Malifalensi nga Nkhani za Unganu wa Umoyu Widu Wachikhristu Ndipuso Uteŵeti
APRIL 2-8
CHUMA CHAKUTULIYA M’MAZU NGAKU CHIUTA | MATEYU 26
“Kupambana Ndipuso Kuyanana kwa Pasika ndi Chikumbusu”
(Mateyu 26:17-20) Pa zuŵa lakwamba la Viŵandi Vambula Chakutupisa, akusambira anguza kwaku Yesu ndi kumufumba kuti: “Mukhumba kuti tikakunozgiyeni nunkhu malu ngakuchiryiyaku Pasika?” 18 Iyu wangumuka kuti: “Lutani mutawuni kwaku Ngana ndipu mukamukambiyi kuti, ‘Msambizi wakamba kuti: “Nyengu yangu yakuŵikika yafika; ndazamuchita Pasika limoza ndi akusambira ŵangu kunyumba kwaku.”’” 19 Sonu akusambira anguchita nge mo Yesu wanguŵakambiya ndipu angunozgeke Pasika. 20 Ndi mazulu, Yesu ndi akusambira ŵaki 12 ŵenga pathebulu.
nwtsty chithuzi
Pasika
Vinthu vo vakhumbikanga ukongwa pakuchita Pasika ndi ivi: (1) mbereri yakotcha (ayifyonga chiwanga chechosi cha); (2) chiŵandi chambula chakutupisa; ndipuso (3) mphangwi zakuŵaŵa. (Chitu. 12:5, 8; Maŵe. 9:11) Buku la Mishnah lo likonkhoska mbiri ya Ayuda lilongo kuti mphangwi zenizi zenga za mitundu yakupambanapambana zo ziryika zambula kubika. Mphangwi zakuŵaŵa zenizi zachitisanga kuti Ayisirayeli akumbukengi nyengu yo ŵenga ku ukapolu wakuŵaŵa ukongwa ku Ijipiti. Yesu wangugwiriskiya ntchitu chiŵandi chambula chakutupisa cho chamiyanga liŵavu laki lambula kalema. (Mate. 26:26) Wakutumika Paulo wangukamba kuti Yesu ndi “mbereri yidu ya Pasika.” (1 Akori. 5:7) Munyengu ya akutumika, vinyu (4) nayu wangwamba kugwiriskikiya ntchitu pa Pasika. Yesu wangugwiriskiya ntchitu vinyu kuti wamiyi ndopa zaki, zo zenga pafupi kudika nge sembi.—Mate. 26:27, 28.
(Mateyu 26:26) Achilutirizga kurya, Yesu wanguto chiŵandi, ndipu wati wapemphera wangumenya ndi kupaska akusambira ŵaki, ndipu wangukamba kuti: “Toni, ryani. Chenichi chimiya liŵavu langu.”
nwtsty fundu yakusambiriya pa Mate. 26:26
chimiya: Mazu yanga ngakutuliya ku mazu nga Chigiriki ngakuti e·stinʹ (mazu ngaki chayingu, “ndi”). Venga vambula kusuzga kuti akutumika avwisi mazu yanga chifukwa liŵavu laku Yesu lambula kalema aliwonanga ndi masu ngawu wachikamba mazu yanga. Kweniso chiŵandi chambula chakutupisa cho ŵenga pafupi kurya nachu achiwonanga pa nyengu iyi. Mwaviyo, ivi vilongole limu kuti chiŵandi chamiyanga waka liŵavu laki. Kweniso titenere kukumbuka kuti mazu nga Chigiriki ngenanga ngasanirika so pa Mate. 12:7, ndipu m’Mabayibolu nganandi mazu yanga ngafwatulika kuti “chimiya.”
(Mateyu 26:27, 28) Pavuli paki wanguto kapu ndipu wanguwonga ndi kupaska akusambira ŵaki, ndipu wangukamba kuti: “Mwani mosi, 28 chifukwa kapu iyi yimiya ‘ndopa zangu za phanganu,’ zo zidirikengi chifukwa cha ŵanthu anandi kuti agowokereki maubudi ngawu.
nwtsty fundu yakusambiriya pa Mate. 26:28
ndopa zangu za phanganu: Phanganu lifya lapakati paku Yehova ndi Akhristu akusankhika lingwamba kugwira ntchitu Yesu wati wapereka sembi yaki. (Ahe. 8:10) Mazu ngo Yesu wangugwiriskiya ntchitu pa nyengu iyi ndingu so Mozesi wangukamba pa nyengu yo wenga mwendapakati ndipuso po wajalikiskanga phanganu la Dangu lo Yehova wangupangana ndi Isirayeli wakuliŵavu pa Phiri la Sinayi. (Chitu. 24:8; Ahe. 9:19-21) Nge mo ndopa za ng’ombi ndi mbuzi zawovyiyanga kuti phanganu la Dangu lo lenga pakati paku Yehova ndi Isirayeli wakuliŵavu ligwirengi ntchitu, ndimu so ndopa zaku Yesu zikuwovye kuti phanganu lifya lapakati paku Yehova ndi Isirayeli wauzimu liyambi kugwira ntchitu. Phanganu ili lingwamba kugwira ntchitu pa Pentekosite mu 33 C.E.—Ahe. 9:14, 15.
Kufufuza Fundu Zakuzirwa za M’Bayibolu
(Mateyu 26:17) Pa zuŵa lakwamba la Viŵandi Vambula Chakutupisa, akusambira anguza kwaku Yesu ndi kumufumba kuti: “Mukhumba kuti tikakunozgiyeni nunkhu malu ngakuchiryiyaku Pasika?”
nwtsty fundu yakusambiriya pa Mate. 26:17
Pa zuŵa lakwamba la Viŵandi Vambula Chakutupisa: Phwandu la Viŵandi Vambula Chakutupisa layambanga pa Nisani 15, asani Pasika wachitika (Nisan 14), ndipu lamalanga asani pajumpha mazuŵa 7. (Wonani kabuku ka sgd, chigaŵa 19.) Kweni vinthu vinyaki vo vachitikanga pa Pasika wa munyengu yaku Yesu, vingwamba kuyanana ukongwa ndi vo vachitikanga pa phwandu ili lo lachitikanga kwa mazuŵa 8, kusazgapu zuŵa la Nisani 14, ndipu nyengu zinyaki Pasika mwenuyu wadanikanga so kuti “Phwandu la Viŵandi Vambula Chakutupisa.” (Luka 22:1) Mazu ngakuti “Pa zuŵa lakwamba la,” ngangakambika so kuti “Zuŵa ili lechendakwani.” (Yeruzgiyani ndi Yoha. 1:15, 30. Pa lemba ili, mazu nga Chigiriki ngo ngafwatulika kuti “wakwamba” [proʹtos], ngalongo kuti munthu munyaki ndiyu wangwamba kuŵaku munyaki “wendechendaŵeku” chifukwa likamba kuti, “iyu wakuŵaku ini ndechendaŵeku [proʹtos].”) Mwaviyo, malinga ndi mwambu wa Agiriki ndipuso Ayuda, ivi vilongo kuti akusambira angufumba Yesu fumbu ili pa Nisani 13. Pa zuŵa lenili ndi musana akusambira angunozgeke Pasika yo wanguchitika “ndi mazulu,” zuŵa la Nisani 14 lati layambapu.—Mariko 14:16, 17.
(Mateyu 26:39) Wati waluta panthaziku kamanavi, wangujikama mpaka chisku chaki pasi, ndipu wangupemphera kuti: “Ada, asani nkhwamachitika, kapu iyi yindijumphi. Mwakukhumba kwangu cha, kweni nge mo yimwi mukhumbiya.”
nwtsty fundu yakusambiriya pa Mate. 26:39
kapu iyi yindijumphi: M’Bayibolu, mazu ngakuti “kapu” ngagwiriskikiya ntchitu mwakuphiphirisa ndipu ngang’anamuwa khumbu laku Chiuta, pamwenga “chigaŵa cho munthu wapaskika.” (Wonani fundu yakusambiriya pa Mate. 20:22.) Tikayika cha kuti pa nyengu iyi Yesu wafipanga mtima ukongwa kuti wabayikengi nge munthu wamtafu kweniso wakuyukiya boma. Kweniso wawonanga kuti venivi vichitisengi kuti Chiuta wanyozeki. Ndichu chifukwa chaki iyu wangupemphera kuti “kapu” iyi yimujumphi.
APRIL 9-15
CHUMA CHAKUTULIYA M’MAZU NGAKU CHIUTA | MATEYU 27-28
“Lutani Mukasambizengi Ŵanthu—Chifukwa Wuli, Nunkhu Ndipuso Munthowa Wuli?”
(Mateyu 28:18) Yesu wanguza pafupi ndi yiwu ndipu wanguŵakambiya kuti: “Mazaza ngosi ngapaskika kwaku ini, kuchanya ndi pacharu chapasi.
w04 7/1 8 ¶4
“Lutani Mukasambizengi Ŵanthu”
4 Yesu we ndi mazaza ngakulongozga mpingu waki ndipu wakupaskika nthazi zakuti walamuliyi mu Ufumu waku Chiuta wo ukujalikiskika mu 1914. (Akolose 1:13; Chivumbuzi 11:15) Iyu ndi mungelu mura kweniso ndiyu walongozga gulu lakuchanya la angelu mamiliyoni nganandi. (1 Atesalonika 4:16; 1 Peturo 3:22; Chivumbuzi 19:14-16) Awisi akumupaska nthazi zakuti wazituzgepu “maboma ngosi, mazaza ngosi kweniso nthazi” zo zisuskana ndi fundu zaurunji zaku Yehova. (1 Akorinto 15:24-26; Aefeso 1:20-23) Yesu we ndi nthazi pa ŵanthu amoyu pe cha. Iyu wakupaskika so mazaza “kuti wayeruzgi amoyu ndi akufwa” ndipuso wakupaskika nthazi zakuyuskiya akufwa. (Machitidu 10:42; Yohane 5:26-28) Mwaviyo, dangu lo likuperekeka ndi munthu Yo we ndi mazaza ngakulu titenere kuliwona kuti ndakukhumbika ukongwa. Ndichu chifukwa chaki tivwiya dangu laku Khristu lakuti ‘lutani mukasambizengi ŵanthu.’ Tichita venivi mwaulemu ndipuso mwakukhumbisiska.
(Mateyu 28:19) Mwaviyo, lutani mukasambizengi ŵanthu amitundu yosi kuti aje akusambira ŵangu, mukaŵabatizengi mu zina la Ada, la Mwana, ndipuso la mzimu wakupaturika.
nwtsty fundu zakusambiriya pa Mate. 28:19
mukasambizengi ŵanthu . . . kuti aje akusambira ŵangu: Mazu yanga ngakutuliya ku mazu nga Chigiriki ngakuti ma·the·teuʹo. (Wonani so mo mazu yanga ngagwiriskikiya ntchitu pa Mate. 13:52, po pakamba za munthu yo “wasambizika.”) Mazu ngakuti “mukaŵabatizengi” ndipuso ngakuti “mukasambizengi” ngalongo vo tikhumbika kuchita kuti tifiski dangu lakuti ‘tisambizi ŵanthu kuti aje akusambira.’
ŵanthu amitundu yosi: Mazu ngaki chayingu, “mitundu yosi,” kweni nkhani yaki yilongo kuti mazu yanga ngang’anamuwa ŵanthu akutuliya mumitundu yakupambanapambana. Veviyo chifukwa mazu nga Chigiriki ngo ngafwatulika kuti “mu” ngo ngakambikiya limoza ndi mazu ngakuti mukaŵabatizengi ngamiya ŵanthu, “mtundu” waka cha. Dangu lakuti akasambizengi “ŵanthu amitundu yosi” lenga lasonu. Malemba ngalongo kuti Yesu wechendayambi uteŵeti waki pacharu chapasi, Ayisirayeli alonderiyanga so ŵanthu amitundu yinyaki wo azanga kuti aziteŵete Yehova. (1 Ŵakaro. 8:41-43) Mwaviyo, dangu ili lilongo kuti yapa Yesu watumanga akusambira ŵaki kuti akapharazgengi ku ŵanthu wosi, kwa Ayuda pe cha. Ivi vilongo kuti iyu wadidimizanga fundu yakuti Akhristu akhumbika kugwira ntchitu yakusambiza ŵanthu pacharu chosi.—Mate. 10:1, 5-7; Chivu. 7:9; wonani fundu yakusambiriya pa Mate. 24:14.
(Mateyu 28:20) Mukaŵasambizengi kuti asungengi vinthu vosi vo ndikukulamulani. Ndipu awonani! ndiŵengi namwi limoza mazuŵa ngosi mpaka pakumaliya pa mugonezi.”
nwtsty fundu yakusambiriya pa Mate. 28:20
Mukaŵasambizengi: Mazu nga Chigiriki ngo ngafwatulika kuti “kusambiza” ngang’anamuwa kupereka ulongozgi, kukonkhoska, kupereka vifukwa vo tikambiya fundu yo, kweniso kupereka maukaboni ngaki. (Wonani fundu yakusambiriya pa Mate. 3:1; 4:23.) Ntchitu yakusambiza ŵanthu kuti asungengi vinthu vosi vo Yesu wangulamula yeche kulutiriya ndipu yisazgapu kusambiza vo wasambizanga, kugwiriskiya ntchitu vo wasambizanga ndipuso kuchita vinthu nge mo iyu wachitiyanga.—Yoha. 13:17; Aefe. 4:21; 1 Petu. 2:21.
Kufufuza Fundu Zakuzirwa za M’Bayibolu
(Mateyu 27:51) Ndipu awonani! Ketani ya munyumba yakusopiyamu yinguperuka pakati kutuwa pachanya mpaka pasi, charu chingundengandenga ndipu mya yingusweka.
nwtsty fundu yakusambiriya pa Mate. 27:51
Ketani: Salu yakutowa yeniyi ndiyu yagaŵanga pakati pa Malu Ngakupaturika Ukongwa ndi Malu Ngakupaturika munyumba yakusopiyamu. Malinga ndi vo akulemba mbiri ya Ayuda akamba, viwoneka kuti ketani yeniyi yenga yizitu ukongwa chifukwa yenga ya mamita 18 (60 ft) mu utali, mamita 9 (30 ft) mu usani, ndipuso yenga yikhomi masentimita 7.4 (2.9 in.). Kukeruka pakati kwa ketani iyi kungulongo kuti Yehova wangukwiyiya ŵanthu wo angubaya Mwana waki ndipuso kungulongo kuti mwaŵi wajulika wakuti ŵanthu anyaki angaluta kuchanya.—Ahe. 10:19, 20; wonani Mazu nga mu Bayibolu ngo Ngakonkhoskeka.
nyumba yakusopiyamu: Mazu nga Chigiriki ngakuti na·osʹ pa lemba ili ngang’anamuwa nyumba yikulu ukongwa ndipuso yakutowa yo ye ndi Chipinda Chakupaturika kweniso chipinda chinyaki Chakupaturika Ukongwa.
(Mateyu 28:7) Sonu yimwi lutani mwaliŵi ndipu mukakambiyi akusambira ŵaki kuti: ‘Wakuyuskika ku nyifwa, wadanjiyapu kuluta ku Galileya. Mwakumuwona kweniko.’ Awonani! Ndakukambiyani.”
nwtsty fundu yakusambiriya pa Mate. 28:7
mukakambiyi akusambira ŵaki kuti: ‘Wakuyuskika: Mungelu ndiyu wangukamba mazu yanga ndipu wakambiyanga anthukazi wo anguluta kumasanu. Anthukazi ŵenaŵa ŵenga akusambira aku Yesu ndipu ndiwu pe wo mungelu wanguŵakambiya kuti Yesu wayuskika. Kweniso, ndiwu pe wo mungelu wanguŵatuma kuti akakambiyi akusambira anyawu. (Mate. 28:2, 5, 7) Malinga ndi dangu la Ayuda lambula kukoliyana ndi Malemba, ukaboni wakuperekeka ndi anthukazi awutoliyanga kanthu cha mukhoti. Mwakupambana ndi ŵanthu ŵenaŵa, mungelu waku Yehova wanguŵatumbika anthukazi yaŵa chifukwa wanguŵapaska ntchitu yapade ukongwa yakuti akachitiyi ukaboni wakuti Yesu wayuka.
APRIL 16-22
CHUMA CHAKUTULIYA M’MAZU NGAKU CHIUTA | MARIKO 1-2
“Maubudi Ngaku Ngagowokereka”
(Mariko 2:3-5) Ŵanthu anguza ndi munthu wakufwa viŵalu kwaku iyu. Munthu yo wangupingika ndi ŵanthu anayi. 4 Ŵati atondeka kufika nayu po Yesu wenga chifukwa cha gulu la ŵanthu, angupankhuwa pachanya pa nyumba ndi kusiskiyapu kasalasala yo angupingapu munthu wakufwa viŵalu yo. 5 Yesu wati wawona chivwanu chawu, wangukambiya munthu wakufwa viŵalu yo kuti: “Wamwana wangu, maubudi ngaku ngagowokereka.”
“Maubudi Ngaku Ngagowokereka”
Yesu wachisambiza gulu la ŵanthu lo linguzaza munyumba, ŵanthu anayi anguza ndi munthu wakufwa viŵalu pakasalasala. Yiwu akhumbanga kuti Yesu wamuchizgi. Kweni chifukwa cha unandi wa ŵanthu, angutondeka “kufika nayu po Yesu wenga.” (Mariko 2:4) Yiwu atenere kuti anguguŵa ukongwa. Mwaviyo, angukwera pachanya panyumba ndipu angupankhuwapu. Pavuli paki, angusiska kasalasala yo angupingapu munthu wakufwa viŵalu.
Kumbi Yesu wangukwiya kuti ŵanthu yaŵa angumutimbanyizga? Awa! M’malu mwaki, iyu wangukwaskika ukongwa chifukwa ŵanthu yaŵa angulongo chivwanu chikulu ndipu wangukambiya munthu wakufwa viŵalu kuti: “Maubudi ngaku ngagowokereka.” (Mateyu 9:2) Kweni kumbi Yesu wangagowoke nadi munthu maubudi ngaki? Alembi ndi Afarisi anguguŵa ukongwa ndi vo Yesu wangukamba ndipu angwamba kuŵanaŵana kuti: “Munthu uyu waŵereŵetiyanji viyo? Wanyoza Chiuta. Palivi munthu yo wangagowoke maubudi, kweni Chiuta pe ndiyu.”—Mariko 2:7.
Yesu wanguziŵa vo yiwu aŵanaŵananga ndipu wangukamba kuti: “Ntchifukwa wuli muŵanaŵana vinthu venivi mumtima mwinu? Kumbi chipusu ndi nichi, kukambiya munthu wakufwa viŵalu uyu kuti, ‘Maubudi ngaku ngagowokereka’ pamwenga kumukambiya kuti, ‘Soka, nyamuwa kasalasala waku, yenda’?” (Mariko 2:8, 9) Chifukwa cha sembi yo Yesu wanguzipereka, iyu wenga wakwenere kugowoke ŵanthu maubudi.
(Mariko 2:6-12) Alembi anyaki nawu ŵenga penipo ndipu mumtima mwawu aŵanaŵananga kuti: 7 “Munthu uyu waŵereŵetiyanji viyo? Wanyoza Chiuta. Palivi munthu yo wangagowoke maubudi, kweni Chiuta pe ndiyu?” 8 Kweni nyengu yeniyo Yesu wanguziŵa mumtima mwaki kuti aŵanaŵananga venivi ndipu wanguŵafumba kuti: “Ntchifukwa wuli muŵanaŵana vinthu venivi mumtima mwinu? 9 Kumbi chipusu ndi nichi, kukambiya munthu wakufwa viŵalu uyu kuti, ‘Maubudi ngaku ngagowokereka’ pamwenga kumukambiya kuti, ‘Soka, nyamuwa kasalasala waku, yenda’? 10 Kweni kuti muziŵi kuti Mwana wa munthu we ndi nthazi zakugowoke maubudi pacharu chapasi . . . ” wangukambiya wakufwa viŵalu yo kuti: 11 “Nditikukambiya kuti, Soka, nyamuwa kasalasala waku ndipu lutanga kunyumba kwaku.” 12 Nyengu yeniyo, wangusoka ndi kunyamuwa kasalasala waki ndipu wangwenda pa masu pa ŵanthu wosi wachiluta. Sonu ŵanthu wosi anguzizwa ukongwa ndipu angukankhuska Chiuta mwakukamba kuti: “Techendawonepu chinthu chaviyo ichi.”
nwtsty fundu yakusambiriya pa Mariko 2:9
chipusu ndi nichi: Ntchipusu munthu kukamba pamasu pa ŵanthu kuti wamugowoke munyaki kweni paŵavi ukaboni wakuwoneka ndi masu kuti ŵanthu asimikizi kuti wamugowoke nadi. Kweni mazu ngo Yesu wangukamba ngakuti, Soka . . . ndipu lutanga, ngakhumbikanga so kuti wachiti chakuziziswa chakuwoneka ndi masu. Ivi vatingi vilongongi ukaboni wakuti we ndi mazaza nadi ngakugowoke maubudi. Mwaviyo, mazu nga pa lemba ili kweniso nga pa Yesa. 33:24 ngalongo kuti taŵanthu titama chifukwa cha ubudi wo tikuwa nawu.
Kufufuza Fundu Zakuzirwa za M’Bayibolu
(Mariko 1:11) Ndipu kuchanya kungutuwa mazu ngakuti: “Yiwi ndiwi Mwana wangu, mweniyo nditanja; utindikondwesa.”
nwtsty fundu zakusambiriya pa Mariko 1:11
kuchanya kungutuwa mazu: Ichi ntchimoza mwa vakuchitika vitatu va m’mabuku nga Uthenga Wamampha vo vilongo kuti Yehova wangulongoropu ndi ŵanthu mwachindunji.—Wonani fundu zakusambiriya pa Mariko 9:7; Yoha. 12:28.
Yiwi ndiwi Mwana wangu: Nge chakulengeka chauzimu, Yesu ndi Mwana waku Chiuta. (Yoha. 3:16) Kutuliya pa nyengu yo wanguwiyaku nge munthu pacharu chapasi, Yesu wenga mbwenu “mwana waku Chiuta” kweniso wenga wakufikapu nge mo wenge Adamu. (Luka 1:35; 3:38) Kweni malinga ndi lemba ili, vilongo kuti mazu ngo Chiuta wangukamba ngapade ukongwa chifukwa ngatimuziŵikisa Yesu kuti ndiyani. Mazu ngenanga kweniso mzimu wakupatulika wo unguza paku Yesu ndivu vingulongo kuti Yesu wenga nadi Mwana wauzimu wapade waku Chiuta. Mwana mwenuyu ‘wangubalika so’ nge munthu ndi chigomezgu chakuti waweliyengi kuchanya kuti wakaje Fumu yakusankhika ndi Chiuta kweniso nge Wasembi Mura.—Yeruzgiyani ndi Yoha. 3:3-6; 6:51; Luka 1:31-33; Ahe. 2:17; 5:1, 4-10; 7:1-3.
mweniyo nditanja: Pamwenga kuti “utindikondwesa; ndikondwa nawi ukongwa.” Mazu nga pa Mate. 12:18 ngayanana ndi nga pa Yesa. 42:1 ngo ngakamba zaku Mesiya wakulayizgika pamwenga kuti Khristu. Yesu wenga nadi Mesiya wakulayizgika. Tikamba viyo chifukwa cha mzimu wakupatulika wo unguza paku Yesu ndipuso mazu ngo Chiuta wangukamba ngakukwaskana ndi Mwana waki.—Wonani fundu zakusambiriya pa Mate. 3:17; 12:18.
(Mariko 2:27, 28) Yesu wanguŵakambiya kuti: “Sabata wakuziya ŵanthu, ŵanthu alipu chifukwa cha Sabata cha. 28 Chifukwa Mwana wa munthu ndi Mbuya so wa Sabata.”
nwtsty fundu yakusambiriya pa Mariko 2:28
Mbuya . . . wa Sabata: Yapa Yesu wajikambanga iyu mweneku (Mate. 12:8; Luka 6:5), ndipu wang’anamuwanga kuti zuŵa la Sabata lenga lakuti iyu wagwirengi ntchitu yo Awisi akuchanya angumutuma. (Yeruzgiyani ndi Yoha. 5:19; 10:37, 38.) Vinyaki mwa vakuziziswa vapade ukongwa vo Yesu wachitanga, vachitikanga pa zuŵa la Sabata. Venivi vasazgangapu kuchizga akutama. (Luka 13:10-13; Yoha. 5:5-9; 9:1-14) Ivi vamiyanga vinthu vamampha vo iyu wazamuchita pa nyengu yo wazamulamuliya mu Ufumu waki wo wazamuja nge chipumulu cha sabata.—Ahe. 10:1.
APRIL 23-29
CHUMA CHAKUTULIYA M’MAZU NGAKU CHIUTA | MARIKO 3-4
“Kuchizga Munthu pa Zuŵa la Sabata”
(Mariko 3:1, 2) Yesu wangusere so musinagogi ndipu mwenimo mwenga munthu wakufwa janja. 2 Sonu Afarisi amulereseskanga kuti awoni asani wachizgengi munthu yo pa zuŵa la Sabata ndi chilatu chakuti amumbi mulandu.
Kumbi Marangu Ngazomerezanga Munthu Kuchitanji pa Zuŵa la Sabata?
Zuŵa linyaki pa Sabata, Yesu wanguluta ku sinagogi. Panyaki sinagogi mwenuyu wenga wa ku Galileya. Kwenuku, wangusaniya munthu wakufwa janja lamaryi pamwenga kuti wakupunduka. (Luka 6:6) Alembi ndi Afarisi alereseskanga kuti awoni vo Yesu wachitengi. Ntchifukwa wuli achitanga viyo? Yiwu angulongo vo aŵanaŵananga po angufumba kuti: “Kumbi ntchakwenere kuchizga pa zuŵa la Sabata?”—Mateyu 12:10.
Alongozgi Achiyuda agomezganga kuti kuchizga munthu pa zuŵa la Sabata kwenga kwakuzomerezeka pijapija asani umoyu we pangozi. Mwaviyo, pa zuŵa la Sabata, kwenga kwambula kuzomerezeka kuweze chiwanga m’malu mwaki asani munthu wafyoka pamwenga kumanga bandeji asani lundi lapinthuka, chifukwa yiwu awonanga kuti umoyu we pangozi cha. Venivi vilongole limu kuti alembi ndi Afarisi afumbanga Yesu chifukwa chakufipiya mtima munthu wakufwa janja cha. M’malu mwaki, akhumbanga ŵaka kumusaniriya chifukwa.
(Mariko 3:3, 4) Iyu wangukambiya munthu wakufwa janja yo kuti: “Soka, iza pakati yapa.” 4 Pavuli paki wanguŵafumba kuti: “Kumbi chakwenere kuchita pa Sabata ndi nichi? Kuchita chamampha pamwenga kupweteka, kutaska umoyu pamwenga kubaya?” Kweni yiwu anguja ŵaka cheti.
Kumbi Marangu Ngazomerezanga Munthu Kuchitanji pa Zuŵa la Sabata?
Chinanga kuti venga viyo, Yesu wanguziŵa maŵanaŵanu ngawu ngaheni. Wanguziŵa so kuti yiwu akhwimisanga ukongwa marangu ngakukwaskana ndi ntchitu zo ŵanthu akhumbikanga kugwira pa zuŵa la Sabata. Venivi vakoliyananga cha ndi Malemba. (Chituwa 20:8-10) Pa nyengu iyi, ndipu ŵanthu anyaki amumba kali mulandu chifukwa cha vinthu vamampha vo iyu wanguchita. Kweni nkhani iyi yingukuwa ukongwa Yesu wati wakambiya munthu wakufwa janja kuti: “Soka, iza pakati yapa.”—Mariko 3:3.
(Mariko 3:5) Wati waŵalereseska mwakukwiya, wanguchita chitima ukongwa chifukwa cha kunonopa kwa mitima yawu, ndipu wangukambiya munthu yo kuti: “Nyoloska janja laku.” Iyu wangulinyoloska ndipu linguweriyamu.
nwtsty fundu yakusambiriya pa Mariko 3:5
mwakukwiya, wanguchita chitima ukongwa: Ndi Mariko pe yo wakulemba za mo Yesu wanguvwiya wati wawona kunonopa kwa mitima ya alongozgi a visopa pa nyengu iyi. (Mate. 12:13; Luka 6:10) Panyaki Mariko wanguvwa kwaku Petulo vakukwaskana ndi mo Yesu wangukwasikiya chifukwa Petulo nayu wakwasikanga ukongwa asani pachitika chinthu chinyaki.—Woneriyani vidiyo ya “Vo Vingatiwovya Kuvwisa Buku la Mariko.”
Kufufuza Fundu Zakuzirwa za M’Bayibolu
(Mariko 3:29) Kweni munthu weyosi yo wanyoza mzimu wakupaturika wazamugowokerekapu cha, kweni we ndi ubudi wambula kumala.”
nwtsty fundu zakusambiriya pa Mariko 3:29
wanyoza mzimu wakupaturika: Kunyoza kung’anamuwa kukamba vinthu viheni vakukwaskana ndi munthu munyaki, vakupweteka mtima, pamwenga kukamba vinthu viheni vakukwaskana ndi Chiuta kweniso vinthu vakupaturika. Mzimu wakupaturika utuliya kwaku Chiuta. Mwaviyo, kunyoza Chiuta kung’anamuwa kususkiya dala mzimu waki pamwenga kukana kuti uleki kugwira ntchitu yaki. Nge mo vikulembeke pa Mate. 12:24, 28 ndi Mariko 3:22, alongozgi Achiyuda awonanga ndi masu ngawu mo mzimu waku Chiuta wawovyiyanga Yesu pakuchita vakuziziswa kweni akambanga kuti wachita ivi munthazi yaku Satana Dyaboli.
we ndi ubudi wambula kumala: Mazu yanga ngangang’anamuwa kuchitiya dala ubudi wo ungachitisa kuti munthu wakumani ndi masuzgu ngambula kumala, ndipu palivi sembi yinyaki yo yingaperekeka kuti munthu waviyo wagowokereki.—Wonani fundu yakusambiriya pa mazu ngakuti wanyoza mzimu wakupaturika ngo ngakambika pa vesi ili kweniso ngakuyanana nangu ngo ngasanirika pa fundu yakusambiriya pa Mate. 12:31.
(Mariko 4:26-29) Wangulutirizga kukamba kuti: “Mu nthowa yeniyi, Ufumu waku Chiuta uyanana ŵaka ndi munthu yo wamija mbewu padongu. 27 Ndi usiku, iyu wagona, asani kwacha wayuka, ndipu mbewu yime ndi kukuwa, kweni waziŵa cha mo yikuliya. 28 Dongu lipasa vipasu pakulija kamanakamana, chakwamba mbewu yime, pavuli paki yilapuka, ndipu pakumaliya yitucha. 29 Kweni asani mbewu yo yacha, watiyivuna ndi chisenga, chifukwa nyengu yakuvuniya yakwana.”
w14 12/15 12-13 ¶6-8
Kumbi ‘Muwamu’?
6 Kumbi tisambiranjipu pa ntharika iyi? Chakwamba, tikhumbika kuzomereza kuti tilivi nthazi yo yingawovya munthu yo titimusambiza Bayibolu kuti waluti panthazi mwauzimu. Kujiyuyuwa kungatiwovya kuti tileki kumuchichizga yo tisambira nayu Bayibolu kuti wabatiziki. Tingachita umampha kumuwovya waka kweni titenere kukumbuka kuti iyu ndiyu we ndi udindu wakusankha kuti wajipereki kwaku Yehova. Munthu watenere kujipereka kwaku Yehova kutuliya pasi pamtima chifukwa chakuti watimuyanja. Kweni asani watimuyanja cha, Yehova wangakondwa nayu cha.—Sumu 51:12; 54:6; 110:3.
7 Chachiŵi, kuziŵa vo tisambira pa ntharika yeniyi kungatiwovya kuti tileki kuguŵa asani tiwona kuti palivi cho chichitika pa ntchitu yidu yakupharazga. Tikhumbika kuzikira. (Yako. 5:7, 8) Chinanga kuti munthu yo tisambira nayu Bayibolu watondeka kusintha, tingajimbanga mlandu cha chifukwa chakuti tayesesa kumuwovya. Yehova wazomereza kuti mbewu ya uneneska yikuwi mu ŵanthu ŵija wo ŵe ndi mtima wamampha ndipuso wo akhumba kusintha. (Mate. 13:23) Mwaviyo, tikhumbika cha kujiwona nge kuti palivi cho tichita. Yehova wawona kuti uteŵeti widu utenda umampha chifukwa cha unandi wa ŵanthu wo abatizika cha kweni chifukwa chakuti tipharazga mwaphamphu.—Ŵerengani Luka 10:17-20; 1 Akorinto 3:8.
8 Chachitatu, tiziŵa cha mo munthu wangasinthiya mumtima waki. Mwakuyeruzgiyapu, banja linyaki lo lasambizikanga ndi m’mishonale lingumupempha kuti akhumba kuja apharazgi ambula kubatizika. Iyu wanguŵakambiya kuti akhumbika kuleka dankha kukweŵa foja. Kweni iyu wanguzizwa ukongwa kuvwa kuti akuleka kali kukweŵa ndipu sonu pajumpha myezi yinandi. Ntchifukwa wuli anguleka? Yiwu anguziŵa kuti Yehova watinkha chinyengu ndipuso waŵawonengi mbwenu chinanga kuti angakweŵa mwakubisa. Mwaviyo, yiwu akhumbikanga kusankha pakati pa kukweŵa pamasu pa m’mishonale pamwenga kuleke limu. Kwanja Yehova kunguŵawovya kuti asankhi umampha. Yiwu angukuwa mwauzimu chinanga kuti m’mishonale wanguziŵa cha mo ivi vachitikiyanga.
APRIL 30–MAY 6
CHUMA CHAKUTULIYA M’MAZU NGAKU CHIUTA | MARIKO 5-6
“Yesu we ndi Nthazi Zakuyuskiya Akwanjiwa Ŵidu wo Akutayika”
(Mariko 5:38) Sonu anguza kunyumba ya mulongozgi wa sinagogi, ndipu angusaniya chibumuzi cha ŵanthu wo aliyanga ndi kutenje ukongwa.
(Mariko 5:39-41) Wati wasere munyumba wanguŵakambiya kuti: “Ntchifukwa wuli muliya ndi kuchita chibumuzi chaviyo? Mwana uyu wafwa cha, kweni wagona.” 40 Ŵati avwa venivi, angwamba kumuseka mwachipongu. Wati wakambiya ŵanthu wosi kuti atuliyi kubwalu, wanguto awisi ndi anyina a mwana kweniso ŵanthu wo wanguza nawu ndipu wangusere ko kwenga mwana yo. 41 Pavuli paki wanguko janja la mwana yo ndi kumukambiya kuti: “Talita kumi,” mazu ngo ngang’anamuwa kuti: “Msungwana, nditikukambiya, yuka!”
nwtsty fundu yakusambiriya pa Mariko 5:39
wafwa cha, kweni wagona: Kanandi Bayibolu liyeruzgiya nyifwa ndi kugona tulu. (Sumu 13:3; Yoha. 11:11-14; Machi. 7:60; 1 Akori. 7:39; 15:51; 1 Ate. 4:13) Yesu wakhumbanga kuti wayuski msungwana uyu kuti waje so ndi umoyu. Mwaviyo, watenere kuti wangukamba mazu yanga kuti walongo kuti munthu yo wafwa nayu wangayuka nge mo wangayuskikiya munthu yo wagona tulu chayitu. Nthazi zo Yesu wanguyuskiya msungwana uyu zingutuliya kwa Awisi, ‘wo ayuska ŵanthu akufwa ndipuso akamba vinthu vo palivi nge kuti vilipu.’—Aro. 4:17.
(Mariko 5:42) Ndipu nyengu yeniyo, kamsungwana ko kanguyuka ndi kwamba kwenda. (Kenga ndi vyaka 12.) Nyengu yeniyo, ŵanthu wosi angukondwa ukongwa.
Yesu Wanguyuska Kamsungwana
Kumbukani kuti nyengu yinyaki Yesu wakambiyanga ŵanthu wo waŵachizganga kuti angakambiyanga ŵanthu cha vo iyu waŵachitiya. Venivi ndivu so wangukambiya apapi a mwana mwenuyu. Chinanga kuti venga viyo, nkhani iyi yinguwanda “muchigaŵa chosi.” (Mateyu 9:26) Mphakuvwika kuti weyosi wangakondwa ukongwa asani wangawona mubali pamwenga mubwezi waki yo wangufwa wayuskika. Msungwana uyu, wenga munthu wachiŵi kuyuskika ndi Yesu.
Kufufuza Fundu Zakuzirwa za M’Bayibolu
(Mariko 5:19, 20) Kweni iyu wangumuzomereza cha, mumalu mwaki wangumukambiya kuti: “Luta kunyumba kwa abali ŵaku, ukaŵakambiyi vosi vo Yehova wakuchitiya ndipuso lisungu lo wakulongo.” 20 Munthu yo wanguluta ndipu wangwamba kumemeza mu Dekapoli vinthu vosi vo Yesu wangumuchitiya ndipu ŵanthu wosi anguzizwa ukongwa.
nwtsty fundu yakusambiriya pa Mariko 5:19
ukaŵakambiyi: Kanandi Yesu wakambiyanga ŵanthu wo waŵachizganga kuti angachikambiyanga ŵanthu cha vo waŵachitiya. (Mariko 1:44; 3:12; 7:36) Kweni pa nyengu iyi wangukambiya munthu uyu kuti wakakambiyi abali ŵaki vosi vo vinguchitika. Yesu watenere kuti wanguchita viyo chifukwa chakuti wangupempheka kuti watuwemu muchigaŵa ichi ndipu patingi paŵengevi munthu yo watingi wamujaliyengi ukaboni pa vo vinguchitika. Kweniso venivi vatingi viwovyengi kuti ŵanthu aleki kumukwiyiya ukongwa Yesu ndipuso kuti aleki kukamba viheni vakukwaskana ndi nkhumba zinandi zo zingufwiya munyanja.
(Mariko 6:11) Kwekosi ko akana kukulondiyani pamwenga kuvwisiya mazu nginu, phatani fuvu kumaphazi nginu muchituwaku, kuti uje ukaboni kwaku yiwu.”
nwtsty fundu yakusambiriya pa Mariko 6:11
phatani fuvu kumaphazi nginu: Kuchita viyo kwajanga nge kuti akusambira asamba mumanja kuti alivi mlandu wewosi kwaku Chiuta pa masuzgu ngo ŵanthu angakumana nangu chifukwa chakukana kusambizika. Mazu ngenanga ngasanirika so pa Mate. 10:14; ndipuso pa Luka 9:5. Kweni pa mazu ngenanga, Mariko ndi Luka akusazgiyapu mazu nganyaki ngo Yesu wangukamba ngakuti, kuti uje ukaboni kwaku yiwu [pamwenga, “kuti uje ukaboni wakuŵasuska”]. Paulo ndi Baranaba angugwiriskiya ntchitu ulongozgi wenuwu pa nyengu yo ŵenga ku Antiyoke wa ku Pisidiya (Machi. 13:51), ndipu Paulo wati wachita venivi ku Korinto mwakukung’untha vakuvwala vaki wangukamba kuti: “Ndopa zinu zije pamitu yinu. Ini ndilivi mulandu.” (Machi. 18:6) Akusambira atenere kuti ayiziŵanga umampha ukongwa nkhani yakuphata fuvu kumaphazi ngawu. Kweni Ayuda wo ajiwonanga kuti mbarunji ukongwa aphatanga fuvu kumaphazi ngawu asani ajumpha mucharu cha ŵanthu amitundu yinyaki. Achitanga ivi chifukwa awonanga kuti fuvu la mucharu cha ŵanthu amitundu yinyaki ndawunyakazi ukongwa mwakuti angasere nazu cha sapatu zawu mucharu chawu asani zachita fuvu. Kweni viwoneke limu kuti Yesu wachipereka ulongozgi uwu ku akusambira ŵaki wang’anamuwanga vakupambana ndi vo Ayuda yaŵa achitanga.