CIIYO 35
Kwiinduluka Kutegwa Mukankaizye
IKUYIISYA kabotu kulabikkilizya akwiinduluka kwaamba twaambo. Kaambo kayandika kapati nokaindulukwa kwaambwa, aabo baswiilila balalangilwa kukayeeya. Ikuti kaambo kaambwa munzila iindene asyoonto, balakonzya kukamvwisya.
Ikuti bamuswiilila kabatakonzyi kuziibaluka nzyomwaamba, imajwi aanu taakabakulwaizyi muzintu nzyobasyoma antela mbobapona. Cakutadooneka bayoozumanana kutuyeeya twaambo ntomukankaizya kapati.
Jehova, Mwiiyi wesu Mupati ulatupa citondezyo cakwiinduluka kwaamba zintu. Wakapa Milawo iili Kkumi kubana Israyeli. Kwiinda mumungelo wakali kumwiiminina, wakapa kuti cisi cimvwe milawo eeyo a Cilundu ca Sinai. Kumane wakiipa kuli Musa mubulembe. (Kul. 20:1-17; 31:18; Dt. 5:22) Kwiinda mukulaililwa a Jehova, Musa wakainduluka kuyaamba milawo eeyo kubantu kabatananjila mu Nyika Yakasyomezyegwa. Alimwi kwiinda mumuuya uusalala, Musa wakailemba mbubwenya mboibede ku Deuteronomo 5:6-21. Akati kamilawo yakapegwa bana Israyeli, kwakali mulawo wakuti bakeelede kumuyanda akumubelekela Jehova amoyo wabo woonse, amuuya wabo woonse anguzu zyabo zyoonse. Acalo eeci cakaambwa cakwiinduluka-induluka. (Dt. 6:5; 10:12; 11:13; 30:6) Nkaambo nzi? Nkaambo kakuti Jesu wakati ngo “mulazyo mutaanzi mupati.” (Mt. 22:34-38) Kwiinda mumusinsimi Jeremiya, Jehova wakabayeezya bantu bamu Juda kwaziindi ziinda ku 20 kujatikizya mbocakali kuyandika kapati kumuswiilila muzintu zyoonse nzyaakabalailila. (Jer. 7:23; 11:4; 12:17; 19:15) Alimwi kwiinda muli Ezekieli, Leza wakainduluka kwaamba ziindi ziinda ku 60 kuti muzisi zyoonse “bayooziba kuti ndime Jehova.”—Ezk. 6:10; 38:23.
Mumakani aamulimo wa Jesu, amwalo tubona zibeela mwaakali kwiinduluka kwaamba. Mucikozyanyo, kuli mabbuku one aa Makani Mabotu—ibbuku abbuku lyaamba zintu ziyandika kapati zyakacitika zyaambwa muli imwi naa muli amwi, pele izyaambwa munzila iindene asyoonto. Mukuyiisya kwakwe, Jesu wakabelesya nzila njeena yakwiinduluka-induluka ziindi zinji pele munzila zisiyene-siyene. (Mk. 9:34-37; 10:35-45; Joh. 13:2-17) Alimwi naakali a Cilundu ca Elaioni kakuceede mazuba masyoonto aalufwu lwakwe, Jesu cakwiinduluka-induluka wakakankaizya lulayo luyandika kapati lwakuti: “Amulangile, nkaambo tamuzi buzuba mbwazoosika mwami wanu.”—Mt. 24:42; 25:13.
Mumulimo Wamumuunda. Nomukambaukila bantu, muli alusyomo lwakuti bayooziyeeya nzyomwaamba. Ikwiinduluka-induluka kulakonzya kumugwasya kuzwidilila amakanze aayo.
Kanji-kanji, kwiinduluka kaambo nokabandikwa, kuyoomugwasya muntu kunookayeeya. Aboobo mwamana kubala lugwalo, mulakonzya kulukankaizya kwiinda mukwaamba cibeela ciyandika kapati akubuzya kuti, “Sena mwaabona mabala aabelesyegwa mucibalo eeci?”
Imajwi aakumamanino mumubandi alakonzya kwaambwa munzila iigwasya. Mucikozyanyo, inga mwati: “Ikaambo kapati nkondisyoma kuti mulakaibaluka mumubandi wesu nkakuti . . . ” Mpoonya amukainduluke munzila nguba-uba. Kalakonzya kuba mbuli kaaka: “Makanze aa Leza ngakuti nyika ibambululwe kuba paradaiso. Aayo makanze ayoozuzikizyigwa ncobeni.” Antela inga mwaamba kuti: “Ibbaibbele lilasalazya kuti tupona kumazuba aakumamanino aabukkale oobu bubyaabi. Ikutegwa tukafwutuke mamanino aabukkale oobu, tweelede kwiiya Leza ncayanda kulindiswe.” Ambweni inga mwati: “Mbuli mbotwabona, Ibbaibbele lilapa lulayo lugwasya ncobeni lwambotukonzya kuliyumya mumapenzi aamumukwasyi.” Muzimwi ziindi, mulakonzya kwiile kwiinduluka majwi amwi aazubuludwe mu Bbaibbele kaali nkakaambo keelede kwiibalukwa. Ikucita boobu kuyandika kulibambila.
Munyendo zyakupilukila amuziiyo zya Bbaibbele, kwiinduluka kwaamba kulakonzya kubikkilizya akubelesya mibuzyo yakwiinduluka.
Ikuti muntu kacimuyumina kumvwisya naa kubelesya lulayo lwamu Bbaibbele, mulakonzya kwainduluka makani kwaziindi zili mbozyibede. Amusoleke kupandulula mumbazu zisiyene-siyene. Mubandi taweelede kulampa, pele weelede kumukulwaizya sikwiiya kunookayeeya kaambo kaambwa. Kamuyeeya kuti Jesu wakabelesya nzila njeena eeyi yakwiinduluka mukugwasya basikwiiya bakwe mukutaba amuzeezo wakuyandisya kuba mutaanzi muzintu zyoonse.—Mt. 18:1-6; 20:20-28; Lk. 22:24-27.
Nomukanana Makani. Ikuti kamukanana makani acibumbili, makanze aanu taali aakuyanda buyo kwaamba makani. Muyanda kuti baswiilizi baamvwisye, baayeeye akwaabelesya. Ikutegwa mukonzye kucita boobo, amwiinduluke-induluke kwaamba.
Pele kuti ikwiinduluka twaambo tuyandika kapati kwaindilila, ibamuswiilila inga bacileka kubikkila maano. Amusale kabotu twaambo tuyandika kukankaizya. Ootu kanji-kanji ntwaambo tupati-pati aayeeme makani ngomukanana, pele alimwi tulakonzya kubikkilizya atwaambo tumbi tuyoobagwasya bamuswiilila.
Ikutegwa kamwiinduluka-induluka, mulakonzya kusaanguna kwaamba twaambo tupati-pati kumatalikilo. Amucite oobo kwiinda mukubelesya majwi masyoonto aajatikizya zintu zinji nzyomutiikanane kubikkilizya amibuzyo naa zikozyanyo zijisi twaambo tuyandika bwiinguzi. Mulakonzya kutubandauka twaambo tupati-pati ntomujisi. Mpoonya amupandulule kaambo akamwi nomubandika makani. Mulakonzya kukankaizya mwatalika kubandika cibeela cipati camakani kwiinda mukukainduluka kaambo kapati akamwi kamutanatalika kambi. Ambweni kulakonzya kucitwa kwiinda mukupa cikozyanyo mbwaakonzya kubelesyegwa makani aali mukaambo kapati. Kukankaizya akumwi kulakonzya kucitwa kutwaambo tupati kwiinda mukutwiinduluka kumamanino aamakani, akutusalazya kwiinda mukwiindanya, kuvwiila mibuzyo njomwabuzyide naa ikupandulula mubufwaafwi mbwaakonzya kumanizyigwa mapenzi ngomwaambide kumatalikilo.
Kuyungizya kuli zyeezyi, imwaambi uujisi luzibo lwakukanana ulamubikkila maano aumwi uuli akati kabaabo bamuswiilila. Ikuti bamwi kacibayumina kumvwisya kaambo kamwi, imwaambi ulabona oobo. Ikuti kaambo kakayandika kapati, ulakainduluka. Pele ikwiile kwiinduluka majwi ngeena inga takugwasyi ikuzuzikizya makanze ngajisi. Nzinji ziyandika mukuyiisya kunze buyo lyazyeezyo. Weelede kuti kalibambide kucinca. Inga wayandika kubikkilizya zintu zimwi mumakani nzyaatali bambila. Ikwiiya kubikkila maano munzila eeyi nzyobayandika baswiilizi kuyoomugwasya ikuba mwiiyi uucizyi kuyiisya.