NKHANI YAKUSAMBIRA YA NAMBALA 28
SUMU 88 Ndiziŵiseni Nthowa Zinu
Ntchifukwa Wuli Tikhumbika Kupenja Ulongozgi?
“Zeru ze ndi ŵanthu wo apenja ulongozgi.”—NTHANTHI 13:10.
FUNDU YIKULU
Vo titenere kuchita kuti tiyanduwengi ndi ulongozgi wo tipaskika.
1. Kumbi tingachita wuli kuti tisankhengi vinthu mwazeru kweniso kuti tifiski vo tikhumba kuchita? (Nthanthi 13:10; 15:22)
TOSI tikhumbisiska kusankhanga vinthu mwazeru. Ndipu tosi tikhumbisiska kuti vo tikhumba kuchita vifiskiki. Mazu ngaku Chiuta ngatitikambiya mo tingafiskiya kuchita venivi.—Ŵerengani Nthanthi 13:10; 15:22.
2. Kumbi Yehova walayizga kuti watichitiyengenji?
2 Kukamba uneneska, yo wangatipaska ulongozgi wazeru kweniso wamampha Mbausefwi a Yehova. Yiwu atitilayizga kuti atiwovyengi ndipu akamba kuti: “Ndikupaskengi ulongozgi ndipu jisu langu lijengi paku yiwi.” (Salimo 32:8) Mazu nga pa lemba ili ngalongo kuti Yehova wachita vinandi kuluska ŵaka kutipaska ulongozgi. Iyu waŵanaŵaniya munthu weyosi pakuyija kweniso watitiwovya kuti tigwiriskiyengi ntchitu ulongozgi waki.
3. Kumbi tikambiskanengenji mu nkhani iyi?
3 Munkhani iyi, tigwiriskiyengi ntchitu Mazu ngaku Chiuta kuti ngatiwovyi kumuka mafumbu nganayi yanga: (1) Kumbi ndi mijalidu niyi yo nditenere kuja nayu kuti ndiyanduwengi ndi ulongozgi wamampha wo ndipaskika? (2) Kumbi ndiyani yo wangandipaska ulongozgi wamampha? (3) Kumbi ndingalongo wuli kuti nde ndi mtima wakukhumbisiska kusintha vo ndingusankha pavuli pakulonde ulongozgi? (4) Ntchifukwa wuli ndikhumbika cha kupempha ŵanthu anyaki kuti ndiwu andisankhiyi vakuchita?
KUMBI NDITENERE KUJA NDI JALIDU NILI?
4. Asani tikhumba kuti tiyanduwengi ndi ulongozgi wamampha, kumbi titenere kuja ndi jalidu nili?
4 Kuti tiyanduwengi ndi ulongozgi wamampha titenere kuja akujiyuyuwa. Titenere kuzomereza kuti tikhumbika kuwovyeka ndi anyidu kuti tisankhi umampha vakuchita asani takumana ndi suzgu yo nkhakwamba kukumanapu nayu. Kweniso titenere kuzomereza kuti tiziŵa vosi cha. Asani te akujiyuyuwa cha, Yehova wangatiwovya cha. Ndipu ulongozgi wewosi wo tingasaniya asani tiŵerenga Mazu ngaki ungaselere gutu linyaki ndi kutuliya linyaki. (Mika 6:8; 1 Petu. 5:5) Kweni asani te akujiyuyuwa, tigwiriskiya ntchitu mwaliŵi ulongozgi wakutuliya mu Bayibolu kweniso tiyanduwa nawu.
5. Kumbi ndi vinthu nivi vo Fumu Davidi yingufiska kuchita vo vatingi viyichitiskengi kuja yakujikuzga?
5 Tiyeni tikambiskani vo tisangambira kwa Fumu Davidi. Iyu watingi wajikuzgengi chifukwa cha vinthu vo wangufiska kuchita. Wechendaje fumu, iyu wenga wakutchuka chifukwa chakuti wenga ndi lusu lakumba sumu. Mwakuti wangupempheka kuti wambiyengi fumu. (1 Samu. 16:18, 19) Davidi wati wasankhika kuti wazamuja fumu, Yehova wangumupaska mzimu Waki wakupaturika. (1 Samu. 16:11-13) Iyu wangutchuka ukongwa chifukwa chakuti wanguthereska arwani ŵawu kusazgapu Goliyati yo wenga chinkhara cha Afilisiti. (1 Samu. 17:37, 50; 18:7) Munthu wakujikuzga yo wafiska kuchita vinthu vikuluvikulu nge venivi, watingi waŵanaŵanengi kuti wakhumbika so cha kulonde ulongozgi kutuliya ku ŵanthu anyaki. Kweni ndivu Davidi wanguchita cha.
6. Kumbi tiziŵa wuli kuti Davidi wagwiriskiyanga ntchitu ulongozgi wa ŵanthu anyaki? (Wonaniso chithuzi.)
6 Davidi wati waja fumu, wangusankha mabwezi ngo ngangamupaska ulongozgi. (1 Mbiri 27:32-34) Venivi vakuziziswa cha chifukwa chakuti nyengu zosi Davidi wavwiyanga ulongozgi wo ŵanthu anyaki amupaskanga. Iyu wavwiyanga ulongozgi wa anthulumi pe cha, kweni wanguvwiya ulongozgi waku Abigelu yo wenga munthukazi. Iyu wenga muwolu waku Nabala yo wenga wambula ulemu, wambula kuwonga kweniso wakujikuzga ukongwa. Davidi wenga wakujiyuyuwa ndipu wangugwiriskiya ntchitu ulongozgi wamampha wo Abigelu wangumupaska. Venivi vinguwovya Davidi kuti waleki kuchita chinthu chiheni ukongwa.—1 Samu. 25:2, 3, 21-25, 32-34.
Fumu Davidi yingugwiriskiya ntchitu ulongozgi wo Abigelu wanguyipaska (Wonani ndimi 6)
7. Kumbi tisambiranji kwaku Davidi? (Wakutawula 4:13) (Wonaniso vithuzi.)
7 Pe vinthu vinyaki vo tisambira kwaku Davidi. Mwakuyeruzgiyapu, tingaŵa ndi lusu pamwenga udindu unyaki. Chinanga kuti vingaŵa viyo, tikhumbika cha kuŵanaŵana kuti tiziŵa chechosi kweniso kuwona kuti palivi yo wangatipaska ulongozgi. Nge Davidi, nasi tikhumbika kuvwiya ulongozgi wamampha wo tapaskika kwambula kutole kuti ndiyani yo watipaska ulongozgi wo. (Ŵerengani Wakutawula 4:13.) Venivi vingatiwovya kuti tileki kuchita vinthu viheni vo vingachitiska kuti isi pamwenga anyidu tikumani ndi masuzgu.
Tijengi ndi mtima wakukhumbisiska kuvwiya ulongozgi wo tapaskika kwambula kutore kuti ndiyani yo watipaska ulongozgi wo (Wonani ndimi 7)c
KUMBI NDIYANI YO WANGANDIPASKA ULONGOZGI WAMAMPHA?
8. Ntchifukwa wuli Yonatani wenga wakwenere kupereka ulongozgi kwaku Davidi?
8 Tiyeni tiwoni chinthu chinyaki cho tisambira kwaku Davidi. Iyu wavwiyanga ulongozgi wa ŵanthu wo ŵenga pa ubwezi wamampha ndi Yehova ndipuso avwisanga umampha suzgu yo iyu wakumananga nayu. Mwakuyeruzgiyapu, pa nyengu yo wakhumbanga kuti waje so pa ubwezi ndi Fumu Sauli, Davidi wanguvwiya ulongozgi waku Yonatani, yo wenga mwana waku Sauli. Ntchifukwa wuli Yonatani wenga wakwenere kupereka ulongozgi wamampha kwaku Davidi? Ntchifukwa chakuti Yonatani wenga pa ubwezi wamampha ndi Yehova kweniso wamuziŵanga umampha Sauli. (1 Samu. 20:9-13) Kumbi tisambiranjipu?
9. Kumbi tikhumbika kupempha ayani asani tipenja ulongozgi? Konkhoskani. (Nthanthi 13:20)
9 Asani tipenja ulongozgi tingachita umampha kupempha munthu yo we pa ubwezi wakukho ndi Yehova kweniso wakukumanapu ndi vo takumana navu.a (Ŵerengani Nthanthi 13:20.) Mwakuyeruzgiyapu, tiyeruzgiyi kuti mubali wachinyamata wakhumba munthukazi wakwenere wakuti watorani nayu. Kumbi mbayani wo angamupaska ulongozgi wakovya ukongwa? Mbuneneska kuti asani wangapempha munyaki wambula kuto, wangamupaska ulongozgi wakovya chikulu asani ulongozgi wo utuliya mu Bayibolu. Kweni mubali uyu wangasaniya fundu zakovya ukongwa asani wangapempha ulongozgi kutuliya kwa Akhristu akukhwima wo ŵe pabanja wo atimuziŵa umampha. Ve viyo chifukwa chakuti yiwu angamupaska ulongozgi wamampha wakutuliya mu Bayibolu kweniso angamukonkhoske vinthu chayivu vo akumanapu navu munthengwa.
10. Kumbi sonu tikambiskanengenji?
10 Takambiskana jalidu lo tikhumbika kuja nalu kweniso ŵanthu wo angatipaska ulongozgi wakovya. Sonu tiyeni tikambiskani chifukwa cho tikhumbikiya kuja wakunozgeka kusintha vo tapenjanga kusankha asani talonde ulongozgi kweniso asani mphakwenere kupempha ŵanthu anyaki kuti ndiwu atisankhiyengi vakuchita.
KUMBI NDINGACHITA WULI KUTI NDIJE NDI MTIMA WAKUNOZGEKA KUSINTHA VO NDASANKHA?
11-12. (a) Kumbi tikhumbika kukhwechanji? (b) Kumbi Fumu Rehobowamu yinguchitanji pa nyengu yo yakhumbanga kusankha vinthu vakukhumbika ukongwa?
11 Nyengu zinyaki munthu wangapempha ulongozgi kuti wafiski ŵaka dangu. Iyu wangaŵa kuti wapenja ŵaka kuti wawoni asani wo watiŵafumba akoliyana ndi vo wakusankha kali. Chinanga wangalonde ulongozgi, munthu waviyo, wangasintha cha vo wakusankha kali. Kweni vo vinguchitikiya Fumu Rehobowamu vingatisambiza kanthu kanyaki.
12 Rehobowamu ndiyu wanguzija fumu ya Isirayeli awisi a Solomoni ŵati ŵafwa. Rehobowamu wachiyamba kulamuliya, ŵanthu ŵenga ndi vinthu vamampha vinandi kweni awonanga kuti Fumu Solomoni yaŵagwiriskanga ntchitu mwankhaza. Yiwu angupempha Rehobowamu kuti vinthu visinthi ndipu waŵapepusiyeku ntchitu. Rehobowamu wanguŵakambiya kuti wayiŵanaŵaniyi dankha nkhani yo ndipu waŵamukengi. Pakwamba, iyu wangupempha ulongozgi ku ŵanthu arara wo awovyanga awisi a Solomoni. (1 Mafu. 12:2-7) Kweni wanguwukana ulongozgi wo angumupaska. Ntchifukwa wuli wanguchita venivi? Kumbi chenga chifukwa chakuti Rehobowamu wangusankhiya limu vakuchita ndipu wakhumbanga ŵaka kuwona asani ŵanthu anyaki akoliyana ndi vo wasankha kali? Asani ndi viyo, ndikuti ulongozgi wo mabwezi ngaki ngachinyamata ngangumupaska ndiwu ungumufika pamtima. (1 Mafu. 12:8-14) Rehobowamu wangumuka Ayisirayeli mwakukoliyana ndi ulongozgi wo mabwezi ngaki ngachinyamata ngangumupaska. Venivi vinguchitiska kuti mtundu wa Ayisirayeli ugaŵikani ndipu vingumuzisiya masuzgu ngakulu Rehobowamu.—1 Mafu. 12:16-19.
13. Kumbi tingaziŵa wuli asani te ndi mtima wakunozgeka kusintha ndi kugwiriskiya ntchitu ulongozgi wo tapaskika?
13 Kumbi tingasambiranji kwaku Rehobowamu? Asani tapempha ulongozgi, tijengi ndi mtima wakunozgeka kusintha ndi kugwiriskiya ntchitu ulongozgi wo tapaskika. Tingachita venivi mwakujifumba kuti, ‘Asani ndapempha ulongozgi, kumbi nditiwugwiriskiya ntchitu pamwenga nditiwuswaya ŵaka asani ukoliyana cha ndi vo ndikhumba?’ Tiyeni tiwoni chakuyeruzgiyapu.
14. Kumbi tikhumbika kukumbukanji asani tilonde ulongozgi? Kambani chakuyeruzgiyapu. (Wonaniso chithuzi.)
14 Tiyeruzgiyi kuti mubali munyaki wasaniya ntchitu yamampha ukongwa. kweni wechendayambi ntchitu yo wapempha mura mumpingu kuti wamupaski ulongozgi. Mubali yo wakamba kuti nyengu zinyaki wakhumbikengi kuti wakagwiriyengi kutali ntchitu yo ndipu venivi vichitikengi mwakuwerezawereza. Mura yo watimukumbusa fundu ya mu Bayibolu yakuti udindu wakukhumbika ukongwa wo we nawu ngwakuphwere banja laki mwauzimu. (Aefe. 6:4; 1 Timo. 5:8) Kweni mubali yo wakoliyana navu cha vo mura yo watimukambiya ndipu wapempha so ulongozgi kwa abali anyaki mu mpingu kuti wasaniyi yo wakoliyana ndi vo wasankha. Kumbi tingakamba kuti mubali yo wapenjanga nadi ulongozgi pamwenga wakusankha kali mumtima ndipu wapenja ŵaka kuti munthu munyaki wakoliyani nayu? Tikhumbika kukumbuka kuti mtima ngwakunyenga. (Yere. 17:9) Nyengu zinyaki ulongozgi wo tikhumbikiya ukongwa, ungaja ulongozgi wo tingawuyanja cha.
Kumbi tikhumba nadi kupaskika ulongozgi pamwenga tipenja ŵaka kuti munthu munyaki wakoliyani ndi vo tasankha kali? (Wonani ndimi 14)
KUMBI NDIKHUMBIKA KUPEMPHA ŴANTHU ANYAKI KUTI NDIWU ANDISANKHIYI VAKUCHITA?
15. Kumbi tikhumbika kukhwechanji, nanga ntchifukwa wuli?
15 Weyosi we ndi udindu wakujisankhiya yija vakuchita. (Aga. 6:4, 5) Nge mo takambiskiyana mu nkhani iyi, munthu wazeru wapenja ulongozgi mu Mazu ngaku Chiuta kweniso kwa Akhristu akukhwima mwauzimu wechendasankhi vakuchita. Kweni tikhumbika kukhwecha kuti tileki kupempha anyidu kuti ndiwu atisankhiyi vakuchita. Anyaki angafumba munthu yo atimugomezga kuti, “Kumbi mukaŵengi yimwi mwatingi muchitengi wuli?” Ndipu anyaki asankha vakuchita mwakutore ŵaka anyawu kwambula kuŵanaŵaniya masuzgu ngaki.
16. Kumbi Akhristu a ku Korinto akhumbikanga kusankhanji pa nkhani ya nyama yo yaperekekanga kwa angoza, nanga ndiyani yo wenga ndi udindu wakusankha venivi? (1 Akorinto 8:7; 10:25, 26)
16 Tiyeni tiwoni vo vinguchitikiya Akhristu a mu mpingu wa ku Korinto. Yiwu akhumbikanga kusankha kurya pamwenga kuleka kurya nyama yo yaperekekanga sembi kwa angoza. Paulo wangulembe Akhristu ŵenaŵa kuti: “Tiziŵa kuti ngoza nkhanthu cha mucharu, ndipuso kuti kulivi so Chiuta munyaki kweni yumoza pe.” (1 Akori. 8:4) Chifukwa cha vo Paulo wangukamba, Akhristu anyaki angusankha kurya nyama yo yaperekekanga sembi kwa angoza yo pavuli paki yagulisikanga ku msika. Penipo anyaki angusankha kuti aleki kurya nyama yo chifukwa njuŵi yawu yatingi yiŵasuzgengi. (Ŵerengani 1 Akorinto 8:7; 10:25, 26.) Chenichi chenga chakusankha cha munthu weyosi pakuyija. Paulo wanguŵakambiyapu cha Akhristu a ku Korinto kuti asankhiyengi anyawu vakuchita pamwenga kutole vo anyawu asankha. Mkhristu weyosi wakhumbikanga kukumbuka kuti “wazamumuka yija kwaku Chiuta.”—Aro. 14:10-12.
17. Kumbi ntchinthu wuli cho chingachitika asani titole ŵaka vo anyidu asankha? Kambani chakuwoniyapu. (Wonaniso vithuzi.)
17 Kumbi venivi vingachitika wuli mazuŵa nganu? Tiyeni tikambiskani nkhani yakukwaskana ndi kuzomera tivigaŵa timanatimana tinyaki ta ndopa. Mkhristu weyosi watenere kusankha yija pa nkhani yakuzomera kuŵikika tivigaŵa timanatimana ta ndopa pamwenga cha.b Nyengu zinyaki vingaŵa vakusuzga kuvwisa pa nkhani yeniyi kweni weyosi watenere kusankha yija pa nkhani yeniyi. (Aro. 14:4) Asani tingatore ŵaka vo munyidu wasankha pa nkhani iyi, vingachitiska kuti njuŵi yidu yilekengi kugwira ntchitu umampha. Asani tigwiriskiya ntchitu njuŵi yidu, vitovya kuti tiyisambizengi kweniso kuti yigwirengi ntchitu umampha. (Ahe. 5:14) Mwaviyo, kumbi mphanyengu niyi po tikhumbika kupempha ulongozgi kutuwa kwa Mkhristu wakukhwima? Tingapempha ulongozgi pijapija asani tafufuza dankha pakutija nkhani yo ndipu tawona kuti tivwisa mbwenu cha mo tingagwiriskiya ntchitu fundu za mu Bayibolu.
Tipemphengi ulongozgi pijapija asani tafufuza dankha pakutija nkhani yo (Wonani ndimi 17)
LUTIRIZGANI KUPEMPHA ULONGOZGI
18. Kumbi Yehova watitichitiyanji?
18 Yehova watitithemba ukongwa ndipu wakutizomereza kuti tisankhengi tija vakuchita. Iyu wakutipaska Mazu ngaki, Bayibolu. Ndipu wakutipaska so mabwezi ngazeru ngo ngatitiwovya kuziŵa mo tingagwiriskiya ntchitu fundu za mu Bayibolu. Iyu wafiska udindu waki nge Ada ŵidu. (Nthanthi 3:21-23) Kumbi tingachita wuli kuti tilongo kuti tiwonga vo Yehova watitichitiya?
19. Kumbi tingachita wuli kuti tilutirizgi kukondwesa Yehova?
19 Ŵanaŵaniyani fundu iyi: Apapi akondwa ukongwa kuwona ŵana ŵawu achikuwa ndipuso achisankha kugwiriskiya ntchitu fundu zaku Yehova kuti amuteŵetiyengi kweniso kuti ateŵetiyengi ŵanthu anyaki. Mwakuyanana ŵaka, Yehova nayu wakondwa ukongwa kuwona kuti tilutirizga kukuwa mwauzimu, kupempha ulongozgi kweniso kusankha vinthu vo vitimukondwesa.
SUMU 127 Mtundu wa Munthu yo Nditenere Kuja
a Nyengu zinyaki Akhristu angapempha ulongozgi wakukwaskana ndi ndalama, munkhwala kweniso vinthu vinyaki ku ŵanthu wo asopa Yehova cha.
b Kuti muziŵi vinandi pa nkhani iyi, wonani sambiru 39 fundu 5 ndipuso chigaŵa chakuti “Fufuzani” mubuku lakuti Kondwani Ndi Umoyu Kwamuyaya!
c CHITHUZI: Mura mu mpingu wapereka ulongozgi ku mura munyaki wakukwaskana ndi mo wangulongolore pa nkhumanu ya ŵara.