LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchower
Watchtower
LAIBBULALI YAA INTANETI
Chitonga
  • BBAIBBELE
  • ZYAKAMWAIGWA
  • MISWAANGANO
  • ie map. 19-20
  • Ibuumi Kweelanaa Mbulyaamba Bbaibbele

Kunyina vidiyo aawa mpomwasala.

Vidiyo yakaka kulila.

  • Ibuumi Kweelanaa Mbulyaamba Bbaibbele
  • Ncinzi Cicitika Kulindiswe Twafwa?
  • Tutwe Twamakani
  • Makani Aakozyenye
  • Icilenge Nciconya ‘Ncecabuumi’
  • Ibbala Lyakuti “Buumi” Lijatikizya Zilenge Zipona
  • Ino Soul Ninzi?
    Mibuzyo Yamu Bbaibbele Yaingulwa
  • Kuzumanana Kwabuumi Muntu Afwa—Ncinzi Ncolyaamba Bbaibbele?
    Ngazi Yamulindizi—1999
  • Ino Ncinzi Cicitika Twafwa?
    Sinsimuka!—2015
  • Ncinzi Cicitika Kubuumi Twafwa?
    Ncinzi Cicitika Kulindiswe Twafwa?
Ncinzi Cicitika Kulindiswe Twafwa?
ie map. 19-20

Ibuumi Kweelanaa Mbulyaamba Bbaibbele

“Muntu wakaba muumi.”—MATALIKILO 2:7.

1. Ncinzi ncotweelede kulanga-langa kutegwa tuzibe ncoliyiisya Bbaibbele kujatikizya buumi?

ILUSYOMO kujatikizya buumi ndunji kapati alimwi lulaandeene-andeene mbubwenya mbuli mbutwabona. Nobaba baabo bali akati kabantu bataminina kuti lusyomo lwabo luyeeme a Bbaibbele, balaa mizeezo yaandeene kujatikizya buumi alimwi acicitika kuli mbubo twafwa. Pele ino Bbaibbele ncinzi cini-cini ncoliyiisya kujatikizya buumi? Ikutegwa tujane bwiinguzi tweelede kulanga-langa ncaamba mabala aa Cihebrayo alimwi aa Cigiliki alo mu Bbaibbele aakasandululwa kuti “buumi.”

Icilenge Nciconya ‘Ncecabuumi’

2, 3. (a) Ino ndibbala nzi lyakasandululwa kuti “buumi” mu Magwalo aa Cihebrayo, alimwi eli bbala lyaamba nzi? (b) Ino bbuku lya Matalikilo 2:7 lisinizya buti kuti bbala lyakuti “buumi” lilakonzya kwaamba muntu woonse mbwabede?

2 Ibbala lya Cihebrayo lyakasandululwa kuti “buumi” ndyakuti neʹphesh alimwi lililembedwe ziindi zili 754 mu Magwalo aa Cihebrayo (alo kanjikanji aaitwa kuti Cizuminano Cakale). Ino bbala lya neʹphesh lyaamba nzi? Ikweelanaa The Dictionary of Bible and Religion, “kanjikanji lyaamba muntu uupona mmuumbulu, woonse mbwabede.”

3 Mucikozyanyo, ibbuku lya Matalikilo 2:7 lyaamba kuti: “Jehova Leza wakabumba muntu. Wakamubumbya bulongo bwaansi, wamufulida mumpemu zyakwe muuya wabuumi, nkabela mpawo muntu wakaba muumi.” Amubone kuti Adamu tanaakajisi cintu cuumi pe; walo mwini nguwakali muumi—mbubwenya mbuli muntu uuba musilisi mbwaitwa kuti musilisi. Aboobo ibbala lyakuti “muumi” lilakonzya kupandulula muntu woonse mbwabede.

4, 5. (a) Amupe zikozyanyo zitondezya kuti bbala lyakuti “buumi” lyaamba muntu woonse mbwabede. (b) Ino The Dictionary of Bible and Religion luuzuminizya buti muzeezo wakuti muntu mmuumi?

4 Oyu muzeezo ulazuminizigwa mu Magwalo aa Cihebrayo mwalo motujana twaambo tuli mbuli twakuti “kufumbwa [buumi bubisya]” (Levitiko 5:1), “abwalo buumi bucita milimo” (Levitiko 23:30, NW), “na kwajanwa muntu uubba mu-Israyelinyina” (Deuteronomo 24:7), “buumi bwakwe bwakapenga loko cakufwa” (Babetesi 16:16 NW), “buumi bwangu mulabupenzya ciindi cilamfwu cili buti?” (Jobo 19:2, NW), alimwi akakuti “buumi bwangu bwapengana nkaambo kabuusu.”—Intembauzyo 119:28, NW.

5 Muzibalo ezi kunyina aaboneka kuti cintu cimwi cilazumanana kupona muntu afwa. The Dictionary of Bible and Religion yaamba kuti: “Ikwaamba mbuli mbotwaamba kuti ‘buumi’ bwamuyandwa wesu wafwa buli a Mwami naa kwaamba makani ‘aakutafwika kwabuumi’ tacikonzyi akuvwigwa pe kubantu bakuciindi camusyule [mu Cizuminano Cakale].”

6, 7. Ino ndibbala nzi lyakasandululwa kuti “buumi” mu Magwalo aa Bunakristo aa Cigiliki, alimwi lyaamba nzi bbala eli?

6 Ibbala lisanduludwe kuti “buumi” kwaziindi ziinda kumwaanda mu Magwalo aa Bunakristo aa Cigiliki (alo kanjikanji aambwa kuti Cizuminano Cipya) ndyakuti psy·kheʹ. Eli bbala mbubwenya mbuli lya neʹphesh, lyaamba muntu woonse mbwabede. Mucikozyanyo, amulange twaambo tutobela: “Buumi bwangu bulipengede.” (Johane 12:27, NW) “Imaumi oonse akasikilwa kuyoowa.” (Incito 2:43, NW) “Imaumi oonse aalibombye kumaami aacisi.” (Ba-Roma 13:1, NW) “Mwaaumbulizye maumi oonse aatyompedwe mumyoyo.” (1 Ba-Tesalonika 5:14, NW) “Mumwakavwunwa kumaanzi bantu bace, nkokuti maumi aali musanu mubatatu.”—1 Petro 3:20, NW.

7 Cakutadooneka, ibbala lya psy·kheʹ mbubwenya mbuli lya neʹphesh lyaamba muntu woonse mbwabede. Ikweelanaa haabupampu Nigel Turner, eli bbala “lyaamba cintu cipa kuti muntu abe muntu, mukamwini, imubili wanyama wafwulidilwa rûaḥ [muuya] wa Leza . . . Ikukankaizya awa kuli amuntu woonse mbwabede.”

8. Sena bbala lyakuti buumi lilakonzya kubelesyegwaa kubanyama? Amupandulule.

8 Mu Bbaibbele, ibbala lyakuti “buumi” talibelesyegwi buyo kubantu pele lilabeleka akubanyama. Mucikozyanyo, kalipandulula kulenga kwazilenge zyamulwizi, ibbuku lya Matalikilo 1:20 lyaamba kuti Leza wakalailila kuti: “Maanzi avuzye makamu makamu aazintu zyuumi.” Alimwi mubuzuba bwakulenga butobela Leza wakaamba kuti: “Amwalo munyika muzwe zintu zyuumi, cimwi acimwi mbuli musyobo waco. Muzwe iŋombe abauka abanyama baansi, umwi aumwi mbuli musyobo wakwe.” (Matalikilo 1:24; amweezyanisye Myeelwe 31:28.) Aboobo ikwaamba kuti “cuumi” kulakonzya kwaamba cintu cipona abe muntu naa munyama.

Ibbala Lyakuti “Buumi” Lijatikizya Zilenge Zipona

9. (a) Mbupanduluzi nzi abumbi buyungizidwe bunga bwabelesegwa kubbala lyakuti “buumi”? (b) Sena eci cilakazyanya amuzeezo wakuti muntu ngomuumi nguwenya?

9 Zimwi ziindi ibbala lyakuti “buumi” lyaamba ciimo cabuumi muntu ncajisi naa munyama. Aka kaambo takacinci bupanduluzi bwa Bbaibbele bwakuti muntu naa munyama ncintu cuumi. Mucikozyanyo: Twaamba kuti muntu ulapona ikupandulula kuti mmuumi. Alimwi tulakonzya kwaamba kuti ulaa buumi. Mbubwenya buyo muntu uupona muumi. Pele nacipona “buumi” bwakwe bulakonzya kwaambwa kuti ncintu cimwi ncajisi.

10. Amupe zikozyanyo zitondezya kuti bbala lya “buumi” lilakonzya kwaamba kupona kwamuntu naa munyama.

10 Mucikozyanyo, Leza wakaambila Musa kuti: “Bafwa boonse bantu abo ibakali kuyanda buumi bwako.” (Kulonga 4:19, NW) Cakutadooneka basinkondonyinaa Musa bakali kuyanda kumujaya. Ikubelesyegwa kwabbala lyakuti “buumi” munzila eyi kulabonwaa mutwaambo tutobela. “Twakayoowa kuti inga twasowekelwa buumi bwesu.” (Joshua 9:24, NW) “Akucijisya maumi aabo kulufu.” (2 Bami 7:7) “Muntu uululeme ulalela kabotu zintu zyakwe zyuumi.” (Tusimpi 12:10, NW) “Mwana a-Muntu . . . wakeza . . . kwaaba buumi bwakwe, bube cinunuzyo cabanji.” (Matayo 20:28) “Wakali afwiifwi kufwa nkaambo kamilimo ya-Kristo, wakalitakata buumi bwakwe.” (Ba-Filipi 2:30) Mukaambo komwe-komwe, ibbala lyabuumi lyakabelesyegwa.a

11. Ncinzi cikonzya kwaambwa kujatikizya mbolibelesyedwe bbala lyakuti “buumi” mu Bbaibbele?

11 Aboobo ibbala lyakuti “muumi” mbuli mbolibelesyedwe mu Bbaibbele lyaamba muntu naa munyama, naa kupona kwamuntu naa kwamunyama. Ibupanduluzi bwa Bbaibbele bwabuumi mbuuba-uba, buleendelana alimwi tabusinkilidwe aziyiisyo alimwi abukombi bwamizimo bwabantu bunyongene. Pele ino ncinzi cicitika kubuumi twafwa? Ikutegwa twiingule mubuzyo oyu tweelede kusaanguna kuziba ncotufwida.

Bupanduluzi buyungizidwe

a Ibbuku lya Matayo 10:28, NW, libelesya “buumi.”

[Zifwanikiso izili apeeji 20]

Ibantu abanyama zintu zyuumi

    Chitonga Publications (1991-2024)
    Log Out
    Log In
    • Chitonga
    • Amutumine Bamwi
    • Makani Ngomuyanda
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nzyomweelede Kuzumina
    • Mulawo Uujatikizya Kubamba Maseseke
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Amutumine Bamwi