Ikuboneka Kabotu

IBAMWI inga bazyiba mbomubede kweelana ambomuboneka. Nokuba kuti Jehova ubona zili mumoyo wamuntu, balo bantu kanji-kanji balakonzya kumuyeeyela bumbi kweelana ‘ambwaboneka kubusyu.’ (1 Sam. 16:7) Eelyo nomuli balondo, cakutadooneka ibamwi bayoomubona kuti mulalilemeka alimwi bayooyandisya ikuswiilila nzyomuyanda kubaambila. Nsamino yanu mbotu iiyooleta mpuwo mbotu kumbunga njomwiiminina a Leza ngomukomba.

Nzila Nzyomukonzya Kutobela. Ibbaibbele talipi milawo minji kujatikizya mbotweelede kuboneka. Pele lilapa njiisyo zili kabotu zikonzya kutugwasya kusala zintu camaano. Iciyandika kapati ali zyoonse ‘nkucita zintu zyoonse cakulemeka Leza.’ (1 Kor. 10:31) Ino ninjiisyo nzi ziliko izitondezya mbotweelede kuboneka?

Yakusaanguna, Ibbaibbele litukulwaizya kuti tweelede kusamba amubili akusanzya zisani. Mumulawo wakwe ngwaakapa bana Israyeli bansiku, Jehova wakabaambila izyakali kuyandika caboola kubulondo. Mucikozyanyo, bapaizi nobakali kubeleka mulimo wabo, bakeelede kusamba akusanzya zyakusama zyabo muziindi zyakabikkilidwe limwi. (Lev. 16:4, 24, 26, 28) Banakristo tabeendelezyegwi a Mulawo wa Musa pe, pele injiisyo zili mumo zilagwasya asunu. (Joh. 13:10; Ciy. 19:8) Ikapati notuunka kubusena nkotukombela naa mumulimo wamumuunda, tweelede kuti katusumbula amubili, kuyoya muya mubotu azisani zyesu zyeelede kuti kazisalala ikucita kuti katutasesemyi bamwi. Aabo ibakanana makani naa ibatola lubazu muzitondezyo mumbungano beelede kupa cikozyanyo cibotu kumakani aabulondo. Ikubikkila maano mbotuboneka kutondezya kuti tulamulemeka Jehova ambunga yakwe.

Yabili, Ibbaibbele litukulwaizya kulibombya akuba abulemu. Imwaapostolo Paulo wakakulwaizya banakazi Banakristo kuti “kabanga kabasama cakulibombya, . . . babe aciwa cibotu. Lusakatilo ndobalisakatizya talweelede kuba lwakupesa masusu akusama ingolida neziba ingale naaba malogwe aaulwa mali manjimanji, luleelede kuba . . . mbubonya mbobeelede bakaintu bana-Leza.” (1 Tim. 2:9, 10) Abalo baalumi beelede kulibombya akusama cabulemu alimwi akulibamba.

Imuntu uulibombya tayandi kutyompya bamwi alimwi akuba ampuwo munzila iitaluzi. Ikuba abulemu kulagwasya ikucita zintu camaano. Imuntu uuli abube buli boobu taciindilizyi mukucita zintu nkaambo inga ulizyi mbociyandika kutobela zyeelelo zya Leza. Ikuba abube buli boobu tacaambi kuti tatweelede kusama zisani zyeebeka, pele kutugwasya kusala camaano zyakusama akutaciindilizya mukulibamba. (1 Joh. 2:16) Tuyanda kuzitobela njiisyo eezyi kube abusena mpotukombela, notutola lubazu mumulimo wamumuunda aleelyo notucita zintu zimwi. Noliba leelyo notuli aŋanda naa notwiizya, nzyotusama zyeelede kutondezya kulibombya abulemu. Notuli kucikolo naa kumulimo nkotubelekela, zimwi ziindi kulakonzya kuba coolwe cakupa bumboni notwiizya. Nokuba kuti inga katutasamide mbuli mbotusama notuli kumiswaangano yambungano amiswaangano mipati, tweelede kusama zisani zisalala alimwi izyeelede.

Inzya, tatusami zisani zikozyenye toonse pe alimwi kunyina mulawo uutwaambila kucita boobo. Ibantu baliindene muzintu nzyobayanda, alimwi eeci cili buyo kabotu. Pele lyoonse tweelede kutobela malailile aamu Bbaibbele.

Imwaapostolo Petro wakatondezya kuti iciyandika kapati kwiinda kubamba masusu akusama zisani zibotu, nkulibamba “kwamukati kamoyo.” (1 Pet. 3:3, 4) Ikuti myoyo yesu kaizwide luyando, lukkomano, luumuno, lubomba alusyomo, eezyi ziyooba zisani zyesu zyakumuuya zipa bulemu ncobeni kuli Leza.

Yatatu, Ibbaibbele litukulwaizya kulilanga-langa kubona naa tuboneka kabotu. Ibbuku lya 1 Timoteo 2:9 lyaamba zyazisani ‘zyeelede.’ Nokuba kuti mwaapostolo Paulo wakali kwaamba mbobeelede kusama banakazi, injiisyo njeena eeyi ilabajatikizya abaalumi. Icisani ceelede nciceeco ciboneka kabotu. Kunyina makani naa tuli bavwubi naa pe, toonse tulakonzya kuboneka kabotu.

Masusu eesu ncintu cimwi ncobasaanguna kubona bantu. Ayelede kukamunwa naa kubambwa kabotu. Ikubamba masusu kweelede kweendelana aziyanza zyakubusena ooko nkwakkala muntu kubikkilizya abube mbwaakazyalwa ambubo. Kubbuku lya 1 Ba-Korinto 11:14, 15 tujana lulayo ndwaakapa mwaapostolo Paulo kujatikizya mbokubambwa masusu lwalo cakutadooneka ilubikkilizya zyoonse zyobilo, iziyanza alimwi abube bwakuzyalwa ambubo. Pele ikuti mwaalumi kayanda kuboneka mbuli mwanakazi naa mwanakazi kuboneka mbuli mwaalumi mukubamba masusu, eeco taceendelani anjiisyo zyamu Bbaibbele.—Dt. 22:5.

Kubaalumi, ikutegwa kababoneka kabotu inga bayandika kugela masusu pele ikutali kumanizyila limwi oonse alimwi akunyoola malezu. Kubusena ooko nkocili buyo kabotu kusiya malezu aamulomo waatala, ooyo uuyanda kwaasiya weelede kubona kuti agelwa mumbali-mbali kutegwa kaaboneka kabotu.

Yane, tatweelede kuboneka kuti tulombozya zintu zyamunyika azisusi zyayo. Imwaapostolo Johane wakacenjezya kuti: “Mutayandi nyika, neziba zintu zyamunyika.” (1 Joh. 2:15-17) Inyika ino izwide zisusi zibi. Akati kazisusi eezyi, Johane waamba zisusi zyamubili uuyandisya kucita zibi alimwi akulisumpula kuzintu nzyajisi muntu. Alimwi Magwalo alatucenjezya kujatikizya ciyanza cakuzanga naa ikupapila bweendelezi. (Tus. 17:11; Ef. 2:2) Izisusi eezyi abukkale oobu kanji-kanji zilabonwa kwiinda munsamino akulibamba. Aboobo ibantu aaba inga tabalilemeki, kabali amuzeezo wakubusya zisusi zyakoonana muli bamwi akuciindilizya kulibamba. Mbotuli babelesi ba Jehova, tatusami naa kulibamba munzila iitondezya ziyanza eezyi zitali zyabunakristo.

Muciindi cakutobela bantu bakunyika mukusama akulibamba, ncibotu ikutobela zikozyanyo zibotu zyabaalumi abanakazi basimide kumuuya ibali mumbungano ya Bunakristo. Ibalombwana ibalombozya kuba baambi bamakani aabuleya beelede kulangilila mbobasama aabo ibakanana makani aabuleya. Boonse balakonzya kwiiya cikozyanyo cabaabo ibali kubeleka cakusyomeka kwamyaka minji mumulimo wabuleya.—1 Tim. 4:12; 1 Pet. 5:2, 3.

Yasanu, notusala eezyo zyeelede, tweelede kuzyiba kuti “Kristo alakwe teewakalikondezya mwini.” (Rom. 15:3) Jesu wakabikkide maano kapati kukucita kuyanda kwa Leza. Alimwi Jesu wakali kuyandisya kugwasya bamwi muciindi cakuligwasya mwini. Ikuti mbotusama akulibamba kazitwaandaanya kubantu bakooko nkotubelekela, ino tweelede kucita nzi? Ikwiiya Kristo mukulibombya kulakonzya kutugwasya kusala zintu camaano. Imwaapostolo Paulo wakatupa njiisyo yakuti: “Swebo tatubiki imfumpu niiba yomwe munzila yamuntu.” (2 Kor. 6:3) Aboobo tulakonzya kuleka buyo kubamba masusu naa ikusama munzila zimwi zikonzya kubatyompya aabo mbotuyanda kukambaukila.

Ikwiimikila. Ikuboneka kabotu kulabikkilizya akwiimikila bweelede. Inzya, kunyina notweenda naa kwiimikila munzila yomwe toonse alimwi tatulombozyi kweenda kumwi naa kwiimikila kumwi. Pele cilayandika kapati ikubona kuti kweelana ambokwaambwa mu Bbaibbele, ikwiimikila kabotu kutondezya kuti muntu uli abulemu alimwi abulangizi bwakumbele. (Lev. 26:13; Lk. 21:28) Pele imukwesu naa mucizyi wali kubeleka mulimo kwamyaka minji kaongomene naa akaambo kakucembaala, inga katacikonzyi ikwiimikila cakoololoka naa ulakonzya kayandika kuyaama kucintu cimwi kutegwa aimikile kabotu. Pele kuli baabo ibakonzya, beelede koololoka kwiimikila nobabandika abantu bamwi ikucita kuti batabonwi kuti tababikkili maano naa kuboneka kuti baluuside. Mbubwenya buyo, imwaambi ciindi aciindi inga wabikka maanza atebule, pele ibamuswiilila tabakamuyeeyeli bumbi ikuti watabikkila limwi maanza atebule.

Zibelesyo Zisumbwide. Kunze lyakusumbula lwesu, azyalo zibelesyo nzyotubelesya mumulimo zyeelede kuti kazisumbula.

Amulange-lange Bbaibbele lyanu. Tacikonzyeki pe ikuti toonse tujane Bbaibbele lipya ikuti eelyo ndyotujisi lyazakala. Pele, kunyina makani abulamfwu bwaciindi ncotwali kulibelesya Bbaibbele, lyeelede kuboneka kuti twali kulibelesya kabotu.

Masimpe, kuli nzila zinji motukonzya kubikka mabbuku mucibbeeke ncotubelesya notuya mukukambauka, pele tweelede kwaabikka kabotu. Sena kuli nomwakabona kale mapepa nkwaaloka kuzwa mu Bbaibbele eelyo sikumwaya naakali kulibambila kuti abalile mwiniŋanda lugwalo naa mukwesu naakali kukanana makani mumbungano? Tee caamunyonganya kayi? Ikuti mapepa ngomubikka mu Bbaibbele kaamunyonganya, ambweni inga cagwasya ikwaabikka mubusena bumbi kutegwa cibelesyo canu kacili kabotu. Alimwi amuzyibe kuti ikulibikka ansi Bbaibbele naa mabbuku amwi aacikombelo, mumasena mumwi kubonwa kuti nkubula bulemu.

Tweelede kubikkila maano mbotuboneka. Alimwi kweelana ambotuboneka ibamwi balakonzya kutuyeeyela munzila imwi. Pele ikwiinda zyoonse, tulakubikkila maano kapati akaambo kakuti tuyandisya ‘kulemeka lwiiyo lwa-Leza Mufwutuli wesu muziyanza zyoonse.’—Tit. 2:10.