Lubeta Mumumpata Wakukosweda Makani
“Zisi zyoonse . . . ziinke kumumpata wa-Josafati, nkaambo kakuti nkukonya oko nkunti babeteke bamasi oonse.”—JOELI 3:12.
1. Nkaambo nzi Joeli ncabona makamu-makamu aabungene “mumumpata wakukosweda makani”?
“MA! AVULA makamu makamu mumumpata wakukosweda makani!” Aayo mabala aayoosya twaajana kuli Joeli 3:14. Nkaambo nzi makamu-makamu aaya ncaabungene? Joeli ulaingula kuti: “Buzuba bwa-Jehova buli afwaafwi.” Oobu mbuzuba bupati bwakusinizigwa kwa Jehova—ibuzuba bwakupa cisubulo camulandu kumakamu aabaabo ibakaka Bwami bwa Leza ibutalikide mubweendelezi bwa Kristo Jesu. Mpaawa limwi, “baangelo bone” baku Ciyubunuzyo caandaano ca 7 balailekezya “myuuwo yone yanyika” njobali kujatisya, ikutegwa asike “mapenzi mapati aatana kubonwa kuzwa kumalengelo aanyika kusikila sunu, alimwi takoozooba limbi aali boobu pe.”—Ciyubunuzyo 7:1; Matayo 24:21.
2. (a) Nkaambo nzi ncobweelela kwiitwa kuti “kumumpata wa-Josafati” ibusena nkwayoocitila lubeta lwakwe Jehova? (b) Ino nintaamu nzi iiluzi njaakatola Josafati naakanjila mumapenzi?
2 Kuli Joeli 3:12, ibusena buyoocitilwa lubeta oolu bwiitwa kuti “kumumpata wa-Josafati.” Kujanika kuti eci cileelela nkaambo kuciindi cakakatazizye mucisi ca Juda, Jehova wakacitila Mwami mubotu Josafati lubeta, walo uuli aazina lyaamba kuti “Jehova Mmubetesi.” Ikulanga-langa zyakacitika kuciindeeco kuyootugwasya kuteelela kabotu icilaafwi kucitika kuciindi cino. Aya makani ajanika kubbuku lyabili lya Makani caandaano ca 20. Mukapango kakusaanguna tubala kuti “ba-Moabu aba-Amoni bakasika, bakeza abamwi ba-Meuni kuzoolwisya Josafati.” Nintaamu nzi Josafati njaakatola? Wakacita ceeco ncobacita lyoonse babelesi ba Jehova basyomeka kwaba manyongwe. Wakabalizya busolozi bwa Jehova, kapaila cakusinizya: “O Leza wesu, sa tokooyoobabeteka? Nkaambo iswe twabula inguzu zyakuzunda aba bantu banji loko beza kukutulwisya. Tatuzi na tulacita buti, pele meso esu ali kulinduwe.”—2 Makani 20:12.
Jehova Waingula Mupailo
3. Malailile nzi Jehova ngaakapa Juda ciindi naakalwanwa amasi aakamuzingulukide?
3 Iciindi “ba-Juda boonse [no]bakaliimvwi kubusyu bwa-Jehova, atwana twabo abanakazi babo abana babo,” Jehova wakaingula. (2 Makani 20:13) Mbubonya mbwabelesya “muzike musyomesi uucenjede” sunu, ooyu Sikumvwa mipailo mupati wakapa Jahazileli musinsimi mu Levi kuti ape bwiinguzi Bwakwe kubantu aabo bakabungene. (Matayo 24:45) Tubala boobu: “Mbuboobu mbwaamwaambila Jehova. Mutayoowi nikuba kukankama nkaambo kamakamu aya mapati, nkaambo inkondo teensi yanu, njiya-Jehova. . . . Tamukooyoolwana munkondo eyi pe. Amwiimike buyo mumindando yanu, mukabone lufutuko lwa-Jehova ndwati mucitile. . . . Mutayoowi nikuba kukankama. Junza kamuya nkubabede. Jehova uyooba anywebo.”—2 Makani 20:15-17.
4. Muunzila nzi Jehova mwaakali kuyanda kuti bantu bakwe batole ntaamu ikutali kukkala buyo ciindi nobakasikilwa buyumuyumu kuzwa kuli basinkondonyina?
4 Jehova wakayanda kuti Mwami Josafati abantu bakwe bataide kukkala buyo, kabalindila lufwutuko lwamaleele. Bakeelede kutola ntaamu ikulwana buyumuyumu bwakaletwaa basinkondonyina. Imwami alimwi a “ba-Juda boonse bakaliimvwi kubusyu bwa-Jehova, atwana twabo abanakazi babo abana babo,” bakatondezya lusyomo luyumu kwiinda mukufwuma kubuka cakulibombya imafwumofwumo akufwoolwa kuya kuyooswaana mpi zyakali kubalwana. Kabali munzila, mwami wakazumanana kupa busolozi bwateokrasi akubasungwaazya, kabakulwaizya kuti: “Amusyome Jehova Leza wanu, mukaime nji. Amusyome basinsimi bakwe, mukazunde.” (2 Makani 20:20) Lusyomo muli Jehova! Lusyomo mubasinsimi bakwe! Mpampawaawo mpokakabede kaambo. Mbubonya asunu, mbutuzumanana mumulimo wa Jehova, tulakonzya kutadooneka kuti uyooluzundya ilusyomo lwesu!
5. Ino Bakamboni ba Jehova basungwaala buti sunu mbobayabutembaula Jehova?
5 Mbuli bana Judaya bakuciindi ca Josafati, aswebo tweelede “[t]ulumbe Jehova, nkaambo luzyalo lwakwe talweeli.” Mbuti mbotumulumba? Nkwiinda mukukambauka Bwami cabusungu! Mbubonya aabo bana Judaya “[mbo]bakatalika kwiimba akutembaula,” aswebo tulaluyungizya lusyomo lwesu mumulimo. (2 Makani 20:21, 22) Ee, atutondezye cikozyanyo nciconya icalusyomo Jehova mbwayaabulibambila kutola ntaamu kulwana basinkondonyina! Nokuba kuti musinzo ulakonzya kulibonya kulampa, atukanze ikuliyumya, katujisi bubi mulusyomo, mbubonya mbobacita bantu bakwe bazundide aabo ibali mumasena aamakatazyo munyika sunu. Mumwi mumasi imukkedwe bubi akaambo kakupenzegwa, ibulwani, inzala, alimwi abuyumuyumu mubweende bwalubono, ibabelesi ba Leza basyomeka bali mukuyungizigwa citaambiki, mbuli mboiluula 1998 Yearbook of Jehovah’s Witnesses.
Jehova Wafwutula Bantu Bakwe
6. Ino lusyomo luyumu lutugwasya buti kuzumanana kusyomeka sunu?
6 Imasi aatali abunaleza aakazingulukide Juda akasola kubazinga bantu ba Leza, pele mulusyomo lupa cikozyanyo cibotu babelesi ba Jehova bakaingula kwiinda mukumwiimbila inyimbo zyantembauzyo. Aswebo tulakonzya kutondezya lusyomo ndulonya oolu sunu. Kwiinda mukucita milimo yakutembaula Jehova mubuumi bwesu boonse, tulaziyumya-yumya zilwanyo zyesu zyakumuuya, icakutasiya mwaako wakuti bupole bucenjezu bwa Saatani. (Ba-Efeso 6:11) Lusyomo luyumu luyoosinkilila masunko aakoongelezegwa azyakulikondelezya, imbono, alimwi abulenga bwalo buli nceciimo canyika eeyi iituzingulukide iili mukufwa. Oolu lusyomo lutazundiki lulatupa kuzumanana kubeleka limwi cakusyomeka a “muzike musyomesi uucenjede” mbotusaninwa azilyo zyakumuuya izipegwa “kuciindi ceelede.”—Matayo 24:45.
7. Ino Bakamboni ba Jehova bali kucita buti kukulwanwa kwaandeene kwali kucitwa kuli mbabo?
7 Ilusyomo lwesu iluyeeme a Bbaibbele luyootuyumya kuti twiime nji kulusulo lukulwaizigwa abaabo ibatondezya muuya wa “muzike mubi” waambwa kuli Matayo 24:48-51. Kabazuzikizya businsimi oobu munzila iikankamanisya, basiluleyo bajisi bubi ikumwaya bubeji alucengo mumasi manji sunu mane nokuba kumvwana abamwi bali muzyuuno zyabweendelezi akati kamasi. Ooko nkocinga ceelela, Bakamboni ba Jehova bali mukwiingula, mbuli mbokupandulwidwe ku Ba-Filipi 1:7, kwiinda ‘mukulungulula akusimpikizya Makani Mabotu.’ Mucikozyanyo, mu September 26, 1996, mulubeta lwakacitika ku Bugiliki, ibabetesi bali fwuka Basinkuta Yaku Europe Yakulangana Buntususu (antela European Court of Human Rights), ku Strasbourg, boonse bakazuminana mukukosola makani kuti “Bakamboni ba-Jehova balajatikizigwa mubupanduluzi bwa ‘cikombelo cizizilwe,’” icaangulukide kuliyeeyela, kulibedaa manjezeezya aziyiisyo, icipedwe nguzu zyakwaambilizya lusyomo lwancico. Pele balo basiluleyo, lubeta lwa Leza lubaambila kuti: “Kwababeda mbubonya mbobakaamba kasimpi kenikeni kakuti, mubwa wabweedela bulusi bwakwe mwini, alakwe nkuntula uwakasambide wabweedela kwaalabana mubutimba.”—2 Petro 2:22.
8. Kuciindi ca Josafati, Jehova wakalucita buti lubeta kuli basinkondo babantu bakwe?
8 Kuciindi ca Josafati, Jehova wakapa cisubulo cakwe kuli baabo bakali kuyanda kunyonganya bantu bakwe. Tubala kuti: “Jehova wakabusya basikuyuba kuti balwisye bana ba-Amoni aba-Moabu abana bacilundu ca-Seiri ibakeza kulwisya ba-Juda, nkabela bakazundwa. Nkaambo bana ba-Amoni aba-Moabu bakabuka kukulwisya basikukala kucilundu ca-Seiri, babanyonyoona akubamaninina, alimwi nibakamana kunyonyoona bantu ba-Seiri, bakagwasya umwi aumwi kujaya mweenzinyina.” (2 Makani 20:22, 23) Balo bana Judaya oobo busena bakabuulika kuti Munkuni wa-Beraka, Beraka kacaamba “Kulongezya.” Aalo mazubaano, lubeta ndwacita Jehova kuli basinkondonyina luyooletela bantu bakwe zilongezyo zipati.
9, 10. Mbaani balitondezya kuti baleelela lubeta lwacisubulo ca Jehova?
9 Pele tulalangilwa kubuzya kuti, Ino mbaani mazubaano ibapegwa mulandu kuli Jehova? Kutegwa tujane bwiinguzi kumubuzyo oyu, tweelede kupilukila kubusinsimi bwa Joeli. Joeli 3:3 ilabaamba aabo basinkondonyinaa bantu bakwe ibanga “mulombe balamwaabila muulo wasimamambe, amusimbi balamuuzya bukoko bwakunywa.” Ee, ibantu ba Leza bababona kusampuka kapati kweezyanya ambabo, ikuti muulo wabana babo tawiindi amuulo wasimamambe naa muulo wankomeki yawaini. Bayoobetekwa akaambo nkakona ako.
10 Uumbi mulandu weelede kubetekwa ngwabaabo ibacita bwaamu munzila yakumuuya. (Ciyubunuzyo 17:3-6) Alimwi ibalaa mulandu kapati mbabaabo ibatyungilila beendelezi basimapolitikisi kuti bapenzye Bakamboni ba Jehova akusinkilila mulimo wabo, mbuli bwali kucita bamwi basololi bacikombelo banyongene mu Eastern Europe calino-lino. Jehova utondezya makanze aakutola ntaamu kuli baabo bacita milimo mibyaabi boobu.—Joeli 3:4-8.
“Amulibambile Inkondo”
11. Ino mbuti Jehova mbwabaitila kunkondo basinkondonyina?
11 Mpoonya Jehova ulabatuma bantu bakwe kuti baambilizye lunyansyo olu kubanamasi kabati: “Amulibambile inkondo. Amubusye baalumi basintaze. Basilumamba boonse baswene kuyoolwana.” (Joeli 3:9) Ooku nkwaambilizya musyobo wankondo waandeene—nkondo iiluleme. Bakamboni basyomeka ba Jehova basyoma zilwanyo zyakumuuya nobatola ntaamu kububeji bucitwa, ikulwana bubeji akwaamba masimpe. (2 Ba-Korinto 10:4; Ba-Efeso 6:17) Lino-lino Leza uyoosetekanya “nkondo yabuzuba bupati bwa-Leza Singuzuzyoonse.” (Ciyubunuzyo 16:14) Iyoogwisya munyika aabo boonse bakazya bulelo bwa Leza. Ibantu bakwe ansi tabakabi alubazu munzila yakumubili mulinjiyo pe. Mubwini alimwi amunzila yacikozyanyo ‘bafula mapanga aabo abe maamba aakulimya, amasumo aabo abe zizibyo zyamisamu.’ (Isaya 2:4) Pesi Jehova waambila banamasi ibakazya kuti bacite caandeene ategwa: “Amufule maamba aanu abe mapanga, azizibyo zyamisamu zyanu zibe masumo.” (Joeli 3:10) Ubaita kuti babelesye mulwi woonse wazilwanyo zyankondo alimwi azilwanyo zyasunu munkondo. Pele tabakazwidilili pe, nkaambo inkondo akuzunda nzizya Jehova!
12, 13. (a) Nokuba kuti Nkondo Yakukongana yakamana, izisi zimwi zyatondezya buti kuti zicili zyankondo? (b) Ncinzi ncaatalibambilide kucita masi?
12 Kumatalikilo aamyaka yakuma 1990, ibanamasi bakaambilizya kuti Inkondo Yakukongana yamana. Akaambo kaboobo, sena makanze aa Ciinga Calukamantano Lwanyika (United Nations) aaluumuno akuliiba acitika? Peepe! Ino zintu zicitika mu Burundi, mu Democratic Republic of Congo, Iraq, Liberia, Rwanda, Somalia, alimwi amucisi cakali kutegwa Yugoslavia, zitwaambila nzi? Mumajwi aa Jeremiya 6:14, aaba bali mukwaamba kuti: “Muli aluumuno, muli aluumuno! anukuti taakwe luumuno pe.”
13 Nokuba kuti nkondo zyamana mumasena aamwi, masi aaciinga ca UN acizundana kukupanga zilwanyo zyankondo izisumpukide kapati. Aambi alazumanana kubambilila milwi-milwi yazilwanyo zyanyukkiliya. Amwi abamba zilwanyo zibelesya misamu naa tuzunda zyalo zibelesyegwa mukunyonyooka kutaambiki. Mboziyoboloka zisi eezyo kubusena bwacikozyanyo butegwa Harmagedoni, ulazyaambila mumajwi aakuti: “Mutetete aambe kuti, Ndi singuzu. Amufwambaane kuboola, nuzisi zyoonse zyeengelede, akuyoboloka.” Mpoona awalo Joeli ulanjilila ankombelezyo yakwe mwini yakuti: “Leta basilumamba bako nkuko, O Jehova.”—Joeli 3:10, 11.
Jehova Ulabakwabilila Bantu Bakwe
14. Ino basilumamba ba Jehova mbaani?
14 Ino mbaani basilumamba ba Jehova? Mu Bbaibbele, iziindi zisika ku 280 Leza wiitwa kuti “Jehova wamakamu.” (2 Bami 3:14) Aaya makamu ngabangelo kujulu aalibambilide kucita ncalailila Jehova. Iciindi bana Aramu nobakasoleka kujata Elisha, Jehova limwi wakamujula meso mukutausi wa Elisha kutegwa abone ncobatakali kulangilwa kuzwidilila: “Wakabona kuti cilundu cakalizwiide mabbiza ankalaki zyamulilo zizyungulukide Elisha.” (2 Bami 6:17) Jesu wakaamba kuti wakali kukonzya kulomba Wisi “malegioni aainda ikumi aabili aabaangelo.” (Matayo 26:53) Ikupandulula Jesu katantide abbiza ikuya kukucita cisubulo camulandu lya Harmagedoni, Ciyubunuzyo caamba kuti: “Basinkondo boonse bakujulu bakali kumutobela, bakalitantide ambizi zituba, bakalisamide masani mabotu aatuba buu. Mukanwa lyakwe mwakazwa ipanga libosya lyakuumya masi oonse. Uyoobalela bantu amusako walubulo, alimwi uyoolyataula mwini idindi lyakusinina waini lyabukali bwalunyemo lwa-Leza Singuzuzyoonse.” (Ciyubunuzyo 19:14, 15) Idindi lyacikozyanyo lyakusinina masaansa lilapandululwa mumajwi aagaminide ikuti “mudindi ipati lyakusinina lyabukali bwa-Leza.”—Ciyubunuzyo 14:17-20.
15. Ino Joeli wiipandulula buti nkondo ya Jehova kumasi?
15 Ino mbuti Jehova mbwaingula nkombelezyo ya Joeli yakuti alete basilumamba bakwe mwini Leza basinguzu? Mmuumajwi aaya aagaminide aakuti: “Zisi zyoonse zibuke, ziinke kumumpata wa-Josafati, nkaambo kakuti nkukonya oko nkunti babeteke bamasi oonse beengelede. Amutole cigonsyo, nkaambo maila aakutebula abizwa. Amuboole kuzoolyataula, nkaambo idindi lyakusinina misaansa lyazula, zibikilo zilafusauka, nkaambo bubi bwazyo mbupati. Ma! avula makamu makamu mumumpata wakukosweda makani! Nkaambo buzuba bwa-Jehova buli afwaafwi mumumpata. Izuba amwezi zyoonse zyasizigwa, anyenyeezi zyaleka kumweka. Jehova ulavuluma kuzwa ku-Zioni, akulizya ijwi lyakwe ku-Jerusalemu, elyo ijulu anyika zyoonse zilateketa.”—Joeli 3:12-16.
16. Mbaani bayoobikkilizigwa akati kabaabo mbayoobeteka Jehova?
16 Mbubonya mbolyaamba zina lya Josafati kuti “Jehova Mmubetesi,” Leza, Jehova mmasimpe uyoosinizya bulelo bwakwe kabotu-kabotu ciindi aakupa cisubulo camulandu. Aabo ibasinganizigwa boobo ibusinsimi obu bubapandulula kuti ‘mmakamu aali mumumpata wakukosola makani.’ Kufwumbwa bacisyeede ibagwasyilizya bukombi bwakubeja bayooba akati kamakamu aayo. Alimwi bayoobikkilizya abaabo ibapandululwa ku Ntembauzyo yabili—bamasi abeendelezi, balo ibayandisya bweende bunyongene oobu bwanyika ikwiinda kuti ‘bakombe Jehova cakuyoowa.’ Aaba balakaka kuti ‘balibombye ku-Mwana.’ (Intembauzyo 2:1, 2, 11, 12) Tabamuzumini Jesu kuti Mmwaminyina a Jehova. Kunze lyaboobo imakamu aakanzidwe kunyonyoonwa ayoobikkilizya aboonse bantu, Mwami uulemenede mbayoojana kuba “mpongo.” (Matayo 25:33, 41) Kuciindi cakwe mwini Jehova cakuti awongolole kuzwa ku Jerusalemu yakujulu, Mwami-wa-Bami bwakwe uubikkidwe uyoogalamuka abbiza ikuyoopa cisubulo camulandu. Ijulu anyika ncobeni ziyooteketa! Pesi tulasyomezegwa kuti: “Jehova ngemacijilo aabantu bakwe, ngumampangala aabana ba-Israyeli.”—Joeli 3:16.
17, 18. Mbaani baambwa kuti mbaasikufwutuka mapenzi mapati, alimwi mbukkale buli buti mbobayoobaa mbubo?
17 Ciyubunuzyo 7:9-17 cilabaamba abo bafwutuka mapenzi mapati kuti “[n]inkamu impati” iijisi baabo basyoma munguzu zyabulowa bwa Jesu bwakunununa. Aaba balajana bukwabilizi mubuzuba bwa Jehova kakuli makamu aambwa mubusinsimi bwa Joeli ayoopegwa cisubulo camulandu mumumpata wakukosweda makani. Joeli ubaambila boobu aabo bayoofwutuka: “Lino muyooziba kuti ndime Jehova Leza wanu uukala mu-Zioni cilundu cisalala,” ibusena bwakujulu bukkala Jehova.—Joeli 3:17a.
18 Mpoona businsimi obu bulatuzibya kuti Bwami bwa Leza bwakujulu “[b]uyoosalalisya, abazwamasi tabakooyooinda limbi akati kawo.” (Joeli 3:17b) Mu Bwami oobo koonse kujulu alimwi aansi, takukabi bamuzwakule, nkaambo boonse banookamantene mubukombi busalala.
19. Ino Joeli ukupandulula buti kukkomana kwamuparadaiso kwabantu ba Leza sunu?
19 Asunu, kuli luumuno lunji akati kabantu ba Jehova ano ansi. Balaambilizya cakukamantana ilubeta lwakwe mumanyika aainda ku 230 mumilaka iinda ku 300 yiindene-indene. Ibulangizi bwabo bulipanduludwe kabotu-kabotu a Joeli ategwa: “Lino mubuzuba obo zilundu ziyoolosya waini uunona, atulundulundu tuyookunkya malili, atulonga toonse twa-Juda tuyoozula maanzi.” (Joeli 3:18) Ee, Jehova uyoozumanana ikutilila basikumutembaula baansi ano izilongezyo zikondelezya zinji akuzwidilila alimwi akuyungizigwa kwaluzibo luyandika lwakasimpe. Ibulelo bwa Jehova bunooli bwasalazigwa mumumpata wakukosola makani, eelyo kukondwa kuyoovwula nkaambo unookkede akati kabantu bakwe bafwutukide.—Ciyubunuzyo 21:3, 4.
Sena Mulayeeya?
◻ Ino Jehova wakabavwuna buti bantu bakwe kuciindi ca Josafati?
◻ Mbaani mbaabeteka Jehova kuti beelede kunyonyoonwa “mumupata wakukosweda makani”?
◻ Ino basilumamba ba Leza mbaani alimwi bayoobeleka mulimo nzi mukulwana kwamamanino?
◻ Ino nkukkomana kuli buti nkobali ankuko bakombi basyomeka?
[Cifwanikiso icili apeeji 27]
Juda wakaambilwa kuti: ‘Utayoowi nkaambo inkondo teensi yako, njiya Leza’
[Cifwanikiso icili apeeji 29]
Jehova waambila basinkondonyina kuti ‘bafwule maamba aabo abe mapanga’
[Cifwanikiso icili apeeji 30]
Ibbaibbele lyaamba nkamu mpati kuti mbabasikufwutuka mapenzi mapati