Malifalensi Aamu Kabbuku Kamuswaangano Wabuumi Amulimo Wesu
AUGUST 6-12
MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA | LUKA 17-18
“Amutondezye Kulumba”
(Luka 17:11-14) “Alimwi naakali kuya ku Jerusalemu, wakainda akati ka Samariya a Galilaya. 12 Eelyo naakali kunjila mumunzi umwi, basicinsenda bali kkumi bakamuyaanya, pele bakaimina alaale. 13 Bakoompolola akwaamba kuti: “Jesu, O Mwiiyi, tufwide luse!” 14 Naakababona, wakabaambila kuti: “Kamuya mukalitondezye kubapaizi.” Mpoonya nobakali kuunka, bakasalazyigwa.
nwtsty twaambo tugwasya mukwiiya kuzwa kulugwalo lwa Lk. 17:12, 14
basicinsenda bali kkumi: Lyansiku, kuboneka kuti basicinsenda bakali kubungana antoomwe naa kukkala mutubunga, calo icakali kubapa kuti kabagwasyanya. (2Bam. 7:3-5) Mulawo wa Leza wakali kwaamba kuti basicinsenda bakeelede kukkala balikke. Kuyungizya waawo, sicinsenda wakeelede kubacenjezya bantu ibakali afwaafwi kwiinda mukwaamba kuti: “Ndilisofweede, ndilisofweede!” (Lev. 13:45, 46) Kweelana ancowakali kwaamba Mulawo, basicinsenda bakaimina alaale a Jesu.—Amubone Bupanduluzi Bwamabala Aamu Bbaibbele, “Cinsenda; Sicinsenda.”
mukalitondezye kubapaizi: Mbwaanga Jesu Kristo wakali kweendelezyegwa a Mulawo ciindi naakali anyika, wakalizyi kuti bupaizi bwa Aroni abana bakwe bwakacili kubeleka, aboobo wakalailila bantu mbaakaponya cinsenda kuti baunke kubapaizi. (Mt. 8:4; Mk. 1:44) Kweelana a Mulawo wa Musa, mupaizi wakeelede kusinizya kuti cinsenda capona. Mpoonya muntu waponesyegwa cinsenda wakeelede kuunka kutempele akutola cituuzyo naa cipego, bayuni basalala bobilo, kasamu kakkedari, katambo kasalala pyu alimwi ahisopo.—Lev. 14:2-32.
(Luka 17:15, 16) Umwi akati kabo naakabona kuti waponesyegwa, wakapiluka katembaula Leza ajwi pati. 16 Eelyo wakavwuntama kumaulu aa Jesu, wamulumba. Lino muntu ooyu wakali mu Samariya.
(Luka 17:17, 18) Mpoonya Jesu wakabuzya kuti: “Sena tiibali kkumi basalazyigwa? Aboobo, ino bamwi bali fwuka bali kuli? 18 Sena kunyina umbi wapiluka kuzootembaula Leza ccita buyo muntu ooyu wamasi?”
Ncotweelede Kubalumba Bamwi
Ino Jesu wakacita buti naakabona kuti ibamwi tiibakalumba? Sena wakaumuna buyo? Cibalo cilazumanana kuti: “Jesu wakavuwa kuti, ‘Sena tabasalede abali kumi? Ino bali kuli abali musanu mubane? Sena taakwe uwaboola kulumbaizya Leza, pele oyu uwamasi?’”—Luka 17:17, 18.
Masimpe ngakuti, basicinsenda bamwi bali fwuka tiibakali basizibi. Kumatalikilo, bakatondezya lusyomo muli Jesu alimwi camoyo woonse bakaatobela malailile aakwe kwiinda mukuunka ku Jerusalemu kwaakulitondezya kubapaizi. Pele, nokuba kuti mumoyo bakamulumba kapati Jesu akaambo kakubafwida luzyalo, kunyina nobakamwaambila. Eeci ncobakacita cakamutyompya Kristo. Ino mbuti swebo? Ikuti bamwi batucitila zyintu zibotu, sena tulaakwaamba kuti ‘ndalumba’ alimwi ikuti kacikonzyeka akutondezya kuti tulalumba kwiinda mukubatumina kagwalo?
Kuyandaula Mbono Zyakumuuya
(Luka 17:7-10) “Nguni wanu uujisi muzike uulima naa weembela mbelele ampongo uunga aboola kuzwa kumuunda ulamwaambila kuti, ‘Fwambaana boola kuno ukkale akulya’? 8 Muciindi caboobo, sena takamwaambili kuti, ‘Kondibambila cilalilo, alimwi sama kalembo kakukutaukila undibelekele kusikila ndimanizye kulya akunywa, eelyo ndamana ayebo inga walya akunywa’? 9 Sena uyoomulumba muzike ooyo akaambo kakuti wakacita ncaakalaililwa? Nsisyomi oobo pe. 10 Mbubonya buyo andinywe, mwamana kucita zintu zyoonse nzyomwalaililwa, amwaambe kuti: ‘Tuli bazike buyo. Twacita nzyotweelede kucita.’”
Mwakaulwa Muulo
Jesu wakaamba zyamuzike iwakali kulanganya butanga bwasimalelaakwe buzuba boonse musyokwe. Muzike naakasika kuŋanda, kakatede akaambo kakubeleka canguzu kwamawoola aali 12, simalelaakwe tanaakamwiita kuti akkale ansi anguwe akulya cakulya cinono cakumangolezya. Pele simalelaakwe wakati: “Ndilulamikila ndilalile, libambe undipampwide, nsaangune kulya akunywa, nkokuya ayebo noti kalye akunywa.” Muzike wakali kukonzya kucita nzyaakali kuyanda lilikke naakali kuyoomanizya kukutaukila simalelaakwe. Jesu wakamanizya cikozyanyo kwiinda mukwaamba kuti: “Mbubonya obo anywebo, mwamana kucita zyoonse nzomwalaililwa, amukaambe, Tuli bazike buyo, twacita ncotwali kweelede kucita.”—Luka 17:7-10.
Jesu tanaakapa cikozyanyo eeci kutegwa atondezye kuti Jehova talumbi kuzintu nzyotumucitila mumulimo wakwe. Ibbaibbele lilacisalazya noliti: “Leza tali sikampenda, takonzya kuluba milimo yanu akuyanda nkomwatondezya nkaambo kezina lyakwe.” (Ba-Hebrayo 6:10) Pele, iciiyo ncotwiiya kucikozyanyo ca Jesu ncakuti muzike takonzyi kulikondelezya mwini antela kubikkila maano kuzintu nzyayandisya walo mwini. Notwakalyaaba kuli Leza akusala kuba bazike bakwe, twakazumina kubikka nzyayanda kumbele lyazintu nzyotuyanda. Tweelede kubikka zintu nzyayanda Leza mubusena bwakusaanguna.
(Luka 18:8) Ndimwaambila kuti, uyoobona kuti bakoswedwa makani cabululami alimwi cakufwambaana. Nokuba boobo, Mwanaamuntu aakuboola, sena masimpe uyoolujana lusyomo oolu anyika?”
nwtsty kaambo kagwasya mukwiiya kuzwa kulugwalo lwa Lk. 18:8
lusyomo oolu: Naa “lusyomo luli boobu.” Mu Chigiriki caamba “lusyomo.” Kubelesyegwa kwabbala lya Chigiriki ilyakasandululwa kuti “oolu” kumamanino aabbala lyakuti “lusyomo” citondezya kuti Jesu tanaakali kwaamba buyo lusyomo luli loonse, pele wakali kwaamba lusyomo lumwi mbuli loolo ndwaakajisi mukamufwu wamucikozyanyo ca Jesu. (Lk. 18:1-8) Eeci cakali kubikkilizya kuba alusyomo munguzu zyamupailo alimwi alusyomo lwakuti Leza uyoopa kuti zintu zibeendele kabotu bantu bakwe basalidwe. Kuboneka kuti Jesu tanaakawiingula mubuzyo uujatikizya lusyomo kutegwa basikwiiya bakwe kabayeeya kujatikizya mboluli luyumu lusyomo lwabo. Cikozyanyo icijatikizya mupailo alimwi alusyomo cakali kweelela kapati nkaambo Jesu wakazwide akwaamba masunko ngobakali kuyooyaanya basikwiiya bakwe.—Lk. 17:22-37.
Kubala Bbaibbele
(Luka 18:24-43) Jesu wakamulanga akwaamba kuti: “Eelo kaka ciyooba cintu ciyumu kubantu bajisi mali kunjila mu Bwami bwa Leza! 25 Mubwini, ncuuba-uba kunkamela ikwiinda mukapulo kanyeleti yakusumya kwiinda mbocibede kumuvwubi kunjila mu Bwami bwa Leza.” 26 Aabo bakamvwa majwi aaya bakabuzya kuti: “Ino nguni mubwini uukonzya kufwutuka?” 27 Wakati: “Izintu zitakonzyeki kubantu zilakonzyeka kuli Leza.” 28 Pele Petro wakati: “Bona! Twasiya zintu zyesu akutobela nduwe.” 29 Wakabaambila kuti: “Ncobeni ndimwaambila kuti, taakwe wakasiya ŋanda, mukaintu, banabokwabo, bazyali, naa bana akaambo ka Bwami bwa Leza 30 uutakajani zintu azimwi zinji muciindi cino, eelyo mubweende bwazintu buboola, ibuumi butamani.” 31 Mpoonya wakatola bali Kkumi Ababili kumbali akubaambila kuti: “Amubone! Tuunka ku Jerusalemu, eelyo zintu zyoonse zyakalembwa abasinsimi kujatikizya Mwanaamuntu ziyoozuzikizyigwa. 32 Mucikozyanyo, uyakwaabwa kubantu bamasi alimwi uyoofwubaazyigwa akusampaulwa akuswidwa mate. 33 Alimwi baakumana kumukwibbaula bayoomujaya, pele mubuzuba bwatatu uyoobuka.” 34 Nokuba boobo, tiibakamvwisya ncozyakali kwaamba zintu eezyi zyoonse, nkaambo majwi aaya akasiswa kulimbabo, alimwi tiibakazimvwisya zintu nzyaakali kwaamba. 35 Lino Jesu naakalondelela ku Jeriko, muntu umwi moofwu wakalikkede mumbali aanzila kalombelela. 36 Naakamvwa nkamu yabantu ibakali kwiinda, wakatalika kubuzya cakali kucitika. 37 Bakamwaambila kuti: “Jesu waku Nazareta ulainda!” 38 Naakamvwa boobo, wakoongolola, ulaamba: “Jesu, O Mwana wa Davida, kondifwida luse!” 39 Mpoonya aabo ibakali kumbele bakatalika kumukalalila kabamwaambila kuti aumune, pele walo wakazumanana koongololesya kati: “Akaka O Mwana wa Davida, kondifwida luse!” 40 Mpoonya Jesu wakaima akulailila kuti muntu ooyo aletwe kulinguwe. Naakasika afwaafwi, Jesu wakamubuzya kuti: 41 “Ncinzi ncoyanda kuti ndikucitile?” Wakati: “O Mwami, ndilomba kuti nditalike kubona.” 42 Aboobo Jesu wakamwaambila kuti: “Kotalika kubona; lusyomo lwako lwakuponya.” 43 Eelyo mpoonya aawo wakatalika kubona, alimwi wakatalika kumutobela, katembaula Leza. Kunze lyaboobo, bantu boonse nobakabona ceeci, bakatembaula Leza.
AUGUST 13-19
MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA | LUKA 19-20
“Amwiiye Kucikozyanyo Camamaina Aali Kkumi”
(Luka 19:12, 13) Aboobo wakati: “Umwi muntu wamumukwasyi wamwami wakaunka kucisi cili kulamfwu kuti akapegwe bwami mpoonya akupiluka. 13 Wakaita bazike bakwe bali kkumi, wabapa imamaina aali kkumi akubaambila kuti, ‘Amucite makwebo kusikila ndikaboole.’
Cikozyanyo Camamaina Aali Kkumi
Waamba kuti: “Umwi muntu wamumukwasyi wamwami wakaunka kucisi cili kulamfwu kuti akapegwe bwami mpoonya akupiluka.” (Luka 19:12) Lweendo oolu lutola ciindi. Cakutadooneka Jesu ‘ngomuntu wamumukwasyi wamwami’ ooyo wuunka “kucisi cili kulamfwu,” nkokuti kujulu, ooko Bausyi nkobayakumupa nguzu zyakweendelezya kali Mwami.
Mucikozyanyo eeci, katanaunka ooyo “muntu wamumukwasyi wamwami,” waita bazike bali kkumi akupa umwi aumwi wabo maina yomwe yansiliva, kumane wabaambila kuti: “Amucite makwebo kusikila ndikaboole.” (Luka 19:13) Mubwini mamaina aansiliva mali manji kapati. Maina yomwe ileelene amali ngavwola mubelesi uubelekela mulimi kwamyezi yotatwe.
Kweelede kuti basikwiiya babona kuti balo bali mbuli bazike bali kkumi baambwa mucikozyanyo, nkaambo musyule oomu Jesu wakabakozyanisya kuli basikutebula. (Matayo 9:35-38) Masimpe kuti Jesu tanaabatuma kuyootebula maila eni pe. Pele butebuzi bujatikizya basikwiiya bambi ibakonzya kuba mu Bwami bwa Leza. Basikwiiya babelesya lubono luli loonse ndobajisi kugwasya bantu banji kuba basikukona Bwami.
(Luka 19:16-19) Aboobo wakusaanguna wakaboola akwaamba kuti, ‘Mwami, imaina yako yakazyala mamaina aali kkumi.’ 17 Wakamwaambila kuti, ‘Wakacita kabotu, omuzike mubotu! Akaambo kakuti wasyomeka mumakani maniini, ulaba mweendelezi waminzi iili kkumi.’ 18 Lino wabili wakaboola akwaamba kuti, ‘Imaina yako O Mwami, yakazyala mamaina osanwe.’ 19 Ooyu awalo wakamwaambila kuti, ‘Ayebo koba mweendelezi waminzi yosanwe.’
Cikozyanyo Camamaina Aali Kkumi
Basikwiiya balakonzya kuba alusyomo lwakuti ikuti baba mbuli bazike bali fwuka ibakabelesya lubono lwabo camoyo woonse mukuyiisya bantu banji kuba basikwiiya, Jesu uyoobakkomanina. Alimwi balakonzya kusyoma kuti uyoobapa bulumbu akaambo kabunkutwe bwabo. Masimpe kuti basikwiiya ba Jesu boonse tabeelene caboola kubukkale, zyoolwe naa luzyibo ndobajisi. Nokuba boobo balakonzya kubona kuti Jesu, ooyo uupegwa “nguzu zyakweendelezya,” uyakubalumba akubaleleka akaambo kakusyomeka kwabo mumulimo wakuyiisya bantu kuba basikwiiya.—Matayo 28:19, 20.
(Luka 19:20-24) Pele umbi wakaboola akwaamba kuti, ‘O Mwami, njeeyi imaina yako njindakasisa kiivwungaidwe mukasani. 21 Ulizyi, ndakakuyoowa nkaambo uli muntu mukali; ulabweza ncootakabikka alimwi ulatebula ncootakasyanga.’ 22 Wakamwaambila kuti, ‘Kumajwi aako ndilakupa mulandu, omuzike mubi. Tee kayi wakalizyi kuti ndili muntu mukali, uubweza ncondatakabikka akutebula ncondatakasyanga? 23 Aboobo ino nkaambo nzi ncootakaayobozya mali aangu kuli basikuyobola? Mpoonya akupiluka, nindaabweza ampindu.’ 24 “Mpoonya wakaambila baabo bakaimvwi munsi-munsi kuti, ‘Amumunyange imaina akwiipa ooyo uujisi mamaina aali kkumi.’
Cikozyanyo Camamaina Aali Kkumi
Akaambo kakutabelekela kuti avwuzye lubono lwabwami bwasimalelaakwe, muzike ooyu wasweekelwa. Baapostolo balangila Jesu kuti atalike kulela mu Bwami bwa Leza. Aboobo ciindi nobamvwa ncaamba Jesu kujatikizya muzike ooyu, kulangilwa kuti babona kuti ikuti tiibabeleka canguzu, tabakabi mu Bwami oobo.
Kuyandaula Mbono Zyakumuuya
(Luka 19:43) Nkaambo mazuba ayookusikila basinkondonyoko nobayookuyakila lubaya lwazisamu zibosya kukuzinguluka alimwi bayookubikka akati akukusinkila kumabazu oonse.
nwtsty kaambo kagwasya mukwiiya kuzwa kulugwalo lwa Lk. 19:43
lubaya lwazisamu zibosya: Naa “lukwakwa lwazisamu.” Ibbala lya Chigiriki lyakuti khaʹrax lijanika buyo aawa mu Magwalo aa Banakristo aa Chigiriki. Lipandululwa kuti “ncisamu cibosya icibelesyegwa kuyaka lubaya kuzinguluka busena;” alimwi lilabelesyegwa kwaamba “nkambi yabasikalumamba iiyakilidwe azisamu naa lukwakwa.” Majwi aa Jesu akazuzikizyigwa mumwaka wa 70 C.E. ciindi Titus naakalailila bana Roma kuyaka bwaanda naa lukwakwa kuzinguluka Jerusalemu. Makanze aa Titus akali mumbazu zyotatwe, kukasya ba Juda kuti batatiji, kuyanda kuti bazumine kuti bazundwa alimwi akupa kuti bantu babule zyakulya kutegwa balibombye. Kutegwa bajane zibelesyo zyakuyasya lubaya oolu kuzinguluka Jerusalemu, basikalumamba bana Roma bakagonka zisamu izyakali musyokwe.
(Luka 20:38) Tali Leza wabafwu, pele ngwabaumi, nkaambo boonse mbaumi kulinguwe.”
nwtsty kaambo kagwasya mukwiiya kuzwa kulugwalo lwa Lk. 20:38
nkaambo boonse mbaumi kulinguwe: Naa “nkaambo boonse mbaumi kulinguwe kweelana ambwazibona zintu.” Bbaibbele litondezya kuti aabo ibapona pele ibazandukide kuli Leza balifwide kweelana ambwazibona zintu. (Ef. 2:1; 1Tim. 5:6) Ncimwi buyo, ibabelesi ba Leza ibakafwa mbaumi kweelana ambwazibona zintu Jehova, mbwaanga makanze aakwe aakubabusya ayoozuzikizyigwa ncobeni.—Rom. 4:16, 17.
Kubala Bbaibbele
(Luka 19:11-27) Nobakali kuswiilila makani aaya wakabaambila cikozyanyo acimwi, nkaambo wakali afwaafwi kusika ku Jerusalemu eelyo bakali kuyeeya kuti Bwami bwa Leza bwakali kuyoolibonya ndilyonya. 12 Aboobo wakati: “Umwi muntu wamumukwasyi wamwami wakaunka kucisi cili kulamfwu kuti akapegwe bwami mpoonya akupiluka. 13 Wakaita bazike bakwe bali kkumi, wabapa imamaina aali kkumi akubaambila kuti, ‘Amucite makwebo kusikila ndikaboole.’ 14 Pele bantu bamucisi cakwe tiibakali kumuyanda, eelyo bakatuma baiminizi kumutobela kuyakwaamba kuti, ‘Tatumuyandi muntu ooyu kuti abe mwami wesu.’ 15 “Eelyo naakapiluka kapedwe nguzu zyakweendelezya, wakaita bazike bakwe aabo mbaakapede mali, kutegwa azyibe mpindu njobakajana mumakwebo aabo. 16 Aboobo wakusaanguna wakaboola akwaamba kuti, ‘Mwami, imaina yako yakazyala mamaina aali kkumi.’ 17 Wakamwaambila kuti, ‘Wakacita kabotu, omuzike mubotu! Akaambo kakuti wasyomeka mumakani maniini, ulaba mweendelezi waminzi iili kkumi.’ 18 Lino wabili wakaboola akwaamba kuti, ‘Imaina yako O Mwami, yakazyala mamaina osanwe.’ 19 Ooyu awalo wakamwaambila kuti, ‘Ayebo koba mweendelezi waminzi yosanwe.’ 20 Pele umbi wakaboola akwaamba kuti, ‘O Mwami, njeeyi imaina yako njindakasisa kiivwungaidwe mukasani. 21 Ulizyi, ndakakuyoowa nkaambo uli muntu mukali; ulabweza ncootakabikka alimwi ulatebula ncootakasyanga.’ 22 Wakamwaambila kuti, ‘Kumajwi aako ndilakupa mulandu, omuzike mubi. Tee kayi wakalizyi kuti ndili muntu mukali, uubweza ncondatakabikka akutebula ncondatakasyanga? 23 Aboobo ino nkaambo nzi ncootakaayobozya mali aangu kuli basikuyobola? Mpoonya akupiluka, nindaabweza ampindu.’ 24 “Mpoonya wakaambila baabo bakaimvwi munsi-munsi kuti, ‘Amumunyange imaina akwiipa ooyo uujisi mamaina aali kkumi.’ 25 Pele bakamwaambila kuti, ‘O Mwami, ulijisi kale mamaina aali kkumi!’— 26 ‘Ndimwaambila kuti, umwi aumwi uujisi uyoopegwa azimwi, pele ooyo uutajisi, uyoonyangwa noziba zyeezyo nzyajisi. 27 Alimwi amubalete okuno basinkondoma aabo batakali kuyanda kuti ndibe mwami wabo, mubajaye kandilangilila.’”
AUGUST 20-26
MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA | LUKA 21-22
‘Lufwutuko Lwanu Lwaswena Afwaafwi’
(Luka 21:25) “Alimwi kuyooba zitondezyo kuzuba, kumwezi akunyenyeezi, eelyo anyika aano zisi ziyoopenga, ziyoobula cakucita akaambo kakuvwuuma kwalwizi akuvwundauka kwandulo.
Bwami bwa Leza Bwabagwisya Basinkondo ba Bwami
Zintu zijatikizya zilenge zyakujulu. Jesu wakasinsima kuti: “Izuba liyoosizyigwa amwezi taukamuniki alimwi nyenyeezi ziyooloka kuzwa kujulu.” Bwini mbwakuti, taakwe bantu bayakulanga kubasololi bazikombelo kuti babasololele—bantu tabacinoobaboni kuba basololi. Sena Jesu alimwi wakali kwaamba kujatikizya zintu zigambya iziyakulibonya kujulu? Ambweni. (Is. 13:9-11; Joel. 2:1, 30, 31) Ino bantu bayakucita buti baakubona zintu eezyo iziyakucitika? ‘Bayoopenga’ akaambo ‘kakubula cakucita.’ (Lk. 21:25; Zef. 1:17) Inzya, basinkondo ba Bwami bwa Leza—kutalikila ‘kubami kusikila kubazike’—“bayoonetuka akaambo kakuyoowa akulibilika zyintu zilangilwa kucitika” alimwi bayakutalika kuyandaula kwakuyubila. Pele taakwe nobayakujana busena ibukonzya kubakwabilila kuzwa kubukali bwa Mwami wesu.—Lk. 21:26; 23:30; Ciy. 6:15-17.
(Luka 21:26) Bantu bayoonetuka akaambo kakuyoowa akulibilika zintu zilangilwa kucitika anyika, nkaambo nguzu zyakujulu ziyoozungaanizyigwa.
(Luka 21:27, 28) Mpoonya bayoobona Mwanaamuntu kaboola mukkumbi kajisi nguzu abulemu bupati. 28 Pele zintu eezyi zyaakutalika kucitika, amukaimikile akulanga mujulu, nkaambo lufwutuko lwanu lunooswenede afwaafwi.”
Amukanze Kuti ‘Luyando Lwanu Lwabunyina Luzumanane’!
‘Atube basicamba.’ (Amubale Bahebrayo 13:6.) Kusyoma Jehova kutupa busicamba bwakuliyumya mumapenzi aakatazya. Busicamba oobu butugwasya kulanga zintu munzila yeelede. Alimwi ciindi notuzilanga munzila yeelede zintu, tulakonzya kutondezya luyando lwabunyina kwiinda mukubakulwaizya akubaumbulizya bakwesu abacizyi. (1 Batesalonika 5:14, 15) Nokuba kuciindi camapenzi mapati, tulakonzya kuba basicamba katuzyi kuti lufwutuko lwesu luli afwaafwi.—Luka 21:25-28.
‘Lufwutuko Lwanu Lwaswena Afwaafwi’!
Ino bantu ibali mbuli mpongo bayoocita buti baakuzyiba kuti balindila ‘kunyonyoonwa kukabe kutamani’? “Bayoolyuuma acamba akulila.” (Mt. 24:30) Pele ino banabokwabo Kristo alimwi abeenzinyina bayoocita buti aciindi eeco? Kabajisi lusyomo luyumu muli Jehova Leza a Mwanaakwe, Jesu Kristo, bayootobela malailile aa Jesu aakuti: “Zintu eezyi zyaakutalika kucitika, amukaimikile akulanga mujulu, nkaambo lufwutuko lwanu lunooswenede afwaafwi.” (Lk. 21:28) Inzya tunoojisi bulangizi alusyomo lwakuti tulafwutulwa.
Kuyandaula Mbono Zyakumuuya
(Luka 21:33) Julu anyika ziyoomana, pele majwi aangu taakamani pe.
nwtsty twaambo tugwasya mukwiiya kuzwa kulugwalo lwa Lk. 21:33
Julu anyika ziyoomana: Magwalo aambi atondezya kuti julu anyika zinooliko lyoonse. (Matl. 9:16; Int. 104:5; Muk. 1:4) Kuboneka kuti majwi aa Jesu ngamaambilambali, kupandulula kuti, nokuba kuti cintu citayeeyelwi kucitika cacitika kumane julu alimwi anyika zyamana, majwi aa Jesu alo ayoozuzikizyigwa. (Amweezyanisye a Mt. 5:18.) Kuyungizya waawo, julu alimwi anyika izyaambwa aawa zilakonzya kwaamba majulu aacikozyanyo alimwi anyika zyalo ziitwa kuti “julu lyakaindi anyika yakaindi” ku Ciy. 21:1.
majwi aangu taakamani pe: Naa “majwi aangu taalangilwi kumana.” Kubelesyegwa kwamabala obilo aa Chigiriki aakasandululwa kuti “taakamani” naa “taalangilwi” kutondezya kuti taakwe cintu cikonzya kulesya majwi aa Jesu kuti azuzikizyigwe.
(Luka 22:28-30) “Nokuba boobo, nywebo ndinywe mwakakatila kulindime mumapenzi aangu; 29 aboobo ndibamba cizuminano cabwami andinywe mbubonya Taata mbwaabamba cizuminano andime, 30 kutegwa mukalye akunywa atebulu lyangu mu Bwami bwangu, akuti mukakkale azyuuno zyabwami akubeteka misyobo yabana Israyeli iili 12.
Muyooba “Cisi Cabapaizi’
Naakatalisya Mulalilo wa Mwami, Jesu wakapanga cizuminano abasikwiiya bakwe basyomeka, cizuminano kanji-kanji iciitwa kuti cizuminano ca Bwami. (Amubale Luka 22:28-30.) Kwiindana azizuminano zimbi, mwalo Jehova mwali umwi wabaabo ibajatikizyidwe mucizuminano, eeci ncizuminano cili akati ka Jesu alimwi basikutobela bakwe bananike. Ciindi naakaamba kuti “mbubonya Taata mbwaabamba cizuminano andime,” Jesu wakali kwaamba kujatikizya cizuminano ncobakatangana a Jehova cakuti abe “mupaizi mane kukabe kutamani mbubonya mbuli Melekisedeki.”—Heb. 5:5, 6.
Baapostolo basyomeka ibali 11 ‘bakakakatila mumasukusyo aakwe.’ Cizuminano ca Bwami cakasinizya kuti bakali kuyakukkala anguwe kujulu alimwi akukkala azyuuno zyabwami akweendelezya kabali bami alimwi akubeleka kabali bapaizi. Nokuba boobo, tabali buyo bali 11 balikke ibakali kuyakupegwa coolwe eeci. Jesu wakalibonya kuli Johane mubulemu bwakwe mucilengaano akwaamba kuti: “Ooyo uuzunda ndiyoomuzumizya kukkala andime acuuno cangu cabwami, mbubonya andime mbondakazunda akukkala a Taata acuuno cakwe cabwami.” (Ciy. 3:21) Aboobo, cizuminano ca Bwami cipangwa a Banakristo bananike ibali 144,000. (Ciy. 5:9, 10; 7:4) Eeci ncecizuminano cibapa kuti bakonzye kuyakulela a Jesu kujulu. Eeci cili mbuli nabwiinga uuzwa mumukwasyi uuli kabotu iwakwatwa kumwami weendelezya alimwi akupegwa cibeela canguzu zyakweendelezya. Alimwi buya, Magwalo aamba Banakristo bananike kuti “nabwiinga” wa Kristo, “nakalindu uusalala” uuyanda kukwatwa kuli Kristo.—Ciy. 19:7, 8; 21:9; 2Kor. 11:2.
Kubala Bbaibbele
(Luka 22:35-53) Alimwi wakababuzya kuti: “Nindakamutuma kamunyina cikwama camali ankomo yacakulya ampato, sena kuli cintu cili coonse ncomwakabula?” Bakati: “Peepe!” 36 Mpoonya wakabaambila kuti: “Pele lino ooyo uujisi cikwama camali acibweze, ncimwi buyo ankomo yacakulya, alimwi ooyo uutajisi panga asambale cisani cakwe caatala akuula panga. 37 Nkaambo ndimwaambila kuti cileelede kuzuzikizyigwa mulindime eeci cilembedwe kuti, ‘Wakabalilwa antoomwe abasikusotoka mulawo.’ Nkaambo eeci cazuzikizyigwa mulindime.” 38 Mpoonya bakati: “Mwami, bona! Ngaaya mapanga obilo.” Wakati kulimbabo: “Mbubo, manji ngoona aayo.” 39 Naakazwa, mbuli cilengwa wakaunka ku Cilundu ca Maolifa, abalo basikwiiya bakamutobela. 40 Nobakasika kubusena oobo, wakati kulimbabo: “Amuzumanane kupaila kutegwa mutanjili mumasunko.” 41 Eelyo walo wakabasiya akuunka mbuli waawo aasika bbwe lyafwuswa, mpoonya aawo wakafwugama akutalika kupaila, 42 ulaamba: “Taata, ikuti koyanda, koigusya nkapu eeyi kulindime. Nokuba boobo, kutabi kuyanda kwangu, pele akucitwe kuyanda kwako.” 43 Mpoonya mungelo uuzwa kujulu wakalibonya kulinguwe akumuyumya-yumya. 44 Pele wakapenga kapati mumoyo cakunga wakazumanana kupaila canguzu kapati; inkasaalo yakwe yakaba mbuli madosi aabulowa aalokela ansi. 45 Naakanyamuka aawo mpaakali kupailila, akuunka kuli basikwiiya bakwe, wakajana kuti baloona nkaambo bakalilemede akaambo kakuusa. 46 Wakati kulimbabo: “Nkaambo nzi ncomoona? Amubuke muzumanane kupaila, kutegwa mutanjili mumasunko.” 47 Lino naakacili kwaambaula, amubone! Kwakabbuka nkamu yabantu, alimwi imuntu wiitwa kuti Judasi, umwi wabali Kkumi Ababili wakali kumbele lyabo, eelyo wakaunka kuli Jesu kuti amumyonte. 48 Pele Jesu wakati kulinguwe: “Judasi, sena waaba Mwanaamuntu kwiinda mukumumyonta?” 49 Aabo mbaakali limwi nobakabona cakali kuyanda kucitika, bakati: “O Mwami, sena tubalwane apanga?” 50 Umwi wabo mane wakauma muzike wamupaizi mupati akumukosola kutwi kwakululyo. 51 Pele mukwiingula Jesu wakati: “Mbubo.” Eelyo wakajata kutwi kwakwe akumuponya. 52 Mpoonya Jesu wakaambila basilutwe babapaizi abasilutwe babalindizi bakutempele abaalu ibakaboola kubusena oobo kukumujata kuti: “Nkaambo nzi ncomwaboola kuti mundijate amapanga alimwi ankoli mbuli kuti muboola kuzoojata mubbi? 53 Nindakali andinywe mutempele buzuba abuzuba tiimwakandijata pe. Pele eeci nceciindi canu aciindi cabweendelezi bwamudima.”
AUGUST 27–SEPTEMBER 2
MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA | LUKA 23-24
“Amulibambile Kulekelela Bamwi”
(Luka 23:34) Pele Jesu wakali kwaamba kuti: “Taata, kobalekelela nkaambo tabazyi ncobacita.” Kuyungizya waawo, bakauma cisolo ikutegwa baabane zisani zyakwe.
“Kuziba Luyando lwa-Kristo”
Cakulondoka Jesu wakalutondezya luyando lwa Bausyi munzila imbi iiyandika kapati—wakali ‘kufwamba kujatila.’ (Intembauzyo 86:5) Ooku kuyandisya kujatila bamwi wakakutondezya neliba leelyo naakali aacisamu cakupenzezya. Ino ncinzi Jesu ncaakabikkila maanu kwaamba naakasinikizyigwa kufwa munzila yamasampu kagagaidwe misumali mumatansyi alimwi amuzituta? Sena wakoompolola Jehova kuti abasubule basikumujaya? Iciimpene kapati aceeco ncicakacitika nkaambo akati kamajwi aamamanino ngaakaamba Jesu kwakali aakuti: “Taata, ubajatile, nkaambo tabezi ncobacita.”—Luka 23:34.
(Luka 23:43) Eelyo Jesu wakati kulinguwe: “Ncobeni sunu ndikwaambila kuti, uyooba andime mu Paradaiso.”
g 2/08 11 ¶5-6
Sena Leza Ulalekelela Zibi Zipati?
Jehova taboni buyo cibi ncaacita sikubisya pele ulabubona abube bwakwe. (Isaya 1:16-19) Amuyeeye asyoonto kujatikizya basizibi bobilo ibakagagailidwe munsi-munsi a Jesu. Cakutadooneka boonse bobilo bakacitide zibi zipati-pati, mane buya omwe wabaalumi wakaamba kuti: “Swebo cilitweelede cisubulo eeci nkaambo tusubulilwa zintu nzyotwakacita; pele muntu ooyu [Jesu] kunyina cibi ncaakacita pe.” Majwi aasizibi ooyu atondezya kuti kuli ncaakazyi kujatikizya Jesu. Alimwi kuboneka kuti luzyibo ndwaakajisi lwakapa kuti abe abube bubotu calo cakapa kuti acince. Eeci cilalibonya kujatikizya majwi aatobela ngaakaamba, aciindi eeci wakali kukombelezya Jesu kuti: “Ukandiyeeye waakunjila mu Bwami bwako.” Ino mbuti Kristo mbwaakaingula kukulomba ooku ikuzwa ansi aamoyo? Wakaamba kuti: “Ncobeni sunu ndikwaambila kuti, uyooba andime mu Paradaiso.”—Luka 23:41-43.
Amuciyeeyele buyo eeci: Majwi aa Jesu aamamanino kacili muntu abikkilizya kutondezya luse kumwaalumi iwakalyaambilila kuti wakeelede kufwa. Eelo kaka cilakulwaizya eeci! Tulisinizyide kuti, Jesu Kristo alimwi a Bausyi, Jehova, bayootondezya luse kuli baabo boonse ibeempwa ncobeni, tacikwe makani azibi nzyobakacita musyule.—Baroma 4:7.
(Luka 24:34) ibakaamba kuti: “Masimpe Mwami wabusyigwa alimwi walibonya kuli Simoni!”
“Kuziba Luyando lwa-Kristo”
Ambweni icikozyanyo cinjila kapati cakujatila kwa Jesu cilakonzya kubonwa kweelanaa mbwaakeendelezya mwaapostolo Petro. Tacidoonekwi pe kuti Petro wakali kumuyanda kapati Jesu. Mu Nisani 14, imasiku aamamanino aabuumi bwa Jesu, Petro wakamwaambila kuti: “Mwami, ndililibambilide kuya kuntolongo ayebo, nikuba kufwa.” Pele mbokwakainda buyo mawoola masyoonto, Petro wakakazya ziindi zyotatwe nokuba kumuzyiba buyo Jesu! Ibbaibbele lilatwaambila cakacitika eelyo Petro naakaamba majwi aakwe aakumukaka ciindi catatu: “Mwami Jesu wakacenguluka waceba Pita akumulangisya.” Kazyingidwe cini-cini akukomena kwacibi cakwe, Petro “wakazwida anze walila kapati.” Eelyo Jesu naakafwa buzuba oobo mbubwenya, imwaapostolo ooyo ulangilwa kuti wakatelaika kuti, ‘Sena Mwami wangu wandijatila?’—Luka 22:33, 61, 62, Ci.
Petro tanaakayandika kulindila kwaciindi cilamfwu kutegwa azyibe bwiinguzi. Jesu wakabusigwa mafwumofwumo aamu Nisani 16, alimwi kulangilwa kuti ibuzuba mbweena oobo wakamuswaya Petro. (Luka 24:34; 1 Ba-Korinto 15:4-8) Nkaambo nzi Jesu ncaakamubikkila maanu munzila iilibedelede imwaapostolo wakamukakide cakusinizya? Jesu kulangilwa kuti wakali kuyanda kusyomezya Petro iwakeempedwe kuti Mwami wakacili kumuyanda alimwi wakalaa mpindu kulinguwe. Pele kuli azimbi nzyaakacita Jesu kutegwa asinizye Petro.
Kuyandaula Mbono Zyakumuuya
(Luka 23:31) Ikuti kabacita zintu eezyi cisamu nocicili citete, ino ncinzi ciyoocitika caakuyuma?”
nwtsty kaambo kagwasya mukwiiya kuzwa kulugwalo lwa Lk. 23:31
cisamu nocicili citete, . . . caakuyuma: Kuboneka kuti Jesu wakali kwaamba ba Juda. Bakali mbuli cisamu cakali kuyaabuyuma pele icakacili citete asyoonto, nkaambo Jesu wakaciliko alimwi aba Juda ibali mbobabede ibakali kusyoma mulinguwe. Nokuba boobo, Jesu wakali afwaafwi kujaigwa mpoonya ba Juda basyomeka bakali kuyoonanikwa amuuya uusalala akuba cibeela caba Israyeli bakumuuya. (Rom. 2:28, 29; Gal. 6:16) Aciindi eeco, bana Israyeli bakumubili bakali kuyoofwa kumuuya, mbubwenya mbuli cisamu cayuma.—Mt. 21:43.
(Luka 23:33) Alimwi nobakasika kubusena bwiitwa kuti Cipapa Camutwe, ooko bakamugagaila acisamu antoomwe azigwebenga eezyo, cimwi kululyo lwakwe acimwi kulumwensyi lwakwe.
nwtsty zifwanikiso azyakweebelela
Mupikili Kucifwuwa Cakukasindi
Eeci ncifwoto cakasindi kamuntu ikayasidwe mupikili mulamfwu uulampa masentimita aali 11.5. (Amubone mwb17.12 5.) Cifwuwa cakasindi keni kakusaanguna cakajanwa mu 1968, ciindi nobakali kusya zintu zyakaindi Jerusalemu nkoili kunyika, alimwi zintu eezyi zyakali kucitika mumazuba aabana Roma. Cifwuwa cakasindi eeci icakavwukkulwa kaindi cipa bumboni bwakuti mipikili yakali kubelesyegwa kugagaila muntu kucisamu. Kuboneka kuti mupikili ooyu ulikozyenye amipikili njobakabelesya basikalumamba bana Roma kugagaila Jesu Kristo acisamu. Cifwuwa cakasindi eeci cakajanwa mubbokesi lyabbwe, mwalo imwakali kubikkwa mafwuwa aamuntu uufwide ciindi mubili nowamana kubola. Eeci citondezya kuti muntu iwakali kujaigwa acisamu wakali kukonzya kuzikkwa.