CIBALO CAKWIIYA 21
LWIIMBO 107 Citondezyo ca Leza Caluyando
Mbomukonzya Kujana Wakukwatana Limwi Uuli Kabotu
“Ino nguni uukonzya kujana mukaintu uulomene? Uladula kapati kwiinda mabwe mayandisi aamulwizi.”—TUS. 31:10.
ZILAAYIIGWE
Njiisyo zyamu Bbaibbele izikonzya kugwasya muntu umwi kujana wakukwatana limwi uuli kabotu alimwi abantu bamwi mumbungano mbobakonzya kugwasya baabo bayanda kukwata naa kukwatwa.
1-2. (a) Nzintu nzi Munakristo nzyayelede kulanga-langa katanatalika kweebana? (b) Ino “kweebana” caamba nzi? (Amubone “Bupanduluzi Bwamabala.”)
SENA muyanda kuyookwata naa kukwatwa? Nokuba kuti cikwati tacili ncecintu ciyandika kapati kutegwa mube aalukkomano, Banakristo banji, tacikwe makani mbana naa mbapati, baliyandide kujana wakukwatana limwi. Pele bwini mbwakuti, kamutanatalika kweebana, mweelede kuti kamujisi cilongwe ciyumu a Jehova, kamulizyi kabotu, alimwi kamulibambilide kulanganya zintu ziyandika mali mucikwati.a (1Kor. 7:36) Kuti mwacita oobo, mulalangilwa kuyooba alukkomano mucikwati canu.
2 Nokuba boobo, talili lyoonse nocili cuuba-uba kujana wakukwatana limwi uuli kabotu. (Tus. 31:10) Alimwi noliba leelyo nomwajana muntu ngomuyanda kuzyiba kabotu, inga tacili cuuba-uba kutalika kweebana.b Mucibalo eeci, tulabandika kujatikizya Banakristo batakwete naa kukwatwa mbobakonzya kujana wakukwatana limwi uuli kabotu akutalika kweebana. Alimwi tulaiya bamwi mumbungano mbobakonzya kugwasya baabo ibayanda kukwatana.
KUJANA WAKUKWATANA LIMWI UULI KABOTU
3. Nzintu nzi Munakristo nzyayelede kulanga-langa katanajana wakukwatana limwi?
3 Ikuti naa muyanda kukwata naa kukwatwa, cilayandika kapati kuzyiba bube mbomuyanda kuti kajisi ngomuyanda kukwatana limwi kamutanatalika kweebana. Kuti naa tiimwabikkila maano, mulakonzya kwaalilwa kuzyiba wakukwatana limwi uuli kabotu naa mulakonzya kutalika kweebana amuntu uutamweeleli. Amana buya, wakukwatana limwi uli woonse weelede kuti kali Munakristo uubbapatizyidwe. (1Kor. 7:39) Pele eeci tacaambi kuti kufwumbwa muntu uubbapatizyidwe ulakonzya kuba wakukwatana limwi uuli kabotu. Aboobo mweelede kulibuzya kuti: ‘Ino nimbaakani nzi nzyondijisi? Ino mbube nzi mbwayelede kuba ambubo muntu ngondiyanda kukwatana limwi? Sena nzyondilangila zili kabotu?’
4. Ino nzintu nzi zimwi nzyobapailila bamwi nobayandaula wakukwatana limwi?
4 Tacidoonekwi buya kuti, ikuti naa mujisi makanze aakukwata naa kukwatwa, mwakapaila kujatikizya ngayo. (Flp. 4:6) Bwini mbwakuti, Jehova tayandawidi muntu uli woonse wakukwatana limwi. Pele ulazibikkila maano nzyomuyandika alimwi ulakonzya kumugwasya kujana wakukwatana limwi. Aboobo amuzumanane kumwaambila zintu nzyomulombozya alimwi ambomulimvwa. (Int. 62:8) Amupailile kukkazika moyo alimwi abusongo. (Jak. 1:5) Mukwesu uutakwete waku United States uutegwa John,c wakapandulula zintu zyabikkilizya mumupailo wakwe. Wakaamba kuti: “Ndilamwaambila Jehova bube mbondiyanda mumuntu ngondiyanda kuyookwatana limwi. Ndilapaila kutegwa ndijane coolwe cakujana muntu wakukwatana limwi uuli kabotu. Alimwi ndilamulomba Jehova kundigwasya kuba abube ibuyoopa kuti ndibe mulumi uuli kabotu.” Tanya, mucizyi waku Sri Lanka, wakaamba kuti: “Nondiciyandaula wakukwatana limwi uuli kabotu, ndilamulomba Jehova kuti andigwasye kuzumanana kusyomeka, kuzilanga kabotu zintu alimwi akukkomana.” Nokuba kuti tamukonzyi kujana wakukwatana limwi uuli kabotu cakufwambaana, Jehova usyomezya kuzumanana kumulanganya.—Int. 55:22.
5. Ndilili Banakristo batakwete naa kukwatwa nobakonzya kuba acoolwe cakujana muntu uumuyanda Jehova? (1 Bakorinto 15:58) (Amubone acifwanikiso.)
5 Bbaibbele litukulwaizya kuba “azintu zinji zyakucita mumulimo wa Mwami.” (Amubale 1 Bakorinto 15:58.) Ikuti mwajata bubi kucita mulimo wa Jehova alimwi akuba aciindi cinji cakuyanzana abakwesu abacizyi, tamukakkomani buyo akaambo kakuyanzana ooko pele alimwi muyooba acoolwe cakuzyibana abakwesu abacizyi bamwi batakwete naa kukwatwa, mbuli ndinywe, balo ibabikkila maano kubelekela Jehova. Alimwi ciindi nomusolekesya kukkomanisya Jehova, muyoojana lukkomano lwini-lwini.
Ikuti mwajata bubi kucita mulimo wa Jehova alimwi akuba aciindi cinji cakuyanzana a Banakristonyoko baindene-indene, mulakonzya kuba acoolwe cakuzyibana abamwi ibayanda kukwata naa kukwatwa (Amubone muncali 5)
6. Nobayandaula wakukwatana limwi, ncinzi Banakristo batakwete naa kukwatwa ncobeelede kuyeeya?
6 Pele kucenjezya nkwakuti, tamweelede kulekela kuyandaula wakukwatana limwi kuba cintu ciyandika kapati mubuumi bwanu. (Flp. 1:10) Lukkomano lwini-lwini taluyeeme akukwata naa kukwatwa, pele luyeeme acilongwe ncomujisi a Jehova. (Mt. 5:3) Alimwi ciindi nomucili nyolikke, mulakonzya kuyungizya mulimo wanu. (1Kor. 7:32, 33) Amucibelesye kabotu ciindi eeci. Jessica, mucizyi waku United States iwakakwatwa naakajisi myaka iitandila ku 40 wakaamba kuti, “Kanditanakwatwa, ndakali kujata bubi mumulimo wamumuunda, eeci cakandipa kulimvwa kukkutila nokuba kuti ndakali kuyanda kukwatwa.”
AMUTOLE CIINDI KUMUZYIBA KABOTU MUNTU NGOMUYANDA KUKWATANA LIMWI
7. Nkaambo nzi ncociyandika kapati kutola ciindi kumuzyiba kabotu muntu ngomuyanda kukwatana limwi kamutanamwaambila kuti mulamuyanda? (Tusimpi 13:16)
7 Ino mbuti kuti kamuyeeya kuti muntu umwi uleelela kuti inga mwakwatana anguwe? Sena mweelede kufwambaana kumwaambila mbomulimvwa muntu ooyo? Bbaibbele lyaamba kuti muntu musongo usaanguna kuba aluzyibo katanabweza ntaamu ili yoonse. (Amubale Tusimpi 13:16.) Aboobo ncabusongo kutola ciindi kumuzyiba kabotu muntu umwi alimwi akubelesya bupampu kamutanamwaambila mbomulimvwa. Aschwin waku Netherlands wakaamba kuti: “Ulakonzya kufwambaana kutalika kumukkomanina muntu umwi, pele alimwi tacitoli ciindi kuleka kumukkomanina. Aboobo kutola ciindi kumuzyiba kabotu umwi, kuyoopa kuti mutataliki kweebana akaambo buyo kambomulimvwa kujatikizya nguwe.” Kuyungizya waawo, nomutola ciindi cakumuzyiba kabotu, muyoojana kuti muntu ooyo takonzyi kuba wakukwatana limwi uuli kabotu.
8. Mbuti mbomukonzya kumuzyiba kabotu muntu ngomuyanda kuyookwatana limwi? (Amubone acifwanikiso.)
8 Mbuti mbomukonzya kubelesya bupampu kumuzyiba kabotu muntu umwi? Ciindi nomuli kumiswaangano yambungano naa nomuyanzana, mulakonzya kubona mbwacita kumuuya, bube bwakwe alimwi ambwalilemeka. Ino ujisi balongwe bali buti alimwi nzintu nzi nzyakkomanina kwaamba? (Lk. 6:45) Sena mbaakani zyakwe zilikozyenye azyanu? Mulakonzya kubuzya baalu naa Banakristo basimide ibamuzyi kabotu muntu ooyo. (Tus. 20:18) Mulakonzya kubuzya kujatikizya mpuwo yakwe alimwi abube. (Rut. 2:11) Nomusola kumuzyiba, amube masimpe kuti tamumupi kulimvwa kutaanguluka. Amulemeke mbwalimvwa, maseseke aakwe akumupa ciindi cakuba alikke.
Kamutanamwaambila mbomulimvwa, amubelesye bupampu kumuzyiba kabotu muntu umwi (Amubone muncali 7-8)
9. Kamutanamusikila muntu ngomuyanda kuti mukakwatane limwi, ncinzi ncomweelede kusinizya?
9 Ino mweelede kutola ciindi cilamfwu buti kumuzyiba muntu kamutanamwaambila mbomulimvwa? Ikuti mwafwambaana kumwaambila, ulakonzya kulimvwa kuti tamusaanguni kukkala aansi kuyeeya kamutanapanga cakusala. (Tus. 29:20) Kulubazu lumwi, ikuti muntu ooyo wazyiba kuti mulamuyanda mpoonya mwatola ciindi cilamfwu kumwaambila, ulakonzya kuyeeya kuti tamufwambaani kupanga cakusala. (Muk. 11:4) Amuyeeye kuti, kamutanamusikila muntu umwi, tamweelede kulindila kuti mane musinizye buya kuti muyookwatana amuntu ooyo. Pele mweelede kusinizya kuti mulilibambilide ncobeni kunjila mucikwati alimwi akuti muntu ooyo uleelela kuba wakukwatana limwi.
10. Ncinzi ncomweelede kucita kuti mwabona kuti muntu umwi uyanda kumuzyiba kabotu pele kamutalibambilide kweebana anguwe?
10 Ncinzi ncomweelede kucita kuti mwabona kuti muntu umwi uyanda kumuzyiba kabotu? Kuti kamutalibambilide kweebana anguwe, amumuzyibye kwiinda munzila mbomucita zintu. Inga tiicabota kupa muntu kutalika kuyeeya kuti mulilibambilide kutalika kweebana anguwe kakuli mubwini tamulibambilide.—1Kor. 10:24; Ef. 4:25.
11. Mumasena bubambe bwakweebana naa kukwatana mokupangwa abantu bamwi, nzintu nzi nzyomweelede kubikkila maano kapati?
11 Mumasena aamwi, bazyali naa bantu bamwi bapati mbambabo basalila wacibbululu muntu wakukwatana limwi. Mpoonya mumasena aambi, banamukwasyi naa balongwe balajana muntu ngobayeeyela kuti uleelela kukwatana abbululu wabo, aboobo balabikka bubambe bwakuti bantu aaba bobilo babonane kutegwa bazyibe naa inga batalika kweebana. Kuti naa mwalombwa kuti mupange bubambe bwakuti bantu bobilo batalike kweebana naa kukwatana, amubikkile maano kuzintu nzyobayandika boonse bobilo. Kuti naa mwamujanina muntu ngomuyeeyela kuti uleelela, amusolekesye kusikila mpomugolela kumuzyiba kabotu muntu ooyo, bube bwakwe alimwi kwiinda zyoonse ambocili ciyumu cilongwe cakwe a Jehova. Cilongwe ciyumu a Jehova cilayandika kapati kwiinda mali, lwiiyo naa bukkale. Alimwi kamuyeeya kuti, mukwesu uutakwete naa mucizyi uutakwetwe ngonguwe uujisi nguzu zyakusala naa inga wakwata naa kukwatwa.—Gal. 6:5.
KUTALIKA KWEEBANA
12. Kuti kamujisi makanze aakutalika kweebana amuntu uumwi, mbuti mbomukonzya kumwaambila?
12 Kuti kamujisi makanze aakutalika kweebana amuntu uumwi, mbuti mbomukonzya kumwaambila?d Mulakonzya kupangana kuti mubandike amuntu ooyo kubusena kuli bantu banji naa aafooni. Cakusalazya amumwaambile makanze aanu. (1Kor. 14:9) Kuti kakuyandika, amumupe ciindi cakuti akaliyeeye. (Tus. 15:28) Mpoonya kuti muntu ooyo katalibambilide kutalika kweebana, mutamusinikizyi pe.
13. Ino ncinzi ncomweelede kucita kuti muntu umwi wamwaambila kuti ulamuyanda? (Bakolose 4:6)
13 Ino mbuti kuti umwi wamwaambila kuti ulamuyanda? Muntu ooyo wakali kuyandika busicamba kutegwa amusikile, aboobo amumulemeke. (Amubale Bakolose 4:6.) Kuti naa muyandika ciindi cakuliyeeya, amumwaambile. Nokuba boobo, amusolekesye kufwambaana kumwaambila mbomuyeeya. (Tus. 13:12) Ikuti kamutalibambilide kweebana anguwe, amumwaambile munzila iili kabotu alimwi cakusalazya. Amubone mukwesu Hans waku Austria, mbwaakamwiingula mucizyi ciindi naakamwaambila kuti beebane anguwe. Wakaamba kuti: “Ndakamwaambila cabupampu kujatikizya kusala kwangu, pele cakusalazya. Ndakamwaambila mpoonya-mpoonya nkaambo tiindakali kuyanda kuti ayeeye kuti tuyakweebana bumwi buzuba. Aboobo kuzwa waawo, ndakali kubikkila maano kujatikizya zintu nzyondakali kwaamba naa kucita kutegwa atayeeyi kuti ndiyoocinca kuyeeya kwangu.” Kulubazu lumbi, kuti mwasala kweebana amuntu ooyo, amumwaambile mbomulimvwa alimwi azintu nzyomulangila ciindi nomweebana. Amuyeeye kuti nzyomulangila zilakonzya kwiindana anzyayeeya muntu ooyo, akaambo kazilengwa naa makani aambi buyo.
MBUTI BAMWI MBOBAKONZYA KUBAGWASYA BANAKRISTO BATAKWETE NAA KUKWATWA?
14. Mbuti mbotukonzya kubagwasya Banakristo batakwete naa kukwatwa kwiinda muzintu nzyotwaamba?
14 Mbuti toonse mbotukonzya kugwasya Banakristo ibayanda kunjila mucikwati? Nzila imwi nkwiinda mukusala kabotu zintu nzyotwaamba. (Ef. 4:29) Tulakonzya kulibuzya kuti: ‘Sena ndaamba masendekela kujatikizya baabo bayanda kukwatana? Ciindi nondabona mukwesu amucizyi batakwetene kababandika, sena inga ndiyeeya kuti balayandana?’ (1Tim. 5:13) Kuyungizya waawo, tatweelede kupa Banakristo batakwete naa kukwatwa kulimvwa mbuli kuti kuli cilubide kujatikizya mbabo naa kuti mbaansi. Mukwesu Hans iwaambwa kale wakaamba kuti: “Bakwesu abacizyi bamwi inga babuzya kuti, ‘Nkaambo nzi ncotakwatili? Tocili mwana, pele wakomena.’ Kwaambaula munzila eeyi kulakonzya kupa kuti aabo ibatakwete naa kukwatwa balimvwe kutabikkilwa maano alimwi akuyanda kujana wakukwatana limwi kabatalibambilide.” Eelo kaka cilayandika kapati kubona mbotukonzya kubalumbaizya Banakristo batakwete naa kukwatwa!—1Tes. 5:11.
15. (a) Kweelana anjiisyo iili ku Baroma 15:2, ncinzi ncotweelede kubikkila maano katutanatalika kugwasya muntu uumbi kujana wakukwatana limwi? (Amubone acifwanikiso.) (b) Ino nziiyo nzi ziyandika kapati nzyomwakaiya mukavidiyo?
15 Mbuti kuti katuyeeya kuti mukwesu umwi alimwi amucizyi uumwi balakonzya kuba banabukwetene bali kabotu? Bbaibbele litwaambila kuyeeya mbobalimvwa bamwi. (Amubale Baroma 15:2.) Bantu banji ibatakwete naa kukwatwa tabakkomani ciindi bamwi nobaamba kujatikizya mbabo kumuntu ngobayeeyela kuti balakonzya kukwatana limwi, aboobo tweelede kukulemeka kusala kwabo. (2Tes. 3:11) Ibamwi inga balomba kuti tubagwasye, pele tatweelede kufwambaana kunjilila kabatana twaambila. (Tus. 3:27) Bamwi tabaikkomanini nzila eeyi.e Lydia, mucizyi uutakwetwe waku Germany, wakaamba kuti: “Ciindi nomubamba bubambe bwakuswaangana kamuli nkamu, mulakonzya kumubikkilizya mukwesu alimwi amucizyi ngomuyanda kuti bazyibane. Ciyandika buyo nkubapa ciindi cakuti babandike mpoonya eezyi zimbi zyasyaala balalisalila beni.”
Nkamu yabakwesu abacizyi yapanga bubambe bwakuti Banakristo batakwete naa kukwatwa bazyibane (Amubone muncali 1)
16. Ncinzi ncobeelede kuyeeya Banakristo batakwete naa kukwatwa?
16 Toonse buyo, tacikwe makani tulikwete, kukwatwa naa pe, tulakonzya kupona buumi bukkomanisya kapati! (Int. 128:1) Aboobo kuti naa mujisi makanze aakukwata naa kukwatwa pele tamunajana muntu wakukwatana limwi, amuzumanane kubikkila maano kubelekela Jehova. Mucizyi waku Macao uutegwa Sin Yi wakaamba kuti: “Tweezyanisya ciindi ncomunooli angomukwetene limwi mu Paradaiso, ncinji kapati kwiinda ceeco ncomukonzya kukkala kamutakwete naa kukwatwa lino. Amucikkomanine ciindi eeci akucibelesya kabotu.” Pele ino mbuti kuti mwakajana wakukwatana limwi mpoonya mwakatalika kweebana? Mucibalo citobela, tuyoobandika mbomukonzya kuzwidilila ciindi nomweebana.
LWIIMBO 137 Bamakaintu Banakristo Basyomeka
a Kutegwa muzyibe naa mulilibambilide kukwata naa kukwatwa, amubone cibalo camu Cikuwa cakuti “Dating—Part 1: Am I Ready to Date?” a jw.org.
b BUPANDULUZI BWAMABALA: Mucibalo eeci alimwi acitobela, “kweebana” caamba ciindi mwaalumi alimwi amukaintu nobazyibana kabotu kutegwa babone naa bayoocikonzya kuba banabukwetene bali kabotu. Mumasena aamwi, bakwiita kuti kusyabana, nkokuti ciindi bantu nobazyibana. Kweebana kulatalika ciindi mwaalumi amukaintu nobaambilana kuti balayandana, alimwi kulazumanana kusikila ciindi nobasala kukwatana naa nobasala kuti kweebana kumane.
c Mazina amwi acincwa.
d Mumasena aamwi, kanji-kanji mukwesu ngowaambila mucizyi kuti batalike kweebana. Nokuba boobo, cili buyo kabotu kuti mucizyi wasala kuti asaangune nguwe kusikila mukwesu. (Rut. 3:1-13) Kutegwa muzyibe zinji, amubone cibalo cakuti “Young People Ask . . . How Can I Tell Him How I Feel?” mu Sinsimuka! ya Cikuwa yamu October 22, 2004.
e Amubone kavidiyo kakuti Ibazwidilila Mukulwanina Lusyomo—Banakristo Batakwete naa Batakwetwe a jw.org.