Kamuyeeya Mulengi Wanu Mupati!
“Koyeeya Mulengi wako . . . mazuba aamapenzi naatana kusika.”—MUKAMBAUSI 12:1.
1. Mbuti bakubusi ibalyaabide kuli Leza mbobeelede kubelesya bukubusi bwabo anguzu?
JEHOVA ulabapa inguzu babelesi bakwe izyakucita kuyanda kwakwe. (Isaya 40:28-31) Ulacita obo kubantu baziimo zyoonse. Pele ikapati bakubusi ibalyaabide kuli Leza beelede kuyandisya kubelesya bukubusi bwabo alimwi anguzu camaanu. Aboobo balabikkila maanu kapati kululayo lwa “Mukambausi,” Imwami Solomoni waku Israyeli yansiku. Wakakulwaizya kuti: “Koyeeya Mulengi wako mumazuba aabulombe bwako, mazuba aamapenzi naatana kusika, amyaka niitana kuboneka noyooamba kuti, Nsicibotelwi zintu ezi.”—Mukambausi 1:1; 12:1.
2. Ncinzi ncobeelede kucita ibana ba Banakristo balyaabide?
2 Ilulayo lwa Solomoni lwakuyeeya Mulengi Mupati ciindi cabukubusi lwakasaanguna kwaambilwa balombe abasimbi baku Israyeli. Bakazyalwa mucisi icakalyaabide kuli Jehova. Ino mbuti kujatikizya bana ba Banakristo balyaabide sunu? Masimpe, beelede kumuyeeya Mulengi wabo Mupati. Ikuti bacita obo, bayoomulemeka elyo bayoogwasigwa.—Isaya 48:17, 18.
Izikozyanyo Zibotu Zyakaindi
3. Nzikozyanyo nzi izyakatondezyegwaa Josefa, Samuele alimwi a Davida?
3 Ibakubusi banji ibalembedwe mu Bbaibbele bakali zitondezyo zibotu zyabantu ibakayeeya Mulengi wabo Mupati. Kuzwa kubwanike kuya kumbele imwanaa Jakobo, Josefa wakamuyeeya Mulengi wakwe. Imukaintu wa Potifara naakamoongelezya kuti acite bwaamu anguwe, Josefa wakakaka cakusinizya akwaamba kuti: “Nkacite buti bubi bupati buli boobu akubisizya Leza?” (Matalikilo 39:9) Samuele imu Levi wakamuyeeya Mulengi wakwe ikutali buyo naakacili mwana pele wakazumanana mubuumi bwakwe boonse. (1 Samuele 1:22-28; 2:18; 3:1-5) Imukubusi Davida waku Betelehemu wakamuyeeya Mulengi wakwe lyoonse. Ilusyomo lwakwe muli Leza lwakalibonya naakaswaanganaa mubbabbani Goliati imu Filisti eelyo naakaamba kuti: “Webo ulaboola kulindime apanga asumo amuumba, pele mebo ndeza kulinduwe muzina lya-Jehova wamakamu makamu, Leza wabasinkondo ba-Israyeli ngosampaula. Mubuzuba obuno Jehova ulakwaaba mumaanza aangu, elyo nzookujaya akukukosweda mutwe, . . . kuti bantu boonse baansi bazoozibe kuti Israyeli uli a-Leza. Abalo aba bantu boonse babungene ano bazoozibe kuti ipanga asumo tazyeensi nzyavunya Jehova pe, nkaambo inkondo njiya-Jehova nkabela ulamwaaba mumaanza esu.” Ndilyonya Goliati wakajaigwa elyo iba Filisti bakamwaikizyanya kutija.—1 Samuele 17:45-51.
4. (a) Ncinzi citondezya kuti Mulengi wesu Mupati wakayeeyegwaa musimbi muna Israyeli iwakali mubuzike ku Aramu alimwi a Mwami mwana-mwana Josiya? (b) Mbuti Jesu wamyaka yakuzyalwa iili 12 mbwaakatondezya kuti wakamuyeeya Mulengi wakwe?
4 Imukubusi uumbi iwakayeeya Mulengi Mupati mmusimbi imuna Israyeli muzike. Wakapa bumboni bubotu kumukaintu wamupati wabasikalumamba waku Aramu, Naamani icakuti wakakulwaizyigwa kuunka kumusinsimi wa Leza elyo wakaponesyegwa cinsenda cakwe alimwi wakaba mukombi wa Jehova. (2 Bami 5:1-19) Imwami Josiya imwana-mwana cabusicamba wakasumpula bukombi bwa Jehova busalala. (2 Bami 22:1–23:25) Pele icikozyanyo iciinda kubota camuntu iwakayeeya Mulengi wakwe Mupati kacili mwana nceeco ca Jesu waku Nazareta. Amuyeeye cakacitika naakali amyaka yakuzyalwa iili 12. Ibazyali bakwe bakamutolelezya ku Jerusalemu kupobwe lya Kwiindilila. Nobakali kuzyoka, bakabona kuti Jesu tanaakali ambabo pe; aboobo bakapilukila kuyoomuyandaula. Mubuzuba bwatatu, bakamujana kabandika akwiingula mibuzyo yamu Magwalo abamayi kutempele. Kavwiila mubuzyo wabanyina ibakalibilikide, Jesu wakabuzya kuti: “Ino kai mundiyandawidanzi? Sena tamuzi kuti ndileelede kuba muŋanda ya-Taata?” (Luka 2:49) Cakali cintu cigwasya kapati kuli Jesu ikujana makani aajisi mpindu yakumuuya kutempele, ‘iŋanda ya Wisi.’ Sunu, Ŋanda ya Bwami ya Bakamboni ba Jehova mbusena ibubotu ibwakujanina luzibo lwini-lwini lwa Mulengi wesu Mupati.
Amuyeeye Jehova Lino!
5. Mumajwi aanu, mbuti mbomunga mwaamba cakali kwaamba mukambausi kubbuku lya Mukambausi 12:1?
5 Imuntu uukomba Jehova camoyo woonse ulombozya kufwambaana kutalika kubelekela Leza alimwi akuzumanana mazuba oonse aabuumi bwakwe. Pele ino mbulangizi nzi ibuliko kumuntu iwakanyonyoona bukubusi bwakwe akaambo kakutayeeya Mulengi wakwe? Kwiinda mukusololelwaa Leza, mukambausi ulaamba: “Koyeeya Mulengi wako mumazuba aabulombe bwako, mazuba aamapenzi naatana kusika, amyaka niitana kuboneka noyooamba kuti, Nsicibotelwi zintu ezi.”—Mukambausi 12:1.
6. Mbumboni nzi buliko bwakuti imudaala Simeoni alimwi amucembele Ana bakamuyeeya Mulengi wabo Mupati?
6 Kwiina muntu iwaakkomanina “mazuba aamapenzi” aabucembele. Pele ibacembeede ibayeeya Leza lyoonse balakondwa. Mucikozyanyo, imudaala Simeoni wakabweza Jesu kacili muvwanda kutempele mpoonya calukkomano wakati: “Osimalelaangu, muleke eno muzike wako, kuti ainke caluumuno, mbuli kwaamba kwako, nkaambo meso aangu abona lufutuko lwako ndookalulamika kubusyu bwabantu boonse, umumuni wakumunikila bamasi, abulemu bwacisi cako ca-Israyeli.” (Luka 2:25-32) Awalo Ana iwamyaka yakuzyalwa iili 84 wakamuyeeya Mulengi wakwe. Lyoonse wakali kujanika kutempele alimwi wakaliko ciindi Jesu naakatolwa kutempele oko kacili muvwanda. “Wakasika nciconya eco ciindi, walumbaizya Leza, waamba aanguwe kulimbabo boonse abakali kulangila kunununwa kwa-Jerusalemu.”—Luka 2:36-38.
7. Ino aabo ibacembaalila mumulimo wa Leza bali mubukkale buli buti?
7 Bakamboni ba Jehova bamazubaano ibacembaalila mumulimo wa Leza balakonzya kabaciswa-ciswa alimwi akulezya nkaambo kabucembele. Pele balikkomene kapati alimwi tulabalumba kapati kumulimo ngobacita cakusyomeka! Balaa “lukondo lwa-Jehova,” nkaambo balizyi kuti wapa nguzu zyakwe zitakonzyi kuzundwa kunyika ino alimwi wabikka Jesu Kristo kuba Mwami singuzu wakujulu. (Nehemiya 8:10) Ecino nceciindi cakuti ibakubusi alimwi abapati batobele lulayo lwakuti: “Bakubusi abakamwale, bacembede abanikenike! Batembaule izina lya-Jehova, nkaambo izina lyakwe lilike ndipati, abulemu bwakwe bulainda nyika ajulu.”—Intembauzyo 148:12, 13.
8, 9. (a) Nkuuli bani “mazuba aamapenzi” nkwaanyina mpindu, alimwi nkaambo nzi ncokuli boobo? (b) Ino makani aali ku Mukambausi 12:2 inga mwaapandulula buti?
8 “Mazuba aamapenzi” aabucembele anyina mpindu pe, ambweni alatyompya kapati kuli baabo ibatayeeyi Mulengi wabo Mupati alimwi ibatateeleli makanze aakwe aabulemu. Banyina luzibo ilunga lwalwana masukusyo aabucembele alimwi amapenzi aasikila bantu kuzwa ciindi Saatani naakatandwa kujulu. (Ciyubunuzyo 12:7-12) Aboobo imukambausi utukulwaizya kuyeeya Mulengi wesu “izuba amumuni amwezi anyenyeezi nezitana kusia, amayoba naatana kuboola alimwi yamana imvula.” (Mukambausi 12:2) Ino majwi aaya aamba nzi?
9 Solomoni weezyanisya ciindi cabukubusi kucilimo caku Palesitaini lyalo izuba amwezi alimwi anyenyeezi nozibala mujulu linyina makumbi. Iciindi eco zintu inga zilalibonya kabotu. Pele ciindi cabucembele, imazuba aamuntu ali mbuli ciindi camvwula iiwa akawo katontola kapati, nokuli imvwula mpati yamapenzi aatobelana. (Jobu 14:1) Cilatyompya kapati kaka ikuzyiba Mulengi muciindi cacilimo cabuumi bwesu pele kwamana twakakilwa kumubelekela! Muciindi camupeyo cabucembele, izintu zilakatazya, ikapati kuli baabo ibakaindwa zyoolwe zyakubelekela Jehova kabacili bakubusi akaambo kakujatikizigwa muzintu zinyina mpindu. Pele notuba muciimo icili buti cakukomena, ‘atubikke myoyo yesu yoonse kuli Jehova,’ mbubwenya bwakacita Kalebe, imubelesinyina uusyomeka iwamusinsimi Musa.—Joshua 14:6-9.
Imapenzi Aakubucembele
10. Ino ncinzi iciimininwaa (a) “basikubamba iŋanda”? (b) “ba[alu]mi basintanze”?
10 Mpoonya Solomoni waamba mapenzi “mubuzuba basikubamba iŋanda nebazoobila aba[alu]mi basintanze nebazoongomana, abasikuziya nebazooleka nkaambo kakuceya abaabo basondela kuzipulo nebazoosiilwa.” (Mukambausi 12:3) “Iŋanda” yiiminina mubili wamuntu. (Matayo 12:43-45; 2 Ba-Korinto 5:1-8) “Basikubamba” mmaboko amaanza izikwabilila mubili akuupa ziyandika. Kubucembele imaanza amaboko zilazyangama akaambo kakukompama, kuyoowa alimwi akulebukilwa. “Ba[alu]mi basintanze” immaulu inga taacili misemu iizyandamene, pele inga akompama akoongomana cakuti imatende nkukwela buya. Pele sena inga tamukondwi nomubona basyominyoko ibacembeede kumiswaangano ya Bunakristo?
11. Mumwaambo wacikozyanyo, mbaani “basikuziya” alimwi “abaabo basondela kuzipulo”?
11 “Basikuziya nebazooleka nkaambo kakuceya”—munzila nzi? Imenyo inga kaamanide kukulauka naa kujugwa, ambweni kusyeede buyo masyoonto naa ambweni kumanina limwi. Ikutafwuna zyakulya ziyumu-yumu inga lyaba penzi naa ambweni inga takucikozyekeli limwi. “Abaabo basondela kuzipulo,” nkokuti imeso antoomwe amizeezo iitugwasya kubona zilakompama naa kulekela limwi kubeleka.
12. (a) Ino mbuti ‘mboinoozoojalidwe milyango yakumugwagwa’? (b) Ino mubayeeyela buti basikwaambilizya Bwami ibacembeede?
12 Mukambausi wazumanana ategwa “milyango yakumugwagwa ninoozoojalidwe, ajwi lyakuziya nelizooceya; muntu naazoobuka kuciindi cakwiimba kwatuyuni, abanakazi basikwiimba nebazoofwinsigwa.” (Mukambausi 12:4) Imilyango yobile, nkokuti milomo tiicinoojuki kapati naa ikulekela limwi buya ikwaamba zili ‘muŋanda,’ naa mumubili wabaabo ibacembeede ibatabelekeli Leza. Taakwe cintu icitumwa ‘kumigwagwa’ yabuleya. Pele ino mbuti kujatikizya bantu bacembeede pele ibankutwe mukwaambilizya Bwami? (Jobu 41:14) Balakonzya kabeenda asyoonto-syoonto kuŋanda aŋanda alimwi bamwi ambweni inga kabatacikonzyi kabotu kukanana, pele cakusinizya batembaula Jehova!—Intembauzyo 113:1.
13. Ino mapenzi aambi aabantu bacembeede waapandulula buti mukambausi, pele ino mbukkale buli buti buliko ku Banakristo ibacembeede?
13 Ikuyoba kwaziyo kulaceya nkaambo cakulya inga citafwunwaa zisiniini zinyina menyo. Nawona abulo, imudaala takwe ŋonzi zibotu pe. Nokuba kulila kwakayuni kulamunyonganya. Inga taciimbi nyimbo zinji pe alimwi kufwumbwa lwiimbo ndwaimba inga ulwiimba cabulenga. “Banakazi basikwiimba” boonse, nkokuti iziga zyanyimbo, ‘zinoofwiinsidwe.’ Inyimbo iziimbwaa bamwi taziteeleli kabotu pe muntu uucembeede. Pele ibacembeede ibananike kubikkilizyaa abeenzinyina bamwi akati kabo abalo ibacembeede mbubwenya buyo bazumanana ikoongolola nobaimba nyimbo zyakutembaula Leza kumiswaangano ya Bunakristo. Akaka cilatukkomanisya kapati ikuyanzanaa mbabo lyoonse, kabatembaula Jehova cabulemu mumbungano!—Intembauzyo 149:1.
14. Nkuyoowa nzi ikupenzya bantu bacembeede?
14 Akaka banyina lukkomano ibantu bacembeede ikapati aabo ibatamubikkili maanu Mulengi! Mukambausi waamba kuti: “[Alimwi] muntu nazooyoowa cilundu cilamfu, akweenda kulamuyoosya; musamu waalmondi nuuzoosyuuka; idingo nilizookokoba, amusamu wakubusya tuucibeleki; nkaambo muntu ulaya kucikalilo cakwe citamani, abasikulila baleendeenda mumigwagwa.” (Mukambausi 12:5) Nobali aatala aamatantilo aaŋanda imalamfwu, ibunji bwabantu bacembeede balayoowa kuwa. Nokuba kulungumana kulanga cintu cimwi icili mujulu inga kwabapa cizyuungwe. Nobeenda mumigwagwa mwiilingana bantu banji, balayoowa nobayeeya kulicisa naa kuumwa ababbi.
15. Muunzila nzi mokunga kwategwa ‘musamu waalmondi wasyuuka,’ alimwi mbuti ‘idiingo mbolikokoba kweenda’?
15 Kumudaala ‘imusamu waalmondi ulasyuuka,’ icitondezya kwaamba kuti isusu lyakwe lilatalika kutuba-tuba, mpoonya limwi mutwe oonse ulatuba buu imvwi. Imvwi zilakulumbuka mbuli maluba-luba aatuba aamusamu waalmondi. ‘Mbwakokoba kweenda,’ ambweni kawongomene amaboko aakwe kaaile kulengelela naa kalijatide mucikungu elyo tukokola twakwe katutonkomene kulanzya mujulu, ncobeni ulibonya mbuli diingo. Pele ikuti umwi akati kesu kalibonya boobo, ibamwi batalubi kuti tuli munkamu ya Jehova yacisozi icijisi nguzu alubilo!—Amubone Ngazi Yamulindizi, yamu May 1, 1998, mapeeji 14-19.
16. (a) Ino kaambo kakuti ‘tuucibeleki musamu wakubusya’ inga kakaamba nzi? (b) Ino ‘cikkalilo camuntu citamani’ ncinzi, alimwi ino nzitondezyo nzi izilibonya ilufwu noluswena afwaafwi?
16 Imuntu uucembeede inga taciziyandi kapati zyakulya nokuba kuti cakulya ncaapegwa cilanona mbuli mucelo wakubusya. Ikuzwa kaindi imucelo oyu wali kubelesyegwa kugwasya bantu ikuyandisya kulya. Ikaambo kakuti ‘tuucibeleki musamu wakubusya’ kaamba kuti imudaala naleka kuyandisya kulya, nouba mucelo oyu inga tuucikonzyi pe kumukulwaizya kuti ayande kunoolya. Izintu zili boobu zitondezya kuti imuntu oyo waswena afwaafwi a “cikalilo cakwe citamani,” nkokuti icuumbwe. Inga caba cikkalilo cakwe kukabe kutamani ikuti naa wakakakilwa kuyeeya Mulengi wakwe akubaa bukkale bubyaabi cakuti Leza tamuyeeyi kumubusya. Izitondezyo zyakuti lufwu lwaswena afwaafwi zilalibonya mukulilizyalizya alimwi akutongauka ikuzwa mumilyango yamulomo wamuntu uucembeede.
17. Ino “intambo yansiliva” idunsuka buti, alimwi ino “mutiba wangolida” ulangilwa kuti wiiminina nzi?
17 Tukulwaizigwa kuyeeya Mulengi “intambo yansiliva niitana kudunsuka, amutiba wangolida nuutana kupwayika, citesyo nicitana kufwa kukasensa, avili nilitana kupwayika kucikala.” (Mukambausi 12:6) “Intambo yansiliva” mmoongola. Eeyi nzila iibweza milumbe yoonse iicitika mumubili kutola kuboongo noyanyonyooka cakutakonzyeka kubambululwa, ilufwu inga luswenede afwaafwi kapati. “Mutiba wangolida” wiiminina bongo ibuli mucipompo icibulungene mbuli mutiba oko imoongola nkuujatilide. Ibongo bwaambwa kuti mbwangolida nkaambo bulayandika kapati, ikuti bwaleka kubeleka nkokuti muntu wafwa.
18. Ino ‘citesyo cakucikala’ ciiminina nzi, alimwi ncinzi cicitika nocapwayika?
18 “Citesyo . . . kukasensa” mmoyo walo uutambula bulowa akubutumina alimwi kuti buzumanane kuzinguluka mubili woonse. Muntu afwa, imoyo inga uba mbuli citesyo capwayika, icapwayaulwa kukasensa nkaambo taucikonzyi kutambula, kuyobola nokuba kupompa bulowa ibuyandika kapati mumubili. ‘Ivwili lyakucikala lipwayikide’ lilaleka kuzinguluka calo icaamba kuti ikuzinguluka kwabulowa ibupa buumi kulaleka. Aboobo Jehova wakayubunwida Solomoni makani aakuti bulowa bulazinguluka mumubili ikaindi loko, imusilisi wazina lya William Harvey wamumwaanda wamyaka wa 17 katana kupa citondezyo cakuti bulowa bulazinguluka.
19. Mbuti majwi aa Mukambausi 12:7 mbwaabeleka aciindi muntu nafwa?
19 Imukambausi mpoonya wakayungizya kuti: “[Mpoonya] bulongo nibuyoopiluka kunyika mbubwakabede, amuuya nuuyoopiluka kuli-Leza nkowakazwa.” (Mukambausi 12:7) Mbwaanga ‘ivwili lyakucikala’ lyapwayika, imubili wamuntu walo kumatalikilo iwakabumbwa kuzwa kubulongo bwaansi, ulapiluka kubulongo. (Matalikilo 2:7; 3:19) Imuntu ulafwa nkaambo imuuya naa inguzu zyabuumi izyakapegwaa Leza zilapiluka naa zikkalaa Mulengi wesu.—Ezekieli 18:4, 20; Jakobo 2:26.
Mbukkale Buli Buti Bwakumbele Mbubanoojisi Aabo Ibayeeya?
20. Ncinzi ncaakali kulomba Musa naakapaila mbuli mbokulembedwe ku Intembauzyo 90:12?
20 Solomoni wakatondezya munzila iigwasya mbociyandika kapati ikuyeeya Mulengi wesu Mupati. Mmasimpe aabo ibayeeya Jehova alimwi ibacita nzyayanda camoyo woonse tabasyomi buyo buumi obu bufwaafwi bwamapenzi. Kunyina makani naa mbapati naa mbakubusi, boonse bajisi makanze aakozyenye aa Musa iwakapaila kuti: “Utwiiyisye kubala mazuba esu, kuti tujane moyo wabusongo.” Oyo musinsimi wa Leza uulicesya, cakusinizya wakalombozya kuti Jehova amutondezye naa kumuyiisya walo alimwi abana Israyeli boonse mbobeelede kubelesya busongo mukweendelezya ‘imazuba aabuumi bwabo’ alimwi akwaabelesya munzila njakkomanina Leza.—Intembauzyo 90:10, 12.
21. Ncinzi ncotweelede kucita ikuti katuyanda kubala mazuba cakulemeka Jehova?
21 Ikapati bakubusi Banakristo beelede kubikkila maanu kapati kumakanze aakutobela lulayo lwamukambausi ilwakuyeeya Mulengi. Balaazyoolwe zibotu kaka izyakubelekela Leza imulimo uusetekene! Pele kunyina makani amyaka yakuzyalwa njotujisi, ikuti twaiya kubala mazuba esu mumulimo wakulemeka Jehova kuno “kumamanino aaciindi,” tulakonzya kuzumanana kwaabala mane do kukabe kutamani. (Daniele 12:4; Johane 17:3) Pele ikutegwa tucite boobo, tweelede kuyeeya Mulengi wesu Mupati. Kunze lyaboobo, tweelede kuzuzikizya ceelelo cesu coonse kuli Leza.
Inga Mwaingula Buti?
◻ Nkaambo nzi bakubusi ncobakulwaizigwa kuyeeya Mulengi wabo?
◻ Nzikozyanyo nzi zyamu Magwalo ziliko izyabaabo ibakayeeya Mulengi wabo Mupati?
◻ Mmapenzi nzi amwi Solomoni ngaakapandulula aaboola akaambo kakucembaala?
◻ Mbukkale buli buti bwakumbele mbobalangila aabo ibayeeya Jehova?
[Zifwanikiso izili apeeji 11]
Davida, imusimbi muna Israyeli muzike, Ana alimwi a Simeoni bakamuyeeya Jehova
[Zifwanikiso izili apeeji 12]
Bakamboni ba Jehova ibacembeede calukkomano babelekela Mulengi wabo Mupati mulimo uusetekene