Kubatama

TACIGAMBYI pe ikubona mwaambi nkwazuzuma nakanana, ikapati kuti katavwuli kukanana makani. Sikumwaya inga kalibilikide natalika buyo kukanana abantu mumulimo wamumuunda. Jeremiya naakapegwa mulimo wabusinsimi, wakati: “Mebo nsikonzyi kukambauka, nkaambo ncili mwanikenike.” (Jer. 1:5, 6) Jehova wakamugwasya Jeremiya, andinywe uyoomugwasya. Mukuya kwaciindi, muyootalika kubatama.

Imwaambi uubateme nguyooyo uukkedwe moyo. Ikubatama ooku kulalibonya kweelana ambwalibonya. Ulaimikila mbwaimikila lyoonse kweelana abukkale aciindi eeco. Ikutambaika nkwatambaika kuleendelana anzyaamba. Ijwi lyakwe lilalimvwisya kuti ulicizyi ncaamba.

Nokuba kuti inga mwalimvwa kuti mulalezya kubupanduluzi bupedwe bwamuntu uubateme, mutatyompwi pe inga mwacikonzya. Munzila nzi? Atulange-lange twaambo tupa kuti mwaambi kalibilika akutabatama. Ipenzi lilakonzya kalijatikizya zicitika kumubili.

Nomuyanda kucita cintu cimwi alimwi kamuyanda kuti mucicite kabotu pele kumwi kamutasyomi kuti inga mulacicita, ooko nkulibilika. Akaambo kaceeci, ibongo amubili zileendelana mukugusya musamu wa adrenaline. Musamu ooyu wa adrenaline ulakonzya kupa kuti moyo kuuduntaana kapati, ikuyoya cakufwambaana, kuzwa nkasaalo mane akuzuzuma maanza amumazwi kubikkilizya akudedema kwajwi. Mubili wanu usola kumugwasya kuzwidilila mubukkale oobu kwiinda mukumupa nguzu zinji. Lino mweelede kuzyiba mbomunga mwazibelesya nguzu eezyi mukuyeeya kabotu akukanana munzila iikondelezya.

Cikonzya Kumugwasya Kutalibilika. Amuzyibe kuti cili buyo kabotu kulibilika. Pele ikutegwa kamubateme nomukanana, mutani kulibiliki kapati. Ino mbuti mbomunga mwacita oobo?

Amulibambile kabotu. Amutole ciindi cili mbocibede ikulibambila makani aanu. Amubone kwaamba kuti mwaamvwisya akwaazyiba kabotu makani. Ikuti kaali makani aakulisalila, amubikkile maano kuli zyeezyo bamuswiilila nzyobazyi kale kumakani aayo ancomuyanda kuyoozuzikizya. Eeci ciyoomugwasya ikusala twaambo tuyandika kapati. Ikuti kamujisi buyumuyumu bwakucita boobu kumatalikilo, amwaambile mwaambi uucizyi kukanana zyapenzi ndyomujisi. Ulakonzya kumugwasya kwaalanga-langa kabotu makani aanu kumwi kamubikkilide maano kuli bamuswiilila. Mwabona kuti lino mwajana twaambo tuyoobagwasya ibamuswiilila akutubikka mumizeezo, iluyandisyo lwanu lwakwaambila bamwi twaambo ootu luyoocesya kulibilika kwanu kumakani ngomuya kukanana.

Amubikkile maano kapati kuntalisyo yamakani. Amuzyibe mbomuyootalika. Mbomwatalikila buyo kukanana, ikulibilika kunooya bumana.

Nzila nzyeena eezyi zilakonzya kubelesyegwa aleelyo nomulibambila kuunka mumulimo wamumuunda. Mutabikkili buyo maano kumakani ngomuya kubandika, pele amubikkile maano ambobabede bantu aabo mbomuya kukambaukila. Amulibambile kabotu makani aanu aantalisyo. Amugwasyigwe aluzibo ndobajisi basikumwaya basimide.

Mulakonzya kuyeeya kuti munoobateme ikuti mwaabala buya makani nomukanana kunkamu yabantu. Pele eeci ciyoomupa kuti kamulibilika lyoonse nomukanana makani. Masimpe, ibaambi bamwi baalemba buya makani aabo oonse, pesi bamwi balemba buyo twaambo tusyoonto. Taali mabala aali apepa aayandika pe, pele ilusyomo ndomujisi lwakuti nzyomwalibambila kuya kwaambila bamuswiilila zilayandika kapati ndoluya kumugwasya kutalibilika.

Amwaakanane cakupozya makani aanu nomulibambila. Ikucita boobu kuya kumukulwaizya kuba alusyomo lwakuti mulakonzya kutwaamba kabotu-kabotu twaambo ntomujisi. Nomukanana cakupozya mukulibambila kwanu, ciyoomugwasya kwiibaluka twaambo kakunyina penzi nomukanana makani. Nomulibambila makani, amwaakanane mbuli mbomuya kwaakanana kubaswiilizi. Amweezyeezye kuti kuli bamuswiilila. Amukkale naa kwiimikila afwaafwi atebule mbubwenya mbomuyoocita mwaakwaakanana makani.

Amumukumbile Jehova mumupailo kuti amugwasye. Sena uya kuwiingula mupailo uuli boobo? “Kaanzambwene nkitujisi kubusyu bwakwe nkaaka kakuti, na twakumbila kufumbwa cintu cili buti cili mbuli makanze aakwe, ulatumvwa.” (1 Joh. 5:14) Ikuti kamujisi makanze aakulemeka Leza akugwasya bantu kugwasyigwa a Jwi lyakwe, masimpe uya kuwiingula mupailo wanu. Ikusyomezyegwa ooku kulakonzya kumuyumya kuti muzumanane kuzuzikizya mulimo wanu. Kunze lyaboobo, nomuya buyaambele mukutondezya micelo yamuuya—luyando, lukkomano, luumuno, lubombo akulyeendelezya—muyooba amizeezo iiyandika ikutegwa mubatame nomukanana.—Gal. 5:22, 23.

Amuyungizye luzibo. Ikuti kamutola lubazu mumulimo wamumuunda, bunji bwaziindi muyoojana kuti tamuni kulibiliki kapati pe. Ikuti bunji bwaziindi kamutola lubazu mukwiingula lyamiswaangano yambungano, ciyoomuubila-ubila ikukananina bantu banji. Mwanooya bukanana makani kwaziindi zinji mumbungano, muyoojana kuti tamuni kulibiliki kapati nomukanana makani aaindene-indene. Sena mulayanda kuba azyoolwe zinji zyakukanana? Amulisungule kukanana makani mucikolo eelyo ibakapegwa makani aayo nobatako.

Ikuti mwazitobela nzila eezyi zyapegwa, ziyoomugwasya kapati ikubona zitondezyo zipa kutabatama. Ikuzyiba zitondezyo eezyi ambomukonzya kucita kuya kumugwasya ikukanana kamubateme. Izitondezyo eezyi zilakonzya kubonwa naa kumvwugwa.

Izitondezyo Zibonwa. Ikuti kamubateme naa pe, eeci ciyoobonwa kwiinda mbomulibonya alimwi ambomubelesya maanza aanu. Atusaangune kulanga-langa maanza. Ikubikka maanza kusyule, ikwiimikila mbuli sikalumamba naa kulijata canguzu tebule lyamwaambi; ikunjizya akugusya maanza munkomwi ciindi aciindi, kukopela akukopolola jekete, ikujata masaya, mpemo, magilazi; ikujata-jata nkoloko, mpensulu, nweenwe naa ipepa lyatwaambo; ikutambaika cakuzuzuma—zyoonse eezyi zitondezya kutabatama.

Ikutaba acamba alimwi kulakonzya kubonwa muntu nacucausya maulu, nazungaana, naimikila mbuli musemo, nakotama cakulileka-leka, kulupela, kumena mate ciindi aciindi akufwekemba.

Kwiinda mukubikkila maano, izitondezyo eezyi zitondezya kulibilika zilakonzya kweendelezyegwa. Amusoleke kumanizya penzi lyomwe aciindi nsini. Amubikkile maano kupenzi lyomwe limupa kulibilika mpoonya akulibambilila limwi ncomuyandika kucita kutegwa mulimanizye. Ikuti mwasoleka kucita oobo, muyoolibonya kuti mulibateme nobamulanga bantu.

Zitondezyo Zimvwugwa. Izitondezyo zimvwugwa zilacitika eelyo umwi nakanana ajwi lili mujulu kapati naa lidedema. Ambweni muli acilengwa cakulikokolola amoyo naa ikwaambaula cakufwambaana. Mulakonzya kwaamana mapenzi aaya alimwi azilengwa zili boobu ikuti naa mwasoleka ikucita kuti ijwi lyanu kalitadedemi nomukanana.

Ikuti kamulibilika, amwiimikile asyoonto kutegwa muyoye muya munji kamutanaunka acibumbili. Amukkazyike moyo. Muciindi cakubikkila maano kukulibilika kwanu, amubikkile maano kutwaambo ntomwalibambila kwaambila bamuswiilila. Kamutanatalika kukanana, amubalange bamuswiilila kwakaindi kaniini, amulange muntu omwe akumwetamweta. Mutabindi mwatalika kukanana, mpoonya amubikkile maano oonse kumakani aanu.

Ncomweelede Kulangila. Mutalangili kuti ikulibilika koonse kuyoomanina lyo. Ibaambi banji ibali kukanana acibumbili kwamyaka minji abalo inga balalibilika kabatanatalika kukanana kumbele lyabantu. Pele balizyi mbobakonzya kulizunda penzi lyakulibilika. Umwi mwaambi uucizyi kukanana wakati: “Ndicilibilika aino, inga tandaangulukide buya pe, pele lyoonse ndilalizunda penzi eeli lyakulibilika.”

Ikuti mwasoleka kapati ikumanizya zitondezyo eezyo zyakulibilika, ibamuswiilila bayoomubona kuti muli baambi babateme. Mulakonzya kuti kamucilibilika, pele tabakamuboni boobo pe.

Kamuyeeya kuti ikuvwula kwamusamu wa adrenaline walo uumuletela zitondezyo zyakulibilika ulamupa anguzu zinji. Amuzibelesye ikukanana munzila iitondezya mbomulimvwa.

Tamuyandiki kulindila kuti mane mukabe acibumbili nomuya mukatalike kusoleka nzila eezyi zyaambwa. Amukanane kweelana ambomulimvwa mumisalo yanu kamubateme. Ikucita boobo kuyoomugwasya kapati nomuli acibumbili amumulimo wamumuunda oomo momuyandika kapati kuba basicamba.