukhumbika.—Luka 7:37-39, 44-50.
17 Vo tisambirapu: Tilondo Yesu asani tichita vinthu mwambula kwanjiya kweniso asani tipharazgiya ŵanthu wosi wo akhumba kuvwisiya, kusazgapu akukhupuka ndi akavu. Tichita viyo mwambula kutoliyaku kanthu chisopa cho munthu wapemphera. Abali alondo Yesu asani atumbika anthukazi. Asani tichita vinthu venivi, tivwiya dangu laku Khristu.
18-19. Kumbi Yesu wangusambizanji pa nkhani ya urunji, ndipu tisambiranji pa vo wangusambiza?
18 Chachiŵi, tiyeni tiwoni vo Yesu wangusambiza pa nkhani ya urunji. Iyu wangusambiza fundu zo zinguwovya akusambira ŵaki kuti achitengi vinthu mwaurunji ndi anyawu. Mwakuyeruzgiyapu, ŵanaŵaniyani fundu yakuti vo tikhumba kuti ŵanthu atichitiyi, nasi tiŵachitiyengi venivo. (Mate. 7:12) Tosi tikhumba kuti anyidu atichitiyengi vinthu mwaurunji. Mwaviyo, tikhumbika kuŵachitiya vinthu mwaurunji anyidu. Asani tichita viyo, vingachitiska kuti nawu atichitiyengi vinthu mwaurunji. Kweni kumbi tingachita wuli asani ŵanthu anyaki atichitiya vinthu mwambula urunji? Yesu wangusambiza so akusambira ŵaki kugomezga kuti Yehova ‘wawonesesengi kuti urunji wachitikiya wo atimuliriya msana ndi usiku.’ (Luka 18:6, 7) Mazu ngenanga ndi layizgu, ndipu ngang’anamuwa kuti Chiuta widu murunji wawona masuzgu ngosi ngo tikumana nangu mu mazuŵa nganu ngakumaliya. Iyu wazamuwonesesa kuti urunji wachitika pa nyengu yaki.—2 Ate. 1:6.
19 Vo tisambirapu: Asani tilondo fundu zo Yesu wangusambiza, tichitengi vinthu mwaurunji ndi anyidu. Ndipu asani anyidu atichitiya vinthu mwambula urunji, tipembuzgika kuziŵa kuti Yehova wazamuwonesesa kuti urunji wachitika pa nyengu yaki.
KUMBI WO ŴE NDI MAZAZA ATENERE KUCHITA WULI VINTHU NDI ANYAWU?
20-21. (a) Kumbi wo ŵe ndi mazaza atenere kuchita wuli vinthu ndi anyawu? (b) Kumbi munthulumi wakuto wangalongo wuli chanju chakutuliya pasi pa mtima? Nanga ada akhumbika kuchita wuli vinthu ndi ŵana ŵawu?
20 Mwakukoliyana ndi dangu laku Khristu, kumbi abali wo ŵe ndi mazaza atenere kuchita wuli vinthu ndi anyawu? Chifukwa chakuti chanju ndichu fawundeshoni ya dangu lenili, wosi wo ŵe ndi mazaza akhumbika kuchita vinthu mwachanju kweniso mwaulemu ndi ŵanthu wo atiŵalongozga. Yiwu atenere kukumbuka kuti Khristu wakhumba kuti tilongongi chanju mu vakuchita vidu vosi.
21 Mubanja. Munthulumi wakhumbika kwanja muwolu waki “nge mo Khristu nayu wakwanjiya mpingu.” (Aefe. 5:25, 28, 29) Iyu wakhumbika kulongo chanju chakutuliya pasi pa mtima mwakudanjizga vinthu vo muwolu waki wakhumba nge mo Khristu wanguchitiya. Anthulumi anyaki vitiŵasuzga kulongo chanju chifukwa chakuti akukuliya mu banja lo mwengavi chanju pamwenga achitiyananga vinthu mwaurunji cha. Yiwu angasuzgika kusintha vinthu vo akuziŵiriya, kweni akhumbika mbwenu kusintha kuti alongo kuti avwiya dangu laku Khristu. Munthulumi yo walongo chanju chakutuliya pasi pa mtima, muwolu waki watimutumbika. Ada wo atanja ŵana ŵawu atiŵachitiya nkhaza cha kuziya mu vakukamba pamwenga vakuchita. (Aefe. 4:31) Mumalu mwaki, yiwu alongo kuti atanja ŵana ŵawu kweniso achita vinthu vo vitovya kuti ŵana ajivwengi kuti mbakuvikilirika. Ada aviyo ŵana ŵawu atiŵayanja ndipuso atiŵagomezga.
22. Nge mo likambiya lemba la 1 Peturo 5:1-3, kumbi “mbereri” zaku yani? Nanga ŵara akhumbika kuchita nazu wuli mbereri zenizi?
22 Mu mpingu. Ŵara akhumbika kukumbuka kuti “mbereri,” zawu cha. (Yoha. 10:16; ŵerengani 1 Peturo 5:1-3.) Mazu ngakuti “mskambu waku Chiuta,” “pa masu paku Chiuta” kweniso “ŵanthu wo ntchihara chaku Chiuta,” ngakumbuska ŵara kuti mbereri zaku Yehova. Iyu wakhumba kuti ŵara ayanjengi ndi kuchitiya lisungu mbereri zaki. (1 Ate. 2:7, 8) Ŵara wo alongo chanju pakuliska mbereri, ayanjika ndi Yehova. Ndipu abali ndi azichi nawu atiŵayanja kweniso atiŵatumbika.
23-24. (a) Kumbi ŵara ŵe ndi udindu wuli asani mubali pamwenga mzichi wachita ubudi ukulu? (b) Kumbi ŵara atenere kuŵanaŵaniyanji asani aphwere nkhani zenizi?
23 Kumbi ŵara atenere kuchita wuli asani aphwere maubudi ngakulungakulu? Vo yiwu achita vipambana ukongwa ndi vo achitanga akweruzga ndipuso ŵara wo wenga pasi pa Dangu lo Chiuta wangupaska Ayisirayeli. Akweruzga ndipuso ŵara wo wenga pasi pa Dangu lo Chiuta wangupaska Ayisirayeli ayeruzganga milandu yakukwaskana ndi kusopa pe cha. Kweni akhumbikanga so kuyeruzga milandu yinyaki. Mwakupambana ndi venivi, ŵara wo ŵe pasi pa dangu laku Khristu aphwere milandu ya mu mpingu pe. Yiwu aziŵa kuti ŵara aboma ndiwu Chiuta wakuŵapaska mazaza ngakuphwere milandu yo yileka kukoliyana ndi kusopa. Ndipu venivi visazgapu mazaza ngakupereka chilangu chakwenere ku ŵanthu wo aleka kuvwiya marangu nga boma.—Aro. 13:1-4.
24 Kumbi ŵara achita wuli asani mubali pamwenga mzichi wachita ubudi ukulu? Agwiriskiya ntchitu Malemba pakufufuza nkhani yo yachitika kweniso pakusankha vakuchita. Ŵara atenere kukumbuka kuti chanju ndiyu fawundeshoni ya dangu laku Khristu. Chanju chenichi chichitiska ŵara kuŵanaŵaniya mafumbu yanga: Kumbi ndi vinthu wuli vo vikhumbika kuti tiwovyi weyosi yo wakwaskika chifukwa cha ubudi wo wachitika? Pakukamba za munthu yo wachita ubudi, chanju chichitiska ŵara kujifumba kuti: ‘Kumbi ngwakulapa? Kumbi tingamuwovya kuti waje so pa ubwezi ndi Yehova?’
25. Kumbi nkhani ya sabata yamawa yazamukonkhoskanji?
25 Tiwonga ukongwa kuti te pasi pa dangu laku Khristu! Asani tosi titesesa kuvwiya dangu lenili, mpingu uja malu ngamampha ngo weyosi wangajivwa kuti watanjika, ngwakukhumbika kweniso ngwakuvikilirika. Chinanga kuti ve viyo, tija mucharu cho ‘ŵanthu aheni ahenekeheneke.’ (2 Timo. 3:13) Mwaviyo, tikhumbika kulutirizga kuja masu. Kumbi mpingu Wachikhristu ungalongo wuli urunji waku Chiuta asani uyeruzga nkhani yakukwaskana ndi munthu yo wakukolere mwana? Nkhani ya sabata yamawa yazamumuka fumbu lenili.
SUMU 15 Thamikani Mwana Wakwamba Waku Yehova!
a Iyi ndi nkhani yachiŵi pa nkhani 4 zo zikonkhoska chifukwa cho tisimikiziya kuti Yehova ndi Chiuta wachanju kweniso murunji. Iyu wakhumba kuti ateŵeti ŵaki achitiyanengi vinthu mwaurunji ndipu watiŵapembuzga asani ŵanthu anyaki atiŵachitiya vinthu vambula urunji mucharu chiheni ichi.
b Wonani nkhani ya mutu wakuti, “Mo Dangu Laku Mozesi Lalongoliyanga Kuti Yehova Ngwachanju Ndipuso ndi Murunji” mu Chigongwi cha Alinda cha February, 2019.
c VO MAZU NGANYAKI NGANG’ANAMUWA: Chanju chakutuliya pasi pa mtima ntchanju cho chititiwovya kudanjizga vakukhumba va anyidu. Tikhumbisiska kuleka vinthu vinyaki vo titanja kuti tiwovyi anyidu.
d CHITHUZI: Yesu walereska choko cho mwana waki yumoza pe watayika. Chifukwa cha lisungu, Yesu wangumuyuska mwana mwenuyu.
e CHITHUZI: Yesu waturya chakurya munyumba ya Mfarisi munyaki zina laki Simoni. Munthukazi munyaki yo watenere kuti ndi huli, wamaliza ŵaka kusambika maphazi ngaku Yesu ndi masozi, wangapuputa ndi sisi laki ndi kungapaka mafuta. Simoni wakoliyana navu cha vo munthukazi uyu wachita kweni Yesu watimuŵikiya kuvuli.