Wastaua INTENET LAIBRERI
Wastaua
INTENET LAIBRERI
Tok Pisin
  • BAIBEL
  • Ol PABLIKESEN
  • Ol MITING
  • g93 9/8 p. 11-15
  • Lain Jesuit—Ol i “Kisim Pasin Bilong Olgeta Kain Man?”

No gat vidio bilong dispela seksen.

Sori, popaia kamap long lodim vidio.

  • Lain Jesuit—Ol i “Kisim Pasin Bilong Olgeta Kain Man?”
  • Kirap!—1993
  • Ol Liklik Het Tok
  • Wankain Infomesen
  • Ol Man i Gat Wok
  • Pasim Wok Bilong Lotu Talatala
  • Lain Jesuit i Bihainim Pasin Bilong Ol Narapela Ples
  • Ol i Strong Long Wok Politik
  • Lain Tru Bilong Jisas?
  • Baptais! Baptais! Baptais!—Bilong Wanem?
    Wastaua i Tokaut Long Kingdom Bilong Jehova—1993
Kirap!—1993
g93 9/8 p. 11-15

Lain Jesuit—Ol i “Kisim Pasin Bilong Olgeta Kain Man?”

Wanpela man long Spen i raitim dispela stori bilong Kirap!

LAIN JESUIT i strong tru long bihainim lo bilong lotu na ol i no save larim wanpela man i abrusim dispela lo. Taim pop i raitim pas long 1540 na tok orait long lain Sosaiti bilong Jisas i ken kamap, pas i gat dispela het-tok: “Bilong Helpim Pait Bilong Misin.”a Long dispela taim, lain Jesuit i gat wok bilong lukautim lotu Katolik, long wanem, planti ol kros pait bilong lotu i wok long kamap.

Ignatius bilong Loyola i tokim lain bilong em long ‘bihainim plak bilong Kruse na pait,’ na long ‘mekim wankain pasin ol i laik bai ol man i mekim long ol.’ Ol Jesuit i ting olsem sapos ol i wanbel long bihainim tingting o pasin bilong ol narapela lain, dispela inap helpim ol long autim tok bilong lotu long planti man.

I no longtaim na planti lain man i singautim ol Jesuit long mekim wok tisa, na mekim sampela wok bilong gavman, na mekim wok long haus bilong king, na wok pris bilong harim sin bilong ol man. Ol i insait long kain kain wok​—olsem wok politik​—na ol i kisim planti mani na bikpela strong long dispela rot.

Long 1773, Frans, na Potyugal, na Spen i subim Pop Klemen Namba 14 long pinisim wok bilong lain Jesuit. Bilong wanem ol i mekim olsem? Ol i mekim bilong kamapim pasin bel isi insait long lotu Katolik. Ol lain Jesuit i insait long wok politik na planti taim dispela i kamapim hevi insait long misin. Foti-wan yia bihain, ol i orait long lain Jesuit i kirap mekim wok gen, tasol nau wok bilong ol i no strongpela tumas olsem long bipo.

Long nau i gat olsem 23,000 Jesuit i stap, na ol i kamapim yet kain kain tingting bilong ol long samting bilong lotu, olsem​—senisim sampela bilip o insait long wok politik samting. Ol i no wanbel long sampela samting bilong lotu, olsem na dispela i givim hevi long lotu Katolik. Long 1981, Pop John Paul Namba 2 i abrusim lo bilong ol Jesuit long pasin bilong makim bos bilong ol bambai em inap putim wanpela man em yet i makim.

Inap sampela yia pinis, pop i mekim wok long lain bilong Opus Deib bilong lukautim wok bilong lotu Katolik. Tasol ol lain Jesuit i no olsem lain nating long lotu Katolik. Bilong wanem wok ol i mekim i givim hevi olsem kamapim kain kain tingting long ol man na ol lain Katolik tu? Ol i tok ol i lain Sosaiti bilong Jisas, tasol ol i bihainim tru pasin bilong Jisas? Ol i mekim wanem wok tru?

Ol Man i Gat Wok

Taim Loyola i kamapim lain Jesuit, em i laik bai ol i ken kirapim ol man long hap Jisas i bin raun long en na bai ol i ken kamap Katolik. Long yia 1500 i go inap 1600, lain Talatala i wok long brukim lotu Katolik long tupela lain na strong bilong lotu Katolik i go daun liklik. Long dispela taim ol sip i go i kam long ol hap bilong Is na ol hap bilong Not na long Sentral na Saut Amerika, olsem na ol Jesuit i gat wok bilong pasim ol bilip em lotu Katolik i no as bilong en na kirapim olgeta man long insait long lotu Katolik. I gat bikpela wok ol i mas mekim, na ol i no planti, olsem na olgeta wan wan Jesuit i mas lain gut long mekim wok bilong em.

Em i raitim 4-pela tok promis bilong lain Jesuit, na ol lo nupela man i ken lain long en, na lo bilong bosim pasin bilong lain Jesuit. (Lukim blok.) Na ol i tok promis long bihainim tru olgeta tok bilong misin. I no gat wanpela samting inap pulim ol na ol i no mekim wok bilong ol. Loyola i tokim lain bilong em olsem: “Yupela i mas wok strong long pulim ol man i kam, maski yupela i mekim long wanem rot.” Ol i mekim wok long wanem ol samting bilong inapim dispela tok?

Pasim Wok Bilong Lotu Talatala

Lain Jesuit i mekim wok long pasin bilong skulim ol man na pasin bilong larim man i tokaut long sin bilong em, na long dispela rot ol i laik daunim strong bilong lotu Talatala. Bihain ol i kisim save olsem ol skul ol i kamapim inap skulim gut ol king na ol bikman long pasin bilong lotu Katolik, winim ol wok ol narapela misin i bin mekim bipo. Na long yia 1500 samting, ol king na ol bikpela man bilong kantri i gat strong bilong makim wanem lotu bai bosim hap bilong ol.c

Loyola yet i tok, ‘ol Jesuit i ken helpim tru lotu Katolik long rot bilong ol bikpela skul na i no long rot bilong autim tumas tok bilong Baibel.’ Planti man em bihain ol i kamap king o hetman long ol hap bilong Yurop, i bin skul long ol nambawan skul bilong lain Jesuit na ol i lain long lotu Katolik, olsem na taim ol i kamap king o hetman ol i pasim wok bilong lotu Talatala. Wanpela man bilong raitim stori bilong ol samting i kamap bipo, em Paul Johnson, em i tok: ‘Ol king i save autim sin bilong ol long lain Jesuit na long dispela rot lain Jesuit na ol king i pas gut wantaim. I no longtaim na planti king na bikman long Yurop i gat wanpela pris Jesuit bilong ol yet na ol inap autim sin bilong ol long em.

Ol pris Jesuit i no save tambuim ol king o bikman long mekim ol pasin nogut, olsem pasin pamuk samting. Tasol ol i save mekim save long ol man i bikhet long lotu Katolik. Pris Jesuit bilong King Louis Namba 15 bilong Frans i tokim king long wokim wanpela lata hait namel long rum bilong king na gelpren bilong em na ol man i no save long samting em i mekim. Tasol pris Jesuit bilong tumbuna papa bilong King Louis Namba 15, em King Louis Namba 14, i tokim tumbuna papa long rausim lo i orait long ol lain Talatala i ken mekim lotu. Long dispela rot ol i kilim i dai planti lain Talatala bilong Frans.

Dispela man (Paul Johnson) i raitim buk (A History of Christianity), em i tok: ‘Ol man i save ol Jesuit i no inap bihainim lo bilong stretpela pasin sapos i gat sampela samting i laik bagarapim wok o bilip samting bilong lain Katolik. Ol Jesuit i go long bikpela skul na ol i strong long mekim wok bilong ol, olsem na ol hevi i kamap insait long lotu i paulim tingting bilong ol long as bilong ol gutpela lo.’

Ol man i pret, nogut ol Jesuit i bagarapim ol sapos ol i stap yet long lotu Talatala, olsem na planti ol i lusim lotu Talatala na go bek long lotu Katolik. Foti-wan yia bihain long taim lain Jesuit i kamap, Pop Gregory Namba 13 i tok: ‘Long nau i no gat wanpela lain bilong God i stap em ol i winim yupela long wok bilong bagarapim tru ol man i lusim lotu Katolik.’ Pasin na strong bilong ol long bosim ol bikman i helpim ol long pasim ol man long kamapim bilip i narapela kain long bilip Katolik. Tasol yu ting dispela wok inap helpim ol long pulim ol man i kam long lotu Katolik?

Lain Jesuit i Bihainim Pasin Bilong Ol Narapela Ples

Long ol hap bilong Is, lain Jesuit i tingting long skulim ol king long lotu Katolik na lain bilong ol bai bihainim king. Wanpela misineri Jesuit long India long yia 1600 samting, em Roberto de Nobili, em i kamap olsem wanpela pris bilong lain Hindu, bambai em inap autim tok long ol bikman bilong dispela hap. Em i no laik bagarapim bel bilong ol narapela pris Hindu, olsem na taim em i givim bret bilong Misa long ol rabisman, em i save putim long wanpela stik bambai han bilong em i no ken holim han bilong ol.

Narapela misineri Jesuit, em Matteo Ricci, em i kamap wanpela bikman long haus bilong king bilong Saina. Em i wanpela saveman bilong bungim ol namba na kisim save long ol sta samting. Em i no autim bilip bilong em long lain Saina. Taim em i lusim Saina, narapela misineri Jesuit i kam, em Johann Adam Schall von Bell, na em i wok long haus bilong king. Em i wokim ol bikpela gan na em i lainim ol ami bilong Saina long sut long ol dispela gan. Ol i laik pulim ol man i kam long lotu Katolik, olsem na ol i larim ol lain Saina i lotu yet long ol tumbuna bilong ol. Pop i no amamas long dispela tingting na em i tambuim. Tasol maski ol i bin mekim olsem, ol king na bikman long India na Saina i no kam insait long lotu Katolik.

Long Saut Amerika ol i bihainim narapela kain pasin. Long ol hap long bikbus, lain Jesuit i wokim ol ples bilong lain Guarani Indian i ken sindaun long en na ol i bosim ol. Ol i lainim ol Indian long pasin bilong planim ol kaikai, na pilaim musik, na lotu. Klostu 100,000 man i stap long ol dispela ples. Tasol bihain ol man i lusim ol dispela ples taim ol i kirap na mekim wok bisnis wantaim lain Potyugal na Spen. Lain Jesuit i bin lainim 30,000 Indian long pait, tasol taim ol i pait wantaim lain Potyugal long 1766, ol lain Potyugal i bagarapim ol dispela ples na salim ol Jesuit i go bek long as ples bilong ol.

Inap planti handet yia, wan wan Jesuit i wok strong long autim tok bilong lotu Katolik long olgeta hap. Sampela i karim bikpela pen na ol i dai, olsem long Japan. Ol i pulim sampela man i kam insait long lotu Katolik long Japan, tasol bihain bikman bilong Japan i pasim wok bilong ol.d

Lain Jesuit i givim bel long mekim wok na ol i no tingim skin bilong ol yet, tasol wok bilong ol long pulim olgeta man i kamap Kristen, em i bagarap, long wanem, ol i mekim ol pasin hait tu.

Ol i Strong Long Wok Politik

Ol Jesuit long nau i insait yet long wok politik. Long nau ol i givim bel moa long orait long ol lain i pait long gavman, olsem long ol kantri i no gat planti wok bisnis samting. Dispela kain samting i kamap long hap bilong Nikaragua.

Taim lain Sandinista i kisim wok gavman long Nikaragua, ol i save olsem tupela pris Jesuit, em Fernando Cardenal na Álvaro Argüello bai wanbel wantaim ol, olsem na ol i givim wok long ol insait long gavman. Na Argüello i tok: “Sapos i gat wanpela man long Nikaragua em i no laik daunim olpela gavman na kamapim nupela, orait em i no wanpela Kristen. Long nau sapos man i laik kamap wanpela Kristen em i mas kamap paitman bilong daunim gavman.” Dispela kain tok politik i save bagarapim bel bilong planti gutpela man.

Long 1930 samting, wanpela saveman bilong Spen, em Miguel de Unamuno y Jugo, em i krosim ol Jesuit, long wanem, ol i insait long wok politik. Em i tok Jisas i no lainim ol disaipel bilong em long mekim olsem. Em i raitim tok olsem: ‘Taim ol Jesuit i kam, ol i tok kingdom bilong Krais Jisas em rot bilong stretim olgeta hevi long rot bilong wok politik, olsem na ol i insait long wok politik bilong stretim ol hevi bilong dispela graun. Krais i no insait long wok politik. Em i tok kingdom bilong em i no bilong dispela graun.’

Na bilip bilong ol tu i narapela kain. Wanpela Jesuit bilong Amerika, em Michael Buckley, em i mekim tok kros long Vatiken, long wanem, ol i pasim ol meri long kamap pris. Long 1989, bikman bilong ol Jesuit i salim wanpela pas long ol na em i tok strong olsem ol i no ken toknogutim ol lo em Vatiken i kamapim long meri i no ken mekim wok long ol samting bilong pasim bel na meri i no ken karim pikinini.

Taim yumi tingim ol samting lain Jesuit i mekim long bipo na long nau, inap yumi ken tok olsem ol i lain tru bilong Jisas?

Lain Tru Bilong Jisas?

Jisas i tok: “Sapos yupela i mekim olsem mi bin tokim yupela, orait yupela i stap pren bilong mi.” (Jon 15:14) Man i stap disaipel tru bilong Jisas i mas bihainim olgeta tok bilong God na Krais​—i no bilong wanpela man. (Aposel 5:29) Taim ol i bihainim tok bilong man, ol i kamapim tingting kranki bilong ol yet na mekim wok politik long ol tok bilong Krais.

I tru ol Jesuit i pasim sampela wok bilong lotu Talatala, tasol ol i mekim long rot bilong wok politik, na i no long rot bilong laikim tru ol narapela man. Ol i bungim ol tingting politik wantaim tok bilong Jisas na ol i autim dispela tingting kranki long ol man. Ol i gat laik long mekim olgeta man i kamap Kristen, tasol ol yet i insait long ol samting bilong dispela graun. Olsem wanem? Jisas i laik bai dispela samting i kamap?

Jisas i tok long ol disaipel tru bilong em: “Ol i no bilong dispela graun, olsem mi yet mi no bilong dispela graun.” (Jon 17:16) Aposel Pol “i bin kisim pasin bilong olgeta kain man.” (1 Korin 9:22) Pol i bin mekim ol tok inap long ol man i harim tok bilong em. Em i no mekim ol tok bilong amamasim ol man na pulim ol man i kam long lotu. Na em i no mekim samting long wok politik bilong pulim ol man.

Loyola i laik bai lain Jesuit i kamap lain bilong bihainim Krais. Tasol wok politik na pasin giaman i bagarapim pinis nem bilong dispela lain. Ol “i bin kisim pasin bilong olgeta kain man,” tasol ol i no bin “mekim dispela olgeta samting bilong givim biknem long God.”​—1 Korin 10:31.

[Ol Futnot]

a Ignatius bilong Loyola, em man i bin kamapim dispela lain, em i givim dispela nem Sosaiti bilong Jisas long ol. Tasol ol lain Talatala i givim dispela nem “Jesuit” long ol, na nau planti man i kolim dispela nem long ol.

b Long tok ples Rom, dispela nem i makim “Wok Bilong God.” Ol bikman Katolik i gat bikpela save ol i insait long dispela oganaisesen. Long 1928, pris José María Escrivá bilong lain Katolik i kamapim dispela oganaisesen long Spen.

c Tok promis bilong pinisim pait bilong Ogsbek long 1555, i kamapim wanpela lo i tok olsem, bikman i ken makim lotu bilong bosim hap bilong em.

d Taim bikman Hideyoshi bilong Japan i harim olsem ol lain bilong Spen bai bihainim ol misineri na kam long Japan, em i kilim i dai sampela Jesuit na sampela bilong narapela lain Katolik ol i kolim lain Fransisken. Taim ol Japan i pasim wok bilong lain Jesuit long 1614, ol Japan i tok olsem ‘lain Katolik i laik senisim gavman bilong kantri na kisim graun bilong ol.’

[Blok/Piksa long pes 12]

Man i Laik Kamap Wanpela Jesuit

Ol 4-pela tok promis. I gat 3-pela tok promis i kam pas, ol i olsem: stap rabis, no ken marit, bihainim tok. Taim 12-pela yia i go pinis, orait nau ol Jesuit i save mekim namba 4 tok promis, em long “bihainim olgeta tok bilong Pop bilong Rom.”

Ol Lo Bilong Spirit em wanpela buk i stori long samting nupela sumatin i mas stadi na tingim gut long bel inap 4-pela wik bilong helpim em long stap gut long wok Jesuit inap oltaim.

Long namba wan wik, sumatin i mas traim long tingim ol kain kain pen na hevi i painim ol man long bikpaia. Long namba 2 wik em i mas skelim, em i laik kamap wanpela Jesuit o nogat. Long namba 3 wik em i mas tingim indai bilong Jisas na pen na hevi em i bin karim. Na long namba 4 wik, em i mas tingim kirap bek bilong Jisas.

Buk i stori long ol wan wan samting ol i mas mekim. Olsem: Long namba wan wik, long tingting bilong em, sumatin i mas traim long pulim smok bilong bikpaia na harim smel nogut bilong en na em i mas pilim olsem wanem paia inap holim tewel na bagarapim olgeta.

Ol Konstityusen em i wanpela buk i gat ol lo na toksave em Ignatius bilong Loyola i raitim. Sampela bilong ol dispela lo em long pasin bilong pasim han, na pasin bilong lukluk long wanpela bikman, na bilong wanem ol i no ken mekim nus nogut.

Tasol bikpela samting dispela buk “Ol Konstityusen” i lainim ol long mekim em long daun tru na bihainim olgeta tok bilong ol bikman bilong ol.

[Blok/Piksa long pes 15]

Wanpela i Kamap Wanpela Witnes Bilong Jehova

Mi mekim wok pris long Bolivia na mi kirap long kisim tupela tingting. Mi tingting planti long sampela pasin bilong ol bikman bilong misin long dispela hap. Olsem: Long olgeta mun mi mas givim long bisop hap mani mi kisim long taim mi wokim Misa o marit samting. Planti man long hap mi lukautim ol i stap rabis, olsem na mi no save givim bikpela hap mani long bisop. Bel bilong mi i save bagarap tru taim em i save lukim dispela mani na em i tok: ‘Em tasol? Mi no amamas long dispela liklik mani.’ Pasin bilong em i kamapim long ples klia em i no tingim tok bilong Jisas long dispela rabismeri i putim tupela liklik mani long bokis.​—Luk 21:​1-4.

Narapela samting i kirapim mi long tingting planti, em pasin bilong lotu long orait na larim ol tingting na pasin bilong ples i insait long lotu bilong Cristo de la Vera-Cruz (Krais bilong Trupela Kruse), em imis i stap long haus lotu long hap mi lukautim. Planti taim ol dispela pasin i kamapim tru wok bilong ol spirit nogut. Na ol i save dring spak long ol bikpela de bilong lotu, tasol i no gat wanpela bikman bilong lotu i gat tok long en.

Mi kisim save olsem inap planti handet yia pinis, lotu Katolik i lusim tok i tru bilong Baibel, na ol i pas long ol save na pasin bilong ol man, na mi save em i no asua bilong ol man nating na dispela samting i kamap, nogat. Em asua bilong lotu. Long dispela as mi save, long bel mi no wanpela Katolik moa.​—Em stori bilong Julio Iniesta García.e

[Ol Futnot]

e Dispela stori bilong em i stap long Wastaua (tok Inglis) bilong Novemba 15, 1982.

[Ol Piksa long pes 11]

Ignatius bilong Loyola, em man i bin kirapim lain Jesuit, na haus lotu bilong em long Spen

[Piksa long pes 13]

Ol lain Jesuit i save insait long wok politik, olsem na gavman bilong Spen i rausim ol long Spen long 1767

    Tok Pisin Pablikesen (1983-2025)
    Log Aut
    Log In
    • Tok Pisin
    • Serim
    • Preferens
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ol Lo Bilong Yusim
    • Privacy Policy
    • Ol Praivesi Seting
    • JW.ORG
    • Log In
    Serim