Junio

Xlakata Jefté kaj chatum xtsumat xkgalhi chu xtsumat xʼama skuja ktabernáculo xliputum kxlatamat, nila xʼama tamakgaxtokga chu nila xʼama kgalhi kamanan. Uma xwamputun pi Jefté niti xkgalhilh tiku xʼama makgamakglhtinan xtiyat (Juec. 11:34). Maski chuna, Jefté wa: «Akit wi tuku kwaninit Jehová pi naktlawa chu nila ni nakmakgantaxti» (Juec. 11:35). Umakgolh tachuwin limasiya pi Jefté tliwakga xkgalhi xtakanajla. Jehová makgamakglhtinalh tamakamastan nema tlawanilh chu sikulunatlawalh. ¿Nachuna xtikgalhiw lhuwa takanajla la Jefté? Akxni tamakamastaniw Jehová, waniw pi tlakg xlakaskinka xʼamaw akxilhaw natlawayaw xtalakaskin. Xkatsiyaw pi xʼama min kilhtamaku tuwa xʼamaw makgkatsiyaw. Pero ¿tuku tlawayaw akxni Jehová kinkaskiniyan natlawayaw tuku ni lakgatiyaw? Komo kgalhiyaw takanajla la Jefté, nalimasiyayaw akxni namakgantaxtiyaw tuku waniw chu xatapaxuwan nakgalhakgaxmatnanaw. Xtasikulunalin Dios tlakg lanka nixawa tuku namakamastayaw (Mal. 3:10). w16.04 1:11, 14, 15

Jesús maklakaskin xʼespíritu santo Dios xlakata nakapulalin congregaciones. Espíritu santo kinkamakgtayayan xlakata ni natlawayaw tuku nitlan, ni napekuanaw akxni nalichuwinanaw Dios chu natlawayaw tuku tlan. Wa xlakata lu xlakaskinka pi natlawayaw tuku matlaniyaw xlakata ankgalhin naʼanaw ktamakxtumit. Chuna Dios nakinkalimakgtayayan xʼespíritu santo. Makglhuwa, ktamakxtumit lichuwinanaw la kgantaxtunit tuku Biblia wan pi xʼama la. Uma kinkamakgtayayan tlakg liwana nakanajlayaw pi Jehová namakgantaxti putum tuku wanit. Nachuna, natalan kinkamakgpuwantinikgoyan akxni mastakgo xtaʼakgchuwinkan chu matitaxtikgo liʼakxilhtit, pero nachuna akxni mastakgo xtakgalhtinkan chu xliputum xnakujkan kilhtlinikgo Jehová (1 Cor. 14:26). Tuku na kinkamakgpuwantiniyan wa nakatachuwinanaw akxni nina tsuku chu akxni sputnita tamakxtumit, xlakata akxilhaw pi kgalhiyaw lhuwa amigos tiku kinkapaxkikgoyan (1 Cor. 16:17, 18). w16.04 3:6, 7

Jesús wa pi kstalaninanin xʼamakgo lichuwinankgo Dios chu xʼamakgo masiyakgo xalakwan tamakatsin «xliputum katiyatni». Kalimapakgsilh pi xkamakgalhtawakgakgolh latamanin «kputum laklanka kachikinin» (Mat. 24:14). Uma kilhchanima pi xʼama talichuwinan xalakwan tamakatsin kxlikalanka Katiyatni. Kstalaninanin Cristo xlimakatsininatkan xalakwan tamakatsin kputum Katiyatni. Chuna la akxilhwi, Jesús wa pi tamakatsin xlakata Tamapakgsin xʼama talichuwinan kxlikalanka Katiyatni. ¿Tuku xlakata wanaw pi chuna la xtatayananin Jehová lichuwinamakgo Dios, makgantaxti uma tuku Jesús wa? Anta kʼEstados Unidos, tiku kaj wankgo pi kstalaninanin Cristo kgalhikgo max 600,000 xpulalinanin takanajla. Pero kʼuma país max 1,200,000 xtatayananin Jehová lichuwinamakgolh xtamakatsin Jesús. Chu kxlikalanka Katiyatni wilakgolh max 400,000 sacerdotes católicos, pero anan liwaka akgtsayan millones xtatayananin Jehová tiku lichuwinamakgolh Dios k240 países chu kachikinin. Liwana tasiya pi xtatayananin Jehová lichuwinamakgo Dios kxlikalanka Katiyatni. Uma malanki chu maxki kakni Jehová (Sal. 34:1; 51:15). w16.05 2:13, 14

Pero ¿la kitaxtunit? Akxilhaw pi kaj taʼakglhuwit liminit. Lhuwa latamanin lakpuwankgo pi tlan xakstukan nalaksakkgo tuku tlan chu tuku nitlan. Kaj xakstukan kalilakgaputsakan chu lakaskinkgo pi kaj xlakan tlan kakakitaxtunilh. Tlawakgo tuku lakaskinkgo maski nitlan nakakitaxtuni amakgapitsin (Gén. 3:1-5). Ktaʼakgchuwin xalak Sipi, Jesús kamasiyanilh kstalaninanin ni nakatakgalhikgo taʼakglhuwit amakgapitsi maski xmilh kilhtamaku xtasiyalh pi nitlan xʼama kakitaxtuni. Xlakata xkamakgtayalh, kamaxkilh makgapitsi tastakyaw. Akgtum liʼakxilhtit, kawanilh pi tlan xkalikatsinikgolh amakgapitsin, xputsakgolh tlan nakatalalinkgo, chu fuerza xtlawakgolh ni ksitsikgolh, lakapala xlakkaxtlawakgolh taʼakglhuwit nema xkatakgalhikgo amakgapitsi chu xkapaxkikgolh xtalamakgasitsinkan (Mat. 5:5, 9, 22, 25, 44). w16.05 1:4, 5

Akxni nina xtamunuyaw, lhuwa akinin lu lakgpaliw kilatamatkan. Chuna tlan makgantaxtiw tuku wan Biblia. Pero max akxilhaw pi chuntiya talakaskin nalakgpaliyaw tuku nitlan kkintayatkan xlakata tlakg nalimasiyayaw xtayat Dios chu Cristo (Efes. 5:1, 2; 1 Ped. 2:21). Akgtum liʼakxilhtit, max lismaninitaw nitlan kalichuwinanaw amakgapitsi o tunkun wanaw tuku ni lakgatiyaw. O max min kilhtamaku ni tlawayaw tuku xaʼakgstitum xlakata tuku nalakpuwankgo o nawankgo amakgapitsin. Max lhuwa kata liskujnitaw, pero chuntiya tlawayaw. Kalakapastakti pi makglakgalhinanin akinin, chuntiya tlawayaw tuku nitlan, maski akglhuwata kata tamununitaw (Col. 3:9, 10). Max namin kilhtamaku natlawaputunaw tuku nitlan o nitlan namakgkatsiyaw, o max tuwa namakgkatsiyaw namakgatlajayaw nitlan kintayatkan. Max asta akglhuwata kata talatlawamaw uma tuku nitlan tlawaputunaw (Sant. 3:2). w16.05 4:3-5

Lhuwa latamanin wankgo pi xlakaskinka akxilhkgo xtastakyaw xtlatkan akxni kgalhikgoya xkamanankan. Akxni tlakg linawa kata, tlakg xlakaskinka akxilhaw xtastakyaw kinatlatnikan xlakata akgatekgsaw pi xkinkapaxkikgoyan (Heb. 12:5, 11). Jehová kinkapaxkiyan xlakata akinin xkamanan. Wa xlakata kinkaʼakgastakyawayan chu kinkamakgtayayan tsinu tsinu. Lakaskin pi tlan nakitaxtu tuku nalaksakaw, xatapaxuwan natawilayaw chu napaxkiyaw la kinTlatkan (Prov. 23:15). Xla ni lakaskin napatinanaw chu ni lakaskin naniyaw kaj xlakata ni namakgxtakgaw kintalakgalhinkan (Efes. 2:2, 3). Akxni nina xlakgapasaw, max xkgalhiyaw tayat nema ni xlakgati Jehová. Pero kinkamakgtayan natalakgpaliyaw, chu la uku tlakg tlan likatsiyaw (Is. 11:6-8; Col. 3:9, 10). w16.06 1:7, 8

Atsinu ni putum laktsu kamanan taktujukgo chu katsiniputunkgo (Mat. 18:1-3). Wa xlakata natlatni xlimakgtayatkan xkamanan nakatsinikgo xaxlikana chu nakamasiyanikgo napaxkikgo akxni laktsujku (2 Tim. 3:14, 15). Komo natlatni lakaskinkgo pi tlan nakakitaxtuni akxni nakamasiyanikgo xkamanankan, xlakan xlipaxkitkan xaxlikana chu xlikgalhakgaxmatatkan tuku wan Biblia. Uma natlawa pi xkamanankan tlakg ni tuwa namakgkatsikgo napaxkikgo xaxlikana chu naʼakgatekgskgo pi xtastakyawkan xnatlatnikan, limasiyakgo pi xlakan chu Jehová kapaxkikgo. Putum kilhtamaku kataktujuw chu kakgalhakgaxmatwi Jehová. Ankgalhin katlawaw xtalakaskin chu xla nakinkaʼakxilhan la tiku lhuwa xtapalh, chuna la Daniel (Dan. 10:11, 19). Jehová chuntiya nakinkalimakgtayayan Biblia, espíritu santo chu xkachikin. w16.06 2:14, 17

La uku na kalichuwinaw David. Lu tlan tayat xkgalhi, wa xlakata Jehová lu xpaxki (1 Sam. 13:13, 14). Pero asta David tlawalh laklanka talakgalhin. Makgtum tatlawalh talakgxtumit xpuskat chatum xsoldado, tiku xwanikan Urías chu xlama kʼguerra. Uma puskat xʼama kgalhi kskgata. Xlakata David ni xlakaskin xtakatsilh tuku xtlawanit, tasanilh Urías xlakata xwanilh pi xʼalh kxchik. David xlakaskin pi xtatalakgxtumilh xpuskat. Chuna latamanin xʼamakgo lakpuwankgo pi skgata xla Urías xwanit. Pero xla ni alh kxchik. Wa xlakata David lakkaxwililh nani kʼatanu guerra. David chu xfamilia lu patinankgolh xlakata laklanka talakgalhin nema tlawalh (2 Sam. 12:9-12). Pero Jehová lakgalhamalh David chu tapatilh. Xkatsi pi David xtlawaputun tuku xaʼakgstitum (1 Rey. 9:4). Komo xtilatamaw amacha kilhtamaku, ¿la xmakgkatsiw xlakata tuku tlawalh David? ¿Nialh kskujnaniw Jehová? w16.06 4:7

Xtatayananin Jehová kgalhakgaxmataw tuku wa Jesús. ¿Tuku xlakata? Xlakata katsiyaw pi lamaw kxaʼawatiya kilhtamaku chu nialh makgas natsuku «ntlanka takatsanajwat» (Dan. 12:4; Mat. 24:21). Chu chuna la wa Jesús, xkachikin Jehová lichuwinama xTamapakgsin Dios kputum Katiyatni. Chu na kgantaxtuma tuku xwanit xlakata akgatunu kilhtamaku tlakg anan guerras, tajatat, tachiki tiyat, anan tatsinksni, tlakg lakatsalakan limapakgsin chu latlawanikan tuku nitlan. Nachuna, la uku tlakg anan xpulalinanin takanajla tiku akgskgawikgo latamanin (Mat. 24:7, 11, 12, 14; Luc. 21:11). Lakaskinaw kachalh kilhtamaku akxni namin Jesús chu kamakgantaxtilh xtalakaskin xTlat (Mar. 13:26, 27). Pero nila liwana katsiyaw tuku kilhtamaku natsuku lanka takatsanajwat. w16.07 2:2-4

Xlakata xtalakgalhaman Dios nema ni kinkamininiyan tlan tlawaniyaw oración. Kxtukuwani Jesús tlan putum kilhtamaku tlawaniyaw oración Jehová. Uma akgtum lanka talakgalhaman. Pablo kinkawaniyan: «Ni anan talakapuwan lakatsaj nalitalakatsuwiyaw Dios, xpalakata ntakanajla ntu nkgalhiniyaw» (Efes. 3:12). Pablo kinkamaʼakgpuwantinin natlawayaw oración akxni namaklakaskinaw, «ni anan talakapuwan lakatsaj nalitalakatsuwiyaw Dios, xpalakata ntakanajla ntu nkgalhiniyaw» (Heb. 4:16b). Akxni nakgalhiyaw akgtum taʼakglhuwit, tlan naskiniyaw Jehová kakinkamakgtayan. Xla tlan ni xkinkakgalhtin pero kinkakgalhtiyan. Makglhuwa kalimaklakaskin natalan xalak congregación xlakata nakinkamakgtayayan. Xlakata kgalhti kiʼoracioneskan, tlan wanaw: «Ni anan ntamakpuwan: “Wa nkimPuchinakan nkimakgtayana; ni kaktimakpuwa wa ntu nakintlawani nchixku”» (Heb. 13:6). w16.07 3:12, 13

Noé chu kgalhtutu xlakgkgawasan kaj chatum xlakpuskatinkan xkgalhikgo. Pero, akxni xtitaxtunita Munkaklat, lhuwa lakchixkuwin ni kaj chatum puskat kgalhikgolh. Klhuwa kachikinin, lu xtalismani xtlawakan talakgxtumit nema ni xlitatlawat, chu asta chuna xtlawakgo akxni xkakninanikgo xdioseskan. Akxni Abrahán chu Sara ankgolh latamakgo kCanaán, akxilhkgolh pi xwilakgolh lhuwa tiku xtlawakgo talakgxtumit nema ni xlitatlawat chu ni xmaxkikgo kakni tamakgaxtokgat. Wa xlakata Jehová kamasputulh Sodoma chu Gomorra xlakata lu xtlawakgo talakgxtumit nema ni xlitatlawat. Abrahán ni chuna xwanit la amakgolh latamanin. Lu tlan liʼakxilhtit wililh xlakata lu tlan pulalilh xfamilia, chu nachuna Sara xlakata xmaxki kakni xchixku (1 Ped. 3:3-5). Abrahán putsanilh xkgawasa Isaac tsumat tiku xkakninani Jehová xlakata xtatamakgaxtokgli. Isaac nachuna makgtayalh xkgawasa Jacob. Kxfamilia Jacob minkgocha 12 tribus xla Israel. w16.08 1:10

Umakgolh tachuwin kgantaxtuma kʼuma xaʼawatiya kilhtamaku. Akgtum liʼakxilhtit, kkata 2015 xwilakgo 8,220,105 xtatayananin Jehová tiku xlichuwinamakgo Tamapakgsin kxlikalanka Katiyatni. Xlakata la xʼama staka xkachikin Dios wa: «Akit, Jehová, nakmalakapali kxkilhtamaku». Wa xlakata, chuna la natitaxtutilha kilhtamaku, tlakg nakgalhiyaw taskujut. ¿Putum tlawamaw xlakata nalichuwinanaw chu namasiyayaw xTamapakgsin Dios? Lhuwa natalan liskujmakgolh la precursores regulares chu auxiliares. Makgapitsi ankgonit niku tlakg talakaskin tiku nalichuwinankgo Dios chu amakgapitsi makgtlawamakgo Pukgalhtawakga xla xTatayananin Jehová. Maski lakgkgawasan o lakpuskatin akinin, anan lhuwa tuku kilitlawatkan xlakata naskujnaniyaw kiMalanakan (1 Cor. 15:58). w16.08 3:1, 2

Akxni israelitas nina makgas kilhtamaku xkalakgmaxtukanit kʼEgipto, katatlawakgolh guerra amalequitas. Moisés wanilh Josué chatum chixku tiku ni xpekuan pi xkapulalilh israelitas kʼguerra. Alistalh Moisés taʼalh Aarón chu Hur kʼakgtum lakatsu sipi, niku tlan xʼakxilhkgo guerra. Pero Moisés wi tuku xlakpuwanit xlakata israelitas xkatlajakgolh amalequitas. Chipalh kiwi nema xmaxkinit Jehová chu limakaʼalh kʼakgapun. Akxni Moisés xtapakgayawa, Jehová xkamaxki litliwakga xlakata xtlajakgolh xtalamakgasitsinkan israelitas. Pero akxni Moisés xpakgatlakgwan chu xtsuku makti xmakan, xtalamakgasitsin xtlajanankgo. Wa xlakata Aarón chu Hur lakapala makgtayakgolh Moisés. Biblia wan: «Wilinikgolh akgtum chiwix chu xla laktawilalh. Alistalh Aarón chu Hur tayakgolh kxpaxtunin chu makxpachipakgolh, wa xlakata xmakanin tliwekglh tawilakgolh asta akxni tsankgalh chichini». Israelitas tlajanankgolh xlakata wa kamakgtayalh Dios (Éx. 17:8-13). w16.09 1:5-7

Pablo liwana xkatsi pi xtlajalh komo xtlawanilh oración Jehová, xlipawa xtamakgtay chu xkanajlalh xtamakamastan Jesús. ¿Chu akinin? ¿Na tlan namakgatlajayaw tuku nitlan tlawaputunaw? Chuna, natlawayaw la tlawalh Pablo, nakgalhiniyaw takanajla xtamakamastan Jesús chu nalipawanaw Jehová xliputum kinakujkan, wata ni kiakstukan nakinkalipawankanan. Min kilhtamaku, max Jehová masta talakaskin kalimasiyaniw la xlilhuwa wi tuku lilakgaputsayaw. Akgtum liʼakxilhtit, ¿tuku natlawayaw komo tiku xalak kifamiliajkan nachipa xasnun tajatat o natlawanikan tuku nitlan? ¿Chu tuku natlawayaw komo akinin chuna nakinkaʼakgspulayan? Komo nalipawanaw Jehová, natasaskiniyaw pi kakinkamaxkin litliwakga xlakata ni namakgxtakgaw chu chuntiya napaxuwayaw chu tlan natalalinaw (Filip. 4:13). Xliʼakxilhtitkan kstalaninanin Cristo xalamakgasa chu xala uku, kinkamasiyaniyan pi akxni tlawaniyaw oración Jehová xla kinkamaxkiyan litliwakga xlakata chuntiya natayaniyaw chu ni napekuanaw. w16.09 2:14, 15

Ama kilhtamaku, makgapitsi natalan tiku xchuwinankgo griego tsukukgolh litaʼakglhuwikgo pi lakpuskatin tiku xninita xchixkukan chu griego xchuwinankgo, nitlan xkalikatsinimaka. Xlakata nalakkaxtlawakgo taʼakglhuwit, apóstoles kamalakgachakgolh kgalhtujun lakchixkuwin tiku xkgalhikgo tukuwani xagriego. ¿Tuku xlakata kalaksakka umakgolh lakchixkuwin? Max xlakata lakpuskatin tiku nialhti xwanit xchixkukan chu griego xchuwinankgo tlan xmakgkatsikgolh (Hech. 6:2-6). Chuna la kinkamakgastakkanitan tlawa pi natalakgpali la kaʼakxilhaw amakgapitsin (Rom. 12:2). Max kintalakatsukan, tiku kataskujaw o kataʼanaw kʼescuela max wankgo tuku nitlan xpalakata tiku tanu xkachikinkan, tanu la kamakgastakkanit o tanu xcolorkan. ¿Nachuna tsukunitaw lakpuwanaw? ¿Tuku natlawayaw akxni wi tiku nalikgalhkgamanan kimpaiskan o chuna la kinkamakgastakkanitan? w16.10 1:7, 8

Akxni akxilhaw tuku anan chu liwana lilakpuwanaw tuku tasiya, akxilhaw pi putum tuku anan kaks malakawaninan la tlawakanit. «Ntakanajla, liʼakgatakgsaw» pi wi chatum Malakatsukina, maski nila akxilhaw. Katsiyaw pi lu skgalala chu lu tlan likatsi (Heb. 11:3, 27). Tlan tlakg nakatsiniyaw xlakata tuku malakatsukinit akxni likgalhtawakgayaw tuku científicos tekgskgonit. Makgapitsi umakgolh tamakatsin tlan natekgsaw kvideo Las maravillas de la creación, kfolletos Obra de un Creador chu El origen de la vida, chu klibro ¿Existe un Creador que se interese por nosotros? Anta krevista ¡Despertad! limin entrevistas nema katlawanikanit científicos chu atanu latamanin tiku wankgo tuku xlakata la uku kanajlanikgo Dios. Chu ksección «¿Casualidad o diseño?» lichuwinan xlakata animales chu tuku anan kkakilhtamaku, chu wan la científicos lhkaxtuputunkgo la tasiyakgo. w16.09 4:4, 5

Xlakskujnin Dios tiku talichuwinan kʼHebreos capítulo 11 lu xkanajlakgo pi Jehová xʼama kamaxkipara latamat komo xnikgolh. Xlikana, ni xkgalhkgalhimakgo pi xkamalakastakwanika kʼakgapun, xlakata Jesús nina xmasta uma takgalhkgalhin (Gál. 3:16). Wata xkgalhkgalhimakgo nalatamakgo putum kilhtamaku kKatiyatni akxni akgtum stlan Paraíso xwa (Sal. 37:11; Is. 26:19; Os. 13:14). Hebreos 11:13 lichuwinan kskujnin Jehová tiku ni makgatsankgananikgolh: «Xkanajlakgo asta tinikgolh, maski ni xʼamakgamakglhtinankgoy ntamalaknun, wampi kaj xlimakgat ntiliukxilhkgolh, na lipaxuwakgolh mpi nakgalhikgoy». Xlakan xkgalhkgalhimakgo xasasti kakilhtamaku chu xlakpuwankgo pi anta xlamakgolha. Chatum tiku chuna xlakpuwan wa Abrahán. Jesús wa pi Abrahán «tipaxuwalh mpi naukxilha» ama kilhtamaku (Juan 8:56). Sara, Isaac, Jacob chu lhuwa amakgapitsin xkgalhkgalhimakgo akxni xTamapakgsin Dios xmapakgsinalh kKatiyatni (Heb. 11:8-11). w16.10 3:4, 5

Jehová maklakaskilh xʼespíritu santo xlakata nakinkamakgtayayan naʼakgatekgsaw xaxlikana xlakata xla chu xKgawasa, chu nakakgalhiniyaw takanajla (Luc. 10:21). ¿La limasiyayaw pi paxtikatsiniyaw tuku tlawanit Jehová? Akxni putum kilhtamaku paxtikatsiniyaw pi xʼamigos litaxtuyaw xpalakata Jesús, «nti nkimpulaliyanakan, chu nkiliukxilhtitkan lantla nakanajlayaw» (Heb. 12:2). Nachuna, chuntiya kilimatliwakglhatkan kintakanajlakan. ¿La natlawayaw? Putum kilhtamaku natlawayaw oración chu nalikgalhtawakgayaw Biblia (1 Ped. 2:2). Komo lu kanajlaniyaw xtamalaknun Jehová, putum kilhtamaku nalimasiyayaw tuku natlawayaw. Akgtum liʼakxilhtit, chuntiya nakalitachuwinanaw xTamapakgsin Dios latamanin chu nakamakgtayayaw nastalanikgo Jesús. Na chuntiya «ntu ntlan nkatlawanikgow xlipaks amakgapitsin, na tlakg xaliwaka wa nti makxtum tawanitaw ktakanajla» (Gál. 6:10). Chuntiya naliskujaw xlakata nalakgmakganaw xamakgan kintayatkan chu xtatlaw (Col. 3:5, 8-10). w16.10 4:11, 12

Lu tuwa kanajlakan la Jehová liwana lakkaxwililh tuku anan kʼakgapun. Wa xlakata tlan nalakpuwanaw pi Jehová lakaskin pi xkachikin xatalakkaxlan la nakakninanikgo. Jehová kinkamaxkinitan Biblia xlakata nakinkamasiyaniyan la nakakninaniyaw. Komo natlawayaw tuku wan Jehová chu xkachikin, kajwatiya chuna tlan napaxuwayaw. Dios na liwana xlakkaxwilinit kachikin Israel. ¿La tlawalh? Limaklakaskilh Limapakgsin nema kamaxkilh. Akgtum liʼakxilhtit, xwilakgolh «lakpuskatin tiku xtlawakgo taskujut chuna la xtalakkaxwilinit niku xlaktanukan kchiki niku xtamasta takaknin» (Éx. 38:8). Akxni xtitaxtunita kilhtamaku, mapakgsina David lakkaxwililh sacerdotes chu levitas xlakata taskujut nema xtlawakgo ktemplo (1 Crón. 23:1-6; 24:1-3). Congregaciones kxapulana siglo na liwana xkalakkaxwilikanit. Xwilakgolh lakgkgolotsin tiku xkapulalinkgo, uma wamputun, tiku xpulalinkgo congregaciones. Xapulana kajwatiya apóstoles tiku xlakgayakgo uma taskujut (Hech. 6:1-6). Jehová tlawalh pi xtsokgkgolh cartas niku xwan tuku xlitlawatkan chu tastakyaw xla congregaciones (1 Tim. 3:1-13; Tito 1:5-9). w16.11 2:3, 6, 8, 9

Kkata 607 akxni nina xmin Cristo mapakgsina xalak Babilonia chu lhuwa xsoldados akgchipakgolh Jerusalén. Biblia wan pi uma mapakgsina kamakgnilh lakchixkuwin tiku kajku kamanan xwankgonit chu na ni kalakgalhamalh lakpuskatin, lakgkgolon chu tiku xtatatlakgo. Chu alistalh «lhkuyulh xchik xaxlikana Dios, chu lakpankxli [o laktilh] xpatsaps Jerusalén, chu lhkuyukgolh putum torres niku xtawilakan chu putum tuku lu lilakgatit xwanit» (2 Crón. 36:17, 19). Akxni malakgsputuka Jerusalén ni kaks kamalakawanilh judíos. ¿Tuku xlakata? Xlakata Dios lhuwa palakachuwinanin xkamalakgachaninit lata makgasa, xkamakatsininit pi babilonios xʼamakgolh kaʼakgchipakgo komo chuntiya ni xkgalhakgaxmatnankgolh. Xlakata uma lhuwa judíos xʼamakgolh nikgo chu lhuwa xkachilinka kBabilonia. w16.11 4:1, 2

Xlakata xtalakgalhin Adán, kimputumkan kgalhiyaw talakgalhin chu niyaw. Wa xlakata Biblia wan pi linin tanulh kkakilhtamaku xlakata ni kgalhakgaxmatnalh «nchatum nchixku», Adán. Pero Jehová limasiyalh talakgalhaman nema ni kinkamininiyan chu mastalh tuku nakalilakgmaxtu latamanin, «Jesucristo» (Rom. 5:12, 15, 17). Wa xlakata kimputumkan tlan nalitamakgtayayaw xtalakgalhaman Dios. Xlakata Jesucristo kgalhakgaxmatnalh, lhuwa xaʼakgstitum nakaliʼakxilhkan chu tlan nalatamakgo putum kilhtamaku (Rom. 5:19, 21). Talakgmaxtut xtamaskiwin Dios nema ni kinkamininiyan chu nachuna xtalakgalhaman. Kalilakpuwaw uma: Jehová kinkalakgalhaman, asta kinkamaxkin tuku tlan nalilakgtaxtuyaw ktalakgalhin chu klinin. Pero xla ni xlakgchan namasta xKgawasa xlakata nakinkalakgmaxtuyan. Nachuna, niti lakgchan tuku tlawakgonit Jehová chu Jesús xlakata nakinkatapatikanan chu nalatamayaw putum kilhtamaku. Chuna la nalinaw kilatamatkan tlan nalimasiyaniyaw Dios pi lu paxtikatsiniyaw. w16.12 1:1, 6, 7

¿Tuku xlakata kuenta kilitlawatkan tuku tlakg xlakaskinka kkilatamatkan? Pablo kawanilh: «Lakapastakaw wa ntu xtatlawaputu nkiliwakan, linin nkitaxtuniy» (Rom. 8:6). Komo natlawayaw «xtatlawaputu nkintiyatliwakan», nialh katitalaliw Jehová, chu namakgatsankgayaw kilatamatkan kkilhtamaku nema aku mima. Pero kimputumkan tlan natalakgpaliyaw xlakata nichuna nakinkaʼakgspulayan. ¿Lakapastakaw ama chixku xalak Corinto tiku xtlawama talakgxtumit xalimaxana chu talakaskilh natamakxtukan? Nialh tlawalh talakgxtumit xalimaxana chu xaʼakgstitum skujnanipa Jehová (2 Cor. 2:6-8). Maski ama chixku lu lixkajni xlima xlatamat xlakata xtlawa «xtatlawaputu nkintiyatliwakan», talakgpalilh. Komo chatum kstalanina Cristo tsukunit tlawa tuku matlawiputun xmakni chu ni wa tlawama xtalakaskin Jehová, tlan natalakgpali. Lakapastakkan xtastakyaw Pablo makgtayanan xlakata nalakgpalikan tayat. w16.12 2:5, 12, 13

Tlan makgkatsiyaw akxni katsiyaw pi Jehová nakinkakuentajtlawayan akxni wa maxkiyaw putum tuku lilakgaputsayaw. Liwana katsiyaw pi Jehová «ntlan namalakastuka xlipaks nkatuwa ntu maski tlakg laktlanka ni xawa wa ntu skinaw» (Efes. 3:20). Uma wamputun pi Jehová lhuwa tuku natlawa kimpalakatakan nixawa tuku skiniyaw. Xlakata namakgamakglhtinanaw xtasikulunalin Jehová, tliwakga nakgalhiyaw kintakanajlakan chu nakgalhakgaxmataw. Moisés kawanilh israelitas: «Jehová xlikana nasikulunatlawayan ktiyat nema Jehová mi Dios maxkiman la tuku lakgchanan xlakata wix nakgalhiya, pero kajwatiya komo liwana nakgalhakgaxpata xtachuwin Jehová mi Dios chu lu liwana natlawaya putum uma limapakgsin tuku kwaniman uku. Xlakata Jehová mi Dios xlikana nasikulunatlawayan chuna la wanit» (Deut. 15:4-6). ¿Xlikana kanajlayaw pi Jehová nakinkasikulunatlawayan komo ni namakgxtakgaw? Lhuwa tuku likatsiyaw pi chuna nala. w16.12 4:8, 9

Jehová ni kaj akglakgwa laksakli Israel, chuna tlawalh xlakata namakgantaxti tamalaknun nema xtlawaninit Abrahán (Gén. 22:15-18). Nachuna, Jehová limasiya tapaxkit chu tuku xaʼakgstitum akxni laksaka tuku natlawa. Chuna tlawalh akxni kastakyawalh israelitas. Akxni xlimasiyakgo pi nitlan xlimakgkatsikgo xlakata tuku xtlawakgonit, Jehová xkalimasiyani tapaxkit chu talakgalhaman. Xla wa: «Nakxapa xtalakgalhinkan. Nakkapaxki xlakata chuna klaksaka naktlawa» (Os. 14:4). Chuna la akxilhaw, Jehová liwana laksaka tuku natlawa xlakata nakalimakgtaya amakgapitsin. ¡Lu tlan liʼakxilhtit kimpalakatakan! Jehová laksakli pi nakatlawa ángeles chu latamanin xlakata xakstukan nalaksakkgo tuku natlawakgo. Dios pulana tlawalh Jesús chuna la xla. Wa tiku pulana makgamakglhtinalh uma tamaskiwin pi tlan nalaksaka tuku natlawa (Col. 1:15). ¿La limaklakaskilh Jesús? Akxni nina xmin kKatiyatni, laksakli natataya Dios chu ni wa Satanás. w17.01 2:3, 4

Max namin kilhtamaku natalakgpali tuku lakgayaw xlakata natalakgpali kilatamatkan. Max la uku tlakg skujnaniyaw o nila lhuwa skujananiyaw. Pero nitu wamputun maski linawa kata o kajku kamanan akinin, komo tatatlayaw o ni, Jehová katsi la tlakg tlan naskujnaniyaw. Ni kinkaskiniyan tuku ni matlaniyaw. Wata lipaxuwa tuku tlan tlawayaw xlakata naskujnaniyaw. Jesús xatapaxuwan makgantaxtilh putum tuku xwaninit xTlat, chu akinin na tlan chuna natlawayaw (Prov. 8:30, 31). Komo taktujuyaw, nalipaxuwayaw taskujut nema nakinkalakgayawakanan kcongregación. Ni katilakgkatsalakaw taskujut nema nakalakgayawakan amakgapitsin. Wata nalipaxuwayaw tuku natlawayaw kxkachikin Dios, xlakata katsiyaw pi wa kinkalakgayawanitan. Akxni katsiyaw pi nila putum tlan tlawayaw, tlawa pi nakamaxkiyaw kakni natalan chu xatapaxuwan nakamakgtayayaw. Nakatsiyaw pi Jehová na wi tuku kalakgayawanit kxkachikin (Rom. 12:10). w17.01 3:13, 14

Min kilhtamaku natalan tiku kamananku, wa lakkaxwilikgo o pulalinkgo taskujut nema tlawakgo natalan tiku linkgoya kata chu tlakg katsinikgo. Lu tlan komo tiku kamanan nakatsinikgo la tlawakgo tiku linkgoya kata. Timoteo tlakg kgawasaku xwanit nixawa apóstol Pablo. Akglhuwa kata akxtum skujkgolh. Akgtum kilhtamaku, Pablo kawanilh kstalaninanin Cristo xalak Corinto: «Kkalimalakgachananinitan nTimoteo, wa nti xatapaxkin nkinkam xpalakata nkimPuchinakan, chu na luwa makgantaxtiy xtaskujut, wa cha nti nakalistakyawayan nakawaniyan wa lantla kliyan nkilatamat xpalakata nCristo» (1 Cor. 4:17). Uma limasiya pi Pablo chu Timoteo xlamakgtayakgo. Pablo limaxtulh xkilhtamaku xlakata namasiyani Timoteo la «namakgantaxtiy xtaskujut», chu Timoteo liwana katsinilh. Xlikana pi Pablo lu xpaxki Timoteo chu liwana xkatsi pi tlan x’ama kakuentajtlawa natalan xalak Corinto. Lakgkgolotsin na tlan chuna natlawakgo la Pablo akxni kamasiyanikgo natalan xalak kcongregación. w17.01 5:13, 14

Dios lakaskin pi latamanin nalatamakgo. Xlakata Jehová xmakilhtsukina latamat, xtlatkan nalitaxtu putum tiku nalakastakwanankgo (Sal. 36:9). Wa xlakata Jesús wa kpadrenuestro pi Jehová kinTlatkan tiku wi «nkakgapun» (Mat. 6:9). Jehová lakgayawanit Jesús xlakaskinka taskujut nakamalakastakwani tiku nikgonita. Wa xlakata Jesús wa: «Kit talakastakwan, chu latamat» (Juan 6:40, 44; 11:25). Jesús na wa: «Kaxatikawa nti xtlawalh xtalakaskin Dios, wa yuma nkintala chu na wa nkintse» (Mar. 3:35). Xtalakaskin Jehová, wa pi putum latamanin tiku xalak putum kachikinin, tiku tanu la chuwinankgo chu tanu la tasiyakgo, kakakninanikgolh. Biblia wan pi umakgolh latamanin wa «lu lhuwa tachixkuwitat, wa ntu ntini la xputlakgay». Xlakan kgalhinikgo takanajla talakgmaxtut chu kgalhakgaxmatputunkgo Dios. Nachuna malankikgo chu wankgo: «Wa mininiy nkiDioskan akgaputaxtut wa nti wi klaktawilh kpumapakgsin, chu nKgalhnilu» (Apoc. 7:9, 10). w17.02 2:10, 11

Xlakata natalichuwinan tuku xaxlikana ktanu tanu tachuwin, kkata 1884 liwana talakkaxwililh Zion’s Watch Tower Tract Society. Chu tiku xpulalima wa Charles Taze Russell. Xla, xlikgalhtawakgana Biblia xwanit chu lu xlakgapaskan, chu ni pekualh xlakata nawan pi ni xlikana tuku xmasiyakan xlakata Trinidad chu linin. Na chuna, akgateskgsli pi akxni nataspita Cristo niti kati’akxilhli asta akxniku «nakikgantaxtunikgoy nkilhtamaku ntu lakchankgoy xakgmakgat chixkuwin» x’ama sputa kata 1914 (Luc. 21:24). Limaxtulh kilhtamaku, xlitliwakga chu xtumin xlakata nalichuwinan tuku xaxlikana. Uma liwana tasiya pi Jehová chu Jesús limaklakaskinkgolh tala Russell k’uma xlakaskinka kilhtamaku. Russell ni xlakaskin pi lakchixkuwin xmalankikgolh. Kkata 1896, tsokgwililh, ni klakaskinaw pi nakinkamaxkikanan kakni chu nipara kiakstukan naktatlankiyaw chu na ni klakaskinaw pi namalankikan kintukuwanikan. Alistalh wampa: «Uma taskujut ni xla chatum chixku». w17.02 4:8, 9

Kimputumkan wi tuku nalaksakaw kkilatamatkan. Makgapitsi lu xlakaskinka chu makgapitsi ni. Maski chuna, tuku nalaksakaw tlan nakitaxtu kkilatamatkan o ni. Komo wa nalaksakaw tuku tlan, ni katikgalhiw taʼakglhuwit chu xatapaxuwan nalatamayaw. Pero komo nalaksakaw tuku nitlan, max lhuwa taʼakglhuwit nakgalhiyaw kkilatamatkan. ¿Tuku nakinkamakgtayayan nalaksakaw tuku tlan? Nakanajlaniyaw Dios. Nalipawanaw pi xla kinkamakgtayaputunan chu nakinkamaxkiyan liskgalala nema lakaskinaw. Atanu tuku nakinkamakgtayayan wa nakanajlaniyaw xtachuwin Dios chu nalipawanaw xtastakyaw nema kinkamaxkiyan (Sant. 1:5-8). Komo namatliwakglhaw la talalinaw Jehová chu tlakg napaxkiyaw xtachuwin, nalipawanaw pi xla katsi tuku tlakg tlan kimpalakatakan. Uma natlawa pi pulana naputsayaw xtastakyaw Dios akxni wi tuku nalaksakaw. w17.03 2:2, 3

Akgtum kilhtamaku lhuwa soldados xkatalatlawaputunkgo xalak Judá. Jehosafat stalanilh xliʼakxilhtit xtlat chu lipawa Jehová xlakata xla xʼama makgtaya (2 Crón. 20:2-4). Jehosafat lu pekualh. Wa xlakata skinilh tamakgtay Jehová chu wanilh pi xla chu xkachikin nila xkamakgatlajakgo xtalamakgasitsinkan. Nachuna wanilh pi ni xkatsikgo tuku natlawakgo. Jehosafat liwana xkatsi pi Jehová xʼama kamakgtaya. Wanilh Jehová tachuwin nema min ktexto xala uku. Chuna la Jehosafat max namin kilhtamaku nila katilakkaxtlawaw akgtum taʼakglhuwit, chu asta napekuanaw (2 Cor. 4:8, 9). Kalakapastakwi tuku tlawalh Jehosafat. Tlawanilh oración Jehová kxlakatin putum kachikin chu wanilh pi ni xkgalhi litliwakga xlakata nakatalatlawa xtalamakgasitsinkan (2 Crón. 20:5). Komo wix xpulalina familia, tlan nastalaniya xliʼakxilhtit Jehosafat. Akxni nakgalhiya akgtum taʼakglhuwit chu ni katsiya tuku natlawaya, kaskini Jehová pi kamakgtayan wix chu mi familia. Ni namaxanana naskiniya xtamakgtay Jehová kxlakatin mi familia. Chuna xlakan nakatsikgo la xlilhuwa lipawana Jehová. Xla makgtayalh Jehosafat chu wix na namakgtayayan. w17.03 3:12, 13