LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchower
Watchtower
LAIBBULALI YAA INTANETI
Chitonga
  • BBAIBBELE
  • ZYAKAMWAIGWA
  • MISWAANGANO
  • g20 No. 1 map. 8-13
  • Mbomukonzya Kulwana Penzi Lyakulibilika Kapati

Kunyina vidiyo aawa mpomwasala.

Vidiyo yakaka kulila.

  • Mbomukonzya Kulwana Penzi Lyakulibilika Kapati
  • Sinsimuka!—2020
  • Tutwe Twamakani
  • Makani Aakozyenye
  • Amusole Kubikkila Buyo Maano Kuzintu Zyabuzuba Oobo Ikutali Butobela
  • Amusole Kuzilanga Munzila Yeelede Zintu
  • Amuzizyibe Zintu Izimupa Kulibilika Kapati
  • Amusole Kucita Zintu Kweelana Amaccililanwa
  • Mutaciindizyi Kucita Zintu
  • Amububikkile Maano Buumi Bwanu
  • Amuzyibe Zintu Nzyomweelede Kusaanguna Kucita
  • Amulombe Lugwasyo
  • Amubikkile Maano Kuzintu Nzyomuyandika Kumuuya
  • Kutyompwa​—Mbomukonzya Kukulwana
    Sinsimuka!—2014
  • Ino Kulibilika Ninzi?
    Sinsimuka!—2020
  • Sena Mulalibilika Kapati?
    Sinsimuka!—2020
Sinsimuka!—2020
g20 No. 1 map. 8-13
Mukaintu uukkomene alimwi uuliibide uyaabweenda mudolopo pati.

MBOMUKONZYA KUCESYA KULIBILIKA KAPATI

Mbomukonzya Kulwana Penzi Lyakulibilika Kapati

Ikuti kamuyanda kucesya penzi lyakulibilika kapati, mweelede kuyeeya mbokukonzya kumujatikizya kumubili, mbomuyanzana abamwi alimwi ambaakani zyanu zyamubuumi, nkokuti zintu nzyomubona kuti zilayandika kapati. Cibalo eeci cilatondezya njiisyo zimwi zyalo izikonzya kumugwasya kulwana penzi lyakulibilika kapati mane akulicesya buya.

Amusole Kubikkila Buyo Maano Kuzintu Zyabuzuba Oobo Ikutali Butobela

Mukaintu uukkomene alimwi uuliibide uyaabweenda mudolopo pati.

“Mutanoolibiliki zyabuzuba butobela, nkaambo buzuba butobela bunoojisi zyakulibilika zyambubo.”​—MATAYO 6:34.

Ncocaamba: Kulibilika ncintu ncotutakonzyi kweeleba mubuumi. Pele tamweelede kuyungizya zintu nzyomulibilika sunu kwiinda mukuyeeya zyajuunza. Amusole kubikkila buyo maano kuzintu zyabuzuba bomwe.

  • Kulibilika kapati kulakonzya kumupa kukopana mumizeezo. Aboobo amusole nzila eeyi: Cakusaanguna, mweelede kuzyiba kuti kulibilika kumwi takukonzyi kweelebwa. Kubikkila maano kapati kuzintu nzyomutakonzyi kucinca kulakonzya kumupa kulibilika kapati. Cabili, mweelede kuzyiba kuti kanji-kanji zintu nzyotulibilika inga tazicitiki kweelana ambotwali kuziyeeyela.

Amusole Kuzilanga Munzila Yeelede Zintu

“Busongo buzwa kujulu . . . bulanyoneka.”​—JAKOBO 3:17.

Ncocaamba: Amweelebe kuba muntu uuyandisya kucita zintu cakulondoka. Amweelebe muuya wakuyanda kucita zintu nzyomutakonzyi naa kulangila bamwi kuti bacite zintu nzyobatakonzyi.

  • Amuzilange kabotu zintu, amulibikkile zyeelelo zili kabotu alimwi amuzizyibe zintu nzyomutakonzyi kucita nywebo anzyobatakonzyi kucita bamwi. Kwiinda mukucita boobu, inga mwacikonzya kucesya kulibilika kapati alimwi akupa kuti zintu zimweendele kabotu nywebo abamwi. Alimwi amube bantu baseka-seka. Ciindi nomuseka, noliba leelyo nokwacitika cintu citali kabotu, inga mucesya bukali mbomwajisi akupa kuti mube bantu bakkomene.

Amuzizyibe Zintu Izimupa Kulibilika Kapati

“Muntu uulaamaano ulazumanana kukkazika moyo.”​—TUSIMPI 17:27.

Ncocaamba: Kunyongana mumizeezo naa kucimwa kulakonzya kupa muntu kutayeeya kabotu, aboobo amusole kuzumanana kukkazika moyo.

  • Amuzizyibe zintu izimupa kulibilika kapati alimwi amulizyibe mbomucita kuti zintu eezyo zyacitika. Mucikozyanyo, ciindi nomwalibilika kapati, amubikkile maano kujatikizya zintu nzyomuyeeya, mbomulimvwa alimwi ambomucita zintu, ambweni buya inga mwazilemba akuzilemba zintu eezyi. Ikuti mwazyiba mbomucita zintu ciindi nomwalibilika kapati, muyoocikonzya kulilwana kabotu penzi eeli. Alimwi, amuyeeye nzila nzyomukonzya kubelesya kugwisya zintu mumizeezo izimupa kulibilika kapati mubuumi. Ikuti naa eeci kacitakonzyeki, amujane nzila zikonzya kumugwasya kucesya kulibilika, ambweni kwiinda mukwiibeleka kabotu milimo yanu naa kucibelesya kabotu ciindi canu.

  • Amusole kucinca mbomuzilanga zintu. Zintu izimupa kulibilika nywebo ambweni inga tazikonzyi kubapa kulibilika bamwi. Eeci ciya buyo ambomuzilanga zintu. Amubone nzila eezyi zyotatwe:

    1. Mutanoofwambaani kuyeeyela zintu zitali kabotu. Mucikozyanyo, muntu umwi ulakonzya kumwiindila kumbele ciindi nomuli mumulaini. Ikuti mwafwambaana kuyeeya kuti muntu ooyu takwe bulemu, mulakonzya kunyema. Muciindi cakuyeeya boobo, mbuti kuti mwasola kuyeeya kuti kuli kaambo ncaacitila boobo? Ambweni inga kamuluzi.

    2. Amubikkile buyo maano kumbazu zili kabotu zyabukkale bumwi abumwi. Ncuuba-uba kulindila kwaciindi cilamfwu kutegwa mubonane adokota naa kulindila kuti mukkwele kuunka kubusena bumwi ikuti naa mwacibelesya kabotu ciindi canu kwiinda mukubala, kucita mulimo umwi naa kulemba tugwalo.

    3. Amuzilange kabotu zintu. Amulibuzye kuti, ‘Sena penzi eeli linooli penzi lipati kusikila juunza naa nsondo iiboola?’ Amwiindanye akati kamapenzi masyoonto aatola buyo kaindi kasyoonto alimwi amapenzi mapati.

Amusole Kucita Zintu Kweelana Amaccililanwa

Mukaintu uujisi fooni yakwe, ubelesya cibeela cazyakucita zyabuzuba abuzuba.

“Zintu zyoonse azicitwe kabotu-kabotu alimwi kweelana abubambe.”​—1 BAKORINTO 14:40.

Ncocaamba: Amusole kuzicita munzila iili kabotu zintu mubuumi bwanu.

  • Toonse tulayanda kucita zintu munzila iili kabotu mubuumi. Cintu cimwi cikonzya kupa kuti twaalilwe kuzicita munzila iili kabotu zintu alimwi akutupa kulibilika kapati nkusumpya, alimwi eeci cilakonzya kupa kuti tube amilimo minji iiyandika kumana kubelekwa. Mbuti kuti mwasola kubelesya nzila eezyi zitobela?

    1. Amulipangile mulongo uuli kabotu wakucita zintu, mpoonya akuutobela.

    2. Amuzizyibe zintu zimupa kusumpya kucita zintu, mpoonya akuzyeeleba.

Mutaciindizyi Kucita Zintu

“Kulyookezya kusyoonto nkubotu kwiinda kulijaya kubeleka mulimo muyumu akutandaanya muwo.”—MUKAMBAUSI 4:6.

Ncocaamba: Bantu baciindizya kubeleka balakonzya kuliimya bubotu bwakulyookezya ‘kumulimo wabo muyumu.’ Inga kabatajisi ciindi naa nguzu zyakulikkomanisya azintu nzyobabelekela canguzu.

  • Amuulange munzila iili kabotu mulimo alimwi amali. Kuba amali manji takukonzyi kupa muntu kuba alukkomano lunji naa kucesya kulibilika kapati. Muciindi caboobo, kulakonzya kupa kuti abule lukkomano alimwi akutalika kulibilika kapati. Lugwalo lwa Mukambausi 5:12 lwaamba kuti: “Zintu zinji zyamuvwubi tazimupi koona pe.” Aboobo amusole kubelesya buyo mali ngomujisi.

  • Amujane ciindi cakulyookezya. Mulakonzya kucesya kulibilika kwiinda mukucita zintu nzyomukkomanina. Nokuba boobo, kulikondelezya kumwi mbuli kwiile kweebelela TV, takukonzyi kugwasya pe.

  • Amwiibikke mubusena bweelede tekinoloji. Amweelebe cilengwa cakulanga ma email, tugwalo naa kubelesya Intaneti ciindi coonse. Mutanoolangi ma email aajatikizya mulimo ciindi nomutali kumulimo, ccita kuti kwayandika kucita boobo.

Amububikkile Maano Buumi Bwanu

Mwaalumi uucili mwana-mwana uyaabumweta-mweta ciindi nayaabuzuza.

‘Kunyanyaasya mubili kulagwasya.’​—1 TIMOTEYO 4:8.

Ncocaamba: Kunyanyaasya mubili kulagwasya kuba abuumi buli kabotu.

  • Amube azilengwa zili kabotu. Kucita zintu zinyanyaasya mubili kulakonzya kumupa kulimvwa kukkomana alimwi akugwasya mubili wanu kulwana penzi lyakulibilika. Mweelede kulya zilyo zijisi busani alimwi akweeleba cilengwa cakutalya zimwi ziindi. Amujane ciindi cinji cakulyookezya.

  • Amweelebe kubelesya “nzila” zitali kabotu ikusola kucesya kulibilika kapati, mbuli kufweba, kubelesya misamu iikola alimwi akuciindizya kunywa bukoko. Mukuya kwaciindi, zintu zili boobu zilakonzya kupa kuti kulibilika kwiindile, ambweni kwiinda mukumupa kupona buumi bwakuciswa-ciswa alimwi akumumanina mali.

  • Ikuti naa penzi lyakulibilika kapati lyaindila, amubonane abadokota. Tamweelede kufwa nsoni kulomba lugwasyo kuli badokota.

    “KUBA ALUZYALO KULAKONZYA KUMUGWASYA KUTALIBILIKA KAPATI”

    “Muntu siluzyalo ulaliletela mpindu, pele silunya uliletela mapenzi.”—TUSIMPI 11:17.

    Bbuku litegwa Overcoming Stress lilijisi cibalo cijisi mutwe wakuti “Kill Your Stress with Kindness” (Amukulwane Kulibilika Kwanu Kwiinda Mukutondezya Luzyalo). Kweelana ancaakaamba mulembi uutegwa Dr. Tim Cantopher, kweendelezya bamwi caluzyalo kulakonzya kupa muntu kuba abuumi buli kabotu alimwi alukkomano. Kulubazu lumbi, muntu uunyina luzyalo naa silunya ulipa kutakkomana mwini akaambo kakuti ulalizandula kuli bamwi.

    Alimwi tulakonzya kucesya kulibilika kapati kwiinda mukulyeengelela. Mucikozyanyo, tatweelede kucita zintu ziindilila ali zeezyo nzyotukonzya kucita, nokuba kulibona kuti tunyina mulimo. Jesu Kristo wakaamba kuti: “Weelede kuyanda simukobonyoko mbubonya mbuli mboliyanda omwini.”—Marko 12:31.

Amuzyibe Zintu Nzyomweelede Kusaanguna Kucita

‘Amusinizye zintu ziyandika kapati.’​—BAFILIPI 1:10.

Ncocaamba: Amuzilange-lange kabotu zintu nzyomweelede kusaanguna kucita.

  • Amulembe zintu nzyomweelede kucita kweelana amboziyandika kapati. Eeci cilakonzya kumugwasya kubikkila maano kuzintu ziyandika kapati alimwi akumugwasya kubona nzyomukonzya kucita aciindi cimbi, kulomba bamwi kuti bazicite naa kutazicitila limwi buya.

  • Kwansondo yomwe, amubikkile maano kubona mbomwacibelesya ciindi canu. Mpoonya amujane nzila zyambomukonzya kucibelesya kabotu. Ikuti ciindi canu kamucibelesya kabotu, ciyoomupa kutakwelela antunda.

  • Amubikke ciindi ambali cakulyookezya. Nokuba kulyookezya asyoonto buyo kulakonzya kumugwasya kubukulusya nguzu zyanu alimwi akucesya kulibilika kapati.

Bausyi abanyina balabandika abana babo.

Amulombe Lugwasyo

“Zintu nzyalibilika muntu nzyezipa kuti moyo wakwe utyompwe, pele jwi libotu ndelipa kuti ukkomane.”—TUSIMPI 12:25.

Ncocaamba: Majwi aaluzyalo naa aalubomba ngobaamba bamwi alakonzya kumupa kulimvwa kabotu.

  • Amubandike amuntu ngomusyoma kujatikizya mbomulimvwa. Muntu ooyo ulakonzya kumugwasya kuzilanga munzila yiindene zintu naa kumugwasya kubona ncomukonzya kucita buya. Alimwi kwaambila buyo umwi kujatikizya mbomulimvwa kulakonzya kumupa kulimvwa kabotu.

  • Amulombe lugwasyo. Sena mulakonzya kupa bamwi mulimo naa kwaabana ambabo?

  • Ikuti naa ngomubeleka limwi umupa kulibilika kapati, amuyandaule nzila zikonzya kupa kuti zintu zibe kabotu. Mucikozyanyo, sena caluzyalo alimwi cabupampu inga tiimwamwaambila muntu ooyo mbwamupa kulimvwa? (Tusimpi 17:27) Ikuti naa nzila eeyi tiiyabeleka, sena inga mwacesya ciindi cakuyanzana anguwe?

Amubikkile Maano Kuzintu Nzyomuyandika Kumuuya

Mwaalumi simakwebo ulapaila kumulimo wakwe.

“Balikkomene aabo bazyi kuti bayandika kusololelwa a Leza.”—MATAYO 5:3.

Ncocaamba: Nzinji nzyotuyandika kunze buyo lyazyakulya, zyakusama alimwi akwakoona. Tuyandika kusololelwa a Leza. Kutegwa tukkomane, tweelede kwiibikkila maano mbazu eeyi alimwi akubweza ntaamu.

  • Mupailo ulakonzya kugwasya kapati. Leza umutamba kuti ‘muwaale makatazyo aanu oonse kulinguwe, nkaambo ulamubikkila maano.’ (1 Petro 5:7) Kupaila alimwi akuyeeya zintu ziyaka kulakonzya kupa kuti mube aluumuno lwamumizeezo.—Bafilipi 4:6, 7.

  • Amubale zintu zikonzya kumupa kuswena kuli Leza. Njiisyo izili mumagazini eeyi zizwa mu Bbaibbele, lyalo ilyakalembelwa kuti kalitugwasya kumuuya. Njiisyo eezyi zilapa “busongo bugwasya alimwi akuyeeya kabotu.” (Tusimpi 3:21) Sena inga tiimwalibikkila mbaakani yakubala Bbaibbele? Ambweni inga cabota kuti mwatalikila bbuku lya Tusimpi.

KULEKELELA KULAGWASYA

“Bupampu bwamuntu bulamulesya kufwambaana kunyema, alimwi cilamubotela kujatila milandu.”—TUSIMPI 19:11.

Mumagazini iitegwa Journal of Health Psychology, ba Loren Toussaint bakaamba kuti “kulibilika kapati kunyonganya buumi, pele kulekelela kukwabilila buumi.” Bakayungizya kwaamba kuti: “Kulekelela caamba kuleka kulimvwa bubi kujatikizya muntu ooyo iwakamubisizya mpoonya akutalika kumulanga munzila iili kabotu calo icikonzya kupa kuti mutalike kumucitila zintu zili kabotu.” Aboobo bakamanizya kwiinda mukwaamba kuti muuya wakulekelela “ulakonzya kugwasya muntu kucesya mapenzi aaboola akaambo kakulibilika.”

    Chitonga Publications (1991-2024)
    Log Out
    Log In
    • Chitonga
    • Amutumine Bamwi
    • Makani Ngomuyanda
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nzyomweelede Kuzumina
    • Mulawo Uujatikizya Kubamba Maseseke
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Amutumine Bamwi