LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchower
Watchtower
LAIBBULALI YAA INTANETI
Chitonga
  • BBAIBBELE
  • ZYAKAMWAIGWA
  • MISWAANGANO
  • bt cibalo. 5 map. 36-43
  • “Tweelede Kumvwida Leza Mbwali Mweendelezi”

Kunyina vidiyo aawa mpomwasala.

Vidiyo yakaka kulila.

  • “Tweelede Kumvwida Leza Mbwali Mweendelezi”
  • ‘Amupe Bumboni Cakulomya’ Kujatikizya Bwami bwa Leza
  • Tutwe Twamakani
  • Makani Aakozyenye
  • “Mungelo wa Jehova Wakajalula Milyango” (Milimo 5:12-21a)
  • “Tweelede Kumvwida Leza Mbwali Mweendelezi Kutali Bantu” (Milimo 5:21b-33)
  • “Tamukookonzya Kuulesya” (Milimo 5:34-42)
  • Baalumi Beelela Kulanganya ‘Makani Aayandika’ (Milimo 6:1-6)
  • “Ijwi lya Leza Lyakazumanana Kumwaika” (Milimo 6:7)
  • Ngwani Ngomumvwida, Ngu Leza Naa Bantu?
    Ngazi Yamulindizi—2006
  • Kunyina Iwakali Kukonzya Kubalesya
    Ziiyo Nzyomukonzya Kwiiya Kuzwa mu Bbaibbele
  • Amuzumanane Kwaamba Jwi lya Leza Cabusicamba
    Amukombe Leza Mwini-Mwini Uuli Alikke
  • Kwaangululwa Muntolongo
    Bbuku Lyangu lya Makani Aamu Bbaibbele
Amubone Azimwi
‘Amupe Bumboni Cakulomya’ Kujatikizya Bwami bwa Leza
bt cibalo. 5 map. 36-43

CIBALO 5

“Tweelede Kumvwida Leza Mbwali Mweendelezi”

Baapostolo batondezya busicamba akusiya cikozyanyo ku Banakristo boonse bakasimpe

Kweelana a Milimo 5:12–6:7

1-3. (a) Nkaambo nzi baapostolo ncobaletelwa kumbele lya Nkuta Mpati Yaba Juda, alimwi ino nkaambo nzi keni ikaliko? (b) Nkaambo nzi ncotuyandide kapati kuzyiba ncobakacita baapostolo?

BABETESI bamu Nkuta Mpati Yaba Juda bayaabwiindila buya kunyema. Baapostolo ba Jesu bali mukubetekwa kumbele lyankuta mpati eeyi. Nkaambo nzi? Josefa Kayafa, mupaizi mupati alimwi imweendelezi wa Nkuta Mpati Yaba Juda, cabukali wabaambila kuti: “Twakamulailila cakusinizya kuti mutazumanani kuyiisya muzina eeli.” Mweendelezi uunyemede ooyu camwaalila buya nokuba kulyaamba zina lya Jesu. “Pele,” Kayafa wazumanana ulaamba, “mwazuzya Jerusalemu yoonse anjiisyo zyanu, alimwi mukanzide kutuletela mulandu wabulowa bwamuntu ooyu.” (Mil. 5:28) Kaambo kalisalede: Amucileke kukambauka, buyo-buyo!

2 Ino ncinzi ncobeelede kucita baapostolo? Jesu nguwakabapa mulimo wakukambauka, walo iwakapegwa nguzu a Leza. (Mt. 28:18-20) Sena baapostolo balayoowa bantu alimwi akucileka? Naa sena balaba basicamba akuzumanana kukambauka? Kaambo keni nkaaka: Sena balamvwida Leza naa bantu? Cakutawayawaya, mwaapostolo Petro waambaula kwiiminina baapostolo boonse. Majwi aakwe alisalede alimwi atondezya busicamba.

3 Mbotuli Banakristo bakasimpe, tuliyandide kapati kuzyiba ncobakacita baapostolo nobakakongwa a Nkuta Mpati Yaba Juda. Andiswe twakapegwa mulimo wakukambauka. Ciindi notubeleka mulimo ooyu ngotwakapegwa a Leza, andiswe tulakonzya kukazyigwa. (Mt. 10:22) Basikutukazya balakonzya kusoleka kubikka zisinkilizyo naa kuulesya mulimo wesu. Ino ncinzi ncotweelede kucita? Tulakonzya kugwasyigwa kwiinda mukulanga-langa ncobakacita baapostolo alimwi abukkale ibwakapa kuti bakabetekwe kumbele lya Nkuta Mpati Yaba Juda.a

NKUTA MPATI YABA JUDA

Nokuba kuti cooko ca Judaya cakali kweendelezyegwa a Bulelo bwaci Roma, Bulelo oobu bwakali kubazumizya ba Juda kutobela tunsiya-nsiya twabo alimwi akulyeendelezya. Tukani tutayi koomoonga alimwi amilandu imwi buyo zyakali kubetekwa ankuta zisyoonto-syoonto, pele milandu mipati iyatakali kukonzya kukosolwa ankuta eezyo yakali kutolwa ku Nkuta Mpati Yaba Juda mu Jerusalemu. Nkuta eeyi yakali kubeleka mbuli Nkuta mpati yaba Juda alimwi ankuta mpati yamucisi. Kuyungizya waawo, njiyakali kukosola makani aajatikizya mulawo waba Juda alimwi nguzu zyankuta eeyi zyakali kulemekwa kapati aba Juda boonse.

Bamu Nkuta Mpati Yaba Juda bakali kuswaangana mukaanda kamilawo, kalo kalibonya kuti ambweni kakali mutempele naa munsi-munsi atempele. Kwakali basinkuta ibali 71, mupaizi mupati, ngowakali mweendelezi; bapaizi bambi balemekwa, kubikkilizya aba Saduki; bantu balemekwa, alimwi abalembi bayiide. Kufwumbwa casalwa ankuta eeyi ncecakali kutobelwa.

“Mungelo wa Jehova Wakajalula Milyango” (Milimo 5:12-21a)

4, 5. Nkaambo nzi Kayafa aba Saduki ‘ncobakazula munyono’?

4 Amuyeeye kuti ciindi cakusaanguna nobakalaililwa kucileka kukambauka, Petro a Johane bakaingula kuti: “Tatukonzyi kuleka kwaamba zintu nzyotwakabona akumvwa.” (Mil. 4:20) Kuzwa leelyo nobakabetekwa a Nkuta Mpati Yaba Juda, Petro a Johane antoomwe abaapostolo boonse, bakazumanana kukambauka mutempele. Baapostolo bakali kucita milimo mipati, mbuli kuponya balwazi alimwi akutanda madaimona. Bakali kucita oobo “mu Kkoce lya Solomoni,” ibusena bwakavwumbidwe kulubazu lwakujwe lwatempele, ooko ba Juda banji nkobakali kubunganina. Alimwi buya, nociba cinzimweemwe ca Petro cakali kuponya. Bantu banji ibakaponesyegwa kumubili bakaaswiilila majwi aaponya kumuuya. Akaambo kaceeci, “bantu ibasyoma Mwami bakazumanana kuyungizyigwa, makamu-makamu aabaalumi alimwi abamakaintu.”—Mil. 5:12-15.

5 Kayafa alimwi aba Saduki, ikakamu kabukombi mwaakali kuzulilwa, ‘bakazula munyono’ aboobo bakabikka baapostolo muntolongo. (Mil. 5:17, 18) Nkaambo nzi ba Saduki ncobakabbebbede boobu? Nkaambo kakuti baapostolo bakali kuyiisya kuti Jesu wakabusyigwa, pele balo ba Saduki tiibakali kusyoma mububuke. Baapostolo bakali kuyiisya kuti nzila ilikke muntu mbwakonzya kufwutuka nkwiinda mukusyoma Jesu, pele ba Saduki bakali kuyoowa kusubulwa abana Roma ikuti bantu kababona Jesu kuti ngo Mweendelezi wabo. (Joh. 11:48) Ani nkakaambo kaako ba Saduki ncobakakanzide kubalesya baapostolo.

6. Mbaani mazuba aano ibali kumbele kupenzya babelesi ba Jehova, alimwi nkaambo nzi eeci ncociteelede kutugambya?

6 Ncimwi buyo amazuba aano, ibali kumbele kupenzya babelesi ba Jehova mbasololi babukombi basikukazya. Bantu aaba kanji-kanji babelesya cilongwe ncobajisi abeendelezi bamfwulumende alimwi asikapepele kutegwa baulesye mulimo wesu wakukambauka. Sena eeci ceelede kutugambya? Peepe. Mulumbe wesu uyubununa bukombi bwakubeja. Kwiinda mukutambula kasimpe kamu Bbaibbele, babombe myoyo balaangululwa kunjiisyo alimwi azilengwa zitali zyamumagwalo. (Joh. 8:32) Aboobo sena aaka takali nkakaambo kapa kuti kanji-kanji mulumbe wesu kaupa basololi babukombi kuzula munyono?

7, 8. Ino malailile aamungelo cakutadooneka akabajatikizya buti baapostolo, alimwi mubuzyo nzi ngotweelede kulibuzya?

7 Nobakakkede muntolongo kabalindila kubetekwa, kweelede kuti baapostolo bakali kulibuzya naa bakali afwaafwi kujaigwa abasinkondonyina akaambo kalusyomo lwabo. (Mt. 24:9) Pele masiku, kwakacitika cintu cimwi icatakali kuyeeyelwa, “mungelo wa Jehova wakajalula milyango yantolongo.”b (Mil. 5:19) Mpoonya mungelo wakabapa malailile aaya aagaminide naakati: “Mukaime mutempele” alimwi ‘akuzumanana kwaambila bantu.’ (Mil. 5:20) Cakutadooneka malailile aaya akabapa kukkalwa moyo baapostolo kuti bakali kucita ciluzi. Kunze lyaboobo, majwi aamungelo ayelede kuti akabayumya kuzumanana tacikwe makani acakali kuyoocitika. Kabajisi lusyomo luyumu alimwi abusicamba, baapostolo “bakanjila mutempele mafwumofwumo akutalika kuyiisya.”—Mil. 5:21.

8 Umwi aumwi wesu weelede kulibuzya kuti, ‘Sena ndilijisi lusyomo abusicamba ibuyandika kutegwa ndizumanane kukambauka kuti kandili mubukkale buli boobu?’ Cilakonzya kutuyumya kuzyiba kuti mulimo ooyu uuyandika kapati ‘wakupa bumboni cakulomya kujatikizya Bwami bwa Leza’ ulagwasyilizyigwa alimwi akusololelwa abangelo.—Mil. 28:23; Ciy. 14:6, 7.

“Tweelede Kumvwida Leza Mbwali Mweendelezi Kutali Bantu” (Milimo 5:21b-33)

Kayafa cabukali utamikizya baapostolo ciindi bamu Nkuta Mpati Yaba Juda bamwi nobalangilila.

“Aboobo bakabaleta akubaimika kumbele lya Nkuta Mpati Yaba Juda.”—Milimo 5:27

9-11. Mbuti baapostolo mbobakacita kujatikizya malailile ngobakapegwa a Nkuta Mpati Yaba Juda kuti bacileke kukambauka, alimwi mbuti mbobakasiya cikozyanyo cibotu ku Banakristo bakasimpe?

9 Kayafa ababetesi bambi ba Nkuta Mpati Yaba Juda bakalilibambilide lino kubasubula baapostolo. Kabatazyi cakacitika muntolongo, nkuta yakatuma bakapaso kuyoobaleta baange. Amweezyeezye buyo mbobakagambwa bakapaso ciindi nobakajana kuti baange tabako, nokuba kuti ntolongo yakajanwa kuti “ilijalidwe akukkiigwa kabotu, alimwi balindizi baliimvwi amilyango.” (Mil. 5:23) Tiilyakalampa silutwe wabalindizi baatempele wakamvwa kuti baapostolo bakapiluka mutempele, bakali kupa bumboni cakulomya kujatikizya Jesu Kristo, mulimo nguwenya iwakabapa kuwaalwa muntolongo. Cakufwambaana silutwe abakapaso bakwe bakaunka kutempele kuyoobabweza baange akubatola ku Nkuta Mpati Yaba Juda.

10 Kweelana ambokwaambwa kumatalikilo aacibalo eeci, basololi babukombi aaba ibakanyemede kapati bakacisalazya kuti baapostolo bakeelede kucileka kukambauka. Ino baapostolo bakaingula buti? Kali mwaambilizi, Petro cabusicamba wakaingula kuti: “Tweelede kumvwida Leza mbwali mweendelezi kutali bantu.” (Mil. 5:29) Aboobo baapostolo bakasiya cikozyanyo cibotu ku Banakristo bakasimpe boonse ibakali kuyootobela. Ciindi beendelezi bantunsi nobatukasya kucita ncayanda Leza naa nobayanda kupegwa ceeco Leza ncakasya, basweekelwa coolwe ncobakapegwa cakuti katubamvwida. Aboobo mazuba aano, ikuti “beendelezi” baulesya mulimo wesu wakukambauka, tatukonzyi kuleka kubeleka mulimo ngotwakapegwa a Leza wakukambauka makani mabotu. (Rom. 13:1) Muciindi caboobo, tulajana nzila zyabupampu zyakuzumanana kupa bumboni cakulomya kujatikizya Bwami bwa Leza.

11 Tacigambyi kuti, bwiinguzi mbobakapa baapostolo cabusicamba bwakapa babetesi aabo ibakafwundilide kuti banyeme kapati. Aboobo bakalikanzide “kubajaya” baapostolo. (Mil. 5:33) Lino cakalibonya kuti bakamboni aaba basicamba alimwi basungu balajaigwa akaambo kalusyomo lwabo. Pele lugwasyo lwakali afwaafwi kuboola munzila iyatakali kuyeeyelwa naaceya.

“Tamukookonzya Kuulesya” (Milimo 5:34-42)

12, 13. (a) Ndulayo nzi Gamaliyeli ndwaakapa babelesinyina, alimwi ino bakacita buti? (b) Mbuti Jehova mbwakonzya kubagwasya bantu bakwe mazuba aano, alimwi ncinzi ncotukonzya kuba masimpe ikuti naa wacizumizya kuti swebo ‘tupenge akaambo kabululami’?

12 Gamaliyeli “mwiiyi wa Mulawo iwakali kulemekwa kapati abantu boonse,” wakaambaula.c Syaazibwene ooyu mumakani aamulawo weelede kuti wakali kulemekwa kapati ababelesinyina, nkaambo nguwakali kusololela mumubandi, nokuba ‘kulailila kuti babagusye anze baapostolo kwakaindi kasyoonto.’ (Mil. 5:34) Kwiinda mukwaamba zikozyanyo zyamusyule zyabaabo ibakabukilide bweendelezi pele ibakamwaika cakufwambaana ciindi basololi babo nobakafwa, Gamaliyeli wakakulwaizya nkuta kubakkazikila moyo alimwi akubeengelela baapostolo, aabo ibali aa Musololi wabo Jesu, iwakazwide aakufwa. Gamaliyeli wakaamba munzila iisika aamoyo kuti: “Kutabi ncomucita kubaalumi aaba, pele amubaleke buyo. Nkaambo ikuti makanze aaya naa mulimo ooyu uzwa kubantu, taukazwidilili; pele ikuti kauzwa kuli Leza, tamukookonzya kuulesya. Buyo-buyo, mulaile kulijana kuti mulwana Leza.” (Mil. 5:38, 39) Babetesi aabo bakalutobela lulayo lwakwe. Nokuba boobo, bakaita baapostolo akubakwiibbaula alimwi akubalailila kuti “baleke kwaamba muzina lya Jesu.”—Mil. 5:40.

13 Mbubwenya buyo amazuba aano, Jehova ulakonzya kubelesya bantu balemekwa mbuli Gamaliyeli kuvwuna bantu bakwe. (Tus. 21:1) Jehova ulakonzya kubelesya muuya wakwe kusololela baleli basinguzu, babetesi, naa basikubamba milawo kuti bacite kweelana akuyanda kwakwe. (Neh. 2:4-8) Pele ikuti naa wacizumizya kuti swebo ‘tupenge akaambo kabululami,’ tulakonzya kuba masimpe kujatikizya zintu zyobilo. (1 Pet. 3:14) Cakusaanguna, Leza ulakonzya kutupa nguzu kutegwa tuliyumye. (1 Kor. 10:13) Cabili, basikukazya ‘tabakonzyi kuulesya’ mulimo wa Leza.—Is. 54:17.

14, 15. (a) Ino bakacita buti baapostolo ciindi nobakakwiibbaulwa, alimwi nkaambo nzi? (b) Amwaambe cakuluula icitondezya kuti bantu ba Jehova balaliyumya calukkomano.

14 Sena kukwibbaulwa kwakabatyompya baapostolo naa kubapa kuti batolwaale? Naaceya! Baapostolo “bakazwa kumbele lya Nkuta Mpati Yaba Juda, kabakkomene.” (Mil. 5:41) Ncinzi cakabapa kuti “kabakkomene”? Mubwini, takuli kucisa nkobakamvwide akaambo kakukwibbaulwa pe. Pele bakalikkomene akaambo kakuti bakalizyi kuti bakapenzyegwa akaambo kakusyomeka kuli Jehova alimwi akutobela mumikondo ya Jesu, iwakabasiila Cikozyanyo cibotu.—Mt. 5:11, 12.

15 Mbubwenya mbuli bakwesu bamumwaanda wamyaka wakusaanguna, tulaliyumya cakukondwa ciindi notupenzyegwa akaambo kamakani mabotu. (1 Pet. 4:12-14) Masimpe, takuli kuti tulakkomana kukongwa, kupenzyegwa naa kwaangwa. Pele tulakkutila kapati ciindi notuzumanana kusyomeka. Mucikozyanyo, amubone ba Henryk Dornik, ibakaliyumya ciindi nobakali kupenzyegwa kwamyaka minji kubeendelezi bamfwulumende yalunya. Bakaamba kuti mu August 1944, beendelezi aaba bakasala kubatuma balo amwanookwabo kucilabba cakupenzyenzya. Basikubakazya bakati: “Tacikonzyeki kuboongelezya kucita cintu cili coonse. Cibaletela lukkomano kufwa akaambo kalusyomo lwabo.” Mukwesu Dornik wakaamba kuti: “Nokuba kuti tiindakali kulombozya kujaigwa akaambo kalusyomo lwangu, kuba abusicamba alimwi abulemu ciindi nondakali kupenga akaambo kakusyomeka kwangu kuli Jehova, zyakandiletela lukkomano.”—Jak. 1:2-4.

Banabukwetene babelesya Bbaibbele amabbuku aamba zyamu Bbaibbele kukambaukila mudaala wiimvwi kumbele lyaŋanda yakwe.

Mbubwenya mbuli baapostolo, tulakambauka ‘kuŋanda aŋanda’

16. Mbuti baapostolo mbobakatondezya kuti bakalikanzide kupa bumboni cakulomya, alimwi mbuti mbotutobela nzila yakukambauka njobakali kubelesya baapostolo?

16 Baapostolo tiibakawaya-waya pe kuzumanana amulimo wabo wakukambauka. Cakutayoowa, bakazumanana ‘buzuba abuzuba mutempele akuŋanda aŋanda’ mumulimo ‘wakwaambilizya makani mabotu aajatikizya Kristo.’d (Mil. 5:42) Bakambausi basungu aaba bakalikanzide kupa bumboni cakulomya. Amubone kuti bakatola mulumbe wabo kumaanda aabantu, mbubwenya mbwaakalailila Jesu Kristo. (Mt. 10:7, 11-14) Cakutadooneka, oobo mbobakacikonzya kuzuzya Jerusalemu yoonse anjiisyo zyabo. Mazuba aano, Bakamboni ba Jehova balizyibidwe akaambo kakutobela nzila yakukambauka njobakali kubelesya baapostolo. Kwiinda mukuswaya ŋanda imwi aimwi mucilawo cesu, tulatondezya kabotu-kabotu kuti andiswe tuyanda kupa bumboni cakulomya, ikupa muntu uuli woonse coolwe cakumvwa makani mabotu. Sena Jehova wabulongezya bukambausi bwesu bwakuŋanda aŋanda? Inzya! Mamiliyoni aabantu bautambula mulumbe wa Bwami muciindi eeci camamanino, alimwi banji bakaamvwa makani mabotu kwaciindi cakusaanguna ciindi Kamboni naakakonkomona amulyango wabo.

KUKAMBAUKA “KUŊANDA AŊANDA”

Nokuba kuti bamu Nkuta Mpati Yaba Juda bakaluulesyede mulimo wakukambauka, basikwiiya bakazumanana kukambauka akuyiisya ‘buzuba abuzuba mutempele akuŋanda aŋanda.’ (Mil. 5:42) Ino mubwini “kuŋanda aŋanda” caamba nzi?

Mumalembe aakusaanguna aa Chigiriki, bbala lyakuti katʼ oiʹkon cacigaminina lyaamba “kweelana aŋanda.” Basanduluzi banji baamba kuti bbala lyakuti ka·taʹ lipa muzeezo “wakumwaya,” nkokuti, kukambauka kwabasikwiiya kwakalimwaikide kuŋanda aŋanda. Ibbala eeli lyakuti ka·taʹ lilibelesyedwe munzila iikonzyenye ku Luka 8:1, kwalo Jesu nkwaakaamba kuti wakakambauka “muminzi mipati amisyoonto.”

Bbala lipandulula zintu mubunji lyakuti, katʼ oiʹkous, ndelibelesyedwe ku Milimo 20:20. Mwaapostolo Paulo wakaambila Banakristo balangizi kuti: “Tiindakamusisa, . . . akumuyiisya mubuleya alimwi akuŋanda aŋanda.” Aawa Paulo tanaakali kwaamba kuyiisya mumaanda abaalu kweelana ambobaamba bantu bamwi, pele kapango katobela kaamba kuti: “Pele ndakabapa bumboni cakulomya ba Juda aba Giriki kuti beelede kweempwa akusandukila kuli Leza alimwi akusyoma Mwami wesu Jesu.” (Mil. 20:21) Basyominyina bakalisandukide kale alimwi bakali kumusyoma kale Jesu. Aboobo calibonya kuti kukambauka akuyiisya kuŋanda aŋanda kwakali kupa bumboni cakulomya kubantu batakali basyomi.

Baalumi Beelela Kulanganya ‘Makani Aayandika’ (Milimo 6:1-6)

17-19. Makani nzi mapati aakabuka, alimwi malailile nzi baapostolo ngobakapa kutegwa alanganyizyigwe?

17 Lino mbungano mpya yakaba muntenda iikatazya kuzyiba. Ino yakali ntenda nzi eeyo? Basikwiiya banji ibakabbapatizyigwa bakali beenzu mu Jerusalemu aboobo bakali kuyandika kwiiya zinji kabatanajoka kwabo. Basikwiiya ibakali kukkala mu Jerusalemu cakulisungula bakasanga mali aakuula cakulya alimwi azimwi buyo izyakali kuyandika. (Mil. 2:44-46; 4:34-37) Pele aciindi aawa, kwakabuka kaambo ikakali kuyandika kulanganya munzila yabupampu alimwi alweetelelo. Kujatikizya “zyakulya izyakali kwaabilwa abuzuba,” bamukabafwu baambaula Chigiriki “tiibakali kupegwa.” (Mil. 6:1) Pele, balo bamukabafwu baambaula Chihebrayo bakali kupegwa. Aboobo kulibonya kuti penzi eeli lyakali kujatikizya kusalaulana. Penzi lyakusalaulana lilakonzya kuleta kwaandaana kapati mukulaba buyo kwaliso.

18 Baapostolo, ibakali kubeleka kabali kabunga keendelezya kambungano iyakali kuyaabukomena, bakabona kuti tiicakali cabusongo ‘kuleka kuyiisya Jwi lya Leza akutalika kwaabila bantu zyakulya.’ (Mil. 6:2) Kutegwa balulamike zintu, bakalailila basikwiiya kuti bayandaule baalumi bali ciloba “ibazwide muuya abusongo” aabo baapostolo mbobakali kukonzya kusala kutegwa baalanganye “makani aaya aayandika.” (Mil. 6:3) Baalumi beelela bakali kuyandika nkaambo kulibonya kuti mulimo tiiwakali kujatikizya buyo kwaabila zyakulya pele alimwi akulanganya mali, kuula zintu ziyandika alimwi akuyobola zilembedwe. Baalumi bakasalwa boonse bakajisi mazina aa Chigiriki, alimwi eeci ceelede kuti cakabapa kukkalwa moyo bamukabafwu aabo ibakali kusalululwa. Nobakamana kwaapailila makani aaya, baapostolo bakasala baalumi aaba bali ciloba kuti baalanganye “makani aaya aayandika.”e

19 Sena bakwesu bali ciloba ibakasalwa kwaaba cakulya lino bakeelede kucileka kukambauka makani mabotu? Naaceya! Sitefano ngumwi wabaalumi ibakasalwa, ooyu mwaalumi wakali kamboni sicamba alimwi singuzu. (Mil. 6:8-10) Filipo iwakali kwiitwa kuti “mukambausi” awalo wakaliko akati kabaalumi bali ciloba. (Mil. 21:8) Aboobo, cilalibonya kuti aaba baalumi bali ciloba bakazumanana kuba bakambausi ba Bwami basungu.

20. Mbuti bantu ba Leza mazuba aano mbobatobela cikozyanyo cabaapostolo?

20 Bantu ba Jehova mazuba aano batobela nzila njobakatalisya baapostolo. Baalumi ibasalwa kupegwa mikuli mumbungano beelede kutondezya busongo bwakujulu alimwi akupa bumboni butondezya kuti muuya uusalala ulabeleka muli mbabo. Kwiinda mukutobela malailile aazwa ku Kabunga Keendelezya, baalumi ibasika azyeelelo zyamu Magwalo balasalwa kuba baalu naa bakutausi mumbungano.f (1 Tim. 3:1-9, 12, 13) Aabo basika azyeelelo, balakonzya kwaambwa kuti bakasalwa amuuya uusalala. Baalumi aaba ibabeleka canguzu ‘balanganya mulimo uuyandika.’ Mucikozyanyo, baalu balakonzya kusololela mukulanganya mukwesu naa mucizyi uucembeede uuyandika lugwasyo ncobeni. (Jak. 1:27) Baalu bamwi balatola lubazu mukuyaka Maanda aa Bwami, kulanganya zintu zijatikizya miswaangano yacooko, naa kubeleka a Kkomiti ya Hospital Liaison yakubusena ooko. Bakutausi balabeleka milimo minji iitajatikizyi bweembezi naa kuyiisya. Boonse baalumi basalidwe beelede kwiibeleka milimo njobapedwe mumbungano, mumbunga alimwi amulimo ngobakapegwa a Leza wakukambauka makani mabotu aa Bwami.—1 Kor. 9:16.

“Ijwi lya Leza Lyakazumanana Kumwaika” (Milimo 6:7)

21, 22. Ncinzi citondezya kuti Jehova wakailongezya mbungano mpya?

21 Mulugwasyo lwa Jehova, eeyi mbungano mpya yakafwutuka kuzwa kukupenzyegwa kwakaletwa abantu batali basyomi alimwi akupenzi lyakatalisyigwa akati kabo. Cakalibonya kuti Jehova wakabalongezya, nkaambo tubala kuti: “Ijwi lya Leza lyakazumanana kumwaika, eelyo mweelwe wabasikwiiya wakali kuyaabukomena kapati mu Jerusalemu; alimwi nkamu mpati yabapaizi abalo bakatalika kusyoma.” (Mil. 6:7) Eeyi nelipooti buyo yomwe iitondezya kuyaambele kumwi nkotujana mubbuku lya Milimo. (Mil. 9:31; 12:24; 16:5; 19:20; 28:31) Eelo kaka tulakkomana mazuba aano kumvwa malipooti aatondezya kuyaambele kwamulimo wakukambauka Bwami mumasena aasiyene-siyene aamunyika!

22 Mumwaanda wamyaka wakusaanguna C.E., basololi bazikombelo tiibakalibambilide kucileka kubapenzya bakwesu. Kupenzyegwa akumwi kwakacili kulangilwa. Kalitanalampa, Sitefano wakali kuyoopenzyegwa citaambiki, mbubwenya mbotuyoobona mucibalo citobela.

GAMALIYELI—MUNTU IWAKALI KULEMEKWA AKATI KABAMAYI

Gamaliyeli waambidwe mubbuku lya Milimo wakazyibidwe kuti ngu Gamaliyeli Mwaalu, muzyukulu wa Hillel, iwakatalisya cikolo comwe icakali kuzilanga munzila yeelede zintu akati kazikolo zyobilo zyaba Farisi. Gamaliyeli wakajisi cuuno cisumpukide mu Nkuta Mpati Yaba Juda alimwi wakali kulemekwa kapati akati kabamayi cakuti nguwakali wakusaanguna kupegwa zina lyabulemu lyakuti “Rabani.” Bbuku lya Mishnah lyaamba kuti: “Rabani Gamaliyeli Mwaalu wakali kuupandulula kabotu Mulawo munzila yakali kupa bantu kuubona kuti mubotu alimwi ulasalala. Pele ciindi naakafwa, kunyina iwakali mbuli nguwe iwakali kukonzya kucita boobo.” Ngonguwe iwakaleta kucinca kunji ikwakagwasya bantu. Bbuku lyakuti Encyclopaedia Judaica lyaamba kuti, “Kucinca kumwi kupati nkwaakacita kujatikizya kuzumizya mukaintu kukwatwa kumbi nokwapegwa bumboni kuzwa kuli kamboni omwe ikusinizya kuti wakafwidwa.” Kuyungizya waawo, wakali kumbele mukupanga milawo iikwabilila bamakaintu kubalumi basilunya, bamukabafwu kubana batamvwi alimwi akuti Bamasi bacete beelede kupegwa lwaanguluko lwakuvwulula ilweelene alwaba Juda bacete.

a Amubone kabbokesi kakuti “Nkuta Mpati Yaba Juda.”.

b Eeci nciindi cakusaanguna akati kaziindi zisika ku 20 zyaamba kujatikizya bangelo mubbuku lya Milimo. Musyule, ku Milimo 1:10, bangelo balaambwa munzila yamaambilambali kuti ‘mbaalumi bakasamide zisani zituba.’

c Amubone kabbokesi kakuti “Gamaliyeli—Muntu Iwakali Kulemekwa Akati Kabamayi.”

d Amubone kabbokesi kakuti “Kukambauka ‘Kuŋanda Aŋanda.’”

e Baalumi aaba bakeelede kusika azyeelelo zyabaalu kutegwa ‘balanganye mulimo ooyu uuyandika,’ imulimo iwakali mupati kapati. Nokuba boobo, Magwalo taambi cacigaminina baalumi nobakatalika kusalwa kuba baalu naa balangizi mumbungano zya Bunakristo.

f Mumwaanda wamyaka wakusaanguna, baalumi beelela bakali kuzumizyigwa kusala baalu. (Mil. 14:23; 1 Tim. 5:22; Tit. 1:5) Mazuba aano, Kabunga Keendelezya kalasala balangizi bamabazu balo bapedwe mukuli wakusala baalu alimwi abakutausi.

    Chitonga Publications (1991-2025)
    Log Out
    Log In
    • Chitonga
    • Amutumine Bamwi
    • Makani Ngomuyanda
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nzyomweelede Kuzumina
    • Mulawo Uujatikizya Kubamba Maseseke
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Amutumine Bamwi