Kulanga Bamuswiilila

IMESO eesu alatondezya nzyotuyeeya ambotulimvwa. Alakonzya kutondezya naa twalamwa antela kuyoowa. Alakonzya kutondezya kuti tuleetela naa tuli aluyando. Zimwi ziindi, alakonzya kutondezya kudooneka naa kuusa. Kaamba mbobakapengede kapati basicisinyina mudaala umwi wakati: “Meso eesu alaamba mbotupengede.”

Bamwi bantu balakonzya kutuyeeyela bumbi kubikkilizya azyeezyo nzyotwaamba kweelana ankotulangide notwaambaula. Muziinga zinji, ibantu balamusyoma muntu uubalanga naambaula ambabo. Pele kulubazu lumwi, balakonzya kudooneka lusyomo naa luzibo ndwajisi muntu ooyo uulanga ansi naa uulanga kumbi muciindi cakulanga muntu ngwabandika limwi. Alimwi muziinga zimwi, imuntu uudunamina buya kulanga bantu mbabandika limwi ubonwa kuti uli acimpangwe, ulalisumpula naa kunyansya. Mbocibonwa oobu ikapati umwi nabandika amwaalumi naa amwanakazi antela nabandika amwami naa amuntu umbi buyo uuli acuuno cabweendelezi. Alimwi mumasena amwi, ikuti mwana kalanga mupati cakudunamina nobabandika, inga wabonwa kuti unyina mulemyo.

Pele ooko nkocitatondwi, ikumulanga mumeso muntu nomwaamba kaambo kayandika kapati kulakonzya kumugwasya kukankaizya kaambo nkomwaamba. Kulakonzya kutondezya kuti ooyo waambaula ulazisyoma ncobeni zintu nzyaamba. Amumvwe mbwaakavwiila Jesu eelyo basikwiiya bakwe nobakagambwa akwaamba kuti: “Mwati kuyooba uyoofutuka buya?” Ibbaibbele lyaamba kuti: “Jesu wakabalanga wati, ‘Kubantu eeci tacikonzeki pe, pele kuli Leza zintu zyoonse zilakonzeka.’” (Mate. 19:25, 26) Imagwalo alimwi alatondezya kuti imwaapostolo Paulo wakali kubalanga ibakali kumuswiilila kubona mbobakali kuboneka naakali kukanana. Aciindi cimwi Paulo naakali kukanana, akati kabantu bakali kumuswiilila kwakali mwaalumi umwi iwakali mulema kuzwa naakazyalwa. Ibbuku lya Incito 14:9, 10 lyaamba kuti: “Oyo wakamumvwa Paulo [kaambaula], walo naakamulangisisya akubona kuti ujisi lusyomo lwakuponyegwa, wakati ejwi pati, Ima cakoololoka amaulu aako.”

Nzila Nzyomukonzya Kubelesya Mumulimo Wamumuunda. Nomuli mumulimo wamumuunda, amumwetemwete akusangalizya nomusikila bantu. Aawo nocili kabotu kucita boobo, amubuzye mibuzyo iipa kuyeeya kutegwa mutalisye mubandi kukaambo nkomuzyi nyoonse. Nomucita boobo, amusoleke kumulanga muntu ooyo—naa ikumulanga buyo kubusyu kamucita oobo cabulemu alimwi munzila mbotu. Ikumwetamweta kucitwa amuntu uukkomene kulakondelezya kapati. Ikumwetamweta kuli boobo kuyoomutondezya muntu ooyo ngomubandika limwi mbomubede alimwi kuyoomugwasya ikuliiba nomubandika.

Ikubona mbwalibonya muntu mumeso ikuti kacikonzyeka, kuyoomugwasya kuzyiba ncomuyandika kucita aciindi eeco. Ikuti naa muntu ooyo kanyemede alimwi kataakkomanini makani, mulakonzya kubona oobo. Alimwi ikuti kataziteeleli nzyomwaamba, mulakonzya kubona oobo. Ikuti muntu watalika kulibilika mulakonzya kumubona. Alimwi ikuti kali aluyandisyo, mulakonzya kubona. Mbwalibonya kumeso kuyoomutondezya kuti muyandika kucinca mbomwaambaula, kumubikkilizya mumubandi, ikuleka kubandika ambweni kuzumanana kumutondezya mbokuyiigwa Bbaibbele.

Kunyina makani naa muli mukukambauka kubuleya naa mweendelezya ciiyo ca Bbaibbele caaŋanda, amusoleke kumulanga kumeso muntu ngomubandika limwi kamucita oobo cabulemu. Pele mutamulangisyi cakuti mane waakufwa nsoni. (2 Bam. 8:11) Munzila mbotu alimwi yabulongwe, amumulange kumeso muntu ngomwaambaula limwi ciindi aciindi. Muzisi zinji, eeci citondezya kuti mulababikkila maano aabo mbomubandika limwi. Inzya, nomubala mu Bbaibbele naa bbuku limbi buyo, munoogamikide meso aanu ali zyeezyo nzyomubala. Pele ikutegwa mukankaizye kaambo mulakonzya kumulanga muntu, pesi ikutali kwaciindi cilamfwu. Ikuti kamumulanga ciindi aciindi, ciyoomugwasya ikubona mbwalimvwa kuzintu nzyomubala.

Ikuti naa cilamuyumina kulanga bantu akaambo kakuti muli ansoni, mutatyompwi pe. Kwiinda mukucita oobo cakwiinduluka-induluka, mukuya kwaciindi ciyoomuubila-ubila ikubalanga, aboobo eeci ciyoomugwasya kuzwidilila mukubandika abamwi.

Nomukanana Makani. Ibbaibbele litwaambila kuti Jesu katanatalika kubandika Mulumbe wakwe waa Cilundu, “wakalanga kuli basikwiiya bakwe.” (Luka 6:20) Amumwiiye. Ikuti naa mukananina nkamu yabantu, amubalange mpoonya amwiime kwakaindi kasyoonto kamutanatalika kukanana. Mumasena manji eeci inga cabikkilizya akulangana abamwi akati kabo. Ooku kwiima asyoonto kulakonzya kumugwasya kukkalikana. Alimwi kuyoobagwasya abalo bamuswiilila ikulibambila kweelana ambomuboneka kubusyu. Kunze lyaboobo, ikwiima ooku kuyoobagwasya bamuswiilila ikukkalikana ikutegwa bamuswiilile kabotu.

Nomukanana, amubalange bamuswiilila. Mutagami kulanga nkamu yabantu. Amusoleke kulanga muntu umwi aumwi munkamu eeyo. Muziinga zyoonse buyo, mwaambi waabuleya ulangilwa kubalanga bantu mbaambila makani.

Ikulanga bamuswiilila tacaambi ikwiile kuwaala meso ooku akooku. Amulange muntu omwe kumugama akati kabantu bamuswiilila munzila yabulemu, alimwi ikuti kacili buyo kabotu amwaambe kaambo kamumulangide muntu ooyo. Mpoonya amulange umbi akwaamba kaambo naa twaambo tuli mbotubede kumuntu ooyo. Mutamulangisyi muntu cakuti waakufwa nsoni buya alimwi mutagami kulanga buyo bantu basyoonto akati kabantu bamuswiilila. Amuzumanane kulanga bamuswiilila munzila eeyi, pele nomukanana kumuntu ooyo amubone mbwalimvwa kumakani aayo kamutanalanga umbi.

Mweelede kubikka pepa lyatwaambo atebule lyamwaambi naa mulakonzya kamulijisi mumaanza antela kamulibikkide mu Bbaibbele kutegwa kacitamukatazyi mwayanda kulanga kaambo kamwi. Ikuti kamusintama buya kutegwa mulange twaambo, ciyoomukatazya kubalanga bamuswiilila. Amuzyibe bunji bwaziindi nomweelede kulanga twaambo aleelyo nomuyandika kucita oobo. Ikuti kamulanga twaambo nomwasika aawo mpaakondelezya makani, tamukababoni mbobalimvwa ibamuswiilila alimwi makani aanu taakabakulwaizyi pe. Mbubwenya buyo, ikuti kamulanga twaambo bunji bwaziindi, ciyoomukatazya ikubalanga bamuswiilila.

Ciindi nomufwusila muntu bbola, mulamulanga kutegwa mubone naa ulaikwaba. Ikaambo akamwi nkomwaamba “mubafwusila” buya bamuswiilila. Balakonzya kutondezya kuti twaambo “batukwaba” kwiinda mukuguna-guna, kumwetamweta akuswiililisya. Ikuti kamubalanga bamuswiilila ciindi aciindi, ciyoomugwasya ikubona kuti twaambo ntomwaamba “tulakwabwa.”

Ikuti mwapegwa cibeela cakuyoobala kumbungano, sena mulayandika kubalanga bamuswiilila ciindi nomubala? Ikuti bamuswiilila kabamutobelezya nomubala Bbaibbele, ibanji tabakabikkili maano kuti mulabalanga naa pe. Pele kubalanga kuyoopa kuti kubala kwanu kakukondelezya nkaambo kuyoomugwasya kubikkila maano kujatikizya mbobalimvwa. Alimwi ikuti kakuli bamwi akati kabantu bamuswiilila ibatabali mu Bbaibbele lyabo akuti mizeezo yabo kaili kumbi, eelyo mwabalanga muyoobagwasya ikubikkila maano kumakani aali mukubalwa. Inzya, munoobalanga buyo kwaciindi cisyoonto alimwi tamweelede kucita oobo munzila iiyoomupa kulubizya mukubala kwanu. Kutegwa mucite oobo, ncibotu ikulijatila mumaanza Bbaibbele akunongomeka mutwe, keebo kakatagumi acamba.

Zimwi ziindi, ibaalu balapegwa makani aakubala kumuswaangano mupati. Ikucita boobu munzila iili kabotu kuyanda luzibo, ikulibambila kabotu akwaainduluka-induluka. Masimpe, nciyumu ikulanga bamuswiilila ciindi nomwaabala buya makani. Pele ikuti mwaambi walibambila kabotu, ciyoomuubila-ubila kubalanga ibamuswiilila ciindi aciindi kakunyina penzi. Wacita oobu, uyoobagwasya bamuswiilila kuzumanana kuswiilila akugwasyigwa amakani aakumuuya aali mukwaambwa alimwi aayandika kapati.