Kupona Mumulawo wa Kristo
“Amunyampuzyanye mikuli, aboobo mulalondola mulao wa-Kristo.”—BA-GALATIYA 6:2.
1. Nkaambo nzi mulawo wa Kristo ncuunga wategwa uleta bubotu kapati sunu?
MU RWANDA, Bakamboni ba Jehova ba Hutu alimwi aba Tutsi bakabikka maumi abo muntenda nkobasola kukwabililana kukujayana kwakali akati kamisyobo eyi ino-ino mucisi ciya. Bakamboni ba Jehova ku Kobe mu Japani, aabo bakasweekelwa banamukwasyi mumuzuzumo wanyika bakatyompwa kapati mukusweekelwa oko. Pesi bakafwambaana kutola ntaamu kuvwuna bambi bakapengede. Ee, izitondezyo zikulwaizya izizwa mumanyika-manyika zilatondezya kuti mulawo wa Kristo uli mukubeleka sunu. Ncintu cileta bubotu kapati.
2. Mbuti Kristendomu mbuyakaimpya kuteelela caamba mulawo wa Kristo, alimwi mbuti swebo mbotuuzuzikizya mulawo oyo?
2 Aciindi mpoona, ibusinsimi bwa Bbaibbele ibujatikizya “kumazuba aakumamanino” aya bulazuzikizigwa. Banji bajisi “ciwa cabukombi, pele inguzu zyambubo balazikazya.” (2 Timoteo 3:1, 5) Ikapati mu Kristendomu, bukombi kanjikanji inga nkwiizya buyo mulawo, kutali cintu cizwa mumoyo pe. Sena nkaambo kakuti cayumisya ikupona mumulawo wa Kristo? Peepe. Jesu takwe nanga ulatupa mulawo uutakonzi kutobelwa. Kristendomu yakaimpya kuteelela caamba mulawo. Yakakilwa kutobela majwi aaya aakapegwa kwiinda mumuuya uusalala aakuti: “Amunyampuzyanye mikuli, aboobo mulalondola mulao wa-Kristo.” (Ba-Galatiya 6:2) “[T]ulalondola mulao wa-Kristo” kwiinda mukuyumuzyanya mikuli, kutali kwiinda mukwiiya ba Falisi akuyungizizya bakwesu mikuli.
3. (a) Ino mmalailile nzi amwi aajanika mumulawo wa Kristo? (b) Nkaambo nzi ncokunga kwaba kulubizya kuyeeya kuti mbungano ya Bunakristo yeelede kutabaa milawo kunze lyayeeyo yakaambwa biya a Kristo?
3 Mulawo wa Kristo ulabikkilizya zyoonse zintu nzyalailila Kristo Jesu—nokuba kukambauka akuyiisya, kukasya meso esu kucita meebeebe, kubelekela luumuno kubantuma, naa kugwisya busofwaazi mumbungano. (Matayo 5:27-30; 18:15-17; 28:19, 20; Ciyubunuzyo 2:14-16) Ncobeni Banakristo baleelede kutobela zintu zyoonse zilailidwe basikutobela Kristo mu Bbaibbele. Pele nkozili azimbi. Imbunga ya Jehova, alimwi ambungano imwi aimwi, ileelede kulibikkila milawo anzila zyakutobela kutegwa kubambwe bulondo. (1 Ba-Korinto 14:33, 40) Atwaambe kuti Banakristo nibatali kukonzya akuswaangana nibatalaa milawo iijatikizya ciindi, busena, alimwi ambuli mboyeelede kucitwa miswaangano eyo! (Ba-Hebrayo 10:24, 25) Ikutobela busolozi buuba-uba ibubikkwa abaabo bapedwe nguzu mumbunga akwalo ncibeela cakutobela mulawo wa Kristo.—Ba-Hebrayo 13:17.
4. Ino ncinzi cikulwaizya bukombi busalala?
4 Nokuba boobo, Banakristo beni-beni tabalekeli bukombi bwabo ikwiide kuba bwatumpiyompiyo tutakwe amulimo kumulawo. Jehova tabamubelekeli akaambo buyo kakuti kuli umwi muntu naa mbungano iibaambila kucita boobo. Pele icini cibakulwaizya kukomba nduyando. Paulo wakalemba kuti: “Nkaambo kuyanda Kristo nkokutusinikizya.” (2 Ba-Korinto 5:14) Jesu wakabalailila kuyandana basikumutobela. (Johane 15:12, 13) Iluyando lwakuliimya nentalisyo yamulawo wa Kristo, alimwi ulabasungilizya naa kubakulwaizya Banakristo beni-beni koonse-koonse, mube mumukwasyi alimwi amumbungano. Atubone naa mbubuti.
Mumukwasyi
5. (a) Mbuti bamazyali mbobauzuzikizya mulawo wa Kristo muŋanda? (b) Ncinzi bana ncobayandika kapati icizwa kubazyali, alimwi ncinzi cisinkilila bamazyali bamwi ncobeelede kuzunda kutegwa bacipe eci?
5 Mwaapostolo Paulo wakalemba kuti: “Anywebo nobalumi, amuyande banakazi banu, mbuli Kristo mbwaakayanda imbungano akulyaaba nkaambo kanjiyo.” (Ba-Efeso 5:25) Ciindi mulumi naiya Kristo akweendelezya mukaintu wakwe caluyando akuteelela, ulazuzikizya lubazu lumwi lupati lwamulawo wa Kristo. Kunze lyaboobo, Jesu wakatondezya caantangalala kuti ulabayanda bana basyoonto, wakabalela, akubabikka maanza amitwe, akubalongezya. (Marko 10:16) Bazyali ibazuzikizya mulawo wa Kristo kumwi balatondezya luyando kubana babo. Masimpe nkobali bazyali ibajana buyumuyumu ikutobela cikozyanyo ca Jesu mukaambo aka. Bamwi inga mbobabede buyo, mbantu baumuzi. Nobazyali, mutalekeli zintu zili boobu kumukasya kutondezya bana benu luyando ndomubajisilidi! Takuzulili kwalo kuti nywebo kamuzi kuti mulabayanda bana benu. Balo baleelede kuziba obo. Alimwi tabakazibi obo ccita kuti nywebo mwajana nzila yakubatondezya luyando.—Amweezyanye Marko 1:11.
6. (a) Sena bana balayandika milawo iizwa kubazyali, alimwi nkaambo nzi ncomwiingula boobo? (b) Ino nkaambo nzi keni-keni ikamilawo yamuŋanda kalo bana nkobeelede kuteelela? (c) Ino nintenda nzi izitantamukwa ciindi mulawo wa Kristo nuweendelezya muŋanda?
6 Aciindi mpoona, bana bayandika minyinza, icaamba kuti bazyali babo beelede kubabikkila milawo alimwi zimwi ziindi akwiisinikizya kutobelwa kwiinda mululayo. (Ba-Hebrayo 12:7, 9, 11) Nokuba boobo, bana beelede kugwasyigwa bucebuce kubona kaambo keni-keni nkiibikkilidwe milawo eeyo: bazyali babo balabayanda. Beelede kwiiya kuti luyando nkakaambo kabotu kwiinda nkobanga bamvwida bazyali babo. (Ba-Efeso 6:1; Ba-Kolose 3:20; 1 Johane 5:3) Makanze aamuzyali mupampu ngakuyisya bana kubelesya “maanu abo” kutegwa kumbele bakakonzye kulisalila kabotu zintu beni. (Ba-Roma 12:1; amweezyanye a 1 Ba-Korinto 13:11.) Pele milawo tayeelede kuvwulisya naa lulayo talweelede kuyumisya. Paulo wakaamba kuti: “Anywebo numawisi, mutanoonyenukili bana banu, kuti batanoosululwi.” (Ba-Kolose 3:21; Ba-Efeso 6:4) Iciindi mulawo wa Kristo nouliko muŋanda, takuyandiki lulayo lucitilwa mubukali naa ikunonga. Mumunzi uuli boobu, bana balalikwaya akukulwaizigwa, kutali kulemenwa mikuli nokuba kusampulwa.—Amweezyanye a Intembauzyo 36:7.
7. Muunzila nzi maanda ya Beteli mwiipa cikozyanyo kumakani aakubikka milawo muŋanda?
7 Bamwi ibaswaide kale kuminzi ya Beteli mumanyika-manyika balaamba kuti nzitondezyo zibotu kumakani aajatikizya milawo yeelede mumukwasyi. Nokuba kuti bunji bwabaabo bali mumo mbapati, masena aya alabeleka kapati mbuli mikwasyi.a Milimo yaku Beteli njabupampu eelyo iyandika mweelwe biya uukubwene wamilawo yalo yiinda ali yamukwasyi biyo. Nokuba boobo ibaalu basololela mumilimo yamumunzi wa Beteli, mumaopesi, mufekitali balasoleka kubelesya mulawo wa Kristo. Babona kuti mulimo wabo tuuli buyo wakweendelezya milimo, pele kumwi ngwakwiisumpula munzila yakumuuya alimwi akukulwaizya “lukondo lwa-Jehova” akati kababelesinyina. (Nehemiya 8:10) Aboobo, balasoleka kucita zintu munzila iigwasya alimwi iikulwaizya akusoleka kuba bantu batete myoyo. (Ba-Efeso 4:31, 32) Anu ncencico mikwasyi yaku Beteli nciizizilwe kubaa muuya wakukondwa!
Mumbungano
8. (a) Ncinzi ceelede kuti lyoonse kaali makanze esu mumbungano? (b) Muuziimo nzi bamwi mubali kulombela naa kusola kupanga milawo?
8 Mumbungano amwalo mmakanze eesu aakuti tukulwaizyanye mumuuya waluyando. (1 Ba-Tesalonika 5:11) Aboobo Banakristo boonse beelede kucenjela kuti batayungizizyi bambi mikuli kwiinda mukulibikka lwabo muciimo cakusinikizya mizeezo yabo mutwaambo bambi ntobeelede kulisalila beni. Zimwi ziindi, bamwi balabalembela ba Sosaiti kabalomba kuti basalilwe mutwaambo mbuli mbobeelede kulanga zipekupeku zimwi kuzigama, mabbuku, anoziba zyakusobanya. Nokuba boobo iba Sosaiti tabapedwe nguzu zyakulingula zintu zili mbuli bwazeezi akukosola makani aajatikizya nzizyo. Bunji bwaziindi, ootu inga ntwaambo umwi aumwi mwini naa silutwe wamukwasyi ntweelede kusala, kweelana anjiisyo zya Bbaibbele. Bamwi inga nzila nzyobakulwaizya ba Sosaiti alimwi abusolozi bwabo bazicita milawo. Mucikozyanyo, mu Ngazi Yamulindizi ya March 15, 1996, kwakali cibalo cikulwaizya baalu kuzumanana kuswaya kwabweembezi kuli basimbungano. Sena muzeezo awa wakali wakubikka milawo? Peepe. Nokuba kuti aabo ibakonzya kutobela nzila zyakakulwaizigwa balakonzya kugwasyigwa munzila zinji, bamwi baalu tabali muciimo mobanga bacita obo. Ncimwi buyo acalo cibalo ca “Mibuzyo Yabasikubala” mu Ngazi Yamulindizi yamu Cingisi ya April 1, 1995 yakacenjezya kumakani aakuubya ciindi calubbapatizyo kwiinda mukwiindilizya zintu zili mbuli kucita mapobwe anyina mulawo naa kucita miswaangano yakusekelela luzundo. Bamwi baluzwisya amunzila lulayo oolu luluzi, mane kababikka mulawo wakuti kutumina muntu kkaadi aciindi eci nkulubizya.
9. Nkaambo nzi ncocili cintu cipati ikulikasya kwiindilizya kutongooka akubetekana?
9 Amuyeeye alimwi kuti “mulao mulondosi wabulubusi” weendelezye akati kesu, tweelede kuzumina kuti taakonzyenye pe manjezeezya ku Munakristo woonse. (Jakobo 1:25) Sena tweelede kunyema kuti bantu kabalisalila aumwi lwakwe izintu zitasotoki njiisyo zyamu Magwalo? Peepe. Ikucita boobo inga kwaba kuzandukanya. (1 Ba-Korinto 1:10) Paulo ciindi naakali kutucenjezya kumakani aakubeteka Banakristoma, wakati: “Makani aamwami wakwe mwini naaima nanka kuwa. Nkabela ulaima ncobeni, nkaambo Mwami ulakonzya kumwiimikizya.” (Ba-Roma 14:4) Inga twalibikka muciimo cakutakkomanisya Leza kuti twatongookana kumakani aaelede kulekelwa mukamwini kuti aabambe amanjezeezya akwe.—Jakobo 4:10-12.
10. Mbaani batumidwe kulingula mbungano, alimwi mbuti mbotweelede kubagwasyilizya?
10 Alimwi atuyeeye kuti, baalu balitumidwe kulingula butanga bwa Leza. (Incito 20:28) Balo mbaasikugwasya biya. Tweelede kwaanguluka kubasikila kuzyoolaigwa, nkaambo mbaasikwiiya Bbaibbele alimwi balizi zintu zyali kubandikwa mumalembe aa Sosaiti. Ciindi baalu nobabona kulilemeka ikunga kwaba kusotoka njiisyo zyamu Magwalo, balapa lulayo luyandika cakutayoowa. (Ba-Galatiya 6:1) Basimbungano kanjikanji batobela mulawo wa Kristo kwiinda mukubelekelaamwi abeembezi aaba bayandwa, balo basololela akati kabo.—Ba-Hebrayo 13:7.
Baalu Baluubelesya Mulawo wa Kristo
11. Mbuti baalu mbubabelesya mulawo wa Kristo mumbungano?
11 Baalu balayandisisya kuzuzikizya mulawo wa Kristo mumbungano. Balasololela mukukambauka makani mabotu, kuyiisya kuzwa mu Bbaibbele kutegwa basungwaazye myoyo yabantu alimwi mbobali beembezi basiluyando, batete myoyo, babandike “[a]batyompedwe mumyoyo.” (1 Ba-Tesalonika 5:14) Balaitantamuka mizeezo iitali ya Bunakristo yalo iijanika muzikombelo zinji zya Kristendomu. Masimpe, eyi nyika iyaabufwambaana kuzakala, alimwi mbuli mbwaakaamba Paulo, baalu balakonzya kulibilika akaambo kabutanga; pele balasoleka kutaindilizya zintu nobatola ntaamu kumakani aali boobu.—2 Ba-Korinto 11:28.
12. Ciindi Munakristo nasikila mwaalu umwi kuzoogwasyigwa, mbuti oyo mwaalu mbwanga waendelezya makani?
12 Mucikozyanyo, Munakristo ulakonzya kuyanda kubuzya mwaalu kumakani mapati alo aatabandikwi cakwaagama mu Magwalo naa aayandika kweendelanya kabotu anjiisyo zya Bunakristo. Ambweni waambilwa kuti uyanda kusumpulwa kumilimo uuvwolwa mali manji, pele akayungizilwe mukuli. Bausyi mukubusi umwi Munakristo ibatali basyomi balakonzya kulailila mwanaabo zintu zitagwasyi izikonzya kujatikizya bukambausi bwakwe. Muciimo cili boobu, imwaalu ulalikasya kupa buyo muzeezo wakwe. Pele ulalangilwa kujula Bbaibbele akugwasya muntu oyo kuziyeelela njiisyo zyeelede. Ulakonzya kubelesya Watch Tower Publications Index, kuti kiiliwo, ikuyandaula majwi ngajisi “muzike musyomesi uucenjede” mumapeeji aa Ngazi Yamulindizi alimwi amabbuku ambi. (Matayo 24:45) Ino kuti Munakristo amana boobo wasala nzila iibaanga tiili yamaanu kumwaalu oyo? Kuti naa ncaasala tacisotoki njiisyo zya Bbaibbele naa milawo, Munakristo uyoojana kuti mwaalu ulibwene kuti muntu oyo upedwe nguzu zyakusala kuzintu zili boobu, kazi kuti “umwi aumwi uleelede kunyampula mukuli wakwe mwini.” Pesi Munakristo oyo weelede kuyeeya kuti “kufumbwa ncabyala muntu, ulatebula eco nciconya.”—Ba-Galatiya 6:5, 7.
13. Kwiinda kwiingula cakugama biya kumibuzyo naa kwaamba mbobayeeya lwabo, nkaambo nzi baalu ncobagwasya bambi kuyeeyela twaambo?
13 Nkaambo nzi mwaalu uuzyibide ncacitila boobu? Kuli twaambo tutaleli kuli tobile. Kakusaanguna, Paulo wakaambila mbungano imwi kuti walo tajisi ‘bwami kulusyomo lwabo pe.’ (2 Ba-Korinto 1:24) Mwaalu oyo mukugwasya mukwesu kuyeeyela Magwalo akulisalila mwini munzila yaluzibo, wiiya kuyeeya kwa Paulo. Ulabona kuti nguzu zyakwe zilaa mpozigolela, mbubonya Jesu mbwakabona kuti nguzu zyakwe zilaa mpozigolela. (Luka 12:13, 14; Juda 9) Aciindi mpoonaawo, baalu balilibambide kupa lulayo lugwasya, noluba lwamu Magwalo kuti lwayandika. Icabili, uyiisya Munakristonyina. Mwaapostolo Paulo wakati: “Zilyo ziyumu nzyabantu bakakomena, nkokuti nzyabaabo abali amiyeeyo iyakaiisigwa kusala cibotu ecibi.” (Ba-Hebrayo 5:14) Aboobo kutegwa tukomene, tweelede tubelesye miyeeyo yesu yakusala, kutali kwiide kuyaama amuntu umbi kuti atupe kwiingula kwesu. Mwaalu oyo, kwiinda mukutondezya Munakristonyina mbokuyeeyegwa mu Magwalo, ulamugwasya kuyaambele munzila eyi.
14. Mbuti basimide mbubatondezya kuti balamusyoma Jehova?
14 Tulakonzya kusyoma kuti Jehova Leza kwiinda mumuuya wakwe uusalala uyookulwaizya bakombi beni-beni. Munzila eyi, Banakristo basimide balasola kukulwaizya myoyo yabakwesu, kwiinda mukubakombelezya, mbuli bwakacita mwaapostolo Paulo. (2 Ba-Korinto 8:8; 10:1; Filimona 8, 9) Paulo wakalizi kuti ibayandika kapati tupango-pango twamulawo kutegwa balilemeke mbabaabo batali balulami, kutali balulami. (1 Timoteo 1:9) Wakatondezya lusyomo lwabunyina, kutali kubayeeyela naa kutabasyoma. Kumbungano imwi wakalemba kuti: “Tulasyoma ndinywe mu-Mwami.” (2 Ba-Tesalonika 3:4) Lusyomo lwa Paulo akulikwaya kwakwe ncobeni kwakagwasya loko kukulwaizya Banakristo abo. Baalu alimwi abalangizi beendeenda sunu balaajisi makanze aya ngoona. Ma! Ino balaumbulizya kabotu balombwana aba bazwide lusyomo kubutanga bwa Leza!—Isaya 32:1, 2; 1 Petro 5:1-3.
Kupona Cakutobela Mulawo wa Kristo
15. Mmibuzyo nzi imwi njetunga twalibuzya kubona kuti naa tuli mukuubelesya mulawo wa Kristo mukuyanzana abakwesu?
15 Toonse tweelede kulilingula lyoonse kubona kuti naa tulapona mumulawo wa Kristo alimwi akuusumpula. (2 Ba-Korinto 13:5) Masimpe toonse tulakonzya kugwasyigwa kwiinda mukulibuzya kuti: ‘Sena ndili muntu uukulwaizya naa uutongooka? Sena ndili muntu uukkalikene naa uuziindilizya? Sena ndatondezya lweetelelo kubantu bambi naa ndiide kuyeeya buyo twangu?’ Munakristo tasoleki kusinikizya munyina kutola naa kutatola ntaamu zimwi mutwaambo tutagamwi biya mu Bbaibbele.—Ba-Roma 12:1; 1 Ba-Korinto 4:6.
16. Mbuti mbotunga twagwasya baabo bataliyeeyeli kabotu, kutegwa tuzuzikizye lubazu lumwi lwamulawo wa Kristo?
16 Mumazubaano aakatazya, ncintu cipati kuti swebo tuyandaule nzila zyakukulwaizyanya. (Ba-Hebrayo 10:24, 25; amweezyanye a Matayo 7:1-5.) Ciindi notulanga bakwesu abacizi, sena tatulamwi abube bwabo bubotu kwiinda bube bwabo bubi? Kuli Jehova, umwi aumwi ulayandika. Mukubula coolwe, tabali boonse bantu ibayeeya boobo, nokuba kujatikizya lwabo beni. Banji bavwula kulibona buyo bubi bwabo akutalondoka. Kutegwa tubakulwaizye aaba bali boobu—alimwi abambi—sena inga twasola kwaambaula amuntu umwi naa bobile kumuswaangano umwi aumwi, ikubazyibya kuti tulizyi bubotu buzwa mukujanika kwabo mumbungano alimwi alubazu ndobatola? Ino muli kukondwa kaka mukubalemununa mikuli yabo munzila iili boobu akuzuzikizya mulawo wa Kristo munzila eeyo!—Ba-Galatiya 6:2.
Mulawo Wa Kristu Uli Mukubeleka!
17. Muunzila nzi ziindene-indene momuubwene mulawo wa Kristo kuti ulabeleka mumbungano yenu nywebo?
17 Mulawo wa Kristo ulabeleka mumbungano ya Bunakristo. Abuzuba tulaubona—ciindi Bakambonima nobasungwaala kumwaya makani mabotu, ciindi nobaumbulizyanya akukulwaizyanya, ciindi nobasoleka kubelekela Jehova neziyuma buti zintu, ciindi bamazyali nobasoleka kukomezya bana babo muluyando lwa Jehova amyoyo iikondwa, ciindi balangizi nobayiisya Jwi lya Leza muluyando abusungu alimwi nobakulwaizya butanga kusungwaala kubelekela Jehova lyoonse alyoonse. (Matayo 28:19, 20; 1 Ba-Tesalonika 5:11, 14) Ciindi swebo lwesu notuubelesya mulawo wa Kristo mumaumi esu tobeni, moyo wa Jehova awalo ulakondwa! (Tusimpi 23:15) Uyanda kuti boonse aabo bayanda mulawo wakwe uulondokede kabapona lyoonse alyoonse. Mu Paradaiso iiboola, tuyoobona ciindi muntu nayoolondoka, ciindi citakabi abasikutyola mulawo, alimwi ciindi iziyanda myoyo yesu nizinookonzeka kweendelezya. Ma! Bwabota bulumbu bwakupona mumulawo wa Kristo!
Bupanduluzi buyungizidwe
a Maanda ali boobu taali mbuli magobelo aabasikulibenga aa Kristendomu pe. Mwalo munyina bama “abboti,” nobaba “bamafwala” naa bama “taata,” ikutobela bupanduluzi mbubaajisilidi aya mazina. (Matayo 23:9) Bakwesu beendelezya balapegwa bulemu, pele mulimo wabo weendelezegwa aamalailile ngoona aaendelezya baalu boonse bambi.
Muyeeya Buti?
◻ Nkaambo nzi Kristendomu nciyaimpya kuteelela caamba mulawo wa Kristo?
◻ Mbuti mbotunga twaubelesya mulawo wa Kristo mumukwasyi?
◻ Kutegwa tubelesye mulawo wa Kristo mumbungano, ncinzi ncotweelede kutantamuka, alimwi ncinzi ncotweelede kucita?
◻ Mbuti baalu mbubaumvwa mulawo wa Kristo mukweendelezya mbungano?
[Cifwanikiso icili apeeji 30]
Mwanaanu uyandika kapati kutondezya luyando
[Cifwanikiso icili apeeji 31]
Ino balakatalusya kaka beembezi besu basiluyando!