Mutalengaani pe Mukusiyana Kutola Kubuumi!
“[A]tugame kusiana nkotwabikilwa kunembo.”—BA-HEBRAYO 12:1.
1, 2. Nzintu nzi zyakkomanisya babelesi ba Jehova mumazuba aaya aakumamanino?
TUKKEDE muziindi zikatazya. Imyaka iinda ku 80 yainda, mu 1914, Jesu wakaba Mwami mu Bwami bwa Leza bwakujulu. “Buzuba bwa-Mwami” bwakatalika antoomwe a “ciindi cakumamanino” mubweende obu bwazintu. (Ciyubunuzyo 1:10; Daniele 12:9) Ikuzwa ciindi eco, ikusiyana kwa Bunakristo ikutola kubuumi kwayandika kucita cakufwambaana. Ibabelesi ba Leza basoleka canguzu kweendela antoomwe ankalaki ya Jehova, imbunga yakwe yakujulu yalo yeenda cakutaima kutegwa izuzikizye makanze aa Jehova.—Ezekiele 1:4-28; 1 Ba-Korinto 9:24.
2 Sena bantu ba Leza balakondwa mbobaya ‘busiyana’ mulubilo kugama kubuumi butamani? Inzya! Balakkomana kubona kubunganizigwa kwabanabakwabo Jesu basyeede alimwi balakondwa kuziba kuti kugwalwa kwamamanino kwabasyeede akati kabali 144,000 kwayaambele kapati. (Ciyubunuzyo 7:3, 4) Kunze lyaboobo, balikkomene kuziba kuti Mwami uubikkidwe wa Jehova watambikizya cigonsyo cakwe kuti atebule ‘maila aanyika.’ (Ciyubunuzyo 14:15, 16) Ma! Taalivwulili kaka maila! (Matayo 9:37) Kusika aciindi awa, tuulunzuma twiinda kuli tosanwe twabantu twabungikwa kale—“inkamu impati yabantu batabaliki kumuntu naba omwe, bazwa kuzisi zyoonse akumisyobo yoonse akumikowa yoonse akumyaambo yoonse.” (Ciyubunuzyo 7:9) Kunyina uukonzya kwaamba naa inkamu eyo inooli mpati buti mbwaanga kwiina muntu uukonzya kwiibala.
3. Muziimo nzi motweelede kusolekesya kubaa muuya wakukondwa?
3 Pele, Saatani ulasola kutuleba naa kututyompya notutijaana kapati mukusiyana oku. (Ciyubunuzyo 12:17) Alimwi teecali cuuba pe ikuzumanana kutijaana munkondo, inzala, malwazi abuyumuyumu boonse ibutondezya kuti mazuba aakumamanino. (Matayo 24:3-9; Luka 21:11; 2 Timoteo 3:1-5) Pele myoyo yesu ilakondwa mbwaayabuswena afwaafwi mamanino aakusiyana kwesu. Tulasolekesya kutondezya muuya ngwaakakulwaizya Banakristonyina Paulo kuciindi cakwe kuti kabajisi: “Amusekelele mu-Mwami lyoonse. Ee, ndaamba lwabili eli ijwi lyakuti, Amusekelele.”—Ba-Filipi 4:4.
4. Muuya wamusyobo nzi wakatondezyegwaa Banakristo baku Filipi?
4 Takudoonekwi pe kuti Banakristo mbaakali kwaambila majwi aayo Paulo bakali kukondwa mulusyomo lwabo nkaambo Paulo wakabaambila kuti: “Amusekelele mu-Mwami.” (Ba-Filipi 3:1) Basimbungano yaku Filipi bakali baabi basiluyando balo bakali kubeleka cabusungu. (Ba-Filipi 1:3-5; 4:10, 14-20) Pele tabali boonse Banakristo bamumwaanda wamyaka wakusaanguna ibakajisi muuya uli boobo. Mucikozyanyo, Banakristo bamwi bana Juda abo Paulo mbaakalembela bbuku lya Ba-Hebrayo bakali kulibilisya kapati.
‘Amuswililisye Kapati’
5. (a) Mmuuya wamusyobo nzi ngobakajisi Banakristo bana Hebrayo ciindi noyakatalikwa mbungano yakusaanguna? (b) Amupandulule muuya wakajisi Banakristo bana Hebrayo bamwi muma 60 C.E.
5 Imbungano ya Banakristo yakusaanguna yakali yabana Juda bakumubili abasandule alimwi yakabambwa mu 33 C.E., mu Jerusalemu. Ino yakali amuuya uuli buti? Nkwiide kulibalila buyo zibalo zyakusaanguna mubbuku lya Incito kutegwa muzibe mbuyakajisi busungu alimwi alukkomano nociba ciindi noyakali kupenzyegwa. (Incito 2:44-47; 4:32-34; 5:41; 6:7) Nokuba boobo, mbwaakali kuya bwiinda makumi aamyaka, izintu zyakacinca, alimwi kulibonya kuti bunji bwa Banakristo bana Juda bakalengaana mukusiyana kutola kubuumi. Ipepa limwi lipandulula bukkale bwabo mumyaka yakuma 60 C.E. lyaamba kuti: “Iciimo cabulenga alimwi akukatala, cabulangizi butazuzikigwi, kwaalilwa acaali alimwi akubula lusyomo. Bakali Banakristo pele bakali kutondezya kulumba kusyoonto ikapati kubulemu bwakwiitwa kwabo.” Ino Banakristo bananike bakabaaba buti muciimo cili boobu? Ikulanga-langa zibeela zyalugwalo lwa Paulo ndwaakalembela ba Hebrayo (ilwakalembwa ambweni mu 61 C.E.) kulakonzya kutugwasya kwiingula mubuzyo oyo. Ikulanga-langa kuli boobu kuyootugwasya toonse sunu ikutaba muciimo cikozyenye cabulenga bwakumuuya.
6. Nkwiindana nzi kumwi kuliko akati kabukombi mu Mulawo wa Musa alimwi abukombi buyeeme alusyomo muli Jesu Kristo?
6 Ibanakristo bana Hebrayo bakazwa kucikombelo caba Juda calo cakali kutaminina kuti citobela Mulawo wa Jehova ngwaakapa kwiinda muli Musa. Kuboneka kuti Mulawo oyo wakazumanana kukwelelezya bunji bwa Banakristo bana Juda, ambweni nkaambo kakuti kwamyaanda yamyaka minji yakali njenzila ilikke yakusikila Jehova alimwi yakali nzila mbotu yakukomba abapaizi, zituuzyo ciindi aciindi alimwi atempele lyakadumide ku Jerusalemu. Ibunakristo bulaandeene. Buyanda kubaa ndangilo yakumuuya mbuli ya Musa walo “wakali kucilangila bulumbu ibwakacili kuza” elyo “wakalibilamine mbuli sikubona yooyo uutabonwa.” (Ba-Hebrayo 11:26, 27) Ibunji bwa Banakristo bana Juda teebakajisi ndangilo iili boobu yakumuuya. Bakali kwiide kudoonaika muciindi cakuzuza munzila yamaanu.
7. Ino kuzuza kwesu kutola kubuumi inga kwajatikizigwa buti abweende mbotwakasiya?
7 Sena kuli ciimo cikonzyene aceeci sunu? Izintu tazikozyenye kapati mbuli zyakuciindi eco. Pele Banakristo bacizwa mubweende bwazintu ibulisumpula kapati. Inyika ilapa zyoolwe zibotu pele kumwi ibikkila bantu mikuli milemu. Kunze lyaboobo, ibunji bwesu tukkede mumasena imuli kuzumbauzya kapati alimwi imuli bantu baliyanda, ibayanda busena bwakusaanguna ciindi coonse. Ikuti naa twalizumizya kuyungwaa bweende obu, ‘meso aamoyo wesu,’ alakonzya kubaya. (Ba-Efeso 1:18) Ino inga twasiyana buti mulubilo lutola kubuumi ikuti naa katutacikubwene kabotu nkotuya?
8. Muunzila nzi zimwi Bunakristo mobusumpukide kwiinda kukomba mu Mulawo?
8 Ikutegwa akulwaizye Banakristo bana Juda, Paulo wakabayeekezya makani aambobusumpukide Bunakristo kwiinda Mulawo wa Musa. Ibana Israyeli bakumubili nobakali bantu ba Jehova kwiinda mu Mulawo, Jehova wakali kwaambaula ambabo kwiinda mubasinsimi bakali kusololelwaa muuya uusalala. Pele Paulo ulaamba, sunu waambaula kwiinda “mu-Mwanaakwe, ngwaakasala kuti abe ngomukamwini wazintu zyoonse, alimwi kulingunwe wakaanza zintu zyoonse.” (Ba-Hebrayo 1:2) Kunze lyaboobo, Jesu mupati kwiinda bami boonse bamuzyalani lya Davida, ‘beenzinyina.’ Mane ulisumpukide kwiinda bangelo.—Ba-Hebrayo 1:5, 6, 9.
9. Ino nkaambo nzi swebo sunu ncotuyandikila “kuswiililisya kapati” kuzintu nzyaamba Jehova mbubwenya mbuli Banakristo bana Juda bakuciindi ca Paulo?
9 Aboobo Paulo wakalaya Banakristo bana Juda ategwa: “Ncotweelede kuswiililisya kapati kuli zeezyo nzyotwakamvwa, kuti ambweni inga twasweeka.” (Bahibulu 2:1, BT) Nokuba kuti kwiiya kujatikizya Kristo cakali cilongezyo cibotu, nzinji zyakali kuyandika. Bakali kuyandika kuswiililisya Jwi lya Leza ikutegwa batayungwi anyika yabana Juda yakabazingulukide. Aswebo tweelede “kuswiililisya kapati” kuzintu nzyaamba Jehova nkaambo kuli njiisyo zyakubeja nzyotumvwa ciindi aciindi munyika eyi. Eci caamba kubaa cilengwa cibotu cakwiiya alimwi akubamba mulongo mubotu wakubala Bbaibbele. Alimwi mbubwenya Paulo mbwaamba kumbele mulugwalo ndwaakalembela ba Hebrayo, caamba kujanika lyoonse kumiswaangano alimwi akwaambilizya lusyomo lwesu kuli bamwi. (Ba-Hebrayo 10:23-25) Imilimo iili boobu ilatugwasya kuti tucaale katupakamene munzila yakumuuya kutegwa tutasulaiki bulangizi bwesu bwabulemu. Ikuti naa mizeezo yesu twaizuzya miyeeyo ya Jehova kunyina notuyoozundwa naa kunyonganizigwa acili coonse ncoikonzya kucita nyika eyi.—Intembauzyo 1:1-3; Tusimpi 3:1-6.
“Kamusungilizyanya”
10. (a) Ncinzi cikonzya kucitika kumuntu uutaswiililisyi Jwi lya Jehova? (b) Muunzila nzi motunga ‘twasungilizyanya’?
10 Ikuti katutaziswiililisyi zintu zyakumuuya, izisyomezyo zya Leza inga zyaba mbuli kuti nzyakubeja. Eci cakacitika mumwaanda wamyaka wakusaanguna ciindi mbungano nozyakajisi Banakristo bananikidwe balo-balo alimwi baapostolo bamwi kabacipona. Paulo wakacenjezya ba Hebrayo ategwa: “Nobakwesu, amulangisye kuti kulindinywe kutabi muntu uuba amoyo mubi wakulimbulula, uumusowa kuzwa kuli-Leza muumi. Kwalo kamunga kamusungilizyanya mazuba oonse, mbuli mbobucili Buno Buzuba, kuti kutabi umwi akati kanu uuyumya moyo kukucengwa cibi.” (Ba-Hebrayo 3:12, 13) Ibbala ndyaakabelesya Paulo lyakuti “amulangisye” likankaizya mbokuyandika kupakamana. Kuli ntenda! Ikubula lusyomo—“cibi”—kulakonzya kunjila mumyoyo yesu elyo inga twamutantamuka Leza muciindi cakumuswenenena. (Jakobo 4:8) Paulo utuyeekezya kuti ‘katusungilizyanya.’ Tuyandika kuyanzana kwabunyina. “Uulipambukanya ulayandaula zisusi zyakwe mwini, ulasowa kubeteka koonse kubotu.” (Tusimpi 18:1) Akaambo kakuti kuyanzana kuli boobu kulayandika, Banakristo sunu cibapa kujanika lyoonse kumiswaangano yambungano, miswaangano misyoonto amipati.
11, 12. Nkaambo nzi ncotuteelede kukkomana twaziba makani aantalisyo aa Bunakristo aalo?
11 Mulugwalo lwakwe Paulo wapa alumbi lulayo luyandika kapati ategwa: “Kwalo kukuyeeya ciindi mpomwakabeda bazumini, sunu mwali kweelede kuba baiyi, nekubaboobo anywebo muceelede kuba amuntu kuti kacimwiisya majwi aamilao mitete yakusaanguna njakatwaambila Leza, mwaba anga mbavwanda abayanda mukupa, izitali zilyo ziyumu. . . . Zilyo ziyumu nzyabantu bakakomena, nkokuti nzyabaabo abali amiyeeyo iyakaiisigwa kusala cibotu ecibi.” (Ba-Hebrayo 5:12-14) Kulibonya kuti Ibanakristo bana Juda bamwi bakaalilwa kuswiililisya. Bakatola ciindi kuzumina mumuni uuyungizidwe kujatikizya Mulawo akupalulwa. (Incito 15:27-29; Ba-Galatiya 2:11-14; 6:12, 13) Kulakonzya bamwi bakacili kulombozya zilengwa zili mbuli Sabata yansondo ansondo alimwi a Buzuba Bwakumanya Milandu bwamwaka amwaka.—Ba-Kolose 2:16, 17; Ba-Hebrayo 9:1-14.
12 Aboobo Paulo ulaamba: “Atuleke kwaamba makani aakusaanguna aa-Kristo, atuye kumbele kumakani aabupati.” (Ba-Hebrayo 6:1) Sikuzuza uubikkila maanu kucakulya ncalya ulakonzya kuzumanana mulubilo lulamfwu lukatazya. Mbubwenya buyo awalo Munakristo uuswiililisya kubusani bwakumuuya—ikutakakatila buyo kuzintu zyantalisyo, “makani aakusaanguna”—uyookonzya kukkala mulweendo akulumana. (Amweezyanisye 2 Timoteo 4:7.) Eco caamba kuyandisisya “busasa abulamfu, abulamfu bwamunyika abulamfu bwakujulu,” bwakasimpe aboobo kamuyabukomena akusima.—Ba-Efeso 3:18.
“Muleelede Kubosya Myoyo”
13. Ino Banakristo bana Hebrayo bakatondezya buti lusyomo lwabo musyule?
13 Mazuba aakatobela kuzwa buyo ciindi lyakainda buzuba bwa Pentekoste 33 C.E., Ibanakristo bana Juda bakaliyumya nokuba kuti bakali kukazigwa kapati. (Incito 8:1) Ambweni Paulo ngamakani ngaakali kuyeeya naakati: “Amuyeeye mazuba aaciindi, eliya nomwakamana kumunikilwa, mwakali kukonzya kwiima munkondo impati yamapenzi.” (Ba-Hebrayo 10:32) Ikuliyumya kwalusyomo kuli boobu kwakali kutondezya luyando kuli Leza alimwi kwakali kubapa kulitakata mukwaambaula kulinguwe. (1 Johane 4:17) Paulo wabakulwaizya kuti batabi nobakusowa akaambo kakubula lusyomo. Wabakulwaizya ategwa: “Muleelede kubosya myoyo, kuti mucite luyando lwa-Leza, nomuti kajane ceeco icakasyomezegwa. Nkambo kucili kaindi kaniini buyo, Elyo oyo sikuboola ulasika, takoomuka pe.”—Ba-Hebrayo 10:35-37.
14. Ntwaambo nzi tweelede kutugwasya kuliyumya nokuba kuti kwainda myaka minji yakubelekela Jehova?
14 Ino mbuti swebo sunu? Bunji bwesu twakali basungu kapati notwakayiya kasimpe ka Bunakristo. Sena tucili basungu? Naa ‘twaleka luyando lwesu lwakusaanguna’? (Ciyubunuzyo 2:4) Sena twatontola ambweni kutyompwa naa kukatala kulindila Amagedoni? Kamuyeeya. Kasimpe kacili kabotu mbubwenya mbuli kaindi. Jesu ucili Mwami wesu wakujulu. Tucijisi bulangizi bwabuumi butamani muparadaiso anyika alimwi tucijisi cilongwe a Jehova. Alimwi mutalubi kuti: “Oyo sikuboola ulasika, takoomuka pe.”
15. Ino Banakristo bamwi baliyumya buti mukupenzyegwa kunji mbubwenya mbuli Jesu?
15 Aboobo imajwi aa Paulo aalembedwe ku Ba-Hebrayo 12:1, 2 aleelela kapati aakuti: “Atuzisowe zyoonse zitucelezya azibi [kubula lusyomo] zyoonse zitulamatila, tugame kusiana nkotwabikilwa kunembo. Katuduneme kuli-Jesu musolozi uulomya lusyomo lwesu, ikuti walo, nkaambo kalukondo ndwaakabikilwa kunembo, wakazyandamana [acisamu cakupezyenzya, NW], wakaubaula buusu, eno sunu ulikede kululyo lwacuuno ca-Leza.” Nzinji zintu nzyobaliyumya babelesi ba Leza mumazuba aaya aakumamanino. Mbubwenya mbuli Jesu walo wakasyomeka kusika aciimo cakufwa lufwu lucisa, ibakwesu abacizi bamwi baliyumya cakusyomeka mukupenzyegwa kwini-kwini—muzilabba, kupenzyegwa bulanga, kujatwa kwabamakaintu kabatayandide alimwi mane akujaigwa. (1 Petro 2:21) Sena myoyo yesu taizuli luyando notulanga kusyomeka kwabo?
16, 17. (a) Mbuyumuyumu nzi Banakristo banji mbobalwana kulusyomo lwabo? (b) Ncinzi ncotweelede kuyeeya calo cinga catugwasya kuzumanana kuzuza mukusiyana kutola kubuumi?
16 Nokuba boobo, ku Banakristo banji, imajwi aa Paulo aakumbele alabeleka aakuti: “Anu tamuna kulwana kukutikaisya bulowa, mucigamine kulwana azibi.” (Ba-Hebrayo 12:4) Pele mubweende obu, inzila yakasimpe taituubaubili pe toonse. Bamwi balatyompwa akaambo “[ka]kusulaikwa abantu basizinyonyoono” kumilimo yanyika naa kucikolo, ikusampaulwa naa kusinikizigwa kubisya. (Bahibulu 12:3, BT) Ikusunkwa kwapa kuti makanze aabamwi aakuzumanana kutobela zyeelelo zya Leza zisumpukide anyonganizigwe. (Ba-Hebrayo 13:4, 5) Basiluleyo banyonganya ciimo cakumuuya cabamwi balo baswiilila njiisyo zyabo zibyaabi. (Ba-Hebrayo 13:9) Ikuzwangana kwabamanina lukkomano bamwi. Ikwiindizya kulikondelezya alimwi akusobana kwabajosya munsi Banakristo banji. Alimwi banji balimvwa kudyaamininwaa mapenzi aabuponi mubweende obu bwazintu.
17 Masimpe kunyina bukkale akati kaboobu ibunga bwategwa ‘bwatikaisya bulowa.’ Alimwi bumwi bulakonzya bwaletelezyegwaa kusala kwesu kutaluzi nkotucita. Pele boonse buyo buleta buyumuyumu kulusyomo lwesu. Nkakaambo kaako ncotweelede kulanga kucikozyanyo cikankamanisya cakuliyumya kwa Jesu. Tutabi notuluba bubotu bwabulangizi bwesu. Tutabi notukaluba kaambo kakuti Jehova “nguupa cilumbo kulibaabo bamuyandaula.” (Ba-Hebrayo 11:6) Mpoonya tuyoobaa nguzu munzila yakumuuya zyakuzumanana kutijaana mukusiyana kutola kubuumi.
Tulakonzya Kuliyumya
18, 19. Zintu nzi zyakacitika musyule zitupa kuyeeya kuti Banakristo bana Hebrayo bamu Jerusalemu bakatobela malailile aakalembwaa Paulo kwiinda mukusololelwaa muuya?
18 Ino Banakristo bana Juda bakalimvwa buti nobakatambula lugwalo lwa Paulo? Nokwakainda myaka ambweni iili cisambomwi kuzwa ciindi nolwakalembwa lugwalo kuba Hebrayo, icisi ca Judaya cakanjila munkondo. Mu 66 C.E., impi zyaba Roma zyakazunda Jerusalemu, ikuzuzikizya majwi aa Jesu aakuti: “Wabona kuti Jerusalemu wazinganwa mukati kempi, amukazibe kuti kusaalwa kwawo kuli afwaafwi.” (Luka 21:20) Nokuba boobo, ikugwasya Banakristo banga kabali mu Jerusalemu kuciindi eco Jesu wakati: “Ndilyonya abo abali mu-Judaya abacijile mumalundu, abali mukati kawo abazwe, abali kumyuunda batanjili mumunzi.” (Luka 21:21) Aboobo inkondo yaba Roma yakaleta musunko: Sena Banakristo bana Juda bakeelede kuzwa mu Jerusalemu, ibusena bucitilwa bukombi bwaci Juda alimwi bujisi tempele mbotu?
19 Aciindi citalangilwi alimwi kakunyina akaambo kapegwa, bana Roma bakacileka. Kulalangilwa kuti basicikombelo bana Juda bakacibona kuti Leza wakali kukwabilila munzi wabo uusalala. Ino mbuti balo Banakristo? Makani aakaindi atwaambila kuti bakatija. Mpoonya mu 70 C.E., bana Roma bakapiluka akuzyoonyonyoona Jerusalemu elyo kwakaba kusweekelwa kutaambiki kwabuumi. “Buzuba bwa-Jehova” bwakasinsimwaa Joeli bwakasikila Jerusalemu. Pele Banakristo basyomeka bakalizwide kale. ‘Bakafwutuka.’—Joeli 2:30-32; Incito 2:16-21.
20. Muunzila nzi motweelede kujatikizigwa mbuli mbotuzi kuti “buzuba bwa-Jehova” buli afwaafwi?
20 Sunu tulizi kuti, abumbi “buzuba bwa-Jehova” buyoojatikizya bweende boonse bwazintu lino-lino. (Joeli 3:12-14) Tatuzi nobuboola buzuba obo. Pele Jwi lya Leza lilatusyomezya kuti kusika kwalo buyoosika! Jehova ulaamba tabukamuki pe. (Habakuku 2:3; 2 Petro 3:9, 10) Aboobo ‘atuswiililisye kapati kuli zeezyo nzyotwakamvwa.’ Atukutantamuke kubula lusyomo, “zibi zyoonse zitulamatila.” Amukanze kukakatila kusikila mpokugolela. Amuyeeye kuti imbunga mpati ya Jehova yakujulu iili mbuli nkalaki ili mukweenda. Iyooazuzikizya makanze anjiyo. Aboobo atuzumanane kuzuza toonse kakunyina kulengaana mukusiyana kutola kubuumi!
Sena Mulayeeya?
◻ Malailile nzi Paulo ngaakapa bana Filipi alo ngotweelede kutobela akugwasyigwa kuliyumya mukusiyana kutola kubuumi?
◻ Ncinzi cinga catugwasya kuleya zilengwa zyamunyika eyi kuti zitatucebusyi?
◻ Muunzila nzi motunga twagwasyanya kukakatila mukusiyana oku?
◻ Zintu nzi zimwi zinga zyapa kuti Munakristo atalike kujoka munsi?
◻ Ino cikozyanyo ca Jesu inga catugwasya buti kuliyumya?
[Cifwanikiso icili apeeji 19]
Ibanakristo, mbubwenya mbuli basikuzuza tabeelede kulekela cintu cili coonse kubacebusya
[Cifwanikiso icili apeeji 20]
Kunyina cinga calesya nkalaki mpati ya Jehova kuti izuzikizye makanze aakwe