Malifalensi Aamu Kabbuku Kamuswaangano Wabuumi Amulimo Wesu
JULY 4-10
MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA | 2 SAMUELE 18-19
“Barizilai—Ncikozyanyo Cibotu Cakulibombya”
Barizilai—Mwaalumi Uulibombya Alimwi Uuzilanga Kabotu Zintu
Baalumi botatwe bakubusena oobu cakulyaaba bakaleta malo, zyakulya zyamisyobo-misyobo, alimwi azibelesyo izyakali kuyandika. Barizilai ngumwi wabaalumi aaba. (2Sam. 17:27-29) Ciindi buzangi bwa Abisalomu nobwakalesyegwa, Davida wakajokela ku Jerusalemu, alimwi Barizilai wakamusindikila ku Jordano. Davida wakamulomba kuti aunke ku Jerusalemu. Awalo Mwami wakalyaaba kumupa zyakulya, nokuba kuti Barizilai “wakalivwubide kapati” alimwi tanaakali kuyandika kupegwa zyakulya. (2Sam. 19:31-33) Ambweni Davida wakali kuyanda kuti Barizilai akkale afwaafwi anguwe mu Jerusalemu kutegwa kagwasyigwa kululayo lwakwe lubotu akaambo kakuti Barizilai wakali aaluzyibo lunji. Eelo kaka nocakaba coolwe cipati kukkala alimwi akubeleka muŋanda yamwami.
Barizilai—Mwaalumi Uulibombya Alimwi Uuzilanga Kabotu Zintu
Amubone cikozyanyo ca Barizilai, iwakajisi myaka iili 80 ciindi Mwami Davida naakamutamba kubeleka munkuta yamwami. Akaambo kakulibombya, Barizilai wakacikaka coolwe ncaakapegwa amwami. Mbwaanga wakalizyi kuti tanaakali kucikonzya kucita milimo imwi akaambo kakucembaala, Barizilai wakasala mwaalumi iwakacili mwana-mwana, Kimuhamu, kuti anjile mubusena bwakwe. (2Sam. 19:35-37) Mbubwenya mbuli Barizilai, baalumi bapati balakkomana kupa baalumi ibacili bana-bana mukuli wakulanganya mulimo umwi.
Barizilai—Mwaalumi Uulibombya Alimwi Uuzilanga Kabotu Zintu
Kulibombya kwakapa Barizilai kuti asale kabotu. Tanaakakaka kulomba kwa Davida akaambo kakuti wakalitenga kuzuzikizya mukuli iwakali kuyandika, naa akaambo kakuti wakali kuyanda buyo kuti kaliibide mubuumi naakaleka mulimo. Pele wakazyiba alimwi akubuzumina bukkale bwakwe ibwakacinca alimwi azintu nzyaatakacili kukonzya kucita. Tanaakali kuyanda kuzumina mikuli njaatakali kukonzya kuzuzikizya kabotu. (Amubale Bagalatiya 6:4, 5.) Ikuti naa twabikkila kapati maano kumikuli, kuba ampuwo, naa kuyanda kupegwa bulemu, ciyootupa buyo kulisumpula, kuba amuuya wakuzundana alimwi kumamanino tulakonzya kutyompwa. (Gal. 5:26) Nokuba boobo, kulibombya kulabagwasya boonse kubikkila maano kumilimo njobabelekela antoomwe alimwi akusoleka nkobacita kutegwa balemeke Leza alimwi akucita zyoonse nzyobakonzya kutegwa bagwasye bambi.—1Kor. 10:31.
Mbono Zyakumuuya
“Amubalike Mukusiyana Mane Kumamanino”
Kuti kamutakonzyi kucita zyoonse nzyomuyanda alimwi akulimvwa kuti bantu tababumvwisyi bukkale bwanu, mulayumizyigwa kapati acikozyanyo ca Mefiboseti. (2Sam. 4:4) Wakali mulema alimwi Mwami Davida wakamuyeeyela zintu zitali kabotu akumweendelezya calunya. Mefiboseti kunyina naakaliyandila kuti zintu zili boobu zimucitikile. Nokuba boobo, kunyina naakanyema, pele wakalumba kuzintu zibotu izyakacitika mubuumi bwakwe. Wakalumba kuluzyalo ndwaakamutondezya Davida musyule. (2Sam. 9:6-10) Aboobo ciindi Davida naakamuyeeyela zintu zitali kabotu, Mefiboseti wakabikkila maano kutwaambo toonse itwakajatikizyidwe. Tanaakalekela kulubizya kwa Davida kuti kumunyemye. Alimwi kunyina naakatongooka Jehova kujatikizya ncaakacita Davida. Mefiboseti wakabikkila maano kubona ncaakali kukonzya kucita kutegwa agwasyilizye mwami iwakasalidwe a Jehova. (2Sam. 16:1-4; 19:24-30) Jehova wakapa kuti cikozyanyo ca Mefiboseti icibotu kapati cilembwe mu Jwi lyakwe kutegwa citugwasye.—Rom. 15:4
AMUSUNGWAALE MUMULIMO WAMUMUUNDA
Amujane Lukkomano Mumikuli Njomujisi
Nimbaakani nzi nzyomukonzya kulibikkila? Amumulombe Jehova kutegwa amugwasye kuzyiba mbaakani nzyomukonzya kuzuzikizya. (Tus. 16:3; Jak. 1:5) Sena inga mwacikonzya kuzuzikizya mbaakani imwi akati kazyeezyo zyaambidwe mumuncali wakusaanguna mucibalo eeci, nkokuti kuba mupainiya wakugwasyilizya naa waciindi coonse, kubelekela ku Beteli, naa kutola lubazu mukuyaka masena mucitilwa milimo ya Bwami? Naa ambweni inga mwacikonzya kwiiya mwaambo mupya kutegwa mwaambilizye makani mabotu nokuba kuyookambaukila bantu bakkala mucilawo cimbi. Mulakonzya kwiiya zijatikizyidwe kwiinda mukubala cibalo 10 mubbuku lyakuti Bakamantene Mukucita Kuyanda kwa Jehova alimwi akubandika abaalu mumbungano yanu. Ciindi nomusolekesya kuzuzikizya mbaakani eezyo, kuyaambele kwanu kuyoolibonya alimwi lukkomano lwanu luyooyungizyika.
Pele ino ncinzi ncomukonzya kucita ikuti naa aciindi eecino tamukonzyi kuzuzikizya mbaakani imwi akati kazyeezyo zyaambwa? Iciyandika nkulibikkila mbaakani iimbi, eeyo njomukonzya kuzuzikizya. Atubone mbaakani zitobela.
Amubale 1 Timoteyo 4:13, 15. Ikuti kamuli mukwesu uubbapatizyidwe, inga mwasoleka kuba mwaambi naa mwiiyi uucibwene. Nkaambo nzi? Akaambo kakuti ikuti mwasolekesya kuba mubali mubotu, mwaambi uucibwene alimwi amwiiyi mubotu, mulakonzya kubagwasya kabotu baswiilizi banu. Amusoleke kulibikkila mbaakani yakwiiya alimwi akucibelesya ciiyo cimwi acimwi icili mubroshuwa yakuti Amusungwaale Kubala Alimwi Akuyiisya. Amwiiye ciiyo cimwi acimwi kwaciindi cili mbocibede, kwiiya mbomukonzya kucibelesya kuŋanda alimwi akusolekesya kuzibelesya nzyomwiiya ciindi nomupa makani. Amulombe lugwasyo kuzwa kuli sikugwasyilizya kupa lulayo naa baalu bambi “ibabeleka canguzu mukukanana akuyiisya.” (1Tim. 5:17) Amubikkile maano ikutali buyo kukumvwisya ciiyo eeco pele alimwi akugwasya baswiilizi kuyumya lusyomo lwabo naa kubakulwaizya kubweza ntaamu imwi iiyandika. Kwiinda mukucita boobo, muyooyungizya lukkomano lwanu alimwi alukkomano lwabo.
Toonse tulijisi mukuli wakukambauka alimwi akugwasya bantu kuba basikwiiya. (Mt. 28:19, 20; Rom. 10:14) Sena inga mwayanda kuyungizya luzyibo lwanu mumulimo ooyu uuyandika kapati? Amulibikkile mbaakani zigaminide ciindi nomwiiya alimwi akuzibelesya nzyomwiiya mubroshuwa ya Kubala Alimwi Akuyiisya. Mulakonzya kujana nzila azimwi zigwasya mu Kabbuku Kamuswaangano Wabuumi Amulimo Wesu wa Bunakristo alimwi amutuvidiyo twamibandi yacitondezyo itutondezyegwa lyamiswaangano yamukati kansondo. Amusoleke nzila ziindene-indene kutegwa muzyibe izikonzya kubeleka kabotu. Kwiinda mukutobela nzila eezyi, cakutadooneka muyooba alukkomano lunji iluboola akaambo kakuba mubelesi Munakristo uucibwene.—2Tim. 4:5.
Ciindi nomulanga-langa mbaakani nzyomukonzya kulibikkila, mutailubi mbaakani imwi iiyandika kapati, nkokuti kuba abube bwa Bunakristo. (Gal. 5:22, 23; Kol. 3:12; 2Pet. 1:5-8) Ncinzi ncomukonzya kucita kutegwa mwiizuzikizye mbaakani eeyo? Mucikozyanyo, amweezyeezye kuti muyanda kuba alusyomo luyumu. Mulakonzya kubala zibalo mumabbuku eesu izitondezya nzila zigwasya zyakuyumya lusyomo lwanu. Mubwini mulakonzya kugwasyigwa kwiinda mukweebelela zibeela zya JW Broadcasting,® izitondezya bakwesu abacizyi mbobatondezya lusyomo lulibedelede ciindi nobalwana masunko aayindene-indene. Mpoonya amulange-lange nzila mbomukonzya kwiiya lusyomo lwabo mubuumi bwanu.
JULY 11-17
MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA | 2 SAMUELE 20-21
“Jehova ngu Leza Wabululami”
Mibuzyo Yabasikubala
Cizuminano eeco cakacili kubeleka amumazuba aa Mwami Saulo. Mukwiimpana acizuminano eeco, mwami wakakanza kubajaya bana Gibeoni. Eeci ncaakacita, cakamupa kuba ‘amulandu wabulowa Saulo alimwi abamuŋanda yakwe.’ (2Sam. 21:1) Kumane Davida wakazooba mwami. Bana Gibeoni ibakacili kupona bakamwaambila Davida kujatikizya cibi cipati ncaakacita Saulo. Davida wakabalomba bana Gibeoni kuti bamwaambile mbwaakeelede kubbadela ikumana mulandu ngwaakacitide Saulo kutegwa Jehova acilongezye cisi ca Israyeli. Muciindi cakulomba kuti bapegwe mali, bakalomba kuti bapegwa bana ba Saulo bali ciloba, walo ‘iwakakanzide kubalobya’ boonse kutegwa abalo bajaigwe. (My. 35:30, 31) Davida wakakuzumina kulomba kwabo.—2Sam. 21:2-6.
Eeci icakacitika taali buyo makani aakaindi pe. Mulawo wa Leza wakalisalede. Wakali kwaamba kuti: “Bana tabeelede kujaigwa akaambo kazibi zyabamausyi.” (Dt. 24:16) Jehova naatakacizumizya kuti aaba bana ba Saulo bobilo alimwi abazyukulu bakwe bosanwe baabwe akujaigwa ikuti nobakanyina mulandu. Nkaambo mulawo uyungizya kuti: “Muntu weelede kujaigwa akaambo kacibi cakwe mwini.” Kulibonya kuti aaba ibalunyungu lwa Saulo ibali ciloba bakafwa akaambo kakuti bakalijatikizyidwe mukujaya bana Gibeoni. Akaambo kaceeci, aaba ibali ciloba bakafwa akaambo kacibi cabo.
Mbono Zyakumuuya
Baalu Banakristo ‘Mbaasimilimoma Kutegwa Tukondwe’
Munyika yoonse, swebo mbuli bantu ba Jehova tulamubelekela Leza nokuba kuti Saatani abantu bakwe basola kutukasya. Bamwi akati kesu bajisi buyumuyumu ibuli mbuli sintanze. Pele akaambo kakusyoma muli Jehova cakumaninina twacikonzya kulwana buyumuyumu buli mbuli “Goliati” akubuzunda. Nokuba boobo, zimwi ziindi inga tulimvwa kuti tatujisi nguzu zyakuzumanana kuliyumya kumapenzi aamunyika ya Saatani. Mubukkale buli boobo, ncuubauba kutyompwa akaambo kamapenzi alo ngotwali kunookonzya kuliyumya. Aciindi eeco, lugwasyo kuzwa kubaalu aciindi ceelede lulakonzya kutugwasya kukkomana alimwi akuba anguzu, mbubwenya mbocicitika kubanji. Mucizyi umwi painiya uujisi myaka iinda ku 60 waamba kuti: “Kaindi taakwe nondakali kulimvwa kabotu, alimwi mulimo wamumuunda wakali kundipa kukatala. Mwaalu umwi wakabona kuti tandijisi nguzu alimwi wakandisikila. Twakaba amubandi uukulwaizya wamu Bbaibbele. Ndakaibelesya mizeezo njaakandipa, alimwi ndakagwasyigwa.” Wakayungizya kuti: “Eelo kaka mwaalu wakatondezya luyando kundibona kuti tandijisi nguzu akundigwasya!” Inzya, cilakkomanisya kuzyiba kuti tulijisi baalu batulanganya caluyando alimwi mbuli Abisai iwakaindi balilibambilide ‘kuboola kutugwasya.’
JULY 18-24
MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA | 2 SAMUELE 22
“Amusyome Jehova Kuti Ulamugwasya”
Sena Ncobeni Mulakonzya ‘Kubaa Cilongwe a Leza’?
Tulakonzya kubala kuti Leza ngu “singuzu.” (Isaya 40:26) Pele eco ciliimpene kapati akubala makani aajatikizya mbwaakafwutula bana Israyeli mu Lwizi Lusalala akubalanganya munkanda kwamyaka iili makumi one. Mulakonzya kwaabona mumizeezo meenda nkwaandaana. Mulakonzya kubabona bana Israyeli—ambweni ibali tuulunzuma totatwe boonse antoomwe—kabeenda anyika njumu mulwizi, meenda kaaimvwi mbuli malambo mapati kululyo akulumwensyi lwabo. (Kulonga 14:21; 15:8) Mulakonzya kubona bumboni bwakulanganya kwa Leza munkanda. Imeenda aakazwa mundomba yabbwe. Icakulya cikozyenye anseke zituba cakalibonya ansi. (Kulonga 16:31; Myeelwe 20:11) Aawa Jehova tatondezyi buyo nguzu nzyajisi pe, pele akuti ulazibelesya mukugwasya bantu bakwe. Sena tacikkazyiki moyo ikuzyiba kuti imipailo yesu yuunka kuli Leza singuzu ooyo uuli ‘ngamaccijilo esu anguzu zyesu, imugwasyi lyoonse notuli mumapenzi’?—Intembauzyo 46:1.
“Jehova Ulasyomeka”
Kusyomeka mbube ibukkomanisya kapati ibubikkilizya kulyaaba alimwi akukakatila kakunyina kuzungaana. Muntu uusyomeka tacinci-cinci pe. Muciindi caboobo, caluyando ulakakatila kumuntu umwi (naa kucintu cimwi), kukakatila kumuntu ooyo (naa kucintu eeco) nomuba muziindi zikatazya. Inzya, Jehova nguuinda ‘kusyomeka.’—Ciy. 16:5.
Mbuti Jehova mbwatondezya kuti ulasyomeka? Kunyina nabalekelezya bakombi bakwe basyomeka. Mukombi umwi, Mwami Davida, wakazumina kuti Jehova ulasyomeka. (Amubale 2 Samuele 22:26.) Ciindi Davida naakali mumapenzi, Jehova cakusyomeka wakamusololela, wakamukwabilila, alimwi wakamuvwuna. (2 Sam. 22:1) Davida wakalizyi kuti kusyomeka kwa Jehova takuli kwakwaamba buyo amulomo pe. Nkaambo nzi Jehova ncaakalanganya Davida cakusyomeka? Nkaambo kakuti Davida wakali ‘muntu uusyomeka.’ Jehova ulakukkomanina kusyomeka kwabakombi bakwe, alimwi ulabalumbula kwiinda mukubacitila zyintu cakusyomeka.—Tus. 2:6-8.
Mbono Zyakumuuya
Amulicesye Mbuli Muniini
Cikozyanyo ca Leza cakulicesya cakamujatikizya kapati sintembauzyo Davida. Wakaimbila Jehova kuti: “Wandipa intobo yalufutuko lwako. Kulibombya kwako kwandisumpula.” (2 Sam. 22:36) Davida wakaamba kuti kuzwidilila kulikoonse nkwaakajisi mu Israyeli kwakali kuzwa kukulicesya kwa Jehova—kulibombya kwa Leza kuti amubikkile maano. (Int. 113:5-7) Oobu mbocibede akulindiswe. Caboola kubube, zyintu nzyotukonzya kucita, alimwi amikuli, ‘ncinzi ncotujisi ncotwatakapegwa buya’ kuzwa kuli Jehova? (1 Ko. 4:7) Muntu uulilemeka mbuli muniini “ngomupati” akaambo kakuti ulayandika kapati kali mubelesi wa Jehova. (Lk. 9:48) Atulange-lange kaambo eeci ncocili boobo.
AMUSUNGWAALE MUMULIMO WAMUMUUNDA
Jobu—Imwaalumi Silukakatilo Alimwi Uusyomeka
Nokuba kuti Banakristo mazuba aano tabapengi bwakapenga Jobu, balasikilwa mapenzi aandeene-andeene. Banji balapenzyegwa naa kukazigwa abanamukwasyi. Mapenzi aamali naa kuciswa zilanyonganya kapati. Bamwi bafwa akaambo kakusyomeka. Pele tatweelede kuyeeya kuti Saatani nguuleta mapenzi oonse ngotujisi. Mubwini, mapenzi amwi alakonzya kuboola akaambo kakulubizya kwesu naa akaambo kabube bumwi mbotwakazyalwa aabo. (Ba-Galatiya 6:7) Alimwi toonse tulajatikizigwa amapenzi aaboola akaambo kabucembele naa ntenda zilicitikila. Ibbaibbele lilasalazya kwaamba kuti aciindi cino, Jehova takwabilili babelesi bakwe munzila yamaleele kumapenzi aaya.—Mukambausi 9:11.
Pele Saatani ulakonzya kubelesya mapenzi ngotujisi ikulwana lusyomo lwesu. Mwaapostolo Paulo wakaamba penzi ndyaakajisi ‘lyacisongozyo cakuyasa mubili wakwe, mutumwa wa Saatani wakali kumudinkaula.’ (2 Ba-Korinto 12:7) Ccita naa lyakali penzi lyakumubili mbuli kutabona kabotu naa penzi limwi buyo, Paulo wakalizi kuti Saatani ulakonzya kulibelesya penzi eelyo akutyompwa kuboola nkaambo kandilyo kumupa kubula lukkomano akutasyomeka. (Tusimpi 24:10) Mazuba aano, Saatani ulakonzya kuyunga banamukwasyi, basicikoloma noziba mfwulumende zyalunya ikupenzya babelesi ba Leza munzila imwi.
JULY 25-31
MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA | 2 SAMUELE 23-24
“Sena Mulapa Cakulyaaba?”
it-1 146
Arauna
Kulibonya kuti Arauna wakaaba busena, antoomwe aŋombe kubikkilizya azibelesyo zyazyo kuti zibe nkuni zyacipaizyo kakunyina kuyanda kubbadelwa. Nokuba boobo, Davida wakakaka akwaamba kuti ulazibbadelela. Lugwalo lwa 2 Samuele 24:24 lutondezya kuti Davida wakaula cuumino camaila alimwi aŋombe masyekeli aansiliva aali 50 ($110). Nokuba boobo, cibalo icili kulugwalo lwa 1 Makani 21:25 caamba kuti Davida wakabbadelela busena masyekeli aangolida aali 600 (aatandila ku $77,000). Mulembi wa 2 Samuele wakalemba buyo kujatikizya kuulwa kwabusena aakali cipaililo antoomwe azibelesyo izyakabelesyegwa kutuula cipaizyo, aboobo kulibonya kuti muulo ngwaakalemba ujatikizya buyo zintu eezyi zyalikke. Kulubazu lumbi, walo mulembi wa 1 Makani wakalemba zintu zijatikizya tempele ilyakayakwa abusena oobo kumbele alimwi muulo ngwaakalemba wakali kujatikizya mulimo ooyu wakuyaka. (1Mak. 22:1-6; 2Mak. 3:1) Mbwaanga busena bwatempele bwakali bupati kapati, kulibonya kuti muulo wamasyekeli aangolida aali 600 wakali wabusena boonse bupati kutali kabeela kasyoonto buyo kakali kuyandika kuyakila mpawo cipaililo ncaakayaka Davida.
Amwiiye ‘Zyintu Ziyandika Zijatikizya Kasimpe’
Ikuti cipaizyo camuna Israyeli cakali cakuliyandila kutegwa atondezye kulumba kuli Jehova mbuli mbobakali kucita nobakali kutuula zipaizyo zitentwa kutegwa balombe kulekelelwa, nkokuti kusala munyama mubotu kunyina nokwakali kukatazya kapati. Sikupa cituuzyo wakali kukkomana kupa Jehova cipaizyo cibotu kapati. Banakristo mazuba aano kunyina nobapa zituuzyo zyaambidwe mu Mulawo wa Musa, pele nokuba boobo, abalo balapa zipaizyo kwiinda mukubelesya ciindi, nguzu alimwi alubono lwabo mukubelekela Jehova. Mwaapostolo Paulo wakaamba kuti ‘kwaambilizya caantangalala’ kujatikizya bulangizi bwa Banakristo alimwi “[a]kucita zibotu akwaabana zyintu nzyomujisi abamwi” nzipaizyo zimukkomanisya Leza. (Heb. 13:15, 16) Makanze ngobajisi babelesi ba Jehova ciindi nobacita milimo iili boobu, kutondezya kulumba kuzyintu zyoonse Leza nzyaabapa. Aboobo, mbobazilanga zyintu alimwi amakanze ngobajisi Banakristo nobacita mulimo wabo mazuba aano kuleendelana amakanze ngobakajisi aabo ibakali kupa zipaizyo zyakuliyandila kaindi.
Mbono Zyakumuuya
Twaambo Tupati-Pati Kuzwa Mubbuku lya Samuele Lyabili
23:15-17. Davida wakali kuulemeka kapati mulawo wa Leza uujatikizya buumi alimwi abulowa cakunga aciindi eeci wakakaka kucita nociba cintu cakali kulibonya buyo kuti cityola mulawo ooyo. Tweelede kuba abube buli boobo kumalailile oonse aa Leza.
AUGUST 1-7
MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA | 1 BAMI 1-2
“Sena Mulaiya Ziiyo Kukulubizya Kwanu?”
it-2 987 ¶4
Solomoni
Nobakamvwa kulila kwanyimbo ku Gihoni, ibusena bwakali alaale, antoomwe abantu ibakali koongolola kuti: “Aaongole Mwami Solomoni,” Adonija antoomwe abazanginyina bakatija kabayoowede akunyongana. Solomoni wakatondezya kuti bweendelezi bwakwe bwakali kuyooba bwaluumuno kwiinda mukukaka kujola cibi, calo cakali kukonzya kunyonganya kusalwa kwakwe kwakukkala acuuno cabwami. Ikuti makani naakeenda munzila imbi, kulalangilwa kuti Solomoni naakasweekelwa buumi bwakwe. Aboobo Adonija wakatijila kucipaililo akaambo kakuyoowa kujaigwa, kumane Solomoni wakatuma bantu kuti bakamulete akumwiimika kumbele lyakwe. Nobakamuleta kulinguwe wakamwaambila kuti, ikuti naa kutajaniki bubi mulinguwe wakali kuyoozumanana kupona, kumane Solomoni wakamwaambila kuti ainke kuŋanda yakwe.—1Bam. 1:41-53.
Twaambo Tupati-Pati Kuzwa Mubbuku lya Bami Bakusaanguna
1:49-53; 2:13-25—Nkaambo nzi Solomoni ncaakamujaila Adonija kakuli wakalimulekelede? Nokuba kuti Betiseba kunyina ncaakazyiba, Solomoni wakaabona makanze eni-eni aa Adonija naakalomba kwiinda muli Betiseba kuti mwami amupe Abisagi kuba mukaintu wakwe. Nokuba kuti Davida kunyina naakaswaangana anguwe, Abisagi iwakali mubotu kapati wakali kubonwa kuba simamambe wa Davida. Kweelana azilengwa zyakuciindi eeco, wakali kweelede kuba wamuntu ooyo iwakali kuyoolya zina lya Davida mumulawo. Adonija weelede kuti wakayeeya kuti kwiinda mukubweza Abisagi kuba mukaintu wakwe, wakali kukonzya kubweza mwami. Akaambo kakuti wakabona kuti kulomba kwa Adonija kwakali kutondezya kulombozya kwakwe kwakuba mwami, Solomoni wakamujaya.
Mbono Zyakumuuya
Twaambo Tupati-Pati Kuzwa Mubbuku lya Bami Bakusaanguna
2:37, 41-46. Elo kaka nkulibikka muntenda mpati kuyeeya kuti tulakonzya kutyola Mulawo wa Leza kakunyina kusubulwa! Aabo baleya caali kuzwa ‘munzila iipatide iitola kubuumi’ bayoocitikilwa zintu zibyaabi ziboola akaambo kakutasala camaano kuli boobo.—Matayo 7:14.
AMUSUNGWAALE MUMULIMO WAMUMUUNDA
Amuzumanane Kuyaambele Mbuli Mubelesi
Banakristo beelede kuyaambele mbuli babelesi. Nkakaambo kaako Jesu wakali kubayiisya asyoonto-syoonto mulimo wakukambauka basikumutobela. (Lk. 9:1-5; 10:1-11) Alimwi nkakaambo kaako Akula a Purisila bakamutola ambali Apolo “akumupandulwida bwini mboibede nzila ya Leza.” (Mil. 18:24-26) Akaambo nkoonya aaka, Paulo wakakulwaizya mukambausi uucibwene Timoteyo kuti azumanane kulitakata kukuyiisya kutegwa kuyaambele kwakwe “kubonwe abantu boonse.” (1Tim. 4:13-15) Nokuba kuti twalikumubelekela Mwami kwaciindi cilamfwu katuli basikumwaya bamakani mabotu, tuyandika kuzumanana kuyungizya luzyibo lwesu mubukambausi.
Amwiiye Kuli Bamwi: Inzila imwi mbotukonzya kuyungizya luzyibo lwesu nkwiiya kuli bamwi. (Tus. 27:17) Aboobo, amubikkile maano ciindi basikumwayanyoko nobakambauka. Amulombe lugwasyo lugaminide kuzwa kubakambausi bacibwene, alimwi amuswiililisye nzyobaamba. (Tus. 1:5) Sena tamuzyi kabotu kujatikizya mbomukonzya kupanga nyendo zyakupilukila, kutalisya ziiyo zya Bbaibbele, naa kutola lubazu mumbazu zimwi zyabukambausi? Amubweze ntaamu, amumulombe mulangizi wakabunga kanu naa sikumwaya umwi uucibwene kuti amuyiisye. Alimwi kamuyeeya kuti muuya uusalala wa Jehova ulakonzya kutugwasya, aboobo amuulombe lyoonse mumupailo.—Lk. 11:13.
Ikuti naa mwapegwa muzeezo uujatikizya mbomukonzya kuyaambele, mutanyemi pe nokuba kuti kunyina nomwalomba lugwasyo. (Muk. 7:9) Mbubwenya mbuli Apolo, amulutambule lugwasyo cakulicesya alimwi akulumba. Kucita boobo citondezya busongo.—Tus. 12:15.
AUGUST 8-14
MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA | 1 BAMI 3-4
“Mbobuyandika Kapati Busongo”
Cikozyanyo Cibotu Pele Alimwi Citucenjezya
Kumatalikilo aabulelo bwa Solomoni, Leza wakalibonya kulinguwe muciloto akumwaambila kuti alombe kufwumbwa ncayanda. Akaambo kakuti wakalizyi kulezya kwakwe, Solomoni wakalomba busongo. (Amubale 1 Bami 3:5-9.) Akaambo kakuti wakakkomana kuti mwami walomba busongo kutali buvwubi abulemu, Leza wakapa Solomoni “moyo wabusongo uucenjede”—alimwi abuvwubi. (1 Bam. 3:10-14) Mbubwenya mbwaakaamba Jesu, Solomoni wakajisi mpuwo kapati akaambo kabusongo bwakwe cakuti mwami mwanakazi waku Seba naakaimvwa mpuwo, wakeenda musinzo mulamfwu kutegwa akalimvwide.—1 Ki. 10:1, 4-9.
Swebo tatweelede kulangila kupegwa busongo munzila yamaleele. Solomoni wakaamba kuti “Jehova ulaabila busongo,” pele wakalemba kuti tweelede kubeleka canguzu kutegwa tubujane bube oobu bwa Leza naakati: “Cenjeka kutwi kwako kubusongo, akubika moyo wako kukumvwisya makani.” Kujatikizya makani aayo, wakabelesya mabala aakuti “lilila,” “yandaula” alimwi “langaula” busongo. (Tus. 2:1-6) Cakutadooneka, tulakonzya kubujana busongo.
Ncibotu kulibuzya kuti, ‘Sena ndilabikkila maano kucikozyanyo ca Solomoni cakuyandisya busongo buzwa kuli Leza?’ Kukatazya kwabuumi kwapa kuti bantu banji kababikkila buyo maano kumulimo akujana mali. Zimwi ziindi bajatikizigwa ambobasala musyobo walwiiyo alimwi aciindi ncobatola mukwiiya. Mbuti kujatikizya ndinywe amukwasyi wanu? Sena nzyomusala zitondezya kuti mulabuyandisisya alimwi mulabuyandaula busongo buzwa kuli Leza? Sena kucinca mbaakani zyanu inga camugwasya kujana busongo bunji? Masimpe ngakuti kujana busongo alimwi akububelesya kulakonzya kutugwasya. Solomoni wakalemba kuti: “Lino uyoomvwa bululami, alubeta, aboololoki, nkokuti ziyanda zibotu zyoonse.”—Tus. 2:9.
Mbono Zyakumuuya
w98 2/1 21 ¶15
Jehova ngu Leza Wazizuminano
Baluzubo lwa Abrahamu nobakaba cisi mu Mulawo, Jehova wakabalongezya kweelanaa cisyomezyo ncaakaambilide Abrahamu. Mu 1473 B.C.E., Musa iwakabweza busena bwa Joshua, wakasololela bana Israyeli ku Kanana. Ikwaandaana kwacisi kwakacitika akati kamisyobo kwakazuzikizya cisyomezyo ca Jehova cakupa nyika kulunyungu lwa Abrahamu. Nobakasyomeka bana Israyeli, Jehova wakazuzikizya cisyomezyo cakwe cakuti bazunde basinkondonyina. Cakali boobu ikapati mubulelo bwa Mwami Davida. Ikuzyoosika kuciindi ca Solomoni mwanaa Davida, icibeela catatu cacizuminano ca Abrahamu cakazuzikigwa. “Ba-Juda aba-Israyeli kabali banji-banji, bakavula mbubonya mbuuvula musenga wakunkomwe yalwizi. Bakali kulya akunywa akusekelela.”—1 Bami 4:20.
AUGUST 15-21
MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA | 1 BAMI 5-6
“Bakabeleka Canguzu Kuyaka Alimwi Bakacita Oobo Camoyo Omwe”
w11 2/1 15
Sena Mulizyi?
Masamu aakkedari aaku Lebano akazyibidwe kuti akali kukkala kwaciindi cilamfwu, akali mabotu, alimwi akali kununkila kabotu, kunze lyaboobo tanaakali kusumpwa. Aboobo, Solomoni wakabelesya zibelesyo ziinda kubota kuyaka tempele. Mazuba aano, kusyeede buyo zisamu zyakkedari zisyoonto zyalo kaindi zyakali kuzunguluka malundu aaku Lebano.
it-1 424
Kkedari
Kuvwula kapati kwazisamu zyakkedari izyakabelesyegwa kwakapa kuti kuyandike babelesi banji bakuzigonka, kuzitola ku Tulo naa ku Sidoni busena bwalo ibuli kunkomwe yalwizi lwa Mediterranean, kuzyaanga muzileye, kumane akuzyeenzya atala amaanzi kuzitola ambweni ku Jopa. Kumane zyakakwelwa anyika njumu kutola ku Jerusalemu. Eeci cakakonzyeka akaambo kacizuminano Solomoni ncaakapanga a Hiramu. (1Bam. 5:6-18; 2Mak. 2:3-10) Kuzwa waawo, zisamu zyakazumanana kuboola cakuti cakali kweelela kwaamba kuti mubweendelezi bwa Solomoni “zisamu zyakkedari zyakavwula kapati cakuti zyakaba buyo mbuli zisamu zyamukuyu izili mu Sepela.”—1Bam. 10:27; amweezyanisye a Is. 9:9, 10.
it-2 1077 ¶1
Tempele
Mukweendelezya mulimo, Solomoni wakalemba baalumi cibbalo akati kabana Israyeli ibali 30,000, mpoonya wakali kubatuma ku Lebano mumalizi aabantu bali 10,000 amwezi. Kumane wakkwana mwezi bakali kupiluka akukkala mumaanda aabo kwamyezi yobilo. (1Bam. 5:13, 14) Kunze lyaboobo, wakalemba baalumi cibbalo akati ‘kabeenzu’ ibakali munyika ibali 70,000, alimwi abasikubeza mabwe ibali 80,000. (1Bam. 5:15; 9:20, 21; 2Mak. 2:2) Kuyungizya waawo, wakabikka basilutwe ibakali kulanganya mulimo ibali 550 mpoonya kulibonya kuti wakabikka abasikubagwasyilizya ibali 3,300. (1Bam. 5:16; 9:22, 23) Alimwi kulibonya kuti, ibali 250 akati kabo bakali bana Israyeli kumane ibali 3,600 bakali “baalumi beenzu.”—2Mak. 2:17, 18.
Mbono Zyakumuuya
g 7/12 25, kabbokesi
Ibbaibbele Ndibbuku Lyabusinsimi Busyomeka, Cibeela 1
KUSYOMEKA MUKUBAMBA CIINDI
Cikozyanyo comwe icitondezya kuti Bbaibbele lilasyomeka mukubamba ciindi, cilatondezyegwa mulugwalo lwa 1 Bami 6:1, calo citondezya ciindi Mwami Solomoni naakatalika mulimo wakuyaka tempele mu Jerusalemu. Lugwalo oolu lwaamba kuti: “Mumwaka wamyanda yone amakumi aali musanu aatatu [nkokuti myaka iili 479 iikkwene], bana ba-Israyeli nibakamana kulonga kuzwa ku-Egepita, mumwaka wane wabwami bwa-Solomoni bwaku-Israyeli, mumwezi wa-Zivi (nkukuti mwezi wabili), wakatalika kuyaka iŋanda ya-Jehova.”
Mbozyakali kutobelana zyintu zyaambidwe mu Bbaibbele zitondezya kuti mwaka wane wakulela kwa Solomoni wakali 1034 B.C.E. Kubala myaka iili 479 kuzwa mumwaka ooyu citusisya mu 1513 B.C.E. mwaka bana Israyeli nibakalonga kuzwa ku Egepita.
AUGUST 22-28
MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA | 1 BAMI 7
“Ncotukonzya Kwiiya Kumisemu Yobilo”
‘Muzilundu Muyoosya Mukuba’
Mwami Solomoni wakabelesya mukuba munzila zisiyene-siyene kuyaka tempele ku Jerusalemu. Mukuba munji wakaujana kuli Davida, bausyi, kuzwa kubana Syria ibakazundwa. (1 Makani 18:6-8) ‘Iziba lyamaanzi’ ilyamukuba mobakali kusambila bapaizi, lyakali kubikkwa maanzi aasika kumalita aali 66 ,000 alimwi lyakali kulema mataani aali 30. (1 Bami 7:23-26, 44-46) Kwakali misemu yamukuba mipati yobilo kumanjililo aatempele. Eeyi misemu yakali kulampa mamita aali 8 alimwi yakajisi mitwe iilampa mamita aali 2.2. Misemu eeyi yakajisi mpako zilampa masentimita aali 7.5, mubwamba yakali kulampa mamita aali 1.7. (1 Bami 7:15, 16; 2 Makani 4:17) Eelo kaka cilagambya twayeeya mbowakali munji mukuba iwakabelesyegwa kupanga buyo zyintu eezyi!
it-1 348
Boazi, II
Umwi wamisemu yamukuba yobilo mipati iyakaimikwa akkoce lyatempele mbotu kapati ndyaakayaka Solomoni wakaulikwa kuti Boazi, izina ambweni ilyaamba “Canguzu.” Musemu ooyu wakali kulubazu lwakunyika. Mpoonya iwakali kulubazu lwakumusanza wakaulikwa kuti Jakini, izina lyaamba kuti “Aasitikizye [nkokuti, Jehova].” Aboobo, yabikkwa antoomwe akubalwa kuzwa kululyo kutozya kulumwensyi katulangide kujwe ilakonzya kupa muzeezo wakuti ‘[Jehova] aasitikizye [tempele] canguzu.’—1Bam. 7:15-21.
Mbono Zyakumuuya
it-1 263
Kusamba
Kusalala amubili kulayandika kapati kubakombi ba Jehova. Eeci cakalibonya kububambe bwakaliko mutente lyakuswaanganina alimwi amumilimo yakali kuyoocitwa kumbele mutempele. Mupaizi Mupati Aroni alimwi abana bakwe nobakali kunanikwa, bakasaanguna kusamba nobaya basame zisani zyabupaizi. (Kul. 29:4-9; 40:12-15; Lev. 8:6, 7) Kutegwa basambe kumaanza alimwi akumaulu, bapaizi bakali kubelesya maanzi aakali mucisambilo camukuba mulubuwa lwatente lyakuswaanganina, mpoonya kumbele akali kuzwa muzyiba mpati kutempele lya Solomoni. (Kul. 30:18-21; 40:30-32; 2Mak. 4:2-6) Mu Buzuba Bwakumanya Milandu mupaizi mupati wakali kusamba ziindi zyobilo. (Lev. 16:4, 23, 24) Aabo bakali kubweza mpongo ya Azazeli, izyakali kusyaala kukupaizya kwamunyama, alimwi akukupaizya ŋombe iisubila anze aankambi bakeelede kusamba amubili akuwasya zisani zyabo kabatanajokela munkambi.—Lev. 16:26-28; My. 19:2-10.
AUGUST 29–SEPTEMBER 4
MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA | 1 BAMI 8
“Mupailo wa Solomoni Waabuleya Iwakazwa Ansi Aamoyo”
Kubala Bbaibbele Kulakonzya Kumugwasya Kupaila Kabotu
Kutegwa mipailo yesu itambulwe, tweelede kupaila camoyo woonse. Solomoni wakapaila camoyo woonse akati kamakamu aabantu bakabungene mu Jerusalemu kukwaaba tempele lya Jehova mu 1026 B.C.E. Ibbokesi lyacizuminano nolyakabikkwa mu Busena Busalalisya, kkumbi lya Jehova nolyakazuzya tempele, Solomoni wakatembaula Leza.
Amuulange-lange kabotu mupailo wa Solomoni akubona moyo mbowabelesyegwa. Solomoni wakazumina kuti Jehova alikke nguuzyi moyo wamuntu. (1 Bam. 8:38, 39) Mupailo nguwena ooyu ulatondezya kuti aabo “beempwa camoyo woonse” balaba abulangizi. Ikuti babelesi ba Leza babajata buzike basinkondonyina, mipailo yabo ilakonzya kwiingulwa ikuti naa bamulomba Jehova. (1 Bam. 8:48, 58, 61) Aboobo, mipailo yanu yeelede kuzwa kunsi amoyo.
Amunyamune Maboko Aasalala Mumupailo
Kufwumbwa naa tupaila abuleya naa tulipailila lwesu tobeni, injiisyo iiyandika kapati yamu Magwalo njotweelede kunooyeeya lyoonse njakutondezya ciimo cakulicesya mumipailo yesu. (2 Makani 7:13, 14) Mwami Solomoni wakatondezya ciimo cakulicesya mumupailo wakwe wabuleya aciindi cakwaaba tempele kuli Jehova mu Jerusalemu. Solomoni wakazwide aakumanizya kuyaka ŋanda mpati cini-cini yatakalina yakidwe anyika. Nokuba boobo, cakulicesya wakapaila kuti: “Pele sa ncobeni Leza ulakala ansi? We! Ijulu ajulu lyakujulu loko, oonse tokonzyi kukala mulingawo! Ino ukale buti mukaanda aka nkindakuyakila?”—1 Bami 8:27.
Mbubwena mbuli Solomoni, tweelede kulicesya notwiiminina bamwi mumupailo waabuleya. Nokuba kuti tweelede kukweeleba kulibonya kuti tuli kabotu alimwi tuliluleme kwiinda bamwi, kulicesya kwini-kwini kulakonzya kutondezyegwa kwiinda mujwi lyesu. Mipailo yakulicesya taili yakulisumpula naa yamasesya. Ikulwaizya kubikkila maanu kumuntu Oyo nkoigamikwa, ikutali kuli yooyo uuli mukupaila. (Matayo 6:5) Kulicesya kulalibonya amuzintu nzyotwaamba mumupailo. Notupaila cakulicesya, tatukalimvwisyi mbuli kuti tuli mukusinikizya Leza kuti acite zintu zimwi munzila njotuyanda. Pele tuyookombelezya Jehova kucita zintu munzila iiyendelana akuyanda kwakwe kusalala. Sintembauzyo wakacitondezya ciimo ceelede naakakombelezya kuti: “Akaka Jehova! Utufutule! Akaka Jehova! Utupe coolwe!”—Intembauzyo 118:25; Luka 18:9-14.
Mbono Zyakumuuya
Ŋanda ya Leza—Kaindi Alimwi Amazuba Aano
Mu Israyeli yansiku, iŋanda ya Leza yakali tempele lyalo ilyakali mu Jerusalemu. Cilisalede kuti, Jehova tanaakali kukkala nkuko. Wakaamba kuti: “Ijulu ncecuuno cabwami bwangu, anyika ncecilyatililo camaulu aangu. Ino ili kuli iŋanda njimuti ndiyakile? Nkokuli nkunkonzya kujana cilyokezezyo?” (Is. 66:1) Nokuba boobo, tempele ilyakayakwa ciindi Solomoni naakali kulela lyakaba mbobusena ibwakali kuyandika kapati mubukombi bwa Jehova, nkonkuko nkoyakali kucitilwa mipailo.—1Bam. 8:30, 39.
AMUSUNGWAALE MUMULIMO WAMUMUUNDA
Banakristo Beelede Kupaila
Tweelede Kulipailila: Tweelede kupaila lyoonse kutegwa tucikonzye kukambauka. (Ef. 6:18) Ino nzyintu nzi zimwi nzyotukonzya kupailila? Tulakonzya kupailila kuti katuzilanga kabotu zyintu mucilawo motukambaukila akuti katukambauka cabusicamba. (Inc. 4:29) Tulakonzya kumulomba Jehova kuti atusololele kubantu babombe myoyo kutegwa tutalike kwiiya Bbaibbele ambabo. Ikuti mukamwini ŋanda watubuzya mubuzyo, tulakonzya kupaila mupailo mufwaafwi cakaumuumu ikulomba Jehova kuti atugwasye kupa bwiinguzi buluzi. (Neh. 2:4) Tulakonzya kulomba busongo kutegwa katubikka mulimo wakukambauka mubusena bwakusaanguna. (Jak. 1:5) Kuyungizya waawo, Jehova ulakkomana notumulumba akaambo kacoolwe cilibedelede ncatupede cakuba babelesi bakwe.—Kol. 3:15.