LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchower
Watchtower
LAIBBULALI YAA INTANETI
Chitonga
  • BBAIBBELE
  • ZYAKAMWAIGWA
  • MISWAANGANO
  • ed map. 4-9
  • Bakamboni ba Jehova Mbobalanga Lwiiyo

Kunyina vidiyo aawa mpomwasala.

Vidiyo yakaka kulila.

  • Bakamboni ba Jehova Mbobalanga Lwiiyo
  • Bakamboni ba Jehova Mbobalanga Lwiiyo
  • Tutwe Twamakani
  • Makani Aakozyenye
  • Ino Mbuti Lwiiyo Lwaambele?
  • Lwiiyo—Amulubelesye Kutembaula Jehova
    Ngazi Yamulindizi—1996
  • Ino Bakamboni ba Jehova Balubona Buti Lwiiyo?
    Mibuzyo Iivwula Kubuzyigwa Kujatikizya Bakamboni ba Jehova
  • Bakubusi Bayeeya Mulengi Wabo
    Ngazi Yamulindizi—1996
  • Nobazyali—ino Muyanda Kuti Bana Banu Bakapone Buumi Buli Buti Kumbele?
    Ngazi Yamulindizi—2005
Amubone Azimwi
Bakamboni ba Jehova Mbobalanga Lwiiyo
ed map. 4-9
Cifwanikiso icili apeeji 4

Bakamboni ba Jehova Mbobalanga Lwiiyo

Bakamboni ba Jehova, abalo balayeeya zyabuumi bwakumbele bwabana babo mbweena mbuli bazyali boonse. Aboobo lwiiyo ncintu ncobalemeka kapati. “Lwiiyo lweelede kugwasya bantu kuti kabayandika mumunzi. Alimwi lweelede kubagwasya kuteelela bukkale bwamumunzi wabo kutegwa kabapona buumi bukkomanisya.”

KWEELANA amakani aaya aakazubululwa mu The World Book Encyclopedia, mulimo mupati wacikolo nkuyiisya bana mbokukkalwa buzuba abuzuba, eeci cilabikkilizya akubatondezya mbobanga balanga mukwasyi kumbele aamazuba. Bakamboni ba Jehova basyoma kuti mulimo oyu wakapegwaa Leza. Ibbaibbele lyaamba kuti: “Na muntu tabambi basazinyina, kwaambisya bamuŋanda yakwe, wati oyo ulisowede lusyomo lwakwe, ulaindilila akuliyooyo uutazumina.” (1 Timoteo 5:8) Imyaka njobakkala mucikolo igwasya bana kuti balibambile milimo iiboola kumbele. Aboobo Bakamboni bayeeya kuti lwiiyo lweelede kubikkila maanu kapati.

“Lwiiyo lweelede kugwasya bantu kuti kabayandika mumunzi. Alimwi lweelede kubagwasya kuteelela bukkale bwamumunzi wabo kutegwa kabapona buumi bukkomanisya.”—The World Book Encyclopedia

Bakamboni balasoleka kutobela lulayo lwa Bbaibbele lwaamba kuti: “Kufumbwa cintu ncimucita, milimo yanu ibe yamoyo woonse, ibe mbuli milimo iicitilwa Mwami, itabi yakubelekela bantu buyo pe.” (Ba-Kolose 3:23) Eeci ciisyo cilabeleka mubukkale boonse bwabuzuba abuzuba kubikkilizya akucikolo. Aboobo Bakamboni balakulwaizya bana babo kubeleka canguzu akubikkila maanu kapati kumilimo njobapegwa kucikolo.

“Kufumbwa cintu ncimucita, milimo yanu ibe yamoyo woonse, ibe mbuli milimo iicitilwa Mwami.”—Ba-Kolose 3:23

Alimwi Bbaibbele liyiisya kuti muntu weelede kutobela milawo ya cisi mwakkala. Elyo mulawo nouyanda kuti boonse bana kabaya kucikolo kusikila baba amyaka imwi yakuzyalwa, Bakamboni ba Jehova balautobela mulawo oyo.—Ba-Roma 13:1-7.

Zifwanikiso izili apeeji 6-7

Kulyookezya kubotu, kwiimba, kusobana, aimwi micito iigwasya mubili, kuswaya malaibbulali amamiziamu zyoonse zilagwasya mulwiiyo luzwide

Nokuba kuti Bbaibbele likulwaizya lwiiyo luyandika kuti muntu kapona buzuba-abuzuba, litondezya kuti oyu tauli ngomuzeezo ulikke wa lwiiyo pe. Lwiiyo luzwidilide lweelede alimwi kugwasya bana kubona bubotu bwabuumi akuba bantu balaa ciimo cisitikide mumunzi. Aboobo Bakamboni ba Jehova bayeeya kuti zintu zicitwa aanze aacikolo zilayandika kapati. Basyoma kuti kulyookezya kubotu, kwiimba, kusobana, aimwi micito iigwasya mubili, kuswaya malaibbulali amamiziamu amilimo imbi buyo zilagwasya kapati mulwiiyo luzwide. Kunze lyazeezi bayiisya bana babo kulemeka bapati akuyandaula nzila yakubagwasya.

Ino Mbuti Lwiiyo Lwaambele?

Milimo iyandika iyabucinca akaambo kazintu zipya ziletwa asayansi. Eci caamba kuti bana banji balanjila milimo njobatakaiya. Nkakaambo kaako lwiiyo lwabo lwamulimo akulilemeka kwabo aamulimo zilabagwasya kwiinda, ikapati kuti kabakonzya kwiiya milimo mipya. Aboobo mulembi wa Zyakaindi Montaigne wakaamba kuti cilagwasya kuti basicikolo kabajisi ‘mutwe uubambidwe kabotu kwiinda mutwe uuzwide kabotu.’

Ipenzi lyakubula milimo, ilijanika mumasi aavwubide aaceteede kanji-kanji lijatikizya bana batayiide kabotu. Elyo kuti milimo kiiyanda lwiiyo lwaambele kwiinda loluya luyandika amulawo wacisi, cili kubazyali kugwasya bana babo kusala na kabaciya ambele mulwiiyo, kumwi kabayeeya mpindu zinga zyajanika amapenzi aalangilwa kuletwaa lwiiyo lwaambele olo.

Nokuba boobo tusyoma kuti andinywe mulazumina kuti kuzwidilila mubuumi takuletwi aakuvwuba muzintu zyakumubili kwalo pe. Mazuba aya aainda balombwana abanakazi ibakabikkide myoyo yabo yoonse mumilimo yabo bakagolelwa mizeezo milimo yabo noyakamana. Ibambi bazyali akaambo kamilimo baleka kubikkila maanu kumikwasyi yabo, tabacijisi aciindi cakukkala abana babo, kubagwasya kukomena kabotu.

Elyo calibonya kuti muntu uujisi lwiiyo luzwide ulabona kuti buvwubi bwakunyika bulikke tabukonzyi kutuletela kukkomana kwini pe. Jesu Kristu wakati: “Kulilembedwe kuti, Teensi insima ilike njaaponena muntu, ulaponena amajwi oonse aazwa kumulomo wa-Leza.” (Matayo 4:4) Mbobali Banakristo, Bakamboni ba Jehova balibwene mbocili cipati kuba bantu balilemeka, bazuzikizya zintu ziyandika zyakumuuya alimwi balibambila kuti bakakonzye kulilanga kuzintu zyakumubili.

Lwiiyo Mumazubaa Bbaibbele

BBAIBBELE liisya kuti lwiiyo ncintu cipati. Litondezya kuti Leza “Mwiyi” wabantu bakwe, aboobo likulwaizya bantu kumuziba kapati muzibalo zyalyo zyoonse.—Isaya 30:20.

Zifwanikiso izili apeeji 8-9

Mumazubaa Bbaibbele, bantu ibakajisi lwiiyo, mbaabo balikke balemenede mbuli balembi mu Mesopotamia a Egipita. Pele mumusyobo wabana Israyeli kaindi mwalo zintu teezyakali boobo pe nkaambo muntu oonse wakali kukulwaizigwa kwiiya kulemba akubala. “Icakapa kuti basiyane bama Hebrayo ntubala tuuba-uba ntobakali kubelesya kukulemba. . . . Oku kulemba kulayandika kulangisya kutegwa tuzibe lwiiyo mbolwakatalika. Oku kulemba kwatubala tuuba-uba kwakalesya zilengwa zyabalembi baku Egipita, Mesopotamia a Kanani yamucuulu camyaka cabili. Lwiiyo taakwe nolwakacili lwabahaazibwene balikke-likke balembi abapaizi aabo bakazi kulemba kuyumu kwa kyuniformu a hailogilifiki.”—Encyclopaedia Judaica.

Inzila Zyakuyiisya

Cifwanikiso icili apeeji 9

Kaindi mu Israyeli, bana bakali kuyiisigwa abawisi abanyina kabacili baniini. (Deuteronomo 11:18, 19; Tusimpi 1:8; 31:26) Mu Dictionnaire de la Bible, sikwiiya Bbaibbele E. Mangenot ulembede kuti: “Mwana mbwakakonzya buyo kwaambaula, wakaziba zibalo zisyoonto zyamu Mulawo. Banyina bakali kunga baindulula cibalo; naa mwana waciziba, bakali kumupa cimbi. Muciindi zibalo zilembedwe bana nzyobakazi kale mumoyo zyakali kubikwa mumaanza aabo. Aboobo bakatalisigwa kubala, cakuti nobakakomena bakali kukonzya kuyaambele mukwiiya kwabo mubukombi kwiinda mukubala akweezeezya mumoyo mulawo wa Mwami.”

Kutegwa bana abapati batalubi, kwakali kubelesyegwa ziyeezyo ziindene-indene. Eezi zyakali kubikkilizya ngibati ma alphabetic acrostic (tupango twakweema tutobelene tutalisyaa tubala tusiyene-siyene), kwiinduluka mabala aakozyenye alimwi akubelesya namba. Kalenda ya Gezer (Archaeological Museum of Istanbul), iili aakati kazitondezyo zyakulemba zyansiku zya Cihebrayo iyeeyelwa kuti cakali ciyeezyo camwana wacikolo.

Izyakuyiisya

Mumazubaa Bbaibbele, kuyiisya kwabazyali kwali kubikkilizya amilimo. Basimbi balikwiiya milimo yaaŋanda. Caandaano camamanino cabbuku lya Tusimpi citondezya kuti milimo eyi yali minji alimwi yaliindene-indene; mbuli mbobasambalana nyika amaanda, kweendelezya kantoolo alimwi akoosa, kuluka, kujika, kuuzya akuula akubamba ŋanda. Basankwa balikuyiisigwa milimo yabawisi, kulima naa umbi mulimo. Mubukombi bwama Juda, kaambyo aaka kakalizizilwe kakuti: “Muntu utayiisyi mwanaakwe mulimo ugwasya, umuiisya kubba.”

Aboobo eeci citondezya kuti mumazubaa Bbaibbele lwiiyo ncintu cali kulemekwa kapati.

    Chitonga Publications (1991-2024)
    Log Out
    Log In
    • Chitonga
    • Amutumine Bamwi
    • Makani Ngomuyanda
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nzyomweelede Kuzumina
    • Mulawo Uujatikizya Kubamba Maseseke
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Amutumine Bamwi