Mabala Aambwa Munzila Iimwika

IKUTEGWA ncomwaamba cimvwugwe, mweelede kwaamba munzila iimvwika. Ncomuyanda kwaamba cilakonzya kacikondelezya, ambweni mmakani aayandika kapati, pele eezyo nzyomwaamba tazikamvwugwi ikuti mabala aanu kaakatazya kumvwa.

Imakani atamvwugwi kabotu taabakulwaizyi bantu pe. Nokuba kuti umwi muntu inga kajisi ijwi lipati alimwi limvugwa eelyo naambaula, ibamuswiilila tabakonzyi kukulwaizyigwa pe ikuti kababausya kwaamba. Cili buyo mbuli kuti wali kwaamba mwaambo ngwatamvwi sikumuswiilila. (Jer. 5:15) Ibbaibbele lituyeezya kuti: “Kuti naa mweembo kautalili kabotu, ino nguni uunga ulalibambila nkondo? Mbokubede kulindinywe anywebo, kuti naa kamwaamba majwi aatamvwigwi, ino kulazibwa buti kuti makani nzi aambwa? Nkaambo munooambawida buyo luuwo.”—1 Bako. 14:8, 9.

Ncinzi Cipa Kubabausya Kwaamba? Cimwi ciindi nkutamamuna mulomo munzila yeelede. Ikuti milambi yamyeebo kiili miyumu alimwi amilomo kiitanyanyaali zilakonzya kupa kuti muntu kamvwugwa mbuli kuti uŋuŋuna buya.

Ikwaambaula cakufwambaana akwalo kulakonzya kupa kuti bamwi batamvwi nzyomwaamba. Eeco inga cili mbuli muntu uulizya teepu yamakani aakalekkoodwa cakufwambaana kwiinda mbocakabambwa kuti kacilila cilimba. Majwi inga kaaliko pele bunji bwangawo taagwasyi pe akaambo kakuti taamvwugwi.

Zimwi ziindi, kunyongana kwazizyo zyamubili izipa kuti muntu kaambaula kulakonzya kupa kuti kababausya kwaamba. Pele nobaba bantu bajisi penzi lyamusyobo ooyu balakonzya kuyaambele kwiinda mukutobela malailile aapedwe muciiyo eeci.

Ikubabausya kwaamba kanji-kanji nkokupa kuti majwi kaatamvwugwi kabotu—ikwaambaula kakunyina akumena mate cakunga cilakatazya akumvwa caambwa. Ipenzi lilakonzya kubikkilizya akusotoka bbala naa mabala amwi naa kumena mabala aakumamanino. Ikuti muntu lyoonse katameni mate nakanana, ibamuswiilila balakonzya kumvwa twaambo tumwi amabala amwi pele zinji inga zyabainda akutalika kuzumbauzya caambwa. Ikuti muntu kataambi kabotu mabala, ibamuswiilila tabakagwasyigwi akuyiisya kwakwe.

Mbomukonzya Kwaambaula Munzila Iimvwika. Cimwi cikonzya kumugwasya ikwaamba munzila iilimvwisya nkuzyiba mbwaalembwa mabala mumwaambo wanu. Mu Chitonga, mabala alalembwa kwiinda mukubelesya tuga. Ikaga kalakonzya kakajisi kabala komwe buyo naa kwiinda aawo twalo tukonzya kubalwa antoomwe kalili bbala lyomwe. Ikaga akamwi kanji-kanji kalamvwugwa nomwaambaula nokuba kuti tatuli toonse tuga itukankaizyigwa. Ikutegwa mucizyibe kwaambaula munzila iimvwika, amuyozye-yozye akusoleka kwaamba kaga akamwi. Kumatalikilo eeci inga camvwika mbuli kuti muciindilizya buya, pele mwanoocita boobu lyoonse, muyoozyibila kupasaula kukanana. Ikutegwa kamupasaula kukanana, cakutadooneka zimwi ziindi takuyandiki kwiima mwatalika kwaamba mabala amwi, pele tamweelede kucita boobo ikuti mwabona kuti ikwaamba munzila iili boobo kupa kuti kaatamvwugwi mabala amwi.

Majwi aakucenjezya ngakuti: Ikutegwa mucizyibe ikwaamba mabala munzila iilimvwisya, amusoleke kubikkila maano kukanana alimwi akubala kabotu-kabotu. Pele amubone kuti citabi cilengwa buya kukanana munzila iili boobu. Ikuti kwaba boobo, muyoolimvwisya mbuli kuti mulicengeezya buya.

Ikuti kamwaamena mabala, amusoleke kunongomeka mutwe. Nomubala Bbaibbele, amulijatile mujulu-julu ikutegwa nomulanga bamuswiilila anomubala Bbaibbele kamucengama buyo aniini. Mwacita boobo, majwi aanu anoozwa kabotu kakunyina penzi.

Ikuti moyo kuukkede nomwaambaula ciyoomugwasya kwaambaula kabotu. Tulizyi kabotu kuti, ikuti busyu naa milambi iipa kuti katuyoya kayaangene, ilakonzya kumupa kutakanana kabotu. Ikwaangana kwamilambi ooku kunyonganya kweendelana kuliko akati kamizeezo, zizyo zitupa kwaambaula alimwi amilambi iipa kuyoya—zyalo zyeelede kubeleka kabotu kweelana ambwaakalengwa muntu.

Milambi yamyeebo yeelede kuti kayaangulukide ikutegwa kayeendelana abongo. Ayalo milomo yeelede kuti kayaangulukide. Yeelede kufwambaana kujaluka akujala ikutegwa mucikonzye kwaamba majwi aasiyene-siyene aazwa kugoyooyo amukanwa. Ikuti myeebo amilomo kayaangene, mulomo taukonzyi kumamuka kabotu, aboobo ijwi inoozwida mumpemo. Eeci ciyoopa kuti kamumvwika mbuli kuti mulikalade naa kumvwika ajwi lyaansi-ansi antela kutalimvwisya kabotu. Pele ikwaanguluka kwamilambi yamyeebo alimwi amilomo tacaambi kuti twamweelede kubikkila maano mbomukanana. Mweelede kwaamba kabotu mabala ikutegwa nzyomwaamba kazimvwika.

Nomulanga-langa mbomunga mwayaambele, cilakonzya kumugwasya kapati kunoobala cakupozya. Amubikkile maano kubona mbomuli mukubelesya zizyo zigambya zipa kuti katwaambaula. Sena mulaumamuna kabotu mulomo kucita kuti majwi ngomwaamba kaazwa kakunyina penzi? Kamuzyiba kuti mulaka, tuuli ncecizyo cilikke cipa kuti katwaambaula, nokuba kuti nguubeleka kapati. Insingo, imweebo waansi, milomo, busyu amilambi yaagoyooyo, zyoonse zilabeleka nomwaambaula. Ciindi nomukanana, sena mulakanana kakunyina akunyanyaala kubusyu? Ikuti naa mboobo, takudoonekwi kuti nzyomwaamba tazimvwugwi.

Ikuti kamujisi cilimba cilekkooda, amulekkoode jwi lyanu kamwaambaula mbomwaambaula lyoonse kweelana ambomunga mwaambaula amuntu umwi nomuli mumulimo wamumuunda. Amulekkoode mubandi wanu kwamaminiti aali mbwaabede. Ikuswiilila ijwi lyanu ndimwalekkooda kuyoomugwasya ikuzyiba penzi ndyomujisi mukwaamba mabala amwi munzila iimvwika. Amubikkile maano kumabala aamvwika kube amenwa buya, aatamvwugwi naa atyokezyegwa, mpoonya amulange-lange cimupa kukanana boobo. Kanji-kanji ipenzi eeli lilakonzya kululamikwa kwiinda mukubelesya twaambo itwaambwa kale.

Sena mujisi penzi lyakukanana? Amusole kumamuna mulomo kwiinda mbomucita lyoonse mpoonya amwaambe mabala munzila iimvwika. Amunjizye muya munji mumapunga, mpoonya akwaambaula kabotu-kabotu. Ikucita boobu kwabagwasya bantu banji ibakajisi penzi lyakukanana, ikuyaambele mukwaambaula munzila iimvwika. Ikuti kamumvwika mbuli kuti musiba buya nomwaambaula, mutani kugumyi mulaka kumenyo nomwaamba mabala mbuli s a z. Nokuba kuti penzi lyanu talikamaninini, mutatyompwi pe. Mutalubi kuti Jehova wakasala Musa, mwaalumi iwakali apenzi lyakukanana kuti atole milumbe iiyandika kapati kubana Israyeli akuli Farao waku Egepita. (Kul. 4:10-12) Ikuti kamulisungwide, uyoomubelesya andinywe alimwi uyooulongezya mulimo wanu, aboobo muyoozwidilila.