Amuyiisye Cabusongo Aluzibo
“Moyo wamusongo ulasongwaazya milomo yakwe, alimwi ulayungizya luzibo kukwaamba kwakwe.”—TUSIMPI 16:23.
1. Nkaambo nzi ikuyiisya Jwi lya Leza ncokujatikizya zinji kunze lyakubandika buyo makani?
IMBAAKANI yesu tobamayi ba Jwi lya Leza taili buyo yakupa busongo mumizeezo yabaabo mbotuyiisya pele amumyoyo yabo. (Ba-Efeso 1:18) Aboobo ikuyiisya kujatikizya zinji kunze lyakubandika buyo imakani. Ibbuku lya Tusimpi 16:23 lyaamba kuti: “Moyo wamusongo ulasongwaazya milomo yakwe, alimwi ulayungizya luzibo kukwaamba kwakwe.”
2. (a) Ino kukombelezya caamba nzi? (b) Ino inga cakonzyeka buti kuti Banakristo boonse babe bamayi basiluzibo?
2 Imwaapostolo Paulo cakutadooneka wakaibelesya injiisyo eyi mumulimo wakwe wakuyiisya. Naakali ku Korinto, “wakakambauka mucikombelo amuma-Sabata oonse, ukombelezya ba-Juda aba-Helene.” (Incito 18:4) Kweelana abbuku limwi, ibbala lya Cigiliki awa lyakasandululwa kuti ‘kukombelezya’ lyaamba “kukulwaizya muntu kuti asanduke kwiinda mukusalazya makani naa mukubona bukkale bumwi.” Kwiinda mutwaambo tulimvwisya, Paulo wakakonzya kukulwaizya bantu kucinca kuyeeya kwabo beni. Ibusongo bwakukombelezya bantu mbwaakajisi bwakali kugambya cakuti basinkondonyina bakali kumuyoowa. (Incito 19:24-27) Nokuba boobo, ikuyiisya kwa Paulo tiikwakazwa munguzu zyabuntunsi pe. Ibana Korinto wakabaambila kuti: “Nindakali kukanana naa kukambauka, nsiindakabelesya majwi masongo mukusola kukwela bantu, pele ndali kubonya zitondezya nguzu zya Muuya Uusalala. Ndakali kucita oobo kuti mutasyomi nkaambo kabusongo bwabantu pele nkaambo kanguzu zya Leza.” (1 Bakolinti 2:4, 5, Ci) Mbwaanga Banakristo boonse balagwasigwa amuuya wa Jehova Leza, boonse inga baba bamayi basiluzibo. Pele ino inga bacita buti obo? Atulange-lange nzila zimwi zibeleka zyakuyiisya.
Amuteelelesye
3. Nkaambo nzi busongo ncobuyandika mukuyiisya bambi, alimwi mbuti mbotunga twainjila myoyo yabasikwiiya Bbaibbele?
3 Inzila yakuyiisya yakusaanguna taijatikizyi kubandika pe, pele ijatikizya kuteelela. Mbubonya mbuli mbokwaambidwe ku Tusimpi 16:23, ikutegwa tube aaluzibo tweelede kuti katuli basongo. Cakutadooneka Jesu wakali musongo kujatikizya bantu mbaakali kuyiisya. Ibbuku lya Johane 2:25 lyaamba kuti: “Walo mwini walizi izyali mumyoyo yabantu.” Pele ino mbuti mbotunga twazyiba izili mumyoyo yabaabo mbotuyiisya? Inzila yomwe njakuba muntu uuteelelesya. Ibbuku lya Jakobo 1:19 lyaamba kuti: “Muntu woonse abe amutwe muuba, amuke kwaamba.” Masimpe, tabali boonse ibafwambaana kwaamba nzyobayeeya. Aabo mbotuyiisya Bbaibbele mbobasyomena kuti tulababikkila maanu kapati, balakonzya kukulwaizyigwa kwaamba bwini-bwini mbobalimvwa. Imibuzyo yalubomba pele iinjila mumoyo kanjikanji ilakonzya kutugwasya akuti ‘bayubunune’ mbobalimvwa bwini.—Tusimpi 20:5.
4. Nkaambo nzi baalu Banakristo ncobeelede kuba bantu bateelelesya?
4 Cilayandika kapati kuti baalu Banakristo babe bantu bateelelesya. Lilikke bacita boobo nobanga bakonzya mucinicini ‘kubaa busongo bwakutyaba kabotu kubantu boonse ibababuzya makani.’ (Ba-Kolose 4:6) Ibbuku lya Tusimpi 18:13 licenjezya kuti: “Na muntu wavuwa katana kumvwa, mbufubafuba bwakwe ansoni.” Cimwi ciindi ibakwesu bobile kabajisi mizeezo mibotu bakalaya mucizi umwi kujatikizya kuyanzana anyika akaambo kakuti tanaakajanika kumiswaangano imwi. Imucizi oyo cakamucisa kapati kumoyo kuti kwiina nobakamubuzya kuti bazyibe ncaatakali kujanikila. Wakazwide aakwaandulwa elyo tanaakaninga pona pe. Aboobo cilayandika kapati ikuteelela katutanapa lulayo!
5. Mbuti baalu mbobanga beendelezya mazwanga aabuka akati kabakwesu?
5 Kubaalu, ikuyiisya kanjikanji kujatikizya kulaya bamwi. Alyalo nobacita boobu, kulayandika kapati ikuteelelesya. Ikuteelela kulayandika kapati nokuli mazwanga akati ka Banakristo. Lilikke baalu nobamana kuteelela nobanga bakonzya ikwiiya ‘Taateesu, uutalangi ciimo nabeteka.’ (1 Petro 1:17) Nokuli bukkale buli boobu, bantu balanyema kapati elyo inga cagwasya kuti mwaalu wayeeya lulayo luli ku Tusimpi 18:17 lwakuti: “Uutaanguna kwaamba uliluleme, mane mweenzinyina asike akumulingula.” Imwiiyi mubotu ulateelela mbazu zyoonse zyobile. Kwiinda mukupaila, uli mukugwasya kuti myoyo ikkale. (Jakobo 3:18) Ikuti kwaba kunyemezyanya ulakonzya kuyeeya kuti mukwesu omwe-omwe aambe makani aakwe aamukatazizye kulinguwe muciindi cakubwentelana mulicabo aabo ibajatikizidwe. Kwiinda mukubelesya mibuzyo yeelede, imwaalu ulakonzya kululamika twaambo itwaleta mazwanga. Muziindi zinji, kujanika kuti icileta mazwanga nkutaambauzyanya kabotu ikutali lunya. Pele ikuti naa injiisyo zya Bbaibbele zyasotokwa, imwiiyi siluyando ono inga walailila cabusongo, nkaambo wamvwa kumbazu zyoonse zyobile.
Impindu Yakuubya-ubya Zintu
6. Ino Paulo alimwi a Jesu bakapa buti citondezyo cibotu mukuyiisya munzila nguba-uba?
6 Ikuubya-ubya zintu ninzila imbi iiyandika kapati yakuyiisya. Masimpe, tuyanda kuti basikwiiya Bbaibbele ‘bakonzye kumvwisya, antoomwe abasalali boonse, mbububede busasa abulamfu, abulamfu bwamunyika abulamfu bwakujulu’ ibwakasimpe. (Ba-Efeso 3:18) Kuli zibeela zimwi zyanjiisyo zya Bbaibbele izikondelezya pele kanjikanji izikatazya kapati. (Ba-Roma 11:33) Nokuba boobo, Paulo naakakambaukila ba Giliki, wakabikkila maanu aamulumbe uutakatazyi wakuti ‘Kristo wakabambulwa.’ (1 Ba-Korinto 2:1, 2) Mbubwena buyo, Jesu awalo wakakambauka munzila iisalala, iikondelezya. Wakabelesya majwi mauba-uba mu Mulumbe wakwe waa Cilundu. Pele, mulumbe oyo ujisi makani aakasimpe aayandika kapati kwiinda makani aambi aakabandikwaa muntu umbi.—Matayo zyaandaano 5-7.
7. Mbuti mbotunga twazyuubya-ubya zintu notucitya ziiyo zya Bbaibbele?
7 Aswebo tulakonzya kuzyuubya-ubya zintu notuyiisya bantu aziiyo zya Bbaibbele. Munzila nzi? Kwiinda mukubikkila maanu “[aa]zintu ziinda kubota.” (Ba-Filipi 1:10) Notupandulula zibalo zikatazya, tweelede kusoleka kuzipandulula mumwaambo muuba-uba. Tweelede kubikkila maanu kumagwalo aajisi twaambo tupati-pati muciindi cakusola kubala akubandika magwalo aamu Bbaibbele oonse aabikkidwe mubbuku. Eci ciyandika kuti swebo tulibambile kabotu. Tweelede kulikasya kuvwuzizya sikwiiya makani, akutalilekela kupambulwa atwaambo tumwi tutayandiki kapati. Ikuti naa sikwiiya wabuzya mubuzyo uuteendelani kapati aciiyo ciyiigwa, cabusongo tulakonzya kumwaambila kuti tuubandike twamanizya ciiyo.
Ikwiibelesya Kabotu Mibuzyo
8. Mbuti Jesu mbwaakaibelesya kabotu mibuzyo?
8 Inzila iimbi iigwasya mukuyiisya ijatikizya kubuzya mibuzyo mibotu. Jesu Kristo wakaibelesya kapati mibuzyo mukuyiisya kwakwe. Mucikozyanyo, Jesu wakabuzya Petro kuti: “Uyeeyanzi, Simoni? Bami baansi nkulini nkubatambula mutelo na bulumbu? Sa nkubana babo nanka kubeenzu? Petro wamwaambila wati, Nkubeenzu. Nkabela Jesu wamwaambila wati, Lino bana balaangulukide.” (Matayo 17:24-26) Mbwaakali Mwana simuzyalwa alikke wayooyo wakali kukombwa kucikombelo, masimpe Jesu tanaakeelede kutela mutelo watempele. Pele Jesu wakakazibya kasimpe aka kwiinda mukwiibelesya kabotu mibuzyo. Aboobo Jesu wakagwasya Petro kulikosweda makani munzila mbotu kwiinda mumakani ngaakazi kale.
9. Ino mibuzyo inga twaibelesya buti notucitya ziiyo zya Bbaibbele?
9 Tulakonzya kwiibelesya kabotu mibuzyo muziiyo zya Bbaibbele. Ikuti sikwiiya waingula butali mbombubo, kanjikanji inga twayanda kwaamba bwiinguzi buluzi, pele sena makani ayo inga waabikka mumizeezo? Kanjikanji cilainda kubota kusololela muntu ngotuyiisya kulijanina bwiinguzi lwakwe kwiinda mukubuzya mibuzyo. Mucikozyanyo, ikuti kajisi penzi kuzyiba ncayelede kubelesya zina lya Leza, tulakonzya kubuzya kuti, ‘Sena izina lyako kuli mpindu njolijisi kulinduwe? . . . Ino nkaambo nzi? . . . Ino inga walimvwa buti kuti muntu umwi wakaka kulibelesya zina lyako? . . . Sena tacili camaanu kuti Leza ayande kuti katubelesya izina lyakwe limugeme?’
10. Mbuti baalu mbobanga babelesya mibuzyo nobagwasya baabo ibanyonganizidwe mumizeezo?
10 Abalo baalu balakonzya kwiibelesya kabotu mibuzyo nobeembela butanga. Ibanji mumbungano bazulwa akuumwa mumizeezo anyika ya Saatani elyo balakonzya kulimvwa kuti balisofweede akuti tabaciyandwi pe. Imwaalu ulakonzya kubandika amuntu uulimvwa boobo kwiinda mukwaamba kuti: ‘Nokuba kuti waamba kuti ulimvwa kusofwaala, ino Jehova ulimvwa buti kujatikizya nduwe? Ikuti naa Taateesu wakujulu siluyando wakazumizya Mwanaakwe kufwa akupa cinunuzyo kulinduwe, sena eci tacaambi kuti Leza ulakuyanda?’—Johane 3:16.
11. Ino mibuzyo yakubuzya buyo kakunyina kulangila bwiinguzi ijisi mulimo nzi mumakani aakubuleya?
11 Imibuzyo iitayandiki bwiinguzi ninzila imbi iigwasya mukuyiisya. Baswiilizi tabayandiki kwiingula mibuzyo eyi cakupozya pe, pele balagwasigwa kuyeeya makani aabandikwa. Ikanjikanji basinsimi bakaindi bakali kwiibelesya mibuzyo iili boobu kutegwa bakulwaizye baswiilizi kuzinzibala kuyeeya. (Jeremiya 18:14, 15) Jesu wakaibelesya kapati mibuzyo yakubuzya kakunyina kulangila bwiinguzi. (Matayo 11:7-11) Imibuzyo iili boobu ilagwasya ikapati mukukanana kubuleya. Muciindi cakwiile kwaambila baswiilizi kuti beelede kubelekela Jehova camoyo woonse kuti kabayanda kumukkomanisya, inga cagwasya kapati kubuzya kuti, ‘Ikuti mulimo wesu tatuubeleki camoyo woonse, sena Jehova inga wakkomana?’
12. Ino nimpindu nzi njotujana notubuzya mibuzyo iizibya mbwayeeya muntu?
12 Imibuzyo yakuzyiba mbwayeeya muntu ilagwasya kubona naa sikwiiya Bbaibbele ulazisyoma ncobeni nzyali mukwiiya. (Matayo 16:13-16) Sikwiiya ulakonzya kwiingula cakululama kuti bwaamu mbubi. Pele ino mbuti ikuya kumbele akubuzya mibuzyo mbuli yakuti, Ino yebo lwako ulimvwa buti kujatikizya ceelelo ca Leza cakulilemeka? Sena uyeeya kuti nciyumu? Sena inga waamba kuti cilaamakani kuzitobela naa kutazitobela zyeelelo zya Leza?
Izikozyanyo Izinjila Mumoyo
13, 14. (a) Ino caamba nzi kupa cikozyanyo cacintu cimwi? (b) Nkaambo nzi zikozyanyo zibotu ncozigwasya?
13 Inzila iimbi yakunjila myoyo yabaswiilizi alimwi abasikwiiya Bbaibbele nkwiinda mukubelesya zikozyanyo zibotu. Ibbala lya Cigiliki ilyakasandululwa kuti “cikozyanyo” lyaamba “kubikka kumbali acintu cimwi naa kubikka antoomwe.” Nomupa cikozyanyo, mupandululula cintu cimwi kwiinda ‘mukucibikka kumbali’ lyacintu cikozyenye. Mucikozyanyo, Jesu wakabuzya kuti: “Tubweezyanyenzi Bwami bwa-Leza? Na ncikozyanonzi ncituti bupanduluzye?” Mukwiingula, Jesu wakabandika nseke yamusitada iizizyilwe.—Marko 4:30-32.
14 Basinsimi ba Leza bakabelesya zikozyanyo zinji zibotu. Nobakaba basilunya lutaambiki, iba Asuri balo ibakali kubeleka kabali cibelesyo ca Leza mukusubula bana Israyeli, Isaya wakayubununa busikamikami bwabo mumukozyanyo oyu wakuti: “Ma! Sa kaleba kalakonzya kulikankaizya kuliyooyo uukatebbya? Sa isaha lilalisumpula kuliyooyo uulibelesya?” (Isaya 10:15) Awalo Jesu naakali kuyiisya bambi, wakazibelesya kapati zikozyanyo. Kuluulwa kuti “takakali kubaambila buyo cita muzikozyanyo.” (Marko 4:34) Izikozyanyo zibotu zilagwasya kapati nkaambo zijatikizya mizeezo alimwi amoyo. Zicitya kuti baswiilizi baabikke mumizeezo makani mapya cakufwambaana kwiinda mukwaayezyanisyaa cintu cimwi ncobazyi kale.
15, 16. Ncinzi ciyoopa kuti zikozyanyo zibe aampindu kapati? Amupe zikozyanyo?
15 Mbuti mbotunga twabelesya zikozyanyo izibanjila ncobeni bantu mumyoyo? Cakusaanguna, cikozyanyo ceelede kuti kaceendelana acintu cili mukupandululwa. Ikuti kaciteendelani kabotu, icikozyanyo eco ciyoonyonganya buyo baswiilizi muciindi cakubagwasya. Mwaambi wamakani umwi cimwi ciindi wakasola kupandulula kulibombya kwabasyeede bananike kuli Jesu Kristo kwiinda mukubakozyanisyaa mubwa uusyomeka. Pele sena mukozyanyo oyo uubbookezya boobu uleelela? Ibbaibbele lipa muzeezo wakulicesya ngoonya munzila imbotu alimwi yabulemu. Likozyanisya basikutobela Jesu bananike ibali 144,000 kuli “nabwiinga [uu]lisakatizizya mulumi wakwe.”—Ciyubunuzyo 21:2.
16 Izikozyanyo zilabeleka kabotu nozyeendelana abukkale bwabantu. Icikozyanyo ca Natani camwanaambelele wakajaigwa cakamunjila Mwami Davida nkaambo wakali kuziyanda mbelele, mbwaanga wakali mweembezi kubwana. (1 Samuele 16:11-13; 2 Samuele 12:1-7) Nokwali kuti cikozyanyo cakajatikizya mupoho, nocatakamunjila kapati boobo. Mbubwena buyo, izikozyanyo zijatikizya zintu zyasayaansi naa izintu zyakacitika izitazizyilwe kabotu inga tazikonzyi kubagwasya kapati baswiilizi besu. Jesu wakabelesya zikozyanyo zijatikizya bukkale bwabuzubaa buzuba. Wakabandika kujatikizya zintu zitadoonekwi mbuli ilampi, ibayuni bakujulu alimwi ampana zyamusokwe. (Matayo 5:15, 16; 6:26, 28) Ibaswiilizi ba Jesu bakali kukonzya kweendelanya zintu zili boobo kakunyina penzi.
17. (a) Ino zikozyanyo zyesu zyeelede kuyaama ali? (b) Mbuti mbotunga twacinca-cinca zikozyanyo zibelesedwe mumabbuku eesu kutegwa zijatikizye bukkale bwababo mbotuyiisya?
17 Mumulimo wesu, tujisi zyoolwe zinji zyakubelesya zikozyanyo zitakatazyi pele izigwasya kapati. Amube bantu balangisisya. (Incito 17:22, 23) Ambweni cikozyanyo inga kacijatikizya bana, ŋanda, mulimo naa cintu ncakkomanina sikuswiilila. Naa ambweni tulakonzya kubelesya luzibo ndotujisi kujatikizya sikwiiya Bbaibbele ikusinizya zikozyanyo nzyotupedwe kale mubbuku ndyotwiiya. Mucikozyanyo, amubone cikozyanyo cibotu icibelesedwe mumuncali 14 wacibalo 8 mubbuku lya Luzibo Lutola Kubuumi Butamani. Cijatikizya muzyali siluyando iwabejelezyegwaa simukobonyina. Tulakonzya kuyeeya mbotunga twacinculula cikozyanyo eco kujatikizya bukkale bwasikwiiya Bbaibbele imuzyali.
Ikubala Magwalo Cabusongo
18. Nkaambo nzi ncotweelede kusolekesya kuba basikubala bapasaula?
18 Paulo wakalailila Timoteo kuti: “Sungwaala kukubala akukukambauka akukufundisya.” (1 Timoteo 4:13) Mbwaanga Bbaibbele ngomusemu wanjiisyo zyesu zyoonse, cilagwasya ikucizyiba kulibala cakupasaula. Iba Levi bakajisi coolwe cakubalila bantu ba Leza Mulawo wa Musa. Sena bakali kugaba-gaba nobakali kubala nokuba kubala cabulenga-lenga? Peepe, Ibbaibbele kuli Nehemiya 8:8 lyaamba kuti: “Bakabala ibbuku lyamulao wa-Leza kabotu akupandulula majwi mbwaamba, aboobo bantu bakamvwisya majwi aakabalwa.”
19. Mbuti mbotunga twacizyiba kubala Magwalo?
19 Ibaalumi bamwi Banakristo ibapasaula kukanana balakakilwa caboola kukubala. Ino inga bacita buti kuti bacikonzye? Nkwiinda mukusoleka kubala lyoonse. Inzya, kwiinda mukubala cakupozya ziindi zinji kusikila mane babala cakupasaula. Alimwi inga cagwasya kuswiilila kuli baabo ibapasaula kubala mbobalomya majwi alimwi akucinca jwi alimwi akubikkila maanu mbobaamba mazina amabala amwi aakatazya. Kwiinda mukwiinduluka kubala, naaba mazina malamfwu mbuli Mahasyalalihasyibazi alakonzya kubalwa kakunyina penzi.—Izaya 8:1, BT.
20. Ino inga twalibamba buti ‘kunjiisyo nzyotuyiisya’?
20 Mbotuli bantu ba Jehova, tujisi coolwe citaliboteli cakubelesyegwa katuli bamayi! Aboobo, umwi aumwi wandiswe aubikkile maanu kapati mukuli ooyo. ‘Atulibambe kabotu lwesu anjiisyo nzyotuyiisya.’ (1 Timoti 4:16, Ci) Tulakonzya kuba bamayi babotu kwiinda mukuba bantu bateelelesya, ibaubya-ubya zintu, ibabuzya mibuzyo yabusongo, ibabelesya kabotu zikozyanyo alimwi ibabala magwalo cabusongo. Toonse atugwasigwe kulwiiyo ilupegwaa mbunga ya Jehova, mbwaanga eci inga catugwasya kubaa “lulimi lwabaiyide.” (Isaya 50:4) Ikwiinda mukuzibelesya kabotu zibelesyo zyoonse izipedwe kujatikizya mulimo, kubikkilizyaa mabroshuwa, makkaseeti aakuswiilila alimwi amavidiyo, tulakonzya kwiiya kuyiisya cabusongo aluzibo.
Sena Mulayeeya?
◻ Ino kuba bantu bateelelesya inga kwatugwasya buti mukuyiisya kwesu?
◻ Mbuti mbotunga twamwiiya Paulo a Jesu mukuyiisya munzila nguba-uba?
◻ Mmibuzyo nzi njotunga twabelesya notuyiisya bambi?
◻ Nzikozyanyo nzi izinga zyagwasya kapati?
◻ Mbuti mbotunga twayaambele mukuyiisya cakulomya mbutuli basikubala baabuleya?
[Cifwanikiso icili apeeji 15]
Mwiiyi mubotu ulateelelesya kutegwa ajane busongo
[Zifwanikiso izili apeeji 16]
Jesu wakabelesya zikozyanyo zijatikizya bukkale bwabuzubaa buzuba