LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchower
Watchtower
LAIBBULALI YAA INTANETI
Chitonga
  • BBAIBBELE
  • ZYAKAMWAIGWA
  • MISWAANGANO
  • w99 2/1 map. 3-5
  • Icicitika Muntu Nalisumpula—Ncipati Buti?

Kunyina vidiyo aawa mpomwasala.

Vidiyo yakaka kulila.

  • Icicitika Muntu Nalisumpula—Ncipati Buti?
  • Ngazi Yamulindizi—1999
  • Tutwe Twamakani
  • Makani Aakozyenye
  • Iciiyo Kujatikizya Kulicesya
  • Icicitika Muntu Nali Simapuwo
  • Mutalekeli Kuti Kumunyonyoone Kulisumpula
  • Ikulilemeka Mbokwiimpeme Amapuwo
  • Mulakonzya Kumulwana Saatani—Akuzunda!
    Ngazi Yamulindizi—2015
  • Impindu Zijanwa Akaambo Kakubamba Luumuno
    Ngazi Yamulindizi—2005
  • Ino Inga Mwalicesya Buti Cini-Cini?
    Ngazi Yamulindizi—1999
  • Farao Sikulisumpula, Cakutazyiba Wakagwasya Kuzuzikizya Makanze aa Leza
    Buumi Amulimo Wesu wa Bunakriskusikila—Kabbuku Kamuswaangano—2020
Ngazi Yamulindizi—1999
w99 2/1 map. 3-5

Icicitika Muntu Nalisumpula—Ncipati Buti?

SENA kuli ciindi nomwakayanzene amuntu umwi uunga lyoonse usoleka kumugunya acaali akumubona mbuli kuti munyina mpindu? Ambweni mupati wamulimo, mulangizi naba musazinyoko walo iwakamubona mbuli kuti munyinaa mpindu akumunyansya kapati? Ino mwakalimvwa buti kujatikizya muntu oyo? Sena mwakabukkomanina bube bwakwe? Peepe! Ino nkaambo nzi? Nkaambo kulisumpula kuletela zisinkilizyo alimwi kunyonganya kubandika kabotu.

Kulisumpula kucitya kuti muntu anyansye bamwi boonse, kutegwa walo lyoonse kalibonya kuba muntu uusumpukide. Imuntu uujisi ciimo cili boobo tavwuli kwaamba bbala ibbotu lili lyoonse kujatikizya bamwi. Lyoonse inga kuli makani amwi mabyaabi ngakanana—“inzya, ulakonzya kali kabotu, pele ujisi penzi eli naa tali kabotu munzila imwi.”

Mubbuku litegwa Thoughts of Gold in Words of Silver, ikulisumpula kupanduludwe kuti “ncinyonyoono cizunda lyoonse. Cilamunyonyoona muntu, kumusiyaa bube busyoonto buyo bwakulombozya.” Sena cilagambya kuti kwiina muntu uuliiba naali aamuntu uulisumpula? Atwaambe kuti icintu cicitika imuntu nalisumpula kanjikanji nkubula balongwe beni-beni. Ibbuku elyo ndyoonya lilazumanana kwaamba kuti, “Pele, ibantu bayanda bantu balicesya—ikutali balilumbaizya akaambo kakuti balalicesya, pele ibalicesya bwini-bwini.” Cakweelela Ibbaibbele lyaamba kuti: “Kulisumpula kwamuntu kulamugunya, pele muntu mubombemoyo ulalemekwa.”—Tusimpi 29:23, The Jerusalemu Bible.

Pele kunze kwazicitika kujatikizya bulongwe naa kulemekwaa bantu, mbuti kulisumpula mbokunyonganya cilongwe camuntu a Leza? Ino Leza ubalanga buti bantu balisumpula, basikasampusampu alimwi abasikamikami? Kulisumpula naa kulicesya—sena kuli mbozimujatikizya?

Iciiyo Kujatikizya Kulicesya

Sikulemba bbuku lya Tusimpi iwakamunikilwaa muuya waamba kuti: “Kulisumpula kulazulwida lunyonyooko, akamikami kali kunembo lyakuwa. Ncibotu kubombya moyo akati kabacete kwiinda kwaabanya zisaalo abalisumpula.” (Tusimpi 16:18, 19) Ibusongo bwamajwi aayo bulasinizigwa mucintu cakacitikila mupati wabasikalumamba waku Aramu, Naamani iwakapona kuciindi camusinsimi imuna Israyeli Elisha.

Naamani wakali sicinsenda. Naakali kuzemba kuyandaula uunga wamuponya, wakaunka ku Samariya kayeeya kuti uyooambaulaa Elisha cakaanzambwene. Pele musinsimi wakaile kutuma mulanda wakwe amalailile aakuti Naamani akasambe ziindi zili ciloba mu Mulonga wa Jordano. Naamani wakalimvwa kuti watukanwa akaambo kambwaakalanganizigwa alulayo ndwaakapegwa. Nkaambo nzi musinsimi ncaatakazwida anze kuti abandike anguwe cakaanzambwene muciindi cakutuma mulanda wakwe? Alimwi mulonga uuli woonse mu Aramu wakali buyo mbubwena mbuli mulonga wa Jordano! Kulisumpula ndepenzi ndyaakajisi. Ncinzi cakacitika? Mucoolwe, ilulayo lwamaanu wakalulemeka. “Mpawo wakaya, walinika mumaanzi aa-Jordano ziindi zili musanu azibili, mbubonya mbwaakaamba muntu wa-Leza. Nkabela nyama yakwe yakasanduka, yaba mbuli nyama yamwana muniini, aboobo wakasalazigwa.”—2 Bami 5:14.

Zimwi ziindi kuli zilongezyo zinji zijanwa akaambo kakulicesya kusyoonto buyo.

Icicitika Muntu Nali Simapuwo

Pele izintu zicitika notulisumpula zilakonzya kaziinda aakutwiimya buyo mpindu. Kuli musyobo uumbi wakulisumpula uupandululwaa bbala lya Cigiliki lyakuti hubris. Ikweelanaa sikwiiya wa Cigiliki William Barclay, ategwa “hubris nkulisumpula kuvwelengene alunya . . . , ikunyansya bamwi cabusimapuwo kwalo [ikupa kuti muntu] atyompye bantunyina.”

Icikozyanyo cakulisumpula kwiindilide boobu nkocili mu Bbaibbele. Nceeco ca Hanuni, mwami waku Amoni. Ibbuku lya Insight on the Scriptures lipandulula kuti: “Akaambo kaluzyalo Nahasi ndwaakali kutondezya kulinguwe, Davida wakatuma balanda bakwe kuti bakaumbulizye Hanuni nkaambo wakafwidwa bawisi. Pele bapati baba Amoni nobakaambila Hanuni kuti ncaakacitila boobo Davida nkuyanda kuti amweene kutegwa atwele munzi, wakasampaula balanda ba Davida kwiinda mukubanyoola zilezu alimwi akubazapauda zyakusama muzibeela zyobile kusikila mucibuno wasiya buyo cibeela cakucamba mpoona wabatanda.”a Kujatikizya cakacitika eci, Barclay waamba kuti: “Ikulanganizigwa kwamusyobo oyo ngu hubris. Kwakali kutukana, mucito wabulwani, masampu, zyoonse ezi kuzibikka antoomwe.”—2 Samuele 10:1-5.

Inzya, muntu uulisumpula ulakonzya kubaa hubris, kuba muntu sicimpangwe, uusampaula bamwi. Ulakukkomanina kubisizya umwi munzila mbyaabi kakunyinaa mbwalimvwa, mpoonya calunya ulakkomana kubona muntu oyo kabijilidwe alimwi kagunidwe kapati. Pele kunyansya ciimo camuntu umbi ncintu ciletela mapenzi munzila zyobile. Kucitya kuti bulongwe bumane alimwi kanjikanji uba sinkondoma.

Ino Munakristo mwini-mwini mbuti mbwanga watondezya kulisumpula kubyaabi kuli boobo, mbwaanga Simalelaakwe wakalaya kuti weelede ‘ayande mweenzinyina mbuli mbwaliyanda mwini’? (Matayo 7:12; 22:39) Ciliimpene kapati kuli zyoonse Leza a Kristo nzyobayanda. Akaambo kaceeci, Barclay wakaamba kaambo keelede kuyeeyesegwa kapati kakuti: “Hubris nkulisumpula kucitya kuti muntu azangile Leza.” Nkulisumpula kusikaa ciimo cakwaamba kuti: “Taakwe [Jehova] Leza.” (Intembauzyo 14:1) Naa mbubwena mbokwaambidwe ku Intembauzyo 10:4 kuti: “Sizibi ulaimbulula busyu bwakwe, tayandauli Leza. Miyeeyo yakwe yoonse njakuti, Taakwe Leza.” Ikulisumpula kuli boobo naa kusampaula kuzandula muntu ikutali buyo kubalongwe abasazinyina pele akuli Leza. Tacilikomeneni cintu cijanwa!

Mutalekeli Kuti Kumunyonyoone Kulisumpula

Kulisumpula kulakonzya kubaa mbazu zinji—kulisumpula akaambo kacisi, musyobo, cuuno caatala alimwi akwiimpana kwaciimo, lwiiyo, lubono, kubaampuwo mumeso aabantu alimwi anguzu. Munzila imwi aimwi, kulisumpula kulakonzya kumunjila akunyonyoona bube bwanu.

Ibunji bwabantu balibonya kuti balalicesya ciindi nobali aabantu babeendelezya nobaba beenzinyina. Pele ino ncinzi cicitika imuntu uulibonya kuti ulalicesya nabaa cuuno cabweendelezi? Ndilyonya ulacinca akuba mweendelezi silunya uuyumya buumi bwabaabo ibamutobela! Eci cilakonzya kucitika kuli bamwi nobasama yunifoomu naa nobajisi bbaaji iitondezya nguzu nzyobajisi. Nobaba basimilimo bamumfwulumende balakonzya kulisumpula nobeendelezya zintu kubanabuleya basyoma muli mbabo, kabayeeya kuti buleya mbobweelede kubabelekela ikutali mbabo kubelekela buleya. Kulisumpula kulakonzya kumucitya kuti mube bantu bakali, ibanyina lubomba; ikulicesya kulakonzya kumucitya kuti mube basilweetelelo.

Naakayanda Jesu naakalisumpula akuba silunya naakali aabasikwiiya bakwe. Wakali muntu uulondokede, Mwanaa Leza, iwakali kweendelezya basikumutobela ibatalondokede, basikwiintila, basinkazi. Pele ino mbwiite nzi mbwaakapa baabo ibakamuswiilila? “Amuboole kulindime nyoonse nomukatede nomulemenwa, ndime enti kamulemunune. Amulikulike ijokwe lyangu, mwiiye kwangu, nkaambo ndilibombede, ndi mutete moyo, lino mulakatulukwa mumyoyo yanu, nkaambo ijokwe lyangu lilibulungusene, awalo mukuli wangu muuba.”—Matayo 11:28-30.

Sena lyoonse tulasoleka kutobela cikozyanyo ca Jesu? Naa tulijana kuti tuli basilunya, ibatanyoneki, basilweeno, banyina lubomba, ibalisumpula? Mbubwena mbuli Jesu amube bantu balemununa, ikutali badyaaminina. Amulikasye kulunyonyooko lubyaabi lwakulisumpula.

Ikulilemeka Mbokwiimpeme Amapuwo

Ibube bukozyenye pele ibubotu, nkulilemeka munzila yeelede naa imbotu. Ikulilemeka caamba kulipa bulemu omwini. Caamba kuti wabikkila maanu kujatikizya nzyobakuyeeyela bantu bambi. Mulabikkila maanu kujatikizya mbomuboneka alimwi ampuwo njomujisi. Ikaambyo kamwaambo waku Spain kaliluzi kakuti, “Kondaambila ngoenda limwi elyo mebo ndakwaambila mbobede.” Ikuti naa mwasala kuyanzanaa bantu bayamba, batolo, batalilemeki alimwi babelesya majwi aasesemya, muyooba mbuli mbabo. Iziyanza zyabo zibyaabi zilakonzya kumuyambukila elyo mbubonya mbuli mbabo tamukalilemeki pe.

Aino, kuli lubazu lumbi lwiindilide—ikulisumpula kusololela kumapuwo naa kulibeja kunyina mpindu. Ibalembi aba Farisi kuciindi ca Jesu bakalisumpula akaambo kazilengwa zyabo alimwi akuciindizya kulibonya kwaatala kwakuti mbakombi beni-beni. Kaamba mbabo Jesu wakacenjezya kuti: “Nkabela milimo yabo yoonse balaicita kuti beebelwe kubantu. Nkaambo balakomezya mafilakateri aabo akulampya maaya aazikobela zyabo [kulitondedezya kuti mbakombi kapati], alimwi balayanda zyuuno zili kunembo mumapobwe, azyuuno zili kunembo muzikombelo, anjuzyo mumasambalilo, nkabela balayanda kwaambwa Mwami kubantu.”—Matayo 23:5-7.

Aboobo ikulilemeka kweelede, nciimo cakutaciindizya. Alimwi amuyeeye kuti Jehova ulanga moyo, ikutali muntu mbwabede aanze. (1 Samuele 16:7; Jeremiya 17:10) Ibululami bwakulibeja buyo tabuli mbobululami bwa Leza pe. Pele mubuzyo ono ngwakuti, Mbuti mbotunga twalicesya cini-cini akweeleba zijanwa mukulisumpula?

Bupanduluzi buyungizidwe

a Lyakamwaigwa aba Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.

[Cifwanikiso icili apeeji 4]

Ikulicesya kusyoonto kwakamugwasya kapati Naamani

    Chitonga Publications (1991-2024)
    Log Out
    Log In
    • Chitonga
    • Amutumine Bamwi
    • Makani Ngomuyanda
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nzyomweelede Kuzumina
    • Mulawo Uujatikizya Kubamba Maseseke
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Amutumine Bamwi