“Bakazibona” Zintu Izyakasyomezyegwa
“Nokuba kuti tiibakabona kuzuzikizyigwa kwazisyomezyo eezyo; pele bakazibona kulaale.”—HEB. 11:13.
1. Mbuti mbotukonzya kugwasyigwa akucikonzya kweezyeezya zintu nzyotutanabona? (Amubone cifwanikiso icili kumatalikilo aacibalo.)
KUCIKONZYA kweezyeezya zintu nzyotutanabona ncipego kuzwa kuli Leza. Kulatugwasya kusala cabusongo alimwi akulangila zintu zibotu izili kumbele. Jehova ulakonzya kubona izili kumbele, alimwi kanji-kanji ulatwaambila zintu ziyoocitika kumbele kwiinda mu Magwalo. Tulakonzya kweezyeezya ziyoocitika kumbele. Alimwi buya, kucikonzya kweezyeezya zintu zitalibonyi kulatugwasya kuba aalusyomo.—2Kor. 4:18.
2, 3. (a) Nkaambo nzi twaambo tutupa kweezyeezya ncotuyandika? (b) Mibuzyo nzi njotutiilange-lange mucibalo eeci?
2 Zimwi ziindi tweezyeezya zintu zitakacitiki. Mucikozyanyo, ikuti mwana musimbi keezyeezya kuti utantide nkonkolekwa, eeci tacikonzyi kucitika, ncakuyeeyela buyo. Pele ciindi Hana naakali kuyeeya mbocakali kuyooba naakali kuyootola mwanaakwe Samuele kuti akabelekele kutempele, wakalijisi kaambo ikakali kumupa kweezyeezya boobu. Kweezyeezya kwakwe kwakayeeme acintu ncaakakanzide kucita, eeci cakamugwasya kubikkila maano kucintu eeco. (1Sam. 1:22) Ikuti katweezyeezya zintu Leza nzyaasyomezya kuti uyoozicita, tuyeeya kujatikizya zintu iziyoocitika ncobeni.—2Pet. 1:19-21.
3 Cakutadooneka, bantu banji ibakali kusyomeka ibaambidwe mu Bbaibbele bakali kweezyeezya kujatikizya zintu nzyaakabasyomezya Leza. Mbuti bantu bali boobu mbobakagwasyigwa kwiinda mukweezyeezya zilongezyo nzyobakali kulangila kumbele? Alimwi mbuti mbotukonzya kugwasyigwa kwiinda mukuyeeya zintu zibotu Leza nzyaasyomezya bantu ibamvwida?
BAKAYUMIZYIGWA KWIINDA ‘MUKUBONA’ BULANGIZI BWABO
4. Ntwaambo nzi itwakali kupa kuti Abelo keezyeezya zintu izyakali kulangilwa kucitika kumbele?
4 Sena Abelo, muntu wakusaanguna iwakali kusyomeka, ‘wakabona’ cintu cili coonse Jehova ncaakasyomezya? Tatukonzyi kwaamba kuti Abelo wakalizyi mbocakali kuyoozuzikizyigwa cisyomezyo ca Leza cijanika mumajwi ngaakaambila nzoka aakuti: “Ndilabikka nkondo akati kanduwe amukaintu, aakati kalunyungu lwako alunyungu lwakwe. Walo uyakuupwayaula mutwe wako alimwi ayebo uyoomuluma kukasindi.” (Matl. 3:14, 15) Nokuba boobo, ambweni Abelo wakali kuyeeya kujatikizya cisyomezyo eeci alimwi akuzyiba kuti muntu umwi wakali ‘kuyoolumwa kukasindi’ kutegwa bantu balondoke mbuli mbobakalondokede ba Adamu a Eva kabatanabisya. Tacikwe makani kufwumbwa ncaakali kweezyeezya kucitika kumbele, wakalijisi lusyomo ilwakayeeme acisyomezyo ca Leza, aboobo Jehova wakacitambula cituuzyo cakwe.—Amubale Matalikilo 4:3-5; Bahebrayo 11:4.
5. Nkaambo nzi kweezyeezya zintu izyakali kulangilwa kucitika ncokwakali kukonzya kumuyumya-yumya Enoki?
5 Nokuba kuti wakazingulukidwe abantu ibatakali kuyoowa Leza alimwi ibakali kwaamba zintu ziyumya mate kujatikizya Leza, Enoki wakalijisi lusyomo. Enoki wakasololelwa amuuya uusalala kusinsima kuti Jehova wakali ‘kuyooboola amakumi-makumi aazyuulu zyabangelo bakwe basalala, kuti abeteke bantu boonse, akubazula boonse basampaula Leza mumicito yabo iisampaula Leza njobakacita munzila iisampaula Leza, alimwi akujatikizya zintu zyoonse ziyumya mate nzyobakali kumwaamba basizibi basampaula Leza.’ (Jud. 14, 15) Akaambo kakuti wakalijisi lusyomo, Enoki wakali kukonzya kweezyeezya kujatikizya mboyakali kuyooba nyika iitajisi bantu babyaabi.—Amubale Bahebrayo 11:5, 6.
6. Ncinzi Nowa ncaakali kukonzya kuzumanana kuyeeya nolyakainda Zambangulwe?
6 Nowa wakafwutuka ku Zambangulwe akaambo kalusyomo lwakwe. (Heb. 11:7) Nolyakainda Zambangulwe, lusyomo lwakamupa kuti atuule zituuzyo zyabanyama. (Matl. 8:20) Mbubwenya mbuli Abelo, cakutadooneka wakalijisi lusyomo lwakuti bantu bakali kuyooangululwa kubuzike bwacibi alufwu. Noliba leelyo naakali akati kazyalani ilyakatobela nolyakainda Zambangulwe, muzyalani imwakali Nimurodi muntu iwakali kukazya Jehova, Nowa wakazumanana kusyomeka alimwi akuba abulangizi. (Matl. 10:8-12) Kuboneka kuti wakali kukulwaizyigwa kapati ciindi naakali kweezyeezya buumi mbobwakali kuyooba kakunyina kudyaamininwa, cibi ncotwakakona, alimwi alufwu. Andiswe tulakonzya ‘kucibona’ ciindi eeco cibotu kapati—alimwi cili afwaafwi ncobeni!—Rom. 6:23.
‘KUBONA’ ZISYOMEZYO KAZIZUZIKIZYIGWA
7. Nzintu nzi zyakumbele nzyobakali kukonzya ‘kubona’ ba Abrahamu, Izaka alimwi a Jakobo?
7 Kuboneka kuti Abrahamu, Izaka, alimwi a Jakobo bakali kweezyeezya buumi bubotu bwakumbele akaambo kakuti Leza wakabasyomezya kuti kwiinda mulunyungu lwabo, zisi zyoonse munyika zyakali kuyoolongezyegwa. (Matl. 22:18; 26:4; 28:14) Lunyungu lwabantu aaba bakaindi lwakali kuyoovwula alimwi lwakali kuyookkala mu Nyika Yakasyomezyegwa a Leza. (Matl. 15:5-7) Kwiinda mulusyomo, bantu aaba ibakali kuyoowa Leza bakali kukonzya ‘kubona’ luzubo lwabo kalukkede munyika eeyo. Aboobo, kuzwa ciindi ba Adamu a Eva nobakabisya, Jehova wali kubasyomezya babelesi bakwe basyomeka kuti zilongezyo nzyobakasweekelwa ba Adamu a Eva ziciliko kumbele.
8. Ncinzi cakamugwasya Abrahamu kuba aalusyomo luyumu kapati?
8 Kuboneka kuti kweezyeezya zintu nzyaakasyomezya Leza nkokwakamugwasya Abrahamu kucita zintu izyakatondezya kuti wakajisi lusyomo luyumu kapati. Magwalo alatondezya kuti nokuba kuti Abrahamu alimwi ababelesi ba Leza bamwi ibakali kusyomeka “tiibakabona kuzuzikizyigwa kwazisyomezyo eezyo” ciindi nobakali kupona, “bakazibona kulaale akuzitambula.” (Amubale Bahebrayo 11:8-13.) Abrahamu wakalijisi bumboni bunji ibwakamupa kuti asinizye ncobeni kuti nzyaakali kulangila zyakali kuyoocitika ncobeni!
9. Mbuti kuba alusyomo muzisyomezyo zya Leza mbokwakamugwasya Abrahamu?
9 Kuba aalusyomo muzisyomezyo zya Leza kwakamuyumya-yumya Abrahamu kuzumanana kucita kuyanda kwa Leza. Akaambo kalusyomo, wakausiya munzi wa Uri alimwi wakakaka kuba sicisi mucisi ca Kanana. Mbubwenya mbuli munzi wa Uri, cisi ca Kanana tiicakajisi ntalisyo zini-zini nkaambo cakali kukomba baleza bakubeja. (Jos. 24:2) Mubuumi bwakwe boonse, Abrahamu “wakali kulindila munzi uujisi ntalisyo zini-zini, imunzi ooyo wakaanzwa akuyakwa a Leza.” (Heb. 11:10) Abrahamu wakali ‘kulibona’ kakkede mumunzi wini-wini wa Jehova. Bantu mbuli Abelo, Enoki, Nowa, Abrahamu, alimwi abambi ibakali mbuli mbabo, bakalijisi lusyomo mububuke alimwi bakali kulanga buumi mbobwakali kuyooba kumbele anyika ansi aabweendelezi bwa Bwami bwa Leza, “munzi uujisi ntalisyo zini-zini.” Kuyeeya zilongezyo eezyo kwakayumya lusyomo lwabo muli Jehova.—Amubale Bahebrayo 11:15, 16.
10. Ino Sara wakagwasyigwa buti ambwaakali kuzibona zintu nzyaakali kulangila kumbele?
10 Amuyeeye kujatikizya mukaintu wa Abrahamu, Sara. Ciindi naakajisi myaka yakuzyalwa iili 90 alimwi katajisi mwana, kuzilanga munzila iili kabotu zintu nzyaakali kulangila kumbele kwakamugwasya kucita zintu calusyomo. Cili mbuli kuti wakali kubona lunyungu lwakwe kalukkomene azilongezyo nzyaakasyomezya Jehova. (Heb. 11:11, 12) Ncinzi icakamupa kuba aabulangizi buli boobu? Jehova wakaambilide mulumi wakwe kuti: “Ndiyoomulongezya alimwi ndiyookupa mwana musankwa kwiinda mulinguwe; ndiyoomulongezya alimwi uyooba misyobo minji; bami bamisyobo bayoozwa mulinguwe.” (Matl. 17:16) Naakamana kutumbuka Izaka, Sara wakalijisi kaambo ikakali kukonzya kumupa kusyoma kuti cisyomezyo Leza ncaakasyomezya Abrahamu cakali kuyoozuzikizyigwa ncobeni. Eelo kaka tulijisi cipego cibotu kapati icakukonzya kweezyeezya zintu nzyasyomezya Leza alimwi akuti ziyoocitika ncobeni!
KUGAMIKA MESO KUBULUMBU
11, 12. Ncinzi cakamugwasya Musa kuyanda Jehova?
11 Musa awalo uli akati kabantu ibakajisi lusyomo muli Jehova akumuyanda ncobeni Leza. Ciindi Musa naakacili mukubusi kakkala mumukwasyi wamwami muna Egepita, cakali cuubauba kuti akonzye kuyandisya bweendelezi alimwi abuvwubi. Nokuba boobo, kulibonya kuti Musa wakaiya kuzwa kubazyali bakwe kujatikizya Jehova alimwi amakanze aakwe aakwaangununa ba Hebrayo kuzwa mubuzike alimwi akubapa Nyika Yakasyomezyegwa. (Matl. 13:14, 15; Kul. 2:5-10) Ikuti naa Musa wakali kuyeeya kapati kujatikizya zilongezyo izyakumbele nzyobakali kulangila bantu ba Leza, ino muyeeya kuti wakali kuyandisisya nzi mumoyo wakwe—kuba aampuwo naa kuyanda Jehova?
12 Magwalo atwaambila kuti: “Akaambo kalusyomo, Musa naakakomena wakakaka kwiitwa kuti mwana wamwana musimbi wa Farao, wakasala kupenzyegwa antoomwe abantu ba Leza muciindi cakulikkomanisya acibi muzyakulikondelezya zyakaindi kaniini buyo, nkaambo wakabona kuti kusampaulwa akaambo kakuba Munanike lwakali lubono luyandika kapati kwiinda lubono loonse lwamu Egepita, nkaambo wakagamikide meso aakwe kubulangizi bwakupegwa bulumbu.”—Heb. 11:24-26.
13. Ino Musa wakagwasyigwa buti akuyeeya kapati kujatikizya zisyomezyo zya Leza?
13 Ciindi Musa naakali kuyeeya kapati kujatikizya Jehova nzyaakasyomezya kucitila bana Israyeli, lusyomo alimwi aluyando lwakwe kuli Leza lwakakomena. Mbubwenya mbuli bantu bambi ibakali kuyoowa Leza, weelede kuti wakali kukonzya kuzyiba kuti aciindi cimwi Jehova uyoobaangununa bantu kuzwa kulufwu. (Job. 14:14, 15; Heb. 11:17-19) Nkakaambo kaako Musa wakamuyanda Leza iwakali kubafwida luzyalo ba Hebrayo alimwi abantu boonse. Lusyomo alimwi aluyando zyakamugwasya kapati Musa mubuumi bwakwe boonse. (Dt. 6:4, 5) Noliba leelyo Farao naakakonga Musa kuti wakali kuyoojaigwa, lusyomo, luyando lwakwe kuli Leza, alimwi ambweni akweezyeezya zintu mbozyakali kuyoobota kumbele kwakamupa nguzu zyakulangana amwami cabusicamba.—Kul. 10:28, 29.
KWEEZYEEZYA ZINTU NZYOBUYOOCITA BWAMI
14. Nkuyeeya kuli buti ikwabuyo?
14 Bantu banji mazuba aano beezyeezya zintu zitakacitiki kumbele. Mucikozyanyo, nokuba kuti bajisi buyo zintu zyakumubili zisyoonto, bayeeya buyo kujatikizya kuvwuba alimwi alukwabililo nokuba kuti buumi mazuba aano buzwide buyo “mapenzi amause.” (Int. 90:10) Beezyeezya kuti bumwi buzuba bayookkala kabotu ansi abweendelezi bwamfwulumende zyabantu, kakuli Bbaibbele lyaamba kuti Bwami bwa Leza bulikke mbobuyoopa kuti bantu bakakkale kabotu. (Dan. 2:44) Bantu banji bayeeya kuti Leza kunyina nayoonyonyoona bweende bwazintu oobu bubyaabi, pele Bbaibbele lyaamba ciimpene ancobayeeya. (Zef. 1:18; 1Joh. 2:15-17) Bulangizi bwabantu aabo ibaunduluzya makanze aa Jehova aajatikizya zyakumbele mbwabuyo.
Sena inga mweezyeezye kuti muli munyika mpya? (Amubone muncali 15)
15. (a) Mbuti Banakristo mbobagwasyigwa akweezyeezya bulangizi bwabo? (b) Amwaambe cintu cimwi ncomulangila Leza aakuzuzikizya zisyomezyo zyakwe.
15 Kulubazu lumwi, mbotuli Banakristo tukulwaizyigwa kuti katweezyeezya kujatikizya bulangizi bwesu, bube bwakujulu naa bwaanyika. Sena mulakonzya kweezyeezya kuti mucita zintu zikkomanisya nzyasyomezya Leza? Kuyeeya kujatikizya ncomukonzya kucita ciindi Leza nazuzikizya zisyomezyo zyakwe kulakonzya kumupa kuba alukkomano. Ambweni ‘mulalibona’ kamupona anyika kukabe kutamani. Amuyeeye buyo kujatikizya kubeleka abamwi calukamantano mukupanga nyika yoonse kuba paradaiso. Amuyeeye kujatikizya kuba abasimukobonyoko ibayanda Jehova mbubwenya mbuli ndinywe. Kupona kabotu, kamujisi nguzu, alimwi kakutakwe cintu cimupa kulibilika. Amweezyeezye buyo kujatikizya baabo ibanoolanganya mulimo wakubukulusya paradaiso mbobayoopa kuti buumi kabukondelezya akaambo kakuti bamulanganya kabotu kuzwa ansi aamoyo. Alimwi amweezyeezye kuti mulikkomene kubelesya luzyibo lwanu akaambo kakuti kufwumbwa ncomucita cigwasya bamwi alimwi cilemeka Leza. Mucikozyanyo, muyiisya bantu ibakabusyigwa kujatikizya Jehova. (Joh. 17:3; Mil. 24:15) Nyika iili boobu taili yakulota buyo pe. Kweezyeezya ooku kuyeeme akasimpe kaambidwe mu Magwalo kujatikizya zyakumbele.—Is. 11:9; 25:8; 33:24; 35:5-7; 65:22.
NKAAMBO NZI NCOTWEELEDE KWAAMBA KUJATIKIZYA BULANGIZI BWESU?
16, 17. Mbuti mbotugwasyigwa ciindi notubandika kujatikizya bulangizi bwesu?
16 Ciindi notubandika a Banakristoma kujatikizya nzyotukanza kucita Jehova mbwayaabuzuzikizya zisyomezyo zyakwe, kweezyeezya kwesu kujatikizya zintu zyakumbele kuba kwini-kwini ncobeni. Nokuba kuti kunyina uuzyi masimpe kujatikizya muntu umwi aumwi mbwanoobede munyika mpya, ciindi notubandika ziyoocitika, tulakulwaizyanya alimwi akutondezya lusyomo lwesu lwakuti zisyomezyo zya Leza ziyoozuzikizyigwa. Ciindi mwaapostolo Paulo naakaswaya Banakristonyina ku Roma, bakakkomana kapati akaambo ‘kakuyumizyanya,’ alimwi buya andiswe mbotucita oobo muziindi eezyi zikatazya.—Rom. 1:11, 12.
17 Kweezyeezya zintu zyakumbele kulakonzya kutugwasya kulwana mizeezo mibi iboola akaambo kabuyumuyumu buliko mazuba aano. Kulibonya kuti mwaapostolo Petro wakatondezya kuti wakali kulibilika ciindi naakaambila Jesu kuti: “Bona! Twasiya zintu zyoonse akutobela nduwe; aboobo ino ncinzi ncotuyoojana?” Kutegwa agwasye Petro alimwi abambi kuti beezyeezye zintu zyakumbele, Jesu wakaingula kuti: “Ncobeni ndimwaambila kuti, mukulengulula, iciindi Mwanaamuntu aakukkala acuuno cakwe cabwami cabulemu, nywebo nomwanditobela anywebo muyookkala azyuuno zyabwami zili 12, akubeteka misyobo iili 12 ya Israyeli. Alimwi kufwumbwa wakasiya maanda naa banabokwabo naa bacizyi naa bausyi naa banyina naa bana naa myuunda akaambo kazina lyangu, uyootambula zintu ziyungizyidwe ziindi zili 100 alimwi akukona buumi butamani.” (Mt. 19:27-29) Petro alimwi abasikwiiya bambi bakali kukonzya kweezyeezya lubazu ndobakajisi mumfwulumende iyakali kuyooendelezya nyika akuleta zilongezyo zitaambiki kubantu bamvwida.
18. Mbuti kuyeeya kujatikizya kuzuzikizyigwa kwazisyomezyo zya Leza mbokutugwasya mazuba aano?
18 Babelesi ba Jehova anyika lyoonse bali kugwasyigwa kwiinda mukuyeeya kujatikizya kuzuzikizyigwa kwazisyomezyo zya Leza. Abelo wakalizyi kabotu kujatikizya makanze aa Leza cakuti wakali kukonzya kweezyeezya kujatikizya zintu zyakumbele, kutondezya lusyomo, alimwi akukkomanina bulangizi bwini-bwini. Abrahamu wakaba alusyomo luyumu kapati akaambo kakuti ‘wakabona’ businsimi bwa Leza bumwi bujatikizya “lunyungu” lwakasyomezyegwa kabuzuzikizyigwa. (Matl. 3:15) Musa “wakagamikide meso aakwe kubulangizi bwakupegwa bulumbu,” kutondezya lusyomo alimwi aluyando kuli Jehova. (Heb. 11:26) Lusyomo alimwi aluyando lwesu kuli Leza zilakonzya kutupa kuti tuzumanane kweezyeezya kuzuzikizyigwa kwazisyomezyo zya Jehova. Cibalo citobela ciyoolanga-langa mbotukonzya kubelesya cipego eeci ncotwakapegwa a Leza munzila yiinda kubota.