BA DAYRELL SHARP | MAKANI AAKULUULA
Kwiinda Munguzu zya Leza Tatupiluki Cifwuteesule
“Mwati inga bacikonzya bupainiya aaba. Tulabona naa mwezi ulakkwana!” Aaya ngamajwi ngobakaamba bakwesu bamwi mumbungano ciindi nondakalembela bupainiya bwakugwasyilizya mu 1956. Aciindi eeco ndakajisi myaka iili 16. Mukwesu umwi ngondakali kuyanda wakandikulwaizya kuti ndibbapatizyigwe, aboobo ndakacita oobo kandili amyaka iili 12. Aciindi eeco, kwakanyina kubuzyigwa-buzyigwa abaalu kutegwa babone naa muntu uleelela kubbapatizyigwa.
Tiindakagambwa kuti bakwesu bakadooneka naa ndilazumanana abupainiya, kayi tiindakali kuzibikkila maano zintu zyakumuuya. Kuyungizya waawo, tiindakali kuyanda kuunka kukukambauka, mane buya zimwi ziindi mu Nsondo ndakali kupailila kuti kuwe mvwula kutegwa tutaunki mubukambausi. Ikuti ndaunka mubukambausi, ndakali kwaabila buyo mamagazini, kutali kubandika amuntu kubelesya Bbaibbele. Bamaama bakali kundipa mali kutegwa ndizumine kucita zibeela zyakubala Bbaibbele kumbungano. Tiindakali kuyanda zyakubala-bala alimwi ndakanyina mbaakani zili zyoonse mumulimo wa Jehova.
Buzuba bumwi, ibuumi bwangu bwakacinca cakumaninina. Cakali ciindi camuswaangano wacooko ku Cardiff, Wales. Mwaambi umwi wakabuzya mibuzyo yakandipa kuyeeya. Wakabuzya kuti: “Sena mwakalyaaba akubbapatizyigwa?” Mumoyo ndakati: ‘Inzya.’ Mpoonya wakati: “Sena mwakamusyomezya Jehova kuti muyoomubelekela amoyo wanu woonse, buumi, mizeezo alimwi anguzu zyanu zyoonse?” Ndakati: ‘Inzya.’ Wakazumanana kubuzya kati: “Sena mulaciswa-ciswa naa mujisi mikuli yamumukwasyi calo cipa kuti mutacikonzyi kucita bupainiya?” Ndakati: ‘Peepe.’ Mpoonya wakati: “Sena kuli kaambo kamukasya kucita bupainiya?” Ndakati: ‘Peepe.’ Kumane wakati: “Ikuti naa bwiinguzi bwanu kumubuzyo wamamanino ngwakuti peepe, nkaambo nzi ncomutali bapainiya?”
Cakali mbuli kuti muntu umwi wandijalula meso. Mumoyo ndakati: ‘Ndinyonyoona buumi bwangu. Tandiciti nzyondakamusyomezya Jehova ciindi nondakalyaaba kumubelekela. Tandimubelekeli amoyo woonse.’ Ndakati, ikuti naa ndiyanda kuti Jehova azuzikizye zisyomezyo zyakwe kulindime, andime ndeelede kuzuzikizya zisyomezyo zyangu kulinguwe. Aboobo mu October 1956, ndakatalika bupainiya bwakugwasyilizya.
Mu 1959, ndakatumwa kuyoobelekela ku Aberdeen kandili mupainiya waalubazu
Mwaka wakatobela, ndakaba mupainiya waciindi coonse, mpoonya ndakalongela kumbungano kwakali basikumwaya bali 19. Kuzwa buzuba nondakasika kumbungano eeyi, ndakali kupa makani nsondo ansondo. Kwiinda mukucita boobo alimwi alugwasyo lwabakwesu ibakali kundikkazikila moyo, cakapa kuti ndibe mwiiyi uucibwene. Nokwakainda myaka yobilo, nkokuti mu 1959, ndakasalwa kuba mupainiya waalubazu, kumane ndakatumwa ku Aberdeen, dolopo ilili ku Scotland nkoili kunyika. Nokwakainda buyo myezi misyoonto, ndakatambwa kuyoobelekela ku Bbeteli yaku London. Ndakajisi coolwe cakubelekela kudipatimenti ya printery myaka yoonse iili 7 njondakabelekela okuya.
Ndakali kubukkomanina buumi bwaa Bbeteli, pele ndakatalika kulombozya kubeleka mulimo waalubazu wakukambauka. Ndakacili mwana, ndakalaanguzu, alimwi ndakalilyaabide kubelesyegwa a Jehova kufwumbwa nkwaakali kuyoondituma. Aboobo mu April 1965, ndakalembela Cikolo ca Gileadi kutegwa ndikaiye kuba misyinali.
Mumwaka nguwenya ooyu, mebo amukwesu ngondakali kukkala limwi twakaunka ku Berlin, Germany, kuyoocitila nkuko muswaangano wacooko, alimwi akubona bwaanda bwiitwa kuti Berlin Wall ibwakazwide akuyakwa.
Buzuba bumwi katucili kumuswaangano wacooko, twakaba acoolwe cakubeleka mubukambausi, mpoonya ndakaabwa kubeleka amucizyi Susanne Bandrock. Twakakwatana mu 1966, mpoonya nokwakainda myaka yobilo, twakatambwa kunjila cikolo ca Gileadi, mukkilasi yanamba 47. Eelo kaka cakali cilongezyo cipati eeci! Myezi iili 5 yakwiiya yakeenda cakufwambaana. Aboobo twakatumwa kuyoobelekela ku Zaire, lino cisi ciitwa kuti Democratic Republic of the Congo. Tiitwakali kucilangila eeci! Alimwi kunyina ncotwakazyi kujatikizya cisi eeci. Twakalibilika kapati, pele twakazumina akulibikka mumaanza aa Jehova.
Mu 1969, mebo abakaintu bangu ba Susanne twakamanizya cikolo ca Gileadi
Twakeenda andeke kwamawoola manji kusikila mane twasika ku Kolwezi, dolopo nsyoonto imwakali mugodi wamabwe. Notwakasika, kunyina bakwesu bakaboola kututambula, anu bakwesu bakatambula telegram yakubazyibya kuti tulasika nokwakainda mazuba obilo kuzwa notwakasika. Mubelesi umwi waku airport wakasika akutwaambauzya muci French, imwaambo ngotwatakazyi. Kumane, mukaintu iwakali kumbele lyesu wakazyi kucebuka akutwaambila kuti, “Bayanda kumwaanga.”
Mubelesi ooyo wakaambila mwaalumi umwi kuti atunjizye mukoota kakwe kasyoonto. Aboobo, mukamwini moota, mubelesi, mebo abakaintu bangu, toonse twakasyaanikizyanya mukoota aako. Cakali mbuli kuti tuli mukafilimu kamasesya notwakali kwiinda mumugwagwa iwatakali kabotu, mpoonya atala koota kakapangidwe mbuli kuti ninswi.
Bakatutola kuŋanda yabamisyinali. Tiitwakakuzyi, pele mubelesi uulya wakalikuzyi. Kunyina muntu wakaliko aŋanda, alimwi mageedi akalikkiidwe. Bamisyinali ibakali kukkala mpawo boonse bakaunkide kumiswaangano yamasi alimwi akukulyookezya. Twakaimikila muzuba, katuyeeya naa tulacita buti. Mukuya kwaciindi, kwakazyi kuboola mukwesu wakubusena ooku. Naakatubona, wakamweta-mweta. Eeci cakapa kuti tulimvwe kabotu. Wakalimuzyi mubelesi uulya walo iwakali kuyanda kuti tumubbadele. Mukwesu naakabandika anguwe, mubelesi uulya wakaunka, mpoonya twakanjila muŋanda.
Katuli alubuwa lwaŋanda yabamisyinali ku Zaire antoomwe aba Nathan H. Knorr ciindi nobakaswaide mu 1971
Tacili Ciindi Cakupiluka Cifwuteesule
Tiilyakalampa, twakajana kuti bantu baku cisi eeci bakali bantu baseka-seka alimwi balaaluyando, pele ibakainda mumapenzi manji. Kutamvwana alimwi abuzangi zyakapa kuti kube nkondo mucisi kwamyaka iili 10 yakaindide. Mpoonya mu 1971, mulimo wa Bakamboni ba Jehova wakalesyegwa. Twakatalika kulibilika naa tulacikonzya buti.
Eeci tiicakali ciindi cakupiluka cifwuteesule, alimwi bakwesu abacizyi banji bakaliyumya nokuba kuti lyakali sunko lipati. Mfwulumende yakali kuyanda kuti babe kulubazu lwanjiyo kwiinda mukuba akkaadi yacipani camapolitikisi alimwi akusama bbaaji yacipani eeco. Kuti wakaka kusama bbaaji, nkokuti wakaka kugwasyigwa amfwulumende alimwi basikalumamba abakapokola banakukupenzya. Bakwesu bakasweekelwa milimo yabo, alimwi bana bakatandwa muzikolo. Kuyungizya waawo, bakwesu banji bakaangwa. Cakali ciindi cikatazya. Pele, Bakamboni bakazumanana kumwaya makani mabotu cabusicamba.
Twakali Kuyandika Kuliyumya
Mumyaka iilya, mebo abakaintu bangu ba Susanne bunji bwaziindi twakali kweendeenda muminzi katuli mumulimo wabbazu awacooko. Buumi bwamuminzi bwakazwide buyumuyumu bwiindene-indene. Mucikozyanyo, twaanda twamabwizu ntotwakali kukkala twakali tusyoonto kapati cakuti cakali kukatazya koona. Kumane, akaambo kakufwiimpa kwamilyango, ziindi zinji ndakali kuligunta kumutwe. Kuyungizya waawo, twakali kusamba maanzi aamutulonga. Mpoonya twayanda kubala masiku, twakali kubelesya mankendulu. Caboola kukujika twakali kubelesya malasya. Zyoonse eezyi twakali kuzibona kuti mbobubede buumi bwabumisyinali. Twakali kulimvwa kuti eeci ncencico ncotwakalonda, aboobo kubelekela Jehova kwakali kutupa kukkomana akukkutila.
Kukkala antoomwe amikwasyi ya Bakamboni kwakatugwasya kutondezya kulumba alimwi akukkutila azintu mbuli cakulya, maanzi, zyakusama, alimwi akwakukkala. (1 Timoteyo 6:8) Zyoonse zyasyaala kunze azyeezyi nzipego buyo. Kaambo aaka tunookayeeya lyoonse mubuumi bwesu.
Nokuba kuti tiitwakajana masunko mbuli ngaakajisi mwaapostolo Paulo, zimwi ziindi nyendo zyesu zyakali kutupa kulimvwa kuti lusyomo alimwi amakanze eesu zili mukusunkwa. Twakali kwiinda mumigwagwa yakanyongene kapati naa musyokwe buya. Notwakali kwiinda mumigwagwa iyakali amabwe, moota wesu wakali kuzungaana kapati. Mpoonya ziindi zimwi, wakali kubbila mumusenga. Kumane ciindi camainza, twakali kujomba mumankandya alo aakali kujatilila kapati. Ndilayeeya buzuba bumwi, twakeenda buyo musinzo uulampa makkilomita aali 70, nkaambo moota wesu wakajomba ziindi zili 12.
Notwakali kubeleka mumulimo wesu, bunji bwaziindi twakali kujana buyumuyumu mukweenda
Nokuba boobo, kubelekela Jehova muminzi alimwi amubukkale bukatazya kwakatupa kulimvwa kuswena kapati kulinguwe. Twakaiya kuti kwiinda mulugwasyo lwa Jehova, tulakonzya kuliyumya cakukondwa, nokuba kuti tatujisi nguzu zyakumana penzi limwi. Bakaintu bangu tabakukkomanini kukkala maningi anze naa buumi bwakweendeenda. Nokuba boobo, kunyina nondakabamvwa kutongooka kujatikizya masunko abuyumuyumu mbotwakali kujana. Notuyeeya mazuba aalya, zintu ziboola mumizeezo yesu ndukkomano, kukkutila alimwi buya alwiiyo ndotwakatambula.
Mumyaka njotwakakkala ku Zaire, ndakaangwa ziindi zili mbozibede. Aciindi cimwi, ndakabejekezyegwa kuti ndakali kuula akusambala madaimondi munzila yatakali yamumulawo. Bukkale oobu bwakatupa kulibilika, pele mumoyo twakalyaambila kuti, ikuti Jehova uyanda kuti tuuzuzikizye mulimo wabukambausi ngotupedwe, ulatugwasya. Alimwi buya wakacita oobo!
Kuzumanana Kuyaambele
Mu 1980, mulimo wesu wakazyi kuzumizyigwa. Mpoonya mu 1981, twakatambwa kuyoobelekela kumutabi waku Kinshasa. Bakwesu bakaula nyika kutegwa bayake mutabi mupati. Kumane cakutayeeyela, mu March 1986, muleli wacisi wakasaina kuti mulimo wa Bakamboni ba Jehova ulesyegwe alimwi. Aboobo, mulimo wakuyaka wakaimikwa, alimwi tiilyakalampa, bamisyinali banji bakapiluka kucisi cabo.
Kwamyaka misyoonto, twakabeleka aofesi yamutabi waku Zaire
Pele swebo twakasyaala kwaciindi cili mbocibede. Twakacita nzyotwakali kukonzya kutegwa tuzumanane kukambauka, kumwi katuzyi kuti bakapokola bakali kutulangilila ciindi coonse. Nokuba kuti twakasolekesya kupakamana, ndakazyi kwaangwa ciindi nondakali kusololela ciiyo ca Bbaibbele. Bakandibikka mucaanda cipati cantolongo yaansi mwalo mwakazwide baange bamwi. Mwakali kupya, kununka, kusiya mbi alimwi muwo tiiwakali kwiinda; mumuni amuwo ulikke iwakali kulibonya wakali kwiinda akapulo kasyoonto ikakali atala abwaanda. Baange bamwi bakandijata canguzu akunditola kumwaange umwi iwakali kulyaamba kuti ngobboosi. Wakandaambila cabukali kuti: “Koimba lwiimbo lwacisi cesu!” Ndakamwiingula kuti: “Tandizyi mbolwiimbwa.” Kumane wakandaambila kuti: “Koimba lwakucisi nkozwa!” Ndakamwiingula kuti: “Tandizyi mbolwiimbwa alwalo oolo.” Kumane wakandaambila kuti ndiimikile munsi abwaanda kwamaminiti aakali kutandila ku 45. Mukuya kwaciindi, bakwesu bamucisi eciya bakacita nzyobakali kukonzya kutegwa ndaangululwe.
Mu 1987, Notwasika-sika amutabi wa Zambia
Twakabona kuti zintu tiizyakali kulangilwa kucinca mucisi, kumane tiilyakalampa twakatumwa kuyoobelekela ku Zambia. Notwakali munzila, twakalimvwa kuusa alimwi akukkalwa moyo. Twakayeeya kujatikizya mulimo ngotwakabeleka kwamyaka iili 18 antoomwe abamisyinali bamwi basyomeka kubikkilizya abakwesu abacizyi bakokuya. Nokuba kuti zimwi ziindi buumi bwakali kutuyumina, twakali kuzibona zilongezyo zya Jehova. Twakalizyi kuti lyoonse wakali andiswe. Kuyungizya waawo, twakaiya amwaambo waci Swahili awaci French. Balo bakaintu bangu ba Susanne bakaiya amwaambo waci Lingala asyoonto. Twakalikkomene akaambo kakuzwidilila mubukambausi, alimwi twakagwasya bantu bainda ku 130 kubbapatizyigwa. Cintu acimbi icakali kutupa kukkomana nkuzyiba kuti twakasiya ntalisyo mbotu iyakali kuyoogwasya bantu banji kwiiya kasimpe kumbele. Alimwi buya bantu banji kapati bakaboola mukasimpe! Mumwaka wa 1993, Nkuta Mpati yamucisi yakazumizya kuti milimo yesu yakalesyedwe mu 1986 italike alimwi. Lino, kuli basikumwaya ba Bwami ibainda ku 240,000 mu Congo.
Mumyaka njotwakkala mu Zambia, twalibonena kuyakwa kwamutabi mupya kumane akukomezyegwa kwamutabi ngweena ooyu. Mweelwe wabasikumwaya mucisi eeci wayungizyika ziindi zyotatwe tweezyanisya ambowakabede notwakasika mumwaka wa 1987.
Mboulibonya mutabi wa Zambia
Aboobo, ino ncinzi cakacitika kumukwesu mukubusi iwatakali kulangilwa kuti ulamana mwezi omwe mumulimo waciindi coonse? Kwiinda mukulongezyegwa a Jehova alimwi akugwasyigwa abakaintu bangu ibayandwa ba Susanne, lino ndakkwanya myaka iili 65 mumulimo waciindi coonse, akaambo kakuti ndakalabila akubona kuti Jehova mubotu!—Intembauzyo 34:8.
Tulizyi kuti tatuli bantu balibedelede, pele tusolekesya buyo kubamba cisyomezyo ncotwakapanga notwakalyaaba. Tulaalusyomo lwakuti Jehova ulazumanana kutugwasya ‘kutapiluka cifwuteesule’ akuba alusyomo luyumu “lutola kulufwutuko lwabuumi bwesu.”—Bahebrayo 10:39.
Mebo abakaintu bangu ba Susanne twazumanana kubelekela amutabi wa Zambia
Amweebelele kavidiyo kali mucikuwa kakuti Dayrell and Susanne Sharp: We Promised to Serve Jehovah Whole-Souled.