Kuzyibelesya Kabotu Zitondezyo Ziboneka

INO nkaambo nzi ncomweelede kubelesya zitondezyo ziboneka mukuyiisya kwanu? Nkaambo kucita boobo kulakonzya kupa kuti kuyiisya kwanu kakuli kubotu kapati. Jehova Leza a Jesu Kristo bakabelesya zitondezyo ziboneka, tulakonzya kwiiya kulimbabo. Izyaambwa nozibikkilizya azitondezyo ziboneka, makani alamvwugwa kwiinda. Eeci cilakonzya kupa kuti bamuswiilila bazumanane kuswiilila akumvwisya kaambo kaambwa. Ino mbuti mbomunga mwabikkilizya zitondezyo ziboneka nomukambauka makani mabotu? Ino mbuti mbomunga mwazyiba kuti muzyibelesya kabotu?

Bamaiyi Bapati Mbobakabelesya Zitondezyo Ziboneka. Jehova wakabelesya zitondezyo ziboneka zitakatazyi kuyeeya ikuyiisya ziiyo ziyandika. Buzuba bumwi masiku wakatola Abrahamu anze akumwaambila kuti: “Langa kujulu, ubale tunyenyeezi, na ulakonzya kutubala. . . . Mbubonya obo mbuluyooba lunyungu lwako.” (Matl. 15:5) Nokuba kuti eeco cakasyomezyegwa cakali kulibonya mbuli kuti tiicakali kukonzyeka kweelana akuyeeya kwabuntu, Abrahamu wakakulwaizyigwa kapati akusyoma muli Jehova. Aciindi cimwi, Jehova wakatuma Jeremiya kuŋanda yamubumbi akumunjizya mwaakali kubelekela mubumbi akweebelela mbwaakali kubumba zibiya. Nciiyo citalubiki kaka citondezya nguzu Mulengi nzyajisi kubantu! (Jer. 18:1-6) Alimwi mbuti Jona mbwaakali kunga waluba ciiyo calubomba calo Jehova ncaakamuyiisya kwiinda mucisamu cabbonobono? (Jon. 4:6-11) Jehova mane wakaambila basinsimi bakwe kutondezya milumbe yabusinsimi kwiinda mukubelesya zintu zimwi zyeelede. (1 Bam. 11:29-32; Jer. 27:1-8; Ezk. 4:1-17) Itente azibeela zyatempele nzitondezyo zitugwasya kumvwisya mbokubede kujulu. (Heb. 9:9, 23, 24) Leza alimwi wakazyibelesya kapati zilengaano ikwaambilizya makani aayandika.—Ezk. 1:4-28; 8:2-18; Inc. 10:9-16; 16:9, 10; Ciy. 1:1.

Ino Jesu wakazyibelesya buti zitondezyo ziboneka? Iba Farisi ankamu ya Heroda nobakasola kumujanina mulandu mukwaamba kwakwe, Jesu wakalomba syeleni mpoonya wakabatondezya mutwe wa Kaisara wakali asyeleni. Mpoonya wakapandulula kuti zintu zya Kaisara zyeelede kupegwa kuli Kaisara, pele zya Leza zyeelede kupegwa kuli Leza. (Mt. 22:19-21) Ikuyiisya ciiyo mukulemeka Leza azyoonse nzyotujisi, Jesu wakabikkila maano kumukamufwu mucete mutempele walo cipego cakwe—tusyeleni tobilo—twakali ndolubono lulikke ndwaakajisi. (Lk. 21:1-4) Aciindi cimwi wakabelesya mwana musyoonto kuba cikozyanyo cakulicesya, uutalombozyi kuba mupati. (Mt. 18:2-6) Alimwi walo mwini wakatondezya ikulicesya ncocaamba kwiinda mukusanzya maulu aabasikwiiya bakwe.—Joh. 13:14.

Mbokubelesyegwa Zitondezyo Ziboneka. Kwiimpana a Jehova, tatukonzyi kwaambaula kwiinda muzilengaano. Pele zifwanikiso zinji izipa kuyeeya zilajanwa mumabbuku aa Bakamboni ba Jehova. Amuzyibelesye ikugwasya bantu bayandisya kumvwa kubona mboiya kuba Paradaiso yaanyika, iisyomezyedwe mu Jwi lya Leza. Aciiyo ca Bbaibbele caaŋanda, mulakonzya kumutondezya cifwanikiso sikwiiya ceendelana anzyomwiiya akumulomba kuti amwaambile ncaabona. Cilayandika kubona kuti zilengaano zimwi nozyakapegwa kumusinsimi Amosi, Jehova wakabuzya kuti: “Ncinzi ncobona, Amosi?” (Am. 7:7, 8; 8:1, 2) Mulakonzya kubuzya mubuzyo mbuli yooyu nomutondezya bantu zifwanikiso zyakabikkwa kazili zitondezyo ziboneka zigwasya kuyiisya.

Ikuti mwalemba namba naa ccaati iitondezya mbozyakali kutobelana zintu ziyandika kapati, eeci cilakonzya kubagwasya bantu kumvwisya businsimi bwaamba zya “myaka iili musanu aibili” ku Daniele 4:16 a “nsondo zili makumi aali musanu aabili” ku Daniele 9:24. Zitondezyo zili boobu ziboneka zilajanika mumabbuku eesu aayiigwa.

Muciiyo ca Bbaibbele camukwasyi, mubandi wazintu mbuli tente, tempele lyaku Jerusalemu atempele lyamucilengaano ca Ezekieli zilakonzya kuuba-uba kumvwisya ikuti mwabelesya cifwanikiso naa cakuzekaula. Eezyi zilajanika mu Insight on the Scriptures, cibeela camajwi aayungizidwe mu Bbaibbele lya Busanduluzi Bwanyika Mpya—With References, amamagazini aa Ngazi Yamulindizi aasiyene-siyene.

Nomubala Bbaibbele amukwasyi wanu, amwaabelesye mamaapu. Amuzyitobelezye nyendo zya Abrahamu kuzwa ku Uri kuya ku Harani aku Beteli. Amwiilange-lange nzila njobakatozya bana Israyeli nobakazwa mu Egepita kuya ku Nyika Yakasyomezyegwa. Amujane cibeela cakapegwa kumusyobo aumwi wa Israyeli kacili cikono cabo. Amulange kukomena cibaka cabwami bwa Solomoni. Amwiitobelezye nzila Eliya njaakatola kutija kuzwa mu Jezreeli kuya munkanda kwiindilila ku Beeriseba naakali kuyanda kujaigwa a Jezebeli. (1 Bam. 18:46–19:4) Amujane minzi Jesu mwaakakambauka. Amutobelezye nyendo zya Paulo, mbuli mbozyaambwa mubbuku lya Incito.

Zitondezyo ziboneka zilagwasya nomutondezya basikwiiya Bbaibbele kubona mboyeendelezyegwa mbungano. Mulakonzya kumutondezya ngomwiiya limwi pulogilamu iisimbidwe akumupanduluda makani ngotubandika kumiswaangano yabbazu ayacooko. Ibanji balakkomana ikuswaya Ŋanda ya Bwami naa ikuswaya ofesi yamutabi ya Bakamboni ba Jehova. Eeyi ilakonzya kuba nenzila mbotu yakululamika kuyeeya kutaluzi kujatikizya mulimo wesu amakanze aangayo. Nomweenzyeenzya bantu mu Ŋanda ya Bwami, amwaambe mboyiindene amasena amwi aabukombi. Amukankaizye kuti Ŋanda ya Bwami niŋanda mbotu kuyiila. Amwaambe zintu ziliko ikapati zibambilidwe mulimo wesu wabuleya—masena mubwezelwa mabbuku, mamaapu aazilawo atubbokesi twakusangila (kwiindana ambale iinzigwa kubwezelela mali).

Ooko nkwaajanika mavidiyo aabambidwe kwiinda mubusolozi bwa Kabunga Keendelezya, amwaabelesye ikubagwasya kuba alusyomo mu Bbaibbele, ikutondezya basikwiiya imilimo iicitwa a Bakamboni ba Jehova akukulwaizya basikweebelela ikupona kweelana anjiisyo zyamu Bbaibbele.

Kubelesya Zitondezyo Ziboneka Kubantu Banji. Nozyalibambilwa akubelesyegwa kabotu, zitondezyo ziboneka zilakonzya kugwasya kapati mukuyiisya bantu banji. Zitondezyo ziboneka zili boobu zilapegwa munzila zisiyene-siyene aciinga camuzike musyomesi uucenjede.

Makani ayiigwa mu Ngazi Yamulindizi kanji-kanji alabikkilizya azitondezyo ziboneka kazili zifwanikiso zikonzya kubelesyegwa amweendelezi ikukankaizya twaambo tuyandika kapati. Ncimwi buyo amabbuku abelesyegwa a Ciiyo Cabbuku Cambungano.

Imakani amwi aabuleya inga kaali mabotu kubikkilizya azitondezyo ziboneka ikukankaizya twaambo. Nokuba boobo, cilagwasya bunji bwaziindi ikubikkila maano cili mu Bbaibbele, lyalo ibunji bwabaswiilizi njobanoojisi. Ikuti aciindi cimwi cifwanikiso naa citondezyo cifwaafwi catwaambo tupati-pati kaciyandika ikutegwa mukankaizye kaambo naa twaambo tupati-pati, amubone kakucili ciindi kuti citondezyo eeco cilakonzya kubonwa (naa kubalwa) kuzwa kuzyuuno zili musyule abusena buswaanganinwa. Zibelesyo zili boobu tazyeelede kuvwula kubelesyegwa.

Imbaakani yesu mukubelesya zitondezyo ziboneka notwaambaula akuyiisya tiili yakusesya bantu. Citondezyo ciboneka kabotu nocabelesyegwa, ceelede kukankaizya twaambo tuyandika kukankaizyigwa. Zibelesyo zili boobo zilagwasya kapati eelyo nozyibelesyegwa kusalazya bbala lyaambwa, zipa ikuti lyuube-ube kumvwa, naa nozyipa bumboni businizya eeco caambwa. Ikuti cabelesyegwa kabotu, icitondezyo ciboneka cilakonzya kukulwaizya kapati cakuti citondezyo eeco kubikkilizya akaambo kayiigwa zilaibalukwa kamyaka minji.

Ikucikonzya kumvwa akubona, zyoonse zyobilo zilagwasya kapati mukwiiya. Kamuyeeya zibelesyo eezyi mbozyakabelesyegwa a Bamaiyi bapati akusolekesya kubaiya nomuyiisya bamwi.