LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchower
Watchtower
LAIBBULALI YAA INTANETI
Chitonga
  • BBAIBBELE
  • ZYAKAMWAIGWA
  • MISWAANGANO
  • w99 4/1 map. 24-29
  • Kuzumanana Kwabuumi Muntu Afwa—Ncinzi Ncolyaamba Bbaibbele?

Kunyina vidiyo aawa mpomwasala.

Vidiyo yakaka kulila.

  • Kuzumanana Kwabuumi Muntu Afwa—Ncinzi Ncolyaamba Bbaibbele?
  • Ngazi Yamulindizi—1999
  • Tutwe Twamakani
  • Makani Aakozyenye
  • Ibuumi Kweelanaa Mbulyaamba Bbaibbele
  • Ibafwide Taakwe Ncobazi
  • Ino Muuya Walo Ninzi?
  • “Uyoobuka”
  • Ibulangizi Bulibedelede!
  • Buumi Kakunyina Lufwu
  • Ibuumi Kweelanaa Mbulyaamba Bbaibbele
    Ncinzi Cicitika Kulindiswe Twafwa?
  • Ncinzi Cicitika Kubuumi Twafwa?
    Ncinzi Cicitika Kulindiswe Twafwa?
  • Ninzi Cicitika Kubayandwa Besu Bafwide?
    Luzibo Lutola Kubuumi Butamani
  • Ino Soul Ninzi?
    Mibuzyo Yamu Bbaibbele Yaingulwa
Amubone Azimwi
Ngazi Yamulindizi—1999
w99 4/1 map. 24-29

Kuzumanana Kwabuumi Muntu Afwa—Ncinzi Ncolyaamba Bbaibbele?

“Uli bulongo buyo, akooko kubulongo nkoelede kupiluka.”—MATALIKILO 3:19.

1, 2. (a) Ino mizeezo nzi iyiindene-indene iiliko kujatikizya Buumi muntu afwa? (b) Ncinzi ncotweelede kulanga-langa kutegwa tuzyibe ncoliyiisya Bbaibbele kujatikizya buumi?

SIBUSONGO umwi mu Hindu wazina lya Nikhilananda wakati: “Iciyiisyo cakupenga kutamani taceendelani pe alusyomo lwakuti Leza ulaa luyando kuzintu nzyaakalenga. . . . Ikusyoma kuti kuli kusubulwa kutamani kwabuumi akaambo kakulubizya kwakacitwa mumyaka misyoonto kakunyina akupa ciindi cakululamika zintu, nkutayeeya.”

2 Ibantu banji sunu tabalimvwi kabotu pe kujatikizya ciyiisyo cakupenzyegwa bulanga kukabe kutamani, mbubwenya mbuli Nikhilananda. Mbubwenya buyo, bamwi cilabayumina kapati kuteelela ziyiisyo mbuli cakujana Nirvana alimwi acakukamantana azilenge zyoonse. Nobaba baabo bali akati kabantu balitaminina kuti nzyobasyoma zizwa mu Bbaibbele, balaa mizeezo yaandeene kujatikizya buumi alimwi acicitika kuli mbubo twafwa. Pele ino Bbaibbele ncinzi cini-cini ncoliyiisya kujatikizya buumi? Ikutegwa tujane bwiinguzi tweelede kulanga-langa ncaamba mabala aa Cihebrayo a Cigiliki akasandululwa kuti “buumi” mu Bbaibbele.

Ibuumi Kweelanaa Mbulyaamba Bbaibbele

3. (a) Ino ndibbala nzi lyakasandululwa kuti “buumi” mu Magwalo aa Cihebrayo, alimwi ino lyaamba nzi? (b) Ino bbuku lya Matalikilo 2:7 lisinizya buti kuti bbala lyakuti “buumi” lilakonzya kwaamba muntu woonse mbwabede?

3 Ibbala lya Cihebrayo lyakasandululwa kuti “buumi” ndyakuti neʹphesh alimwi lililembedwe ziindi zili 754 mu Magwalo aa Cihebrayo. Ino bbala lyakuti neʹphesh lyaamba nzi? Ikweelanaa The Dictionary of Bible and Religion, “kanjikanji lyaamba muntu uupona mmuumbulu, woonse mbwabede.” Eci cilatondezyegwa mubupanduluzi bwa Bbaibbele bwabuumi ku Matalikilo 2:7 kuti: “Jehova Leza wakabumba muntu. Wakamubumbya bulongo bwaansi, wamufulida mumpemu zyakwe muuya wabuumi, nkabela mpawo muntu wakaba muumi.” Amubone kuti muntu wakusaanguna “wakaba” muumi. Ooku nkokwaamba kuti, Adamu tanaakajisi cintu cuumi pe; walo mwini nguwakali muumi—mbubwenya mbuli muntu uuba musilisi mbwaambwa kuti, mmusilisi. Aboobo ibbala lyakuti “muumi” awa lipandulula muntu woonse mbwabede.

4. Ino ndibbala nzi lyakasandululwa kuti “buumi” mu Magwalo aa Bunakristo aa Cigiliki, alimwi lyaamba nzi bbala eli?

4 Ibbala lisandulwidwe kuti “buumi” (psy·kheʹ) lilajanika kwaziindi ziinda kumwaanda mu Magwalo aa Bunakristo aa Cigiliki. Eli bbala mbubwenya mbuli neʹphesh kanjikanji lyaamba muntu woonse mbwabede. Mucikozyanyo, amulange twaambo tutobela: “Buumi bwangu bulipengede.” (Johane 12:27, NW) “Imaumi woonse akasikilwa kuyoowa.” (Incito 2:43, NW) “Imaumi oonse aalibombye kumaami aacisi.” (Ba-Roma 13:1, NW) “Mwaaumbulizye maumi oonse aatyompedwe mumyoyo.” (1 Ba-Tesalonika 5:14, NW) “Mumwakavwunwa kumaanzi bantu bace, nkokuti maumi aali musanu mubatatu.” (1 Petro 3:20, NW) Cakutadooneka, ibbala lyakuti psy·kheʹ, mbubwenya mbuli lya neʹphesh, lyaamba muntu woonse mbwabede. Ikweelana ahaabupampu Nigel Turner, eli bbala lyaamba “cintu cipa kuti muntu abe muntu, mukamwini, imubili wanyama wafwulidilwa rûaḥ [muuya] wa Leza. . . . Ikukankaizya awa kuli amuntu woonse mbwabede.”

5. Sena bbala lyakuti buumi lilakonzya kubelesyegwa kubanyama? Amupandulule.

5 Alimwi, mu Bbaibbele, ibbala lyakuti “buumi” talibelesegwi buyo kubantu pele lilabeleka akubanyama. Mucikozyanyo, kalipandulula kulenga kwazilenge zyamulwizi, ibbuku lya Matalikilo 1:20 lyaamba kuti Leza wakalailila kuti: “Maanzi avuzye makamu makamu aazintu zyuumi.” Alimwi mubuzuba bwakulenga bwakatobela Leza wakaamba kuti; “Amwalo munyika muzwe zintu zyuumi, cimwi acimwi mbuli musyobo waco. Muzwe iŋombe abauka abanyama baansi, umwi aumwi mbuli musyobo wakwe.”—Matalikilo 1:24; amweezyanisye Myeelwe 31:28.

6. Ncinzi cikonzya kwaambwa kujatikizya mbolibelesyedwe bbala lyakuti “buumi” mu Bbaibbele?

6 Aboobo ibbala lyakuti “buumi” mbolibelesyedwe mu Bbaibbele lyaamba muntu naa munyama, naa kupona kwamuntu naa kwamunyama. (Amubone kabbokesi kali apeeji 25.) Ibupanduluzi bwa Bbaibbele bwabuumi mbuuba-uba, buleendelana alimwi tabusinkilidwe aziyiisyo alimwi abukombi bwamizimo bwabantu bunyongene. Mbwaanga cili boobo, imubuzyo uuyandika kapati kubuzyigwa ngwakuti, Kweelana ambulyaamba Bbaibbele, ino ncinzi cicitika kubuumi twafwa?

Ibafwide Taakwe Ncobazi

7, 8. (a) Ncinzi Magwalo ncaamba kujatikizya ciimo cabafwide? (b) Amupe zikozyanyo kuzwa mu Bbaibbele izitondezya kuti muntu afwa abuumi inga bwamana.

7 Iciimo cabafwide cilisalazidwe kubbuku lya Mukambausi 9:5, 10, kwalo nkotubala kuti: “Bafwide tabezi cintu niciba comwe . . . taakwe milimo niiba miyeeyo neluba luzibo nebuba busongo mukabanda moyoonjila.” Aboobo, ilufwu nciimo cakutabako. Sintembauzyo wakalemba kuti muntu afwa “ulabweeda kubulongo; mubuzuba obo mbubonya makanze aakwe oonse alamana.” (Intembauzyo 146:4) Ibafwide taakwe ncobazi, kunyina ncobacita.

8 Leza naakali kusinganya Adamu, wakaamba kuti: “Uli bulongo buyo, akooko kubulongo nkoelede kupiluka.” (Matalikilo 3:19) Leza naatakaninga mulenga Adamu kuzwa kubulongo akumupa buumi, tanaakaliko pe. Adamu naakafwa wakapilukila kuciimo nciconya. Icisubulo cakwe lwakali lufwu—ikutali kulonga kuya kubusena bumbi. Aboobo ino ncinzi cakacitika kubuumi bwakwe? Mbwaanga mu Bbaibbele ibbala lyakuti “buumi” kanjikanji lyaamba muntu, notwaamba kuti Adamu wakafwa, tupandulula kuti muntu muumi uutegwa Adamu wakafwa. Eci inga calimvwisya bumbi kumuntu uusyoma mukutafwika kwabuumi. Nokuba boobo, Ibbaibbele lyaamba kuti: “[I]muntu uubisya, ngonguwe uuyoofwa.” (Ezekieli 18:4) Ibbuku lya Levitiko 21:1 lyaamba “mufu” (“imutunta,” mu The Jerusalem Bible). Alimwi ba Naziri bakaambilidwe kuti tabeelede kusika afwaafwi “kumutunta” (“imutunta,” Lamsa).—Myeelwe 6:6.

9. Ino Bbaibbele lyaamba nzi noliti buumi bwa Rakele ‘bwakali kuyaabumusiya’?

9 Pele ino mbuti kumakani aali kubbuku lya Matalikilo 35:18, (NW) aalufwu lwa Rakele lwakacitika naakatumbuka mwanaakwe wabili? Kulugwalo olu tubala kuti: “Buumi bwakwe nobwakali kuyaabumusia (nkaambo wakafwa) wakamuulika izina lya-Benoni, pele wisi wakamuulika izina lya-Benjamini.” Sena cibalo eci caamba kuti Rakele wakalijisi cintu cimwi mukati calo cakamusiya naakafwa? Peepe. Amuyeeye kuti ibbala lyakuti “buumi” lilakonzya kujatikizya buumi mbwajisi muntu. Aboobo aka kaambo kakali kwaamba “buumi” bwa Rakele. Nkakaambo kaako muma Bbaibbele amwi aka kaambo kakuti “buumi bwakwe nobwakali kuyaabumusia” kalembedwe kuti “buumi bwakwe bwakali kuyaabumana” (Knox), “wakapefula kamamanino” (JB), alimwi akuti “buumi bwakwe bwakazwa” (Bible in Basic English). Kunyina cintu citondezya kuti cintu cimwi ca Rakele citazizilwe teecakafwa naakafwa walo.

10. Ino muunzila nzi buumi bwamwanaa mukamufwu ‘mbubwakaboola mumubili wakwe’?

10 Cilikozyenye abubuke bwamwanaa mukamufwu bulembedwe kubbuku lya 1 Bami candaano ca 17. Kukapango ka 22 tubala kuti ciindi Eliya naakali kupailila mwana mulombe, “Jehova wakaswiilila ijwi lya-Eliya, aboobo [buumi bwamwana bwakaboola, NW] mumubili wakwe, wapona.” Awa ibbala lyakuti “buumi” lyabelesyegwa alimwi. Aboobo, Ibbaibbele lya New American Standard Bible lyaamba kuti: “Ibuumi bwamwana bwakapiluka kulinguwe elyo wakapona.” Inzya bwakali buumi bwakapiluka kumwana mulombe, ikutali cintu cimwi camuuya. Eci cileendelana ancaakaamba Eliya kuli banyina mulombe oyu kuti: “Bona! Mwanaako wapona [muntu woonse mbwabede]!—1 Bami 17:23.

Ino Muuya Walo Ninzi?

11. Nkaambo nzi bbala lyakuti “muuya” ncolitakonzya kwaamba cibeela camuntu caandaana amubili icitafwi?

11 Ibbaibbele lyaamba kuti muntu afwa, “muuya wakwe wazwa, ulabweeda kubulongo.” (Intembauzyo 146:4) Sena eci caamba kuti oyu muuya wazwa mumubili uunka ncobeni akuzumanana kupona muntu afwa? Inga tacibi boobo pe nkaambo mukaambo katobela sintembauzyo waamba kuti: “Mubuzuba obo mbubonya makanze aakwe oonse alamana” (“ikuyeeya kwakwe koonse kulajinka,” The New English Bible). Ino ono muuya ninzi, alimwi ‘uzwa’ buti mumuntu nafwa?

12. Ncinzi ncaapandulula mabala aa Cihebrayo a Cigiliki aasandulwidwe kuti “muuya” mu Bbaibbele?

12 Mu Bbaibbele imabala aasandulwidwe kuti “muuya” (mu Cihebrayo, ruʹach; mu Cigiliki, pneuʹma) apandulula “muuya wakuyoya.” Aboobo walo R. A. Knox muciindi cakulemba kuti ‘muuya ulazwa’ ibusanduluzi bwaamba kuti “ulaleka kuyoya,” (Intembauzyo 145:4) Pele ibbala lyakuti “muuya” nzinji nzyolyaamba kwiinda buyo kuyoya. Mucikozyanyo, kalipandulula kunyonyoonwa kwabantu abanyama kuciindi ca Zambangulwe lyanyika yoonse ibbuku lya Matalikilo 7:22 (NW) lyaamba kuti: “Boonse ibakali amuuya [mu Cihebrayo, ruʹach] wabuumi mumpemo zyabo, boonse ibakali anyika injumu, boonse buyo bakafwa.” Aboobo, “muuya” inga waamba nguzu zyabuumi izigwasilizigwaa kuyoya izibeleka muzilenge zyoonse zipona, ibantu alimwi abanyama.

13. Ino muuya upiluka buti kuli Leza muntu afwa?

13 Aboobo, ino caambanzi ibbuku lya Mukambausi 12:7 (BT) nolyaamba kuti muntu afwa, “muuya ulapilukila kuli Leza wakuupa”? Sena eci caamba kuti muuya weenda ncobeni kwiinda mumulenga-lenga kuya kuli Leza? Kwiina cilibonya boobo awa. Mbwaanga imuuya ninguzu zyabuumi, “ulapilukila kuli Leza” mukuti ibulangizi bwamuntu oyo lino ibwabuumi bwakumbele buli mumaanzaa Leza. Leza alikke nguukonzya kupilusya muuya naa nguzu zyabuumi akupa kuti muntu oyo apone alimwi. (Intembauzyo 104:30) Pele sena Leza ulaamakanze aakucita boobo?

“Uyoobuka”

14. Ncinzi Jesu ncaakaamba akucita kutegwa atontozye akuumbulizya bacizi ba Lazaro nobakafwidwa mwanookwabo oyu?

14 Mukanzi ka Betaniya ikulampa makkilomita aasika kuli otatwe kujwe lya Jerusalemu, Marta a Mariya bakali kulila mwanookwabo Lazaro iwakafwa cakutayeeyelwa. Jesu awalo wakalila ambabo nkaambo wakali kumuyanda kapati Lazaro abacizi bakwe. Ino Jesu mbuti mbwakali kunga wabaumbulizya bacizi ba Lazaro? Pele, tanaakabaambila kaano buyo kamwi katateeleleki kabotu, wakabaambila bwini. Jesu wakaile kuti: “Mwanaakwanu ulabuka.” Jesu mpoonya wakaunka kucuumbwe, elyo wakamubusya Lazaro—wakapilusya buumi kumuntu wakafwide kwamazuba one!—Johane 11:18-23, 38-44.

15. Mbuti Marta mbwaakaingula kumakani Jesu ngaakamwaambila alimwi akuzintu nzyaakacita?

15 Sena Marta wakagambwa akaambo ka Jesu kakuti Lazaro “ulabuka”? Kulibonya kuti tanaakagambwa pe, nkaambo wakaingula kuti: “Ndilizi kuti uyoobuka mubuzuba bwakubuka bwakumamanino.” Wakalijisi kale lusyomo mucisyomezyo cabubuke. Mpoonya Jesu wakamwaambila kuti: “Ndime kubuka abuumi. Oyo uusyoma ndime, naanooli wakafwa, unooli muumi.” (Johane 11:23-25) Imaleele aakupilusigwa kwa Lazaro kubuumi akagwasya kuyumya lusyomo lwakwe alimwi akupa kuti bamwi babe aalusyomo. (Johane 11:45) Pele ncinzi cini-cini ncolyaamba bbala lyakuti “kubuka”?

16. Ino bbala lyakuti “kubuka” lyaamba nzi?

16 Ibbala lyakuti “kubuka” lyakasandululwa kubbala lya Cigiliki lyakuti a·naʹsta·sis, lyalo lyaamba “ikunyamuka alimwi.” Ibasanduluzi ba Cigiliki ibana Hebrayo ibbala lya a·naʹsta·sis balisandulula amabala aakuti “kubuka kwabafwu” (Cihebrayo, techi·yathʹ ham·me·thimʹ).a Aboobo kubuka cijatikizya kubusya muntu kuzwa kuciimo calufwu cakubula buumi—ikuboozya akutalisya buumi bwamuntu alimwi.

17. (a) Nkaambo nzi kubusya muntu amuntu ncocitakamukatazyi Jehova Leza a Jesu Kristo? (b) Ncisyomezyo nzi ncaakaamba Jesu kujatikizya baabo bali muzyuumbwe?

17 Jehova Leza mbwajisi busongo buteeli alimwi mbwayeeya cakulondola, ulakonzya kubusya muntu kakunyinaa buyumuyumu. Ikuyeeya bukkale bwabafwu—izilengwa zyabo, bukkale bwabo bwamusyule alimwi azimwi-zimwi izijatikizya mbabo—talili penzi kulinguwe pe. (Jobu 12:13; amweezyanisye Isaya 40:26.) Kunze lyaboobo, mbubwenya mbuli mbocitondezya cakacitika kuli Lazaro, Jesu Kristo uliyandide alimwi ulakonzya kubusya bafwu. (Amweezyanisye Luka 7:11-17; 8:40-56.) Atwaambe kuti, Jesu Kristo wakati: “Ciindi ciyoosika ncobati kamvwe ijwi lyakwe [Jesu] boonse abali muzyuumbwe, bayoozwa mpoonya.” (Johane 5:28, 29) Inzya, Jesu Kristo wakasyomezya kuti boonse mbayeeya Jehova bayoobusigwa. Cakutadooneka, kweelana ambolyaamba Bbaibbele, ibuumi bulafwa alimwi iciyooboozya bafwide mbubuke. Pele izyuulu zyatuulunzuma twabantu bapona akufwa. Ino mbaani akati kabo mbayeeya Leza ibalindila kubusigwa?

18. Mbaani bayoobusigwa?

18 Aabo ibazumanana kutobela nzila yabululami kabali babelesi ba Jehova bayoobusigwa. Pele ituulunzuma tuli mbotubede twabantu bambi, bakafwa kabatanatondezya naa inga bazitobela zyeelelo zya Leza ziluleme. Ambweni teebakazizyiba zyeelelo zya Jehova naa bakabulilwa ciindi cakuti babambulule awo aayandika. Abalo aba bambi balayeeyegwa a Leza aboobo bayoobusigwa nkaambo Bbaibbele lilasyomezya kuti: “Ku[yoo]ba kubuka kwabafu, akwabaluleme akwabataluleme.”—Incito 24:15.

19. (a) Ncilengaano nzi ncaakatambula mwaapostolo Johane kujatikizya bubuke? (b) Ncinzi ‘cisowelwa muziba lyamulilo,’ alimwi ino ako kaambo kaamba nzi?

19 Imwaapostolo Johane wakabona cilengaano cibotu kapati icabantu babusidwe kabaimvwi kumbele lyacuuno cabwami ca Leza. Kapandulula ncico wakalemba kuti: “Lwizi lwakabweedezya bafu bali mulindulo, alwalo lufu acikalilo cabafu zyoonse zyakabweedezya bafu bali mulinzizyo. Lino bakabetekwa muntu umwi aumwi mbuli milimo yakwe. Mpoonya awo lufu acikalilo cabafu zyoonse zyakasowelwa muziba lyamulilo. Eli iziba lyamulimo ndilyonya ndolufu lwabili.” (Ciyubunuzyo 20:12-14) Amuyeeye buyo ncocaamba eco! Ibafwide boonse mbayeeya Leza bayooangululwa kuzwa Kucikkalilo cabafwu naa Mukabanda, imuya bantu boonse. (Intembauzyo 16:10; Incito 2:31) Mpoonya “lufu acikalilo cabafu” ziyoowaalwa mubusena bwiitwa kuti “ziba lyamulilo,” iliiminina kunyonyooka kutamani. Icuumbwe imuya bantu boonse tacicinooliwo pe.

Ibulangizi Bulibedelede!

20. Muubukkale buli buti mobayoobusilwa bantu bali tuulunzuma tuli mbotubede?

20 Ituulunzuma tuli mbotubede twabantu baakubusigwa, tabakabusilwi anyika inyina bantu pe. (Isaya 45:18) Bayoobukila mubusena bubambidwe kabotu alimwi bayoojana kuti babambilwa kale maanda, zyakusama alimwi azyakulya zinji. (Intembauzyo 67:6; 72:16; Isaya 65:21, 22) Ino mbaani bayoobamba zintu ezi zyoonse? Cakutadooneka kunooli bantu banookkala munyika mpya kabutana talika bubuke. Pele ino mbaani abo?

21, 22. Mbulangizi nzi bulibedelede mbobajisi abo bapona “kumazuba aakumamanino”?

21 Ikuzuzikizigwa kwabusinsimi bwa Bbaibbele kutondezya kuti tukkede “kumazuba aakumamanino” aabweende obu bwazintu.b (2 Timoteo 3:1) Ino-ino Jehova Leza uyoobweza ntaamu muzintu zicitika sunu akugwisya bubi boonse anyika. (Intembauzyo 37:10, 11; Tusimpi 2:21, 22) Kuciindi eco, ino ncinzi ciyoocitika kuli baabo babelekela Leza cakusyomeka?

22 Jehova takanyonyooni baluleme antoomwe abasizibi. (Intembauzyo 145:20) Tanacicitide pe cintu cili boobo alimwi kunyina nayoocicita aakugwisya bubi boonse anyika. (Amweezyanisye Matalikilo 18:22, 23, 26.) Atwaambe kuti, ibbuku lyamamanino lya Bbaibbele lyaamba “inkamu impati yabantu batabaliki kumuntu naba omwe, bazwa kuzisi zyoonse akumisyobo yoonse akumikowa yoonse akumyaambo yoonse,” ibazwa “kumapenzi ayo mapati.” (Ciyubunuzyo 7:9-14) Inzya, inkamu mpati iyoofwutuka mapenzi mapati mwalo nyika mbyaabi iiliko lino mwiiyoomanina, elyo bantu bankamu eyo bayoonjila munyika ya Leza mpya. Munyika eyo ibantu bamvwa balakonzya kugwasigwa cakumaninina azipego zya Leza zibotu zyakwaangulula bantu kucibi alufwu. (Ciyubunuzyo 22:1, 2) Aboobo ‘bankamu mpati’ tabakafwi limbi pe. Bulilibedelede kaka bulangizi obu!

Buumi Kakunyina Lufwu

23, 24. Ncinzi ncomweelede kucita ikuti kamuyanda kupona kakunyina kufwa mu Paradaiso anyika?

23 Sena tulakonzya kubusyoma bulangizi obu bugambya? Cakutadooneka! Jesu Kristo lwakwe wakatondezya kuti kuyooba ciindi ibantu nobanoopona kakunyina kufwa. Katana mubusya buyo mulongwaakwe Lazaro, Jesu wakaambila Marta kuti: “Naba uli buti muumi uusyoma ndime, takooyoofwa pe.”—Johane 11:26.

24 Sena mulayanda kupona kukabe kutamani mu Paradaiso anyika? Sena mulalombozya kuyoobabona alimwi bayandwa benu? Imwaapostolo Johane waamba kuti: “Nyika ilamana, azisusi zyayo, pele oyo uucita makanze aa-Taata ulakalilila kukabe kutamani.” (1 Johane 2:17) Ecino nceciindi cakuti mwiiye ncokujatikizya kuyanda kwa Leza alimwi akuti mukanze kutobela kuyanda oko. Mpoonya nywebo, kubikkilizyaa tuulunzuma twabantu bambi ibali mukukucita kale kuyanda kwa Leza, mulakonzya kupona kukabe kutamani mu Paradaiso anyika.

Bupanduluzi buyungizidwe

a Nokuba kuti ibbala lyakuti “kubuka” talijaniki mu Magwalo aa Cihebrayo, ibulangizi bwabubuke bulalibonya kabotu-kabotu kubbuku lya Jobu 14:13, Daniele 12:13 alimwi alya Hosea 13:14 (NW).

b Amubone bbuku lya Luzibo Lutola Kubuumi Butamani, lyakamwaigwa aba Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc., mapeeji 98-107.

Sena Mulayeeya?

◻ Ino mabala aamumyaambo mitaanzi aasandulwidwe kuti “buumi” aamba nzi?

◻ Ncinzi cicitika kubuumi muntu afwa?

◻ Kweelanaa mbulyaamba Bbaibbele, ninzila nzi iikonzya kumana lufwu?

◻ Mbulangizi nzi mbobalangila bantu basyomeka sunu?

[Kabbokesi kali apeeji 25]

“Buumi” Kacili Cilenge Cipona

Zimwi ziindi, ibbala lyakuti “buumi” lyaamba ciimo cabuumi muntu ncajisi naa munyama. Aka kaambo takacinci bupanduluzi bwa Bbaibbele bwakuti muntu naa munyama ncintu cuumi. Mucikozyanyo: Twaamba kuti muntu ulapona, ikupandulula kuti mmuumi. Alimwi tulakonzya kwaamba kuti ulaa buumi. Mbubwenya buyo muntu uupona mmuumi. Pele nacipona “buumi” bulakonzya kwaambwa kuti ncintu cimwi ncajisi.

Mucikozyanyo, Leza wakaambila Musa kuti: “Bafwa boonse aabo ibakali kuyanda buumi bwako.” Cakutadooneka, basinkondonyina Musa bakali kuyanda kumujaya. (Kulonga 4:19, NW; amweezyanisye Joshua 9:24, NW; Tusimpi 12:10, NW.) Jesu wakalibelesya ibbala eli mbubwenya naakati: “Mwana a-Muntu . . . wakeza . . . [kuzooaba] buumi bwakwe, bube cinunuzyo cabanji.” (Matayo 20:28, amweezyanisye 10:28, NW.) Mukaambo komwe-komwe, ibbala lyakuti “buumi” lyabelesyegwa kalyaamba cilenge cipona.

[Zifwanikiso izili apeeji 25]

Zyoonse ezi zintu nzyuumi

[Kulumba]

Kansyoma (Hummingbird): U.S. Fish and Wildlife Service, Washington, D.C./Dean Biggins

[Cifwanikiso icili apeeji 26]

Jesu wakatondezya kuti inzila ilikke yakumana lufwu mbubuke

[Cifwanikiso icili apeeji 28]

“Naba uli buti muumi uusyoma ndime, takooyoofwa pe.”—Johane 11:26.

    Chitonga Publications (1991-2024)
    Log Out
    Log In
    • Chitonga
    • Amutumine Bamwi
    • Makani Ngomuyanda
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nzyomweelede Kuzumina
    • Mulawo Uujatikizya Kubamba Maseseke
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Amutumine Bamwi