Malifalensi nga Nkhani za Unganu wa Umoyu Widu Wachikhristu Ndipuso Uteŵeti
SEPTEMBER 2-8
CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA | AHEBERI 7-8
“Wasembi Kwamuyaya nge mo Vinguŵiya ndi Melekizedeki”
it-2 366
Melekizedeki
Melekizedeki wenga fumu ya ku Salemu ndipuso wenga “wasembi waku Chiuta Wapachanya Ukongwa,” Yehova. (Chiya. 14:18, 22) Iyu ndiyu wasembi wakwamba kuzumbulika mu Malemba ndipu wanguja pa udindu uwu chechendafiki chaka cha 1933 B.C.E. Chifukwa chakuti wenga fumu ya ku Salemu, zina lo ling’anamuwa “Chimangu,” wakutumika Paulo wangukamba kuti Melekizedeki wenga “Fumu ya Chimangu.” Wangukamba so kuti zina lakuti Melekizedeki lenili ling’anamuwa “Fumu ya Urunji.” (Ahe. 7:1, 2) Viwoneka kuti malu ngo kali ngaziŵikanga kuti Salemu ndingu nganguzija likulu la Yerusalemu, ndipu zina lakuti Yerusalemu likutuliya ku zina lenili, mwakuti nyengu zinyaki malu ngenanga ngadanika so kuti “Salemu.”—Sumu 76:2.
Abramu (Abrahamu) wati wathereska fumu yaku Kedorolomere ndi mafumu nganyaki ngo wangukoliyana nangu, Melekizedeki wanguluta kuchikumana ndi Abrahamu ku Dambu la Shave pamwenga kuti “Dambu la fumu.” Melekizedeki “wangumupingiya chiŵandi ndi vinyu” ndipu wangutumbika Abrahamu. Iyu wangumukambiya kuti: “Chiuta Wapachanya Ukongwa wakutumbiki Abramu, iyu ndiyu wakupanga kuchanya ndi charu chapasi. Watumbikiki Chiuta Wapachanya Ukongwa yo wapereka arwani ŵaku mumanja ngaku.” Penipo, Abrahamu wangupereka “chatchumi” kwaku Melekizedeki yo wenga fumu kweniso wasembi. Chatchumi cho wangupereka chingutuliya pa vinthu vo wangulonda pa nyengu yo wanguthereska mafumu ngo walimbananga nangu.—Chiya. 14:17-20; Ahe. 7:4.
it-2 367 ¶4
Melekizedeki
Kumbi vinguchitika wuli kuti Melekizedeki waje ‘wambula chiyambi cha mazuŵa pamwenga umaliru wa umoyu’?
Paulo wangukamba fundu yinyaki yapade yakukwaskana ndi Melekizedeki. Iyu wangukamba kuti: “Pakuŵa wambula awisi, wambula anyina, wambula mkoka, wambula chiyambi cha mazuŵa pamwenga umaliru wa umoyu, kweni pakuŵa wakupangika nge Mwana waku Chiuta, walutirizga kuŵa wasembi mpaka muyaya.” (Ahe. 7:3) Melekizedeki wanguwaku ndipuso wakufwa nge mo viliri ndi taŵanthu tosi. Kweni zina la awisi ndi la anyina liziŵika cha. Kweniso, mazina nga ambuyaki, ŵana ŵaki pamwenga azuku ŵaki ngaziŵika cha. Ndipu Malemba ngakambapu so cha vakukwaskana ndi zuŵa lo wanguwiya pamwenga kufwa. Mwaviyo, Melekizedeki wenga wakwenere nadi kumiya Yesu Khristu chifukwa iyu ngwa sembi mpaka muyaya. Palivi po pakulembeka kuti penga wasembi munyaki Melekizedeki wechendaje wasembi ndipuso yo wangusere mumalu mwaki. Mwakuyanana ŵaka, palivi munthu yo wakujapu wasembi mura wakuyanana ndi Khristu. Bayibolu lilongo so kuti palivi munthu munyaki yo wazamusere mumalu mwaki. Kusazgiyapu yapa, chinanga kuti Yesu wanguwiya mu fuku laku Yuda kweniso mumphapu yaku Davidi, ambuyaki vaŵakwaskanga cha va udindu waki nge wasembi. Kweniso udindu waki nge wasembi ndipuso nge fumu wakuchita kuhara kutuliya kwa apapi ŵaki cha. Kweni Yehova ndiyu wangumusankha kuja wasembi ndipuso fumu.
it-2 366
Melekizedeki
Wasembi yo Wamiyanga Khristu. Mu uchimi unyaki wakuziŵika umampha wakukamba zaku Mesiya, Yehova wangukamba zaku Yesu yo ndi Mbuya waku Davidi kuti: “Ndiwi wasembi kwamuyaya nge mo vinguŵiya ndi Melekizedeki.” (Sumu 110:1, 4) Vo Yehova wangukamba pa lemba ili vinguwovya Aheberi kuziŵa kuti Mesiya ndiyu wazamuja wasembi kweniso fumu. Kalata yo Paulo wangulembe Aheberi, yinguwovya kuti aleki kukayikiya mo angaziŵiya munthu yo wangukambikiya limu, Yesu yo “waja wasembi mura kwamuyaya nge mo vinguŵiya ndi Melekizedeki.”—Ahe. 6:20; 5:10; wonani pamutu wakuti COVENANT.
Kufufuza Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu
w00 8/15 14 ¶11
Sembi zo Chiuta Wakondwanga Nazu
11 Wakutumika Paulo wangukamba kuti: “Pakuti wasembi mura weyosi wasankhika kuti waperekengi mphasu ndi sembi.” (Aheberi 8:3) Wonani kuti Paulo wativiŵika mumagulu ngaŵi vinthu vo wasembi mura waperekanga mu nyengu yakali. Iyu waperekanga “mphasu” kweniso “sembi,” pamwenga kuti “sembi za maubudi.” (Aheberi 5:1) Kanandi ŵanthu apereka mphasu kwa anyawu kuti alongo kuti atiŵayanja, awonga, asaniyi mabwezi, ayanjiki kweniso kuti alondereki. (Chiyambo 32:20; Nthanthi 18:16) Mwakuyanana ŵaka, sembi zinandi zo Dangu lakambanga kuti ŵanthu aperekengi, Chiuta waziwonanga kuti ndi “mphasu” zo zawovyanga ŵanthu kuti alondereki kweniso kuti ayanjiki. Asani munthu waphwanya Dangu, wakhumbikanga kupereka chinthu chinyaki pamwenga kupepesa ndipu waperekanga so “sembi za maubudi.” Mabuku nga Chituwa, Ŵalevi ndipuso Maŵerengedu ngakonkhoska vinthu vakupambanapambana vo vakhumbikanga kuperekeka sembi. Chinanga kuti vakusuzga kuti tiziŵi kweniso kuti tikumbuki fundu zosi, kweni tikhumbika kuŵanaŵaniya fundu zinyaki zikuluzikulu zakukwaskana ndi sembi zakupambanapambana zo zaperekekanga.
it-1 523 ¶5
Phanganu
Kumbi Dangu laku Mozesi linguja wuli ‘lambula ntchitu’?
Dangu laku Mozesi linguleka kugwira ntchitu pa nyengu yo Chiuta wangukamba za “phanganu lifya” kuziya mwa mchimi Yeremiya. (Yere. 31:31-34; Ahe. 8:13) Dangu laku Mozesi linguleka kugwira ntchitu Yesu wati wakhomeka pachimiti chakutombozgekiyapu mu 33 C.E. (Ako. 2:14) Ndipu phanganu lifya ndilu lingwamba kugwira ntchitu.—Ahe. 7:12; 9:15; Machi. 2:1-4.
SEPTEMBER 9-15
CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA | AHEBERI 9-10
“Chithuthuzi Ŵaka cha Vinthu Vamampha vo Vituza”
it-1 862 ¶1
Kugowokereka
Dangu lo Chiuta wangupaska mtundu wa Ayisirayeli lakambanga kuti munthu yo wapenja kugowokereka asani wabudiya Chiuta pamwenga munthu munyaki, wakhumbikanga kunozga dankha vo wanangiska ndipu kanandi wakhumbikanga kupereka so sembi ya ndopa kwaku Yehova. (Ŵale. 5:5–6:7) Ndichu chifukwa chaki Paulo wangukamba fundu iyi yakuti: “Ndipu mwakukoliyana ndi Dangu pafufupi vinthu vosi vitoweseka ndi ndopa, ndipu kwambula kudila ndopa palivi chigowoke.” (Ahe. 9:22) Chinanga kuti venga viyo, ndopa za nyama zo zaperekekanga sembi zatuzgiyangapu limu cha ubudi wa munthu yo ndipu zamuwovyanga so cha kuti waje ndi njuŵi yituŵa pamwenga kuti yamphyemphyemu. (Ahe. 10:1-4; 9:9, 13, 14) Mwakupambana ndi sembi zenizi, phanganu lifya lo lingukambikiya limu litovya ŵanthu kuti agowokereki nadi maubudi ngawu kuziya mu sembi yakuwombole yo Yesu Khristu wakupereka. (Yere. 31:33, 34; Mate. 26:28; 1 Akori. 11:25; Aefe. 1:7) Chinanga mphanyengu yo Yesu wenga pacharu chapasi, iyu wangulongo kuti we ndi mazaza ngakugowoke maubudi wati wachizga munthu yo wangufwa viŵalu.—Mate. 9:2-7.
cf 183 ¶4
“Lutirizga Kundilondo”
4 Malemba ngakambapu chechosi cha pa vo vinguchitika Yesu wati wafika kuchanya, mo angumulondere, kweniso mo Awisi angukondwe. Kweni Bayibolu lingukambiya limu vo vatingi vichitikengi asani Yesu wawere kuchanya. Mwakuyeruzgiyapu, kwa vyaka 1,500, Ayuda achitanga mwambu unyaki wakupaturika. Zuŵa limoza pa chaka, wasembi mura waserenga muchipinda cho chadanikanga kuti Malu Ngakupaturika Ukongwa. Iyu wawazanga ndopa zo zaperekekanga nge sembi pa Zuŵa Lakubenekere Maubudi kunthazi kwa bokosi la phanganu. Pa zuŵa ili, wasembi mura wamiyanga Mesiya. Yesu wangufiska vo mwambu uwu wamiyanga kamoza pe mbwenu wati wawere kuchanya chifukwa wangupereka sembi yo yitovya munthu weyosi kuti wagowokereki maubudi ngaki. Iyu wangufika kuchanya, kumalu ngakupaturika ukongwa kuluska malu ngengosi, ndipu wangupereka kwa Awisi umoyu waki nge sembi yakutiwombole. (Aheberi 9:11, 12, 24) Kumbi Yehova wanguyilonde sembi iyi?
it-2 602-603
Kufikapu
Kufikapu kwa Dangu Laku Mozesi. Mu marangu ngo Chiuta wangupaska Ayisirayeli kuziya mwaku Mozesi, mwenga so marangu nga mo angasankhiya wasembi kweniso mo angapereke sembi zakupambanapambana za nyama. Nge mo wakutumika Paulo wangukambiya, Dangu, asembi kweniso sembi zo aperekanga vachitiskanga cha kuti ŵanthu wo alondonga Dangu laku Mozesi aje akufikapu. (Ahe. 7:11, 19; 10:1) Dangu ili laŵafwatuliyanga limu cha ŵanthu ku ubudi ndi nyifwa. Mumalu mwaki, lawovyanga ŵaka kuti ubudi uziŵiki ukongwa. (Aro. 3:20; 7:7-13) Vinthu vosi vo Chiuta wangupereka, vinguwovya kuti agwiri ntchitu yo Chiuta wakhumbanga kuti achiti. Mwaviyo, Dangu linguja nge “mwendapakati” wakulongozge ŵanthu kwaku Khristu kweniso lenga “chithuthuzi ŵaka cha vinthu vamampha vo vituza.” (Aga. 3:19-25; Ahe. 10:1) Ndichu chifukwa chaki Paulo wangukamba za “vo Dangu lingutondeka kuchita chifukwa chakuti lengavi nthazi kuporote mu liŵavu.” (Aro. 8:3) Viwoneke limu kuti wachikamba fundu iyi, wakambanga vo wasembi mura wa Ayuda (yo wasankhikanga mwakukoliyana ndi Dangu kuti waperekengi sembi kweniso kuti waserengi ndi sembi muchipinda cho chadanikanga kuti Malu Ngakupaturika Ukongwa pa Zuŵa Lakubenekere Maubudi) watondekanga kuchita. Wasembi uyu wafiskanga cha “kutaskiya limu” ŵanthu wosi wo waŵateŵetiyanga, nge mo lemba la Aheberi 7:11, 18-28 likambiya. Chinanga kuti sembi zo wasembi waperekanga zawovyanga ŵanthu kuti aje pa ubwezi ndi Chiuta, kweni zaŵawovyanga cha kuti agowokereke limu maubudi ngawu. Pa nkhani yeniyi, wakutumika Paulo wangukamba kuti sembi zakupepese maubudi zingachitiska cha kuti “ŵanthu wo asopa Chiuta aje akufikapu,” kweniso zingachitiska cha kuti njuŵi zawu nazu zije zituŵa ukongwa. (Ahe. 10:1-4; yeruzgiyani ndi Ahe. 9:9.) Wasembi mura wenga wakukwana cha kupereka sembi yo yingaŵawombole limu ŵanthu ku ubudi. Khristu pe ndiyu ngwakwenere kupereka sembi yeniyi.—Ahe. 9:14; 10:12-22.
Kufufuza Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu
w92 3/1 31 ¶4-6
Vo Akuŵerenga Afumba
Paulo wangukamba kuti pakhumbikanga kuti munthu munyaki wafwi kuti phanganu la pakati paku Chiuta ndi ŵanthu liyambi kugwira ntchitu. Chakuwoniyapu chamampha ndi phanganu laku Mozesi. Mozesi ndiyu wenga mwendapakati wa phanganu lapakati paku Chiuta ndi Yisirayeli wakuliŵavu. Mwaviyo, Mozesi wangugwira ntchitu yikulu ukongwa chifukwa ndiyu wanguwovya Ayisirayeli kuti aje muphanganu lenili. Yapa tingakamba kuti Mozesi ndiyu wanguwovya kuti phanganu lo Yehova wanguchita ndi Ayisirayeli ligwirengi ntchitu. Kweni kumbi Mozesi wakhumbikanga kudila ndopa zaki kuti phanganu ili liyambi kugwira ntchitu? Awa. Mumalu mwaki, Ayisirayeli aperekanga sembi za nyama ndipu ndopa za nyama zenizi zamiyanga ndopa zaku Mozesi.—Aheberi 9:18-22.
Nanga ndiyani yo wenga mwendapakati wa phanganu lifya lapakati paku Yehova ndi Yisirayeli wauzimu? Yesu Khristu ndiyu wenga Mwendapakati wa phanganu ili. Chinanga kuti Yehova ndiyu wangwambisa phanganu ili, kweni likujalikiskika mwaku Yesu Khristu. Pakuja Mwendapakati wa phanganu ili, Yesu wachitiyanga vinthu limoza ndi ŵanthu wo angwamba kusankhika kuti asere muphanganu lenili. (Luka 22:20, 28, 29) Kweniso, Yesu wenga wakwenere nadi kupereka sembi kuti phanganu liyambi kugwira ntchitu. Sembi yo Yesu wangupereka yenga ya nyama cha, kweni wenga umoyu waki wakufikapu. Ndichu chifukwa chaki Paulo wangukamba kuti Khristu ndiyu wanguwovya kuti phanganu lifya liyambi kugwira ntchitu. Iyu wangukamba kuti phanganu lifya lingwamba kugwira ntchitu Khristu wati wasere “kuchanya chayiku kuti sonu wawoneke pa masu paku Chiuta mumalu mwaku isi.”—Aheberi 9:12-14, 24.
Paulo wachikamba kuti Mozesi ndi Yesu ndiwu anguwovya kuti mapanganu yanga ngayambi kugwira ntchitu, wang’anamuwanga kuti ndiwu angungayambisa cha, chifukwa Chiuta ndiyu wangungayambisa. Mumalu mwaki, yiwu ŵenga ŵaka mwendapakati wa mapanganu ngenanga. Pa mapanganu ngosi ngaŵi pakhumbikanga kuti chinthu chinyaki chamoyu chifwi. Mwakuyeruzgiyapu, ndopa za nyama zo zaperekekanga sembi zamiyanga ndopa zaku Mozesi, ndipu Yesu nayu wangudila ndopa zaki chifukwa cha ŵanthu wo ŵe muphanganu lifya.
it-1 249-250
Ubatizu
Luka wangukamba kuti Yesu wangupemphera pa nyengu yo wabatizikiyanga. (Luka 3:21) Kweniso munthu yo wangulemba kalata yakuluta kwa Aheberi, wangukamba kuti Yesu Khristu “wati waza pacharu chapasi” (kung’anamuwa nyengu yo wanguwiyaku cha, chifukwa pa nyengu iyi Yesu wenga mwana wakuti wangafiska cha kuŵerenga ndipuso kukamba mazu yanga. Kweni Yesu wangukamba mazu yanga pa nyengu yo wangubatizikiya ndi kwamba uteŵeti waki) wangukamba mazu ngo nge pa lemba la Sumu 40:6-8 kuti: “Sembi ndi chakupereka munguvikhumba cha, kweni mungundinozge liŵavu. . . . Awonani! Ndaza (mumpukutu mukulembeka vakukwaskana ndi ini) kuzichita khumbu linu yimwi Chiuta.” (Ahe. 10:5-9) Yesu wanguwiya mumtundu wa Chiyuda wo unguchita phanganu ndi Chiuta. Phanganu lenili liziŵika kuti Phanganu laku Mozesi. (Chitu. 19:5-8; Aga. 4:4) Chifukwa chakuti Yesu wanguwiya mumtundu wenuwu, tingakamba kuti iyu wenga kali mu phanganu ndi Yehova Chiuta pa nyengu yo wangujipereka kwaku Yohane kuti wamubatizi. Yesu wachitanga kali vinandi kuluska vo Dangu lakhumbanga. Iyu wangujipereka kwa Awisi a Yehova kuti wachiti “khumbu” lawu mwakupereka liŵavu laki ‘lakunozgeka’ kuti sembi za nyama zo Dangu lakambanga zileki kuperekeka. Wakutumika Paulo wangukamba kuti: “Chifukwa cha ‘khumbu’ lenili, tatoweseka kuporote mu sembi ya liŵavu laku Yesu Khristu lo likuperekeka kamoza pe mbwenu mpaka muyaya.” (Ahe. 10:10) Vo Chiuta wakhumbanga kuti Yesu wachitengi visazgapu so ntchitu yinyaki yakukwaskana ndi Ufumu ndipu Yesu wangujipereka ukongwa pa ntchitu yeniyi. (Luka 4:43; 17:20, 21) Yehova wangukondwa nayu ndipu wangulongo kuwonga vo Mwana waki wanguchita. Iyu wangumusankha ndi mzimu wakupaturika ndipu wangumukambiya kuti: “Yiwi ndiwi Mwana wangu, mweniyo nditanja; utindikondwesa.”—Mariko 1:9-11; Luka 3:21-23; Mate. 3:13-17.
SEPTEMBER 16-22
CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA | AHEBERI 11
“Chivwanu Ntchakukhumbika Ukongwa”
Jani ndi Chivwanu pa Vo Yehova Wakulayizga
6 Lemba la Aheberi 11:1 likonkhosa vo chivwanu ching’anamuwa. (1) ‘Chivwanu nkhuja ndi chigomezu chakukho pa vinthu vo munthu walindiza.’ Vinthu venivi ndi vo Chiuta wakulayizga kuti vichitikengi kunthazi nge kutuzgikapu kwa vinthu vosi viheni ndi kuza kwa charu chifya. (2) Chivwanu ‘mbukaboni wakuwoneke limu wa vinthu vo techendaviwoni.’ Pa lemba ili, mazu ngachigiriki ngo akungafwatuliya kuti ‘ukaboni wakuwoneke limu,’ ngang’anamuwa ‘ukaboni wambula kususkika’ wa vinthu vo titiviwona cha kweni tiziŵa kuti viliku nadi nge Yehova Chiuta, Yesu Khristu, angelu ndipuso Ufumu wakuchanya. (Ahe. 11:3) Kumbi tilongo wuli kuti chivwanu chidu ntchambula kufwa ndipuso tigomeza kuti vinthu vo tileka kuviwona vo Mazu ngaku Chiuta ngakamba, viliku? Tilongo venivi pa vo tikamba kweniso vo tichita ndipu kwambula kuchita viyo mbwenu chivwanu chidu ntchakupereŵere.
“Wapereka Mphotu ku Ŵanthu Wosi wo Atimupenja ndi Mtima Wosi”
Kumbi munthu wakhumbika kuchitanji kuti wakondwesi Yehova? Paulo wangulemba kuti: “Kwambula chivwanu vingachitika cha kukondwesa Chiuta.” Pa lemba ili Paulo wakambapu cha kuti kwambula chivwanu nkhwakusuzga kukondwesa Chiuta. Mumalu mwaki wakamba kuti vingachitika cha. Mu mazu nganyaki tingakamba kuti chivwanu ntchakukhumbika ukongwa kuti munthu wakondwesi Chiuta.
Kumbi ntchivwanu wuli cho chikondwesa Yehova? Tingalongo kuti te ndi chivwanu mwaku Chiuta munthowa ziŵi. Nthowa yakwamba, titenere “kugomezga kuti iyu waliku nadi.” Kumbi vingachitika kukondwesa Chiuta asani tikayikiya kuti iyu waliku nadi? Mwaviyo, tikhumbika kuchita vinandi kuti tilongo kuti te ndi chivwanu chakukho, chifukwa viŵanda navu vigomezga kuti Yehova waliku. (Yakobe 2:19) Kugomezga kuti Chiuta waliku, kutiwovyengi kuti tichitengi vinthu vo vitimukondwesa.—Yakobe 2:20, 26.
Nthowa yachiŵi, titenere “kugomezga kuti” Chiuta “wapereka mphotu.” Munthu yo we ndi chivwanu chayichu, wagomezga ndi mtima wosi kuti vosi vo wachita pa kukondwesa Chiuta viwengi paŵaka cha. (1 Akorinto 15:58) Kumbi vingachitika kukondwesa Yehova asani tikayikiya kuti watitumbikengi? (Yakobe 1:17; 1 Peturo 5:7) Asani munthu wawona kuti Chiuta watitiphwere cha, ngwambula kuwonga kweniso kuti watiŵanola vinthu vamampha ŵanthu, ndikuti munthu yo watimuziŵa cha Chiuta yo ndi mweneku wa Bayibolu.
Kumbi mbayani wo Yehova watiŵapaska mphotu? Paulo wangukamba kuti, “Ŵanthu wosi wo atimupenja ndi mtima wosi.” Buku linyaki lo litovya ŵanthu wo afwatuliya Bayibolu, likamba kuti mazu nga Chigiriki ngo ngafwatulikiya kuti ‘kupenja ndi mtima wosi,’ ngakamba za “kufufuza” cha kweni ngang’anamuwa “kusopa” Chiuta. Buku linyaki so likamba kuti mazu nga Chigiriki yanga ngalongo kuti munthu wakhumbika kufwiyapu pakusopa Chiuta. Kukamba uneneska, Yehova watumbika ŵanthu wo chivwanu chawu chitiŵawovya kuti amusopengi ndi mtima wosi.—Mateyu 22:37.
Jani Ndi Chivwanu Chakukho pa Vinthu Vo Mulindiza
10 Mu Aheberi chaputala 11, wakutumika Paulo wakukamba za mayeseru ngo ateŵeti anandi aku Chiuta angukunthiyapu, ŵanthu ŵenaŵa mazina ngawu ngakuzumbulika cha. Mwakuyeruzgiyapu, wakukamba za anthukazi wo ŵana ŵawu angufwa kweni pavuli paki anguyuskika. Paulo wakukamba so za ŵanthu anyaki “wo angukana kufwatulika chifukwa akhumbanga kuti azilonde chiyuka chamampha.” (Ahe. 11:35) Chinanga kuti tiziŵa cha kuti Paulo wakambanga yani kweni penga Naboti ndi Zekariya wo anguponyeka mya mpaka kufwa chifukwa chakuvwiya Chiuta ndi kuchita khumbu laki. (1 Ŵakaro. 21:3, 15; 2 Miko. 24:20, 21) Kwatingi kuŵengi kwambula kusuzga kuti Danyele ndi anyaki aleki kuja akugomezgeka ndi chilatu chakuti ‘afwatuliki.’ Tingakamba kuti, yiwu angugomeza nthazi zaku Chiuta kuti ‘zijalengi milomu ya nkharamu’ ndi ‘kuzimwa nthazi ya motu.’—Ahe. 11:33, 34; Danye. 3:16-18, 20, 28; 6:13, 16, 21-23.
11 Achimi anyaki nge Mikaya ndi Yeremiya nawu anguyeseka. Yiwu ‘anyozekanga ndipuso aŵikikanga mujeri’ chifukwa chakuti ŵenga ndi chivwanu. Anyaki nge Eliya ‘ayinganga muvipalamba ndi mumapiri ndi muzimphanji, ndi muvibuwu va charu.’ Wosi angukunthiyapu chifukwa chakuti ŵenga ndi ‘chigomezu chakukho pa vinthu vo alindizanga.’—Ahe. 11:1, 36-38; 1 Ŵakaro. 18:13; 22:24-27; Yere. 20:1, 2; 28:10, 11; 32:2.
Kufufuza Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu
it-1 804 ¶5
Chivwanu
Ŵanthu Anyaki a Munyengu Yakali wo Ŵenga ndi Chivwanu. Munthu weyosi yo Paulo wakumuzumbuwa pa ‘mtambu ukulu wa akaboni,’ (Ahe. 12:1) wanguchita chinthu chinyaki chakulongo kuti wenga ndi chivwanu. Mwakuyeruzgiyapu, tikayika cha kuti Abelu waziŵanga layizgu laku Chiuta lakukwaskana ndi “mbewu” yo yazamuphwanya mutu wa “njoka.” Iyu wanguwona maukaboni ngakuwoneke limu ngakukwaskana ndi kufiskika kwa chilangu cho Yehova wangupereka kwa apapi ŵaki mumunda wa Edeni. Ŵe kubwalu kwa munda wa Edeni, Adamu ndi banja laki aryanga chakurya chakutuliya mu vuchi lawu chifukwa charu chingutembeka ndipu chingume minga ndi vinthembwi. Viwoneka kuti Abelu wawonanga mo anyina a Heva akhumbiyanga alumu ŵawu kweniso wawonanga kuti Adamu ndiyu walamuliyanga muwolu waki. Ndipu tikayika so cha kuti anyina akonkhoskanga za urwirwi wo avwanga pa nyengu yo ŵenga ndi nthumbu. Kweniso, pakhomu lakuselere mumunda wa Edeni penga akerubi wo ajalanga nthowa kweniso penga lipanga lakulipuka motu. (Chiya. 3:14-19, 24) Vinthu vosi venivi vingulongo “ukaboni wakuwoneke limu,” ndipu vingumuwovya Abelu kuti wagomezgi kuti utaski utuliyengi ‘mu mbewu yakulayizgika.’ Mwaviyo, chivwanu chingumuwovya kuti ‘wapereki sembi kwaku Chiuta,’ sembi yo yenga yamampha ukongwa kuluska yaku Kayini.—Ahe. 11:1, 4.
“Wangukondwesa Chiuta”
Kumbi Enoke “wangusamusika” mu nthowa wuli kuti waleki “kuwona nyifwa”? Yehova watenere kuti wangusamisa Enoke kutuwa ku umoyu kuluta ku nyifwa kuti ŵanthu wo amususkanga aleki kumubaya mwankhaza. Kweni wechendafwi, Enoke “wangulonde ukaboni wakuti wangukondwesa Chiuta.” Kumbi wanguwulonde wuli? Wati waja kamanavi kuti wafwi, Chiuta wangumulongo vinthu vo vichitikengi kunthazi. Iyu wangumulongo charu chapasi cha paradayisu. Uwu wenga ukaboni wakukwana wakuti Yehova wakondwa nayu. Ndipu pavuli paki, Enoke wangufwa. Pakukamba zaku Enoke kweniso anthurumi ndi anthukazi anyaki akugomezeka, Paulo wangulemba kuti: “Wosi ŵenaŵa akufwa ndi chivwanu.” (Ŵahebere 11:13) Pavuli paki, arwani ŵaki atenere kuti apenjanga liŵavu laki kweni ‘angulisaniya cha.’ Panyaki Chiuta wanguchitisa kuti liŵavu laki lingawonekanga cha kuti ŵanthu aleki kulinanga pamwenga kuligwirisiya ntchitu pa kusopa kwawu kwaboza.
SEPTEMBER 23-29
CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA | AHEBERI 12-13
“Chilangu Mbukaboni Wakuti Yehova Watitiyanja”
w12 3/15 29 ¶18
Mungalereskanga “Vinthu Vakuvuli” Cha
18 Ulongozgi wakuŵaŵa. Kumbi ntchinthu wuli chingachitika asani tiŵanaŵana kuti tingupaskika ulongozgi wambula kwenere? Vingaŵa vakuŵaŵa, tingawuyuyuwa kweniso vingachitiska kuti ‘tiwere vuli.’ (Ahe. 12:5) Asani ‘tiyuyuwa’ ulongozgi wo tingupaskika pamwenga ‘tiwere vuli’ chinanga kuti pakwamba tinguwuzomera, ndikuti tikhumba cha kuti ulongozgi wo utiwovyi. Mwaviyo, tingachita umampha kuvwiya mazu ngo Solomoni wangukamba kuti: “Koleska ulongozgi, kuwutaya cha, uwuvikiliyi, pakuti mbumoyu waku.” (Nthanthi 4:13) Mwakuyanana ndi dilayiva yo walondo marangu nga pamsewu, nasi tikhumbika kuvwiya ulongozgi ndi kuwugwiriskiya ntchitu ndipu vinthu vitiyendiyengi umampha.—Nthanthi 4:26, 27; ŵerengani Aheberi 12:12, 13.
w12 7/1 21 ¶3
“Asani Mupemphera, Mukambengi Kuti: ‘Ada’”
Ada achanju atiŵapaska ulongozgi ŵana ŵawu chifukwa akhumba kuti azije ndi nkharu yamampha asani akuwa. (Aefeso 6:4) Ada aviyo yaŵa awonesesa kuti ŵana ŵawu avwiya marangu kweni atiŵachenya mwankhaza cha. Mwakuyanana ŵaka, nyengu zinyaki Awusefwi akuchanya angatipaska ulongozgi. Kweni nyengu zosi Chiuta watitipaska ulongozgi mwachanju kweniso watitikalipiya cha. Nge mo Awisi achitiyanga, Yesu nayu waŵakalipiyanga cha akusambira ŵaki chinanga mphanyengu yo alekanga kuvwiya ulongozgi waki.—Mateyu 20:20-28; Luka 22:24-30.
“Vwiyani Chisambizu Kuti Muje Azeru”
18 Mbuneneska kuti chilangu chiŵaŵa, kweni pe chinthu chinyaki chakuŵaŵa ukongwa kuluska chilangu. Chinthu ichi ndi masuzgu ngo tingakumana nangu chifukwa chakukana chilangu. (Ahe. 12:11) Mwakuyeruzgiyapu, tiyeni tiwoni vo vinguchitikiya Kaini ndi Zedekiya. Panyengu yo Kaini wakhumbanga kubaya Abelu, Chiuta wangumutcheŵeska kuti: “Ntchifukwa wuli wakwiya ukongwa ndipu chisku chaku chabwanthukiyanji? Asani ungasintha ndi kwamba kuchita chinthu chamampha, kumbi ndingakuyanja so cha? Kweni asani uleka kusintha ndi kwamba kuchita chinthu chamampha, ubudi ukhaza pakhomu ndipu ukhumbisiska kukulamuliya; kweni kumbi uwuthereskengi?” (Chiya. 4:6, 7) Kaini wanguvwiya cha. Ubudi ungumuthereska. Iyu wangukumana ndi suzgu yikulu chifukwa chakuleka kuvwiya. (Chiya. 4:11, 12) Asani wanguvwiya vo Yehova wangumutcheŵeska, watingi wakumanengi ndi suzgu yaviyo cha.
Kufufuza Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu
w11 9/15 17-18 ¶11
Titchimbiyengi Mwakukunthiyapu
11 Ŵanthu wo ŵe mu ‘mtambu ukulu wa akaboni’ aleleziyanga ŵaka cha nge mo achitiyanga wo aleleziyanga masaza pamwenga wo akhumbanga kuwona asani munthu wakutchuka yo ayanjanga wawina pamwenga timu lo ayanjanga lawina. Mumalu mwaki, nawu achitangaku ndipu ŵenga nge ŵanthu wo achita masaza ngakutchimbiya. Yiwu angufiska kutchimbiya mpaka pakumaliya. Chinanga kuti sonu akufwa, kweni tingaŵawona nge ŵanthu akutchimbiya alusu wo angachiska wo ayamba sonu kutchimbiya. Ŵanaŵaniyani mo munthu yo wayamba ŵaka sonu kutchimbiya wangavwiya asani wangaziŵa kuti ŵanthu wo atimusapota mbanthu alusu ukongwa wo angufiska kutchimbiya mpaka pakumaliya. Iyu wangachiskika ukongwa ndipu wangachita vosi vo wangafiska kuti wakalonde mphotu. Mtambu ukulu wa akaboni, ulongo kuti munthu wangatchimbiya mpaka pakumaliya chinanga kuti wangakhumbika kufwiyapu. Mwaviyo, Akhristu Achiheberi atenere kuti anguchiskika chifukwa chakukumbuka vo ‘mtambu wa akaboni’ unguchita ndipu venivi vinguŵawovya ‘kutchimbiya mwakukunthiyapu.’ Nasi tikhumbika kuchita so viyo mazuŵa nganu.
w89 12/15 22 ¶10
Muperekengi Sembi zo Yehova Wakondwa Nazu
10 Mwaviyo, Akhristu Achiheberi akhumbikanga kuleka “kulandizgika ndi visambizu vakupambanapambana kweniso vachilendu” va Ayuda wo achiskanga ŵanthu kuti alondongi Dangu laku Mozesi. (Agalatiya 5:1-6) Yiwu akhumbikanga kulondo visambizu ivi cha kuti alutirizgi kuja akukho mu uneneska, kweni akhumbikanga ‘wezi ukulu waku Chiuta.’ Viwoneka kuti ŵanthu anyaki asuskananga pa nkhani ya vakurya kweniso sembi. Ndichu chifukwa chaki Paulo wangukamba kuti mtima ‘ukhwimisika ndi vakurya cha chifukwa vitiŵawovyapu cha wo atangwanika navu.’ Chiuta watumbika ŵanthu chifukwa chakuti aleka kurya vakurya vinyaki cha pamwenga kusunga mazuŵa nganyaki, kweni Iyu watumbika ŵanthu wo atijipereka kwaku iyu kweniso wo alongo kuti awonga sembi yaku Yesu. (Aroma 14:5-9) Kusazgiyapu yapa, sembi yaku Khristu yikuchitiska kuti sembi zo Alevi aperekanga mu nyengu yakali zileki kugwira ntchitu.—Aheberi 9:9-14; 10:5-10.
SEPTEMBER 30–OCTOBER 6
CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA | YAKOBE 1-2
“Vo Vichitiska Kuti Tibudengi ndi Kufwa”
Mayeseru
Munthu wayeseka chifukwa chakukopeka ndi chinthu chinyaki ndipu pavuli paki wachita chinthu chiheni. Mwakuyeruzgiyapu, asani mwe kumsika mungakhumbira chinthu chinyaki. Panyaki mungayamba kuŵanaŵana kuti mubi ŵaka chinthu cho ndipu akukoningi cha. Chinanga kuti veviyo, njuŵi yinu yitikususani. Mwaliŵi mutuzgamu maŵanaŵanu ngenanga ndipu mulutiriza vo mwachitanga. Asani mwachita viyo, ndikuti mwamalana ndi mayeseru ndipu mwangapunda.
VO BAYIBOLU LIKAMBA
Bayibolu likamba kuti munthu weyosi wangayeseka, kaya wachita vinthu vamampha pamwenga viheni. (1 Akorinto 10:13) Kweni nkhani yagona pa mo tichitiya asani tiyeseka. Anyaki aŵanaŵaniya ukongwa vinthu viheni ndipu pakumaliya akumana ndi masuzgu. Kweni anyaki aleka mwaliŵi kuŵanaŵana vinthu viheni.
“Kweni munthu weyosi wateseka asani wakopeka ndipuso wanyengeka ndi khumbiru la mweneku.”—Yakobe 1:14.
Mayeseru
Bayibolu likonkhosa vo vichitika kuti munthu wachiti ubudi. Lemba la Yakobe 1:15 likamba kuti: “Asani khumbiru [liheni] lame nthumbu, libala ubudi.” Munthukazi yo we ndi nthumbu, wabala asani pajumpha nyengu. Mwakuyanana waka, asani tiŵanaŵaniya ukongwa vinthu viheni vo liŵavu lidu likhumba, vingachitisa kuti tibali ubudi. Chinanga kuti veviyo, tingafiska kupunda mayeseru pamwenga kuti tingaleka kuŵanaŵaniya vinthu viheni.
Kufufuza Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu
it-2 253-254
Ukweru
Yehova mbada a “maukweru ngosi ngakuchanya.” (Yako. 1:17) Iyu ndiyu ‘watitipaska lumwi kuti liŵalengi musana, wakuŵikiya mwezi marangu ndipuso wapereka nyenyezi kuti ziŵalengi usiku.’ (Yere. 31:35) Kweniso iyu ndiyu Mweneku wa ukweru wauzimu. (2 Akori. 4:6) Marangu ngaki, cheruzgu chaki kweniso mazu ngaki ndingu ngambulikiya ŵanthu wo azomera kuti alongozgekengi ndi iyu. (Sumu 43:3; 119:105; Nthanthi 6:23; Yesa. 51:4) Yo wangulembaku buku la Sumu wangulemba kuti: “Chifukwa cha ukweru wakutuliya kwaku imwi, tiwona ukweru.” (Sumu 36:9; yeruzgiyani ndi Sumu 27:1; 43:3.) Nge mo ukweru wa lumwi uŵaliyaŵaliya mpaka po “kwachiya limu,” nthowa ya ŵanthu arunji nayu yiŵaliyaŵaliya chifukwa cha zeru zakutuliya kwaku Chiuta. (Nthanthi 4:18) Kuti tichitengi vo Yehova wakhumba, titenere kwenda mu ukweru waki. (Yesa. 2:3-5) Kweni munthu yo wawona vinthu munthowa yambula kwenere ndikuti we mumdima ukulu wauzimu. Ndichu chifukwa chaki Yesu wangukamba kuti: “Asani jisu laku ndiheni, liŵavu laku losi lichita mdima. Sonu asani ukweru wo we mwaku yiwi ndi mdima, ndikuti mdima waki ngwakofya!”—Mate. 6:23, mazu ngamumphata; yeruzgiyani ndi Mara. 15:9; 28:54-57; Nthanthi 28:22; 2 Petu. 2:14.
it-2 222 ¶4
Dangu
“Dangu Laufumu.” “Dangu laufumu” ndakukhumbika ukongwa pa marangu ngo ngatovya ŵanthu kuti ayanjanengi. (Yako. 2:8) Dangu losi laku Mozesi lingugona pa chanju. Ndipu dangu lakuti “uyanjengi munyaku nge mo utijiyanjiya wamweni” (dangu laufumu) ndilu lenga lachiŵi pa marangu ngo Mozesi wangupaskika. Pa marangu ngaŵi ngenanga ndipu pagona Dangu losi ndi Vakulemba va Achimi. (Mate. 22:37-40) Akhristu atende Dangu laku Mozesi cha kweni avwiya dangu laku Yehova yo ndi Fumu yira, kweniso Mwana waki Yesu Khristu yo so ndi Fumu, mwakukoliyana ndi phanganu lifya.