Maunganu ‘Ngatitichiska Kuti Tiyanjanengi ndi Kuchita Ntchitu Zamampha’

KWA vyaka vinandi, ŵanthu aku Yehova aja achiwungana pamoza. Mu nyengu ya Ayisirayeli, anthulumi wosi alutanga ku Yerusalemu kuti akachiti maphwandu ngatatu ngakulungakulu. (Doto. 16:16) Mu nyengu ya akutumika, Akhristu awungananga kaŵikaŵi ndipu kanandi awungananga munyumba za ŵanthu. (Fili. 1, 2) Mazuŵa nganu nasi tichita mawunganu ngampingu, ngadera ndi ngachigaŵa. Ntchifukwa wuli ateŵeti aku Chiuta awungana? Chifukwa chakwamba ntchakuti kuwungana nkhwakukhumbika ukongwa pakusopa kwidu.—Sali. 95:6; Ako. 3:16.

² Chifukwa chinyaki ntchakuti, ŵanthu wo asanirika pa maunganu ayanduwa. Pa nkhani ya Phwandu la Misasa lo lachitikanga kwa mazuŵa 7, Ayisirayeli anguŵakambiya kuti: “Wunganisani ŵanthu, anthulumi, anthukazi, ŵana kweniso mulendu winu yo we mumatawuni nginu, kuti avwi ndi kusambira vaku Yehova Chiuta winu kweniso kumuwopa, ndi kuwonesesa kuti alondo mazu ngosi ngo nge mu Dangu ili.” (Doto. 31:12) Mwaviyo, chifukwa chikulu cho tifikiya pa maunganu ‘nkhuzisambizika ndi Yehova.’ (Yesa. 54:13) Maunganu ngatitiwovya so kuti tiziŵani, tichiskiki kweniso tiluti panthazi chifukwa chakucheza ndi abali ŵidu.

MAUNGANU NGA MPINGU

³ Akusambira wo anguwungana pavuli pa Pentekositi mu 33 C.E., avwisiyanga vo akutumika asambizanga ndipu “zuŵa lelosi awungananga munyumba yakusopiyamu ndi chilatu chimoza.” (Machi. 2:42, 46) Mukuluta kwa nyengu, asani Akhristu awungana kuti asopi, aŵerenganga Malemba kusazgapu makalata ngo ngalembekanga ndi akutumika kweniso akusambira anyaki aku Khristu. (1 Akori. 1:1, 2; Ako. 4:16; 1 Ate. 1:1; Yako. 1:1) Paŵanga so pempheru la mpingu. (Machi. 4:24-29; 20:36) Nyengu zinyaki akambiskananga vo vachitikiyanga amishonale asani apharazga. (Machi. 11:5-18; 14:27, 28) Akambiskananga so vo Bayibolu lisambiza ndipuso kufiskika kwa mauchimi. Alondiyanga ulongozgi wakukwaskana ndi mijalidu yo Akhristu akhumbika kuja nayu ndipuso mo angachitiya kuti aje akujipereka kwaku Chiuta. Akhristu wosi achiskikanga kuti apharazgengi uthenga wamampha mwaphamphu.—Aro. 10:9, 10; 1 Akori. 11:23-26; 15:58; Aefe. 5:1-33.

⁴ Mazuŵa nganu, maunganu ngachikhristu ngachitika nge mo achitiyanga mu nyengu ya akutumika. Tivwiya ulongozgi wa pa Aheberi 10:24, 25 wo ukamba kuti: “Tiyeni tiŵanaŵaniyanengi . . . , ndipu tingalekanga cha kuwungana pamoza, nge nkhalusu ka ŵanthu anyaki, kweni tichiskanengi, ukongwa po muwona kuti zuŵa lo le pafupi.” Mu mazuŵa nganu ngakumaliya ndipuso ngakusuzga, tikhumbika kuchiskika ndi maunganu ngo tija nangu nyengu zosi kuti tilutirizgi kuja pa ubwezi wakukho ndi Yehova kweniso kuja akugomezgeka. (Aro. 1:11, 12) Tija pakati pa mugonezi ukhuluku kweniso wakunyongoroka. Kweni nge Akhristu, tikana mijalidu yambula kopa Chiuta kweniso makhumbiru nga charu. (Afi. 2:15, 16; Tito 2:12-14) Kukamba uneneska, kuwungana ndi ŵanthu aku Yehova nkhwamampha ukongwa kuluska kuwungana ndi ŵanthu anyaki wosi. (Sali. 84:10) Palivi chinthu chinyaki cho chingaŵa chakovya ukongwa kuluska kusambira ndi kukambiskana Mazu ngaku Chiuta. Ŵanaŵaniyani maunganu ngakupambanapambana ngo nganozgeka kuti ngatiwovyi.

UNGANU WO UCHITIKA KUKUMALIYA KWA SABATA

⁵ Nkhani yakutuliya mu Bayibolu ndiyu yija chigaŵa chakwamba cha unganu wo uchitika kukumaliya kwa sabata. Nkhani iyi yikambika kuti yiwovyi ŵanthu wosi ndipu anyaki katuŵa kakwamba kufika pa maunganu. Nkhani yachisanisani yitovya kuti ŵanthu wo ayamba ŵaka kusambira uneneska ndipuso abali ndi azichi asambirengi vakukwaskana ndi Chiuta.—Machi. 18:4; 19:9, 10.

⁶ Yesu Khristu, akutumika ŵaki kweniso Akhristu anyaki akambanga nkhani zachisanisani nge zo zikambika mazuŵa nganu mu mipingu ya ŵanthu aku Yehova. Mwambula kukayika, Yesu wakambanga umampha ukongwa nkhani kuluska munthu weyosi pacharu chapasi. Ndichu chifukwa chaki ŵanthu akambanga kuti: “Palivi munthu yo wakuŵereŵetapu nge munthu uyu.” (Yoha. 7:46) Yesu walongoronga mwamazaza ndipu ŵanthu wo avwisiyanga azizwanga ukongwa. (Mate. 7:28, 29) Ŵanthu wo agwiriskiyanga ntchitu vo Yesu wasambizanga ayanduwanga ukongwa. (Mate. 13:16, 17) Akutumika nawu achitanga nge mo iyu wachitiyanga. Pa Machitidu 2:14-36, tisaniyapu nkhani yakuchiska yo Peturo wangukamba pa Pentekositi mu 33 C.E. Ŵanthu anandi angusintha chifukwa cha vo anguvwa. Pati pajumpha nyengu, ŵanthu wo anguvwisiya nkhani yo Paulo wangukamba ku Atene, anguja Akhristu.—Machi. 17:22-34.

⁷ Mwakuyanana ŵaka, mazuŵa nganu ŵanthu mamiliyoni nganandi ayanduwa ndi nkhani zachisanisani zo zikambika mu mipingu sabata yeyosi kweniso zo zikambika pa maunganu ngadera ndi ngachigaŵa. Nkhani zenizi zititiwovya kwende limoza ndi vo gulu lisambiza ndipuso kuja akugomezgeka pakugwira ntchitu za Ufumu. Asani tidana ŵanthu wo akhumba kusambira uneneska ndipuso anyaki kuti azivwisiyi nkhani zenizi, tingaŵawovya kuti aziŵi vo Bayibolu lisambiza.

⁸ Nkhani zachisanisani zikonkhoska vinthu vakupambanapambana. Nkhani zenizi zikonkhoska vo Bayibolu lisambiza, mauchimi, fundu za m’Malemba, ulongozgi wakukwaskana ndi umoyu wa banja kweniso nthengwa, masuzgu ngo achinyamata akumana nangu ndipuso mijalidu yo Akhristu atenere kuja nayu. Nkhani zinyaki zikamba vinthu vakuziziswa vo Yehova wakulenga. Zinyaki zikamba vakukwaskana ndi ŵanthu wo akonkhoskeka m’Bayibolu wo angulongo chivwanu, chiganga kweniso kugomezgeka ndipuso vo isi tingasambirapu mazuŵa nganu.

⁹ Kuti tiyanduwi ukongwa ndi nkhani zachisanisani, tikhumbika kuvwisiya mwakuphwere, kujula malemba ngo wakukamba nkhani wazumbuwa ndipuso kwende nayu limoza wachingaŵerenga ndi kungakonkhoska. (Luka 8:18) Asani tavwisisa fundu zo zikonkhoskeka, tiyesesengi kuzikolesa ndi kuzigwiriskiya ntchitu.—1 Ate. 5:21.

¹⁰ Asani pa mpingu pe akukamba nkhani akukwana, nkhani yachisanisani yikambika sabata yeyosi. Kanandi, venivi vifiskika mwakudana abali a mipingu yapafupi kuti azikambi nkhani. Pa mpingu po pe akukamba nkhani amana, nkhani zachisanisani zikambika mbwenu kaŵikaŵi.

¹¹ Chigaŵa chachiŵi cha unganu wo uchitika kukumaliya kwa sabata ndi Sambiru la Chigongwi cha Alinda. Sambiru ili lija la mafumbu ndi kwamuka ndipu nkhani zaki zituliya mu Chigongwi cha Alinda chakusambira. Yehova wagwiriskiya ntchitu Chigongwi cha Alinda kuti watipaski chakurya pa nyengu yaki.

¹² Kanandi, nkhani zakusambira zenizi zikonkhoska mo tingagwiriskiya ntchitu fundu za m’Bayibolu pa umoyu widu. Zitovya Akhristu kuti akanengi “mzimu wa charu” kweniso mijalidu yiheni. (1 Akori. 2:12) Kuporote mu Chigongwi cha Alinda, tivwisa visambizu va m’Bayibolu ndi mauchimi. Venivi vititiwovya kuziŵa fundu za uneneska ndipuso kulutirizga kwenda panthowa ya ŵanthu arunji. (Sali. 97:11; Nthanthi 4:18) Kusanirika pa Sambiru la Chigongwi cha Alinda ndi kumukapu, kungatiwovya kuti tikondwengi po tilindizga charu chifya chaku Yehova cho mwazamuja urunji. (Aro. 12:12; 2 Petu. 3:13) Sambiru lenili lititiwovya kuja ndi mijalidu yo mzimu utuzga ndipuso kuti tilutirizgi kuteŵete Yehova mwaphamphu. (Aga. 5:22, 23) Tichiskika kukunthiyapu mayeseru kweniso kujizenge “fawundeshoni yamampha ya kunthazi” kuti ‘tikolesi umoyu weneku.’—1 Timo. 6:19; 1 Petu. 1:6, 7.

¹³ Kumbi tingachita wuli kuti tiyanduwengi ndi Sambiru la Chigongwi cha Alinda? Titenere kunozgeke limu maunganu nge banja pamwenga pakutija, kuŵerenga Malemba ngo aŵikamu ndipuso timukengi mu mazu ngidu. Ivi vitiwovyengi kuti uneneska ujalikiskiki mumtima mwidu ndipu anyidu ayanduwengi ndi fundu zo timuka. Asani tivwisiya mwakuphwere vo anyidu amuka, tiyanduwengi ndi sambiru la sabata yeyosi.

UNGANU WO UCHITIKA MUKATI MWA SABATA

¹⁴ Sabata yeyosi mpingu uwungana pa Nyumba ya Ufumu kuti uchiti unganu wa Umoyu Widu Wachikhristu Ndipuso Uteŵeti. Unganu wenuwu, we ndi vigaŵa vitatu vo vititiwovya kuti tije ateŵeti “akwenere” aku Chiuta. (2 Akori. 3:5, 6) Mu Kabuku ka Unganu wa Umoyu Widu Wachikhristu Ndipuso Uteŵeti ko katuwa mwezi wewosi, musanirika ndondomeku kweniso nkhani za unganu uwu. Musanirika so masachizgu nga mo tingakambiskiyana ndi ŵanthu mu uteŵeti.

¹⁵ Chigaŵa chakwamba cha unganu uwu chidanika kuti, Chuma Chakutuliya mu Mazu Ngaku Chiuta. Chigaŵa ichi chititiwovya kuvwisa umampha nkhani zo ze m’Bayibolu, vo isi tisambirapu kweniso mo tingavigwiriskiya ntchitu pa umoyu widu. Pa chingaŵa ichi paja nkhani, kuŵerenga Bayibolu ndipuso kukambiskana vo tisambira m’malemba ngo taŵerenganga sabata yo. Mu Kabuku ka Umoyu Wachikhristu Ndipuso Uteŵeti musanirika vithuzi vo vititiwovya kuvwisa vo tisambirapu pa nkhani zenizi kweniso malu ngo tingalembapu fundu zidu. Kusambira Bayibolu mu nthowa yeniyi, kutitiwovya kusambira fundu zo tingagwiriskiya ntchitu pa umoyu widu kweniso pakusambiza kuti tije ‘akwenere nadi, akunozgeka kugwira ntchitu yeyosi yamampha.’—2 Timo. 3:16, 17.

¹⁶ Chigaŵa chachiŵi cha unganu uwu chidanika kuti, Kusazgiyaku Lusu Lidu mu Uteŵeti. Mu chigaŵa chenichi apharazgi asambira vo angachita mu uteŵeti ndipu venivi vichitiska kuti asazgiyeku lusu lawu la kupharazga ndi kusambiza. Apharazgi achita vakuyeruzgiyapu kweniso mpingu ukambiskana vo wawona mu mavidiyo nga masachizgu nga mo mungakambiskiyana ndi ŵanthu. Chigaŵa ichi chititiwovya kuti tije ndi “lilimi la ŵanthu akusambizika” kuti ‘tiziŵi mo tingamukiya mazu ngamampha ku munthu wakuvuka.’—Yesa. 50:4.

¹⁷ Chigaŵa chachitatu cha unganu uwu chidanika kuti, Tichitengi Vinthu nge Akhristu. Muchigaŵa chenichi tisambira fundu za m’Bayibolu zo tingagwiriskiya ntchitu pa umoyu widu. (Sali. 119:105) Chigaŵa chikulu pa chigaŵa ichi ndi Sambiru la Bayibolu la Mpingu. Nge Sambiru la Chigongwi cha Alinda, Sambiru la Bayibolu la Mpingu lija la mafumbu ndi kwamuka.

¹⁸ Mwezi wewosi asani mpingu walonde Kabuku ka Umoyu Wachikhristu Ndipuso Uteŵeti, wakukumaniska ntchitu za wupu wa ŵara pamwenga yo watimuwovya, wasanda mwakuphwere nkhani zo zilimu, pavuli paki walemba ndondomeku. Sabata yeyosi mura yo wasambiza umampha ndipu wakuzomerezeka ndi wupu wa ŵara, waja cheyamani wa unganu wenuwu. Cheyamani wawonesesa kuti unganu utamba ndi kumala pa nyengu yakwenere kweniso wapereka ulongozgi kwa akusambira wo angupaskika nkhani.

¹⁹ Asani nyengu zosi tinozgeke, tisanirikapu ndipuso titopu chigaŵa pa Unganu wa Umoyu Wachikhristu Ndipuso Uteŵeti, tivwisa Malemba, tiziŵa fundu za m’Bayibolu, tichita mantha cha kupharazga uthenga wamampha ndipuso tisambiza ŵanthu mwalusu. Ŵanthu ambula kubatizika wo asanirika pa unganu uwu achiskika ndi nkhani zo zikambika kweniso ayanduwa chifukwa chakucheza ndi abali ndipuso azichi. Pakunozgeke unganu uwu kweniso maunganu nganyaki tingagwiriskiya ntchitu Watchtower Library, JW Library^®, Layibulare ya pa Intaneti,^™ (asani malayibulare yanga ngalimu muchineneru chinu) pamwenga layibulare ya mu Nyumba ya Ufumu. Layibulare ya mu Nyumba ya Ufumu yija ndi mabuku ngosi nga Akaboni aku Yehova kusazgapu Watch Tower Publications Index pamwenga Kabuku Kakufufuziya Nkhani ka Akaboni aku Yehova, Mabayibolu ngakupambanapambana, concordance, dikishonale ndipuso mabuku nganyaki ngo ngatovya pakufufuza. Weyosi wangagwiriskiya ntchitu layibulare ya mu Nyumba ya Ufumu maunganu ngechendayambi pamwenga asani ngamala.

MAUNGANU NGAKUNOZGEKE UTEŴETI

²⁰ Mukati mwa sabata pamwenga kukumaliya, apharazgi akumana mutimagulu kwa nyengu yimanavi kuti achiti unganu wakunozgeke uteŵeti. Maunganu ngenanga kanandi ngachitikiya munyumba za abali pamwenga malu nganyaki ngakwenere. Nyumba ya Ufumu yingagwiriskikiya so ntchitu kuchitiyamu unganu wenuwu. Kukumana mutimagulu mumalu ngakupambanapambana muchigaŵa cha mpingu, kutovya apharazgi kuti aleki kusuzgika kwenda pakuluta ku unganu wakunozgeke uteŵeti kweniso kuchigaŵa chakuchipharazgaku. Ivi vingawovya kuti apharazgi agaŵiki mwaliŵi kweniso kuti aleki kuswera kufika kuchigaŵa chakupharazgaku. Vingawovya so kuti wakuwonere kagulu ka uteŵeti wamuwovyengi umampha munthu weyosi yo we mukagulu kaki. Chinanga kuti vituŵa umampha kuti kagulu kekosi kakumanengi pakukija, vakuchitika vinyaki vingachitiska kuti timagulu tinyaki tikumani malu ngamoza. Mwakuyeruzgiyapu, asani mukati mwa sabata apharazgi amanavi ndiwu aluta mu uteŵeti, vingaŵa umampha kuti timagulu tikumanengi pamoza pamwenga apharazgi wosi awunganengi pa Nyumba ya Ufumu pamwenga pamalu nganyaki ngakwenere. Venivi vingawovya kuti apharazgi aŵengi ndi akwenda nawu mu uteŵeti. Mpingu ungachita so umampha kuwungana pa Nyumba ya Ufumu pa zuŵa la holidi kuti unozgeke uteŵeti. Pamwenga mpingu ungasankha kuchitiya limoza unganu wakunozgeke uteŵeti asani Sambiru la Chigongwi cha Alinda lamala.

²¹ Pa nyengu yo kagulu kekosi kakumana, wakuwonere kagulu ndiyu wachitiska unganu wakunozgeke uteŵeti. Nyengu zinyaki iyu wangapempha yo watimuwovya pamwenga mubali munyaki wakwenere kuti wachitiski unganu wenuwu. Mubali yo wachitiska unganu wenuwu, watenere kunozgeke kuti wakakonkhoski fundu zo zingachiwovya apharazgi mu uteŵeti. Apharazgi agaŵika ndipuso atiŵakambiya ko amupharazga, ndipu yumoza wapemphera. Pavuli paki, kagulu kosi kaluta kuchipharazga. Unganu wenuwu uchitika kwa maminiti 5 mpaka 7 kweni utenere kuja ufupi asani wachitika pavuli pa maunganu nga mpingu. Wakuchitiska unganu wenuwu, watenere kuchiska apharazgi, kuŵapaska masachizgu ndi ulongozgi wakovya. Apharazgi asonu pamwenga anyaki wo akhumbika chovyu, angayende limoza ndi apharazgi alusu kuti aŵasambizengi.

MO MAUNGANU NGACHITIKIYA MU MIPINGU YASONU PAMWENGA YIMANAYIMANA

²² Po ŵanthu anandi atuza mugulu, chiŵerengeru cha mipingu chikuwa. Kanandi wakuwonere dera ndiyu watumiza mafomu ku ofesi ya nthambi ngakupempha kuti pajalikiskiki mpingu wasonu. Nyengu zinyaki, timagulu timanatimana tingawona kuti mbumampha kuwungana ndi mpingu unyaki wapafupi.

²³ Nyengu zinyaki mu mipingu yimanayimana mutuŵa azichi pe. Asani ve viyo, mzichi yo wapemphera mu mpingu pamwenga yo wachitiska maunganu, watenere kuvwala chinthu kumutu mwakukoliyana ndi vo Malemba ngakamba. (1 Akori. 11:3-16) Nyengu zinandi asani wachita venivi, waja pasi kunthazi kwa ŵanthu. Azichi akamba cha nkhani pa maunganu. M’malu mwaki, aŵerenga ŵaka nkhani zo gulu likulemba ndi kukonkhoska vo ŵavwa ndipu nyengu zinyaki akambiskana ŵaka pamwenga achita vakuyeruzgiyapu. Ofesi ya nthambi yipempha mzichi yumoza kuti walondiyengi ndi kulembe makalata ofesi ya nthambi kweniso kuchitiska maunganu. Mukuluta kwa nyengu, asani pasanirika abali akwenere ndiwu agwira ntchitu zenizi.

MAUNGANU NGADERA

²⁴ Chaka chechosi mipingu ya mu dera limoza yichita unganu wadera wa zuŵa limoza, kaŵi pa chaka. Maunganu ngakukondwesa ngenanga ngapereka mwaŵi kwaku wosi wo asanirikapu kuti ‘asanuzgi mitima yawu’ mwakucheza ndi Akhristu anyawu. (2 Akori. 6:11-13) Asani gulu laku Yehova linozga mitu ya nkhani yakutuliya m’Malemba ndi vigaŵa vakupambanapambana va maunganu ngenanga, liŵanaŵaniya vo likhumba kusambiza abali ndi azichi. Pa maunganu ngenanga patuŵa nkhani, vakuyeruzgiyapu, kuyeruzgiya vinthu vo vinguchitika nadi, vigaŵa vo munthu walongoro yija ndipuso vigaŵa vakufumba. Ulongozgi wa pa nyengu yaki wenuwu, uchiska wosi wo afika pa unganu. Pa maunganu ngenanga, patuŵa so mwaŵi wakuti ŵanthu wo asambira sonu uneneska abatiziki kuti alongo kuti akujipatuliya kwaku Yehova.

MAUNGANU NGACHIGAŴA

²⁵ Kamoza pachaka, kuchitika maunganu ngakulungakulu. Maunganu ngenanga kanandi ngaja ngachigaŵa ngo ngachitika kwa mazuŵa ngatatu ndipu mipingu yakutuliya m’madera ngakupambanapambana yiwungana pamoza. Nthambi zimanazimana zingawona asani nkhwamampha kuti mipingu yosi ya muchigaŵa cha nthambi yawu, yiwungani pamoza. Muvyaru vinyaki, maunganu yanga ngangachitika mwakukoliyana ndi mo vinthu viliri pamwenga mwakulondo ulongozgi wo gulu lapereka. Nyengu zinyaki muvyaru vinyaki muchitika maunganu nga vyaru pamwenga ngapade ndipu patuza Akaboni masawuzandi akutuliya muvyaru vakupambanapambana. Kwa vyaka vinandi, anandi aziŵa uthenga wamampha wa Ufumu chifukwa cha maunganu ngakulungakulu ngenanga nga Akaboni aku Yehova.

²⁶ Ŵanthu wo akujipatuliya kwaku Yehova akondwa ukongwa ndi maunganu ngakulungakulu chifukwa asopa mwakukoliyana. Pa nyengu iyi, asambira fundu za uneneska zo zasintha mo avwiyanga kali ndipuso fundu zinyaki za sonu. Pa maunganu nganyaki, patuzgika mabuku ngasonu ngo munthu watingagwiriskiya ntchitu pakuyija, titingasambira ku mpingu pamwenga titingagwiriskiya ntchitu mu upharazgi. Ŵanthu abatizika pa maunganu ngenanga. Maunganu ngakulungakulu ngatitiwovya ukongwa kuti ubwezi widu ndi Yehova ulutirizgengi kuja wakukho. Ngalongo kuti Akhristu akujipatuliya wo aziŵika kuti alondo Yesu Khristu, ŵe nadi pa ubali wa pacharu chosi.—Yoha. 13:35.

²⁷ Asani tisanirika pa maunganu nga mpingu, ngadera ndipuso ngachigaŵa, tichiskika kuchita khumbu laku Yehova. Tivikilirika ku vinthu va mucharu vo vingachitiska kuti chivwanu chidu chileki kuja chakukho. Maunganu ngenanga ngachitiska kuti Yehova watumbikiki. (Sali. 35:18; Nthanthi 14:28) Tiwonga ukongwa kuti mu mazuŵa ngakumaliya nganu, Yehova wanozga maunganu ngo ngachiska ŵanthu ŵaki wo akujipatuliya kwaku iyu.

CHAKURYA CHAMAZULU CHA AMBUYA

²⁸ Mipingu ya Akaboni aku Yehova pacharu chosi chapasi, yichita Chikumbusu cha nyifwa yaku Khristu pamwenga kuti Chakurya Chamazulu cha Ambuya ndipu achita kamoza pachaka, pa zuŵa lo Yesu Khristu wangufwiya. (1 Akori. 11:20, 23, 24) Chikumbusu ndiwu unganu wakukhumbika ukongwa ku ŵanthu aku Yehova. Tikupaskika dangu lakuti tichitengi Chikumbusu chenichi.—Luka 22:19.

²⁹ Chikumbusu chichitika pa zuŵa lo Pasika wachitikiyanga mu nyengu yakali lo likulembeka m’Bayibolu. (Eki. 12:2, 6; Mate. 26:17, 20, 26) Pasika lenga phwandu lo Ayisirayeli achitanga chaka chechosi chifukwa akumbukiyanga kuti angutuwa mucharu cha Ijipiti muchaka cha 1513 B.C.E. Pa nyengu yo, Yehova wanguŵakambiya kuti pa zuŵa la 14 la mwezi wakwamba wa kalendala ya Chiyuda, abayi mwana wa mbereri, aryi pa Pasika ndipu atuwi mu Ijipiti mo ŵenga akapolu. (Eki. 12:1-51) Deti lenili liziŵika mwakuŵerenga mazuŵa 13 kutuliya po mwezi wufya wawoneke ku Yerusalemu kukumaliya kwa mwezi wa March pamwenga kukwamba kwa mwezi wa April. Mwaviyo, Chikumbusu chichitika pa zuŵa lo mwezi wamphumphu wawoneka kakwamba kutuliya po mwezi wufya unguwoneke.

³⁰ Pa Mateyu 26:26-28, Yesu wangukonkhoska mo Chikumbusu chitenere kuchitikiya. Chiŵandi ndi vinyu vo vigwiriskiya ntchitu pa Chikumbusu, visintha mwakuziziswa cha kuti vije liŵavu ndi ndopa zaku Yesu. Mumalu mwaki, vimiya ŵaka liŵavu ndi ndopa zaki, ndipu ŵanthu wo amulamuliya limoza ndi Yesu Khristu mu Ufumu waki wakuchanya, ndiwu pe aturya. (Luka 22:28-30) Akhristu wosi wo akujipatuliya ndipuso ŵanthu wo akhumba kusambira uneneska, achiskika kuti afikengi pa Chakurya Chamazulu cha Ambuya kweni awonere ŵaka. Asani afika pa Chikumbusu chenichi, alongo kuti awonga Yehova Chiuta chifukwa cha vo wakuchita pakupereka Mwana waki, Yesu Khristu, kuti ŵanthu wosi ayanduwi. Chikumbusu chechendachitiki, pakambika nkhani yachisanisani yapade yo yichiska ŵanthu kuti asambiri Bayibolu.

³¹ Akaboni aku Yehova akondwa ukongwa asani aziŵa kuti aŵengi ndi maunganu chifukwa ngatiŵawovya kuti ‘aŵanaŵaniyanengi kuti achiskiyani ku chanju ndi ku ntchitu zamampha.’ (Ahe. 10:24) Kapolu wakugomezgeka ndi wazeru, ngwakunozgeka kutinozge maunganu ngenanga mwakukoliyana ndi vo tikhumbika kuti tilutirizgi kuja pa ubwezi wakukho ndi Chiuta. Ateŵeti wosi aku Yehova kweniso ŵanthu akunweka achiskika kuti awunganengi nyengu zosi. Yiwu achita vinthu mwakukoliyana chifukwa awonga ndi mtima wosi vinthu vo Yehova watiŵapaska kuporote mugulu laki. Maunganu ngenanga, ngatitiwovya ukongwa kuthamika ndi kutumbika Yehova.—Sali. 111:1.