Sampela Tok i Kam Long Olgeta Hap
Ol i Save Tru Long Wokim Mani Giaman
Wanpela nius (The Wall Street Journal) i tok: ‘Sampela man i save wokim mani giaman na mekim wok long dispela long stua o long beng, na ol inap trikim papa bilong stua o man bilong beng. Tasol em i bikpela samting sapos dispela mani giaman inap trikim ol bikpela masin long beng Federal Reserve.’ Ol i wokim pepa mani giaman long wan handet dola, na nau dispela mani i kamap long olgeta hap. Ol saveman i tok, ol i wokim dispela mani giaman na ol man i no inap save em mani giaman. Ol dispela kusaiman bilong wokim mani giaman i lain pinis long ol samting bilong wokim dispela kain pepa mani. Olsem: Narapela kain pasin long prinim, olsem rait i kamaut liklik; na wokim pepa bilong mani long pipia laplap na ol narapela samting, na putim retpela na blupela tret long en; na wokim ol rait na namba long narapela kain ing. Sapos beng i no save na ol i kisim mani giaman, gavman bilong Amerika i save askim beng long bekim long gavman pe bilong dispela mani giaman. Tasol dispela nupela pasin long ol man i wokim pepa mani giaman bilong wan handet dola i save trikim olgeta man, olsem na gavman i no askim beng long bekim dispela mani long gavman, gavman yet bai karim hevi bilong dispela samting. Sampela bikman i ting dispela wok bilong wokim mani giaman, em wok bilong ol paitman o wok bilong wanpela gavman i no save laikim gavman bilong Amerika.
Hevi Bilong Trausel Bilong Solwara
Solwara em ples tru bilong ol trausel bilong solwara, tasol bilong putim ol kiau, ol i save kam long nambis. Ol i raun longwe longwe long ol biksolwara, tasol taim ol i laik putim kiau, ol bai kam bek long wankain nambis ol i bin kamap bipo long en. Klostu long nambis trausel man bai poroman wantaim trausel meri, na bihain trausel meri bai kam antap long nambis—ating em wankain nambis mama bilong em yet i bin putim kiau long en—na nau em bai putim gut ol kiau bilong em. Em bai wok sampela de long putim olgeta 1,000 kiau bilong em, na karamapim wesan long ol. Nau hevi i kamap. Wanpela nius bilong Saut Afrika (Prisma) i tok, ‘Sampela man i no tingim trausel, na ol bai mangalim ol kiau na kisim olgeta. Dispela samting i paulim pasin bilong ol trausel long putim kiau.’ Olsem na nau sampela kain trausel i laik pinis.
Wok Marila Long Ples Matmat
Wanpela nius (Jornal da Tarde) i tok, nambawan kaunsil na lain bilong em long Sau Paulo i tok orait long ol man bilong wokim marila i ken kisim liklik hap graun, no gat pe, long ol ples matmat bilong mekim wok bilong ol. Tasol sampela man i no laik na ol i tokaut long dispela samting. Ol i tok, ol dispela hapkas Brasil lotu bai wokim ol ofa nogut, olsem ofaim ol animal long ol ples matmat. Ol i kamapim sampela samting ol i bin painim olsem ol animal em ol i bin katkatim skin bilong en, na ol pusi na dok em ol i bin rausim ai bilong en. Wanpela man bilong gavman i tok, ol Afrika i no kam long Brasil long laik bilong ol yet, nogat, ol man i kalabusim ol na kisim ol i kam long Brasil na baim ol long mekim wok kalabus. Olsem na taim ol i kam ol i bringim lotu bilong ol i kam. Dispela man i tok moa olsem, long dispela as tasol na ol man i mas daun long ol man i gat lotu bilong wokim marila.
Blut Bilong Wanblut Inap Kilim i Dai Man
Wanpela nius (Asahi Shimbun) i tok, lain Retkros long Japan i tokim ol dokta sapos wanblut bilong sikman i bin givim blut long haus sik, dokta i no ken givim dispela blut long dispela sikman. Lain Retkros i tok, sapos sikman i kisim blut bilong wanblut, sikman inap kisim sik GVHD (Graft-Versus-Host Disease). Dispela sik i save kamap taim ol liklik waitpela samting insait long blut ol dokta i givim long sikman, i wok long bagarapim ol gutpela gris insait long bun na lewa na skin bilong sikman. Na tu, dispela i mekim na skin bilong sikman i no gat strong long abrusim ol narapela sik, olsem na planti ol i save dai. Na lain Retkros i tokaut olsem ol dokta i no ken mekim wok long nupela blut, ol i mas wet 72 aua samting na bihain ol i ken mekim wok long en. Ol i tok olsem, long wanem, nupela blut tu inap kamapim sik GVHD. Insait long tupela yia 14,083 dokta i bin skelim planti handet sikman em ol i bin kisim sik GVHD, olsem na Retkros i kamapim ripot long dispela samting. Pastaim 7 tausen bilong ol dispela dokta i bin ting dispela sik i kamap, long wanem, skin bilong sikman i no gat strong moa long abrusim sik, na sikman i no kisim dispela sik long rot bilong blut. Tasol nau ol dokta i save, dispela tingting bilong ol i no stret.
Sik TB i Kamap Gen
Wol Helt Oganaisesen (WHO) i tok, long olgeta yia 3 milion man i save dai long sik TB (tuberculosis). Wanpela nius (The Globe and Mail) bilong Toronto long Kanada i tok, long olgeta yia i gat 8 milion man i kisim dispela sik long ol kantri i no gat planti wok bisnis long en. Na klostu olgeta i bin kisim dispela sik, long wanem, long kantri bilong ol i no gat marasin o klinik samting. Bikman bilong lain WHO (Hiroshi Nakajima) em i tok: ‘TB em sik bilong ol kantri i no gat planti wok bisnis long en, na dispela sik i bagarapim tru ol man i stap rabis.’ Long ol kantri i gat planti wok bisnis long en, dispela sik i kamap long ol lapun, na ol liklik lain man bilong kain kain ples, na ol man i lusim kantri bilong ol na kam sindaun long narapela kantri. Olsem: Long Amerika wanpela medikal ofisa bilong lain WHO em i tok, planti bilong ol dispela man i gat sik TB, em ol man skin bilong ol i no strong moa long abrusim sik, long wanem, ol i bin kisim ol drak nogut o ol i gat sik AIDS.
Kisim Birua Long Trampolin
Wanpela nius (The Toronto Star) bilong Kanada i tok, planti man i save baim trampolin. Trampolin i wanpela samting ol i wokim long sel na i olsem wanpela bet i gat ol spring, na ol man i kalap kalap long en bilong eksasais. Sampela man i ting dispela samting em bilong pilai, tasol sapos ol man i no was gut, dispela samting inap bagarapim ol. Inap tupela yia wanpela lain (Statistics Canada) i skelim dispela samting, na ol i kisim save olsem 324 manmeri long Kanada i kisim bikpela bagarap long dispela samting. Wanpela meri (Arlene Huhn) bilong wanpela lain (Sports Medical Council) long Alberta, i tok: ‘Maski pikinini i liklik o bikpela liklik em inap kisim bagarap long trampolin, na bagarap em i kisim inap winim ol narapela kain bagarap pikinini i save kisim taim em i pilai.’ Dispela meri i tok, planti pikinini i kisim birua taim ol i laik kalap long trampolin o taim ol i laik lusim trampolin. Ol saveman i tok, i gutpela sapos papa bilong trampolin i putim long ples klia. Na man i kalap kalap long en i mas pasim gutpela su, na em i mas was gut taim em i kalap long trampolin na taim em i lusim. Na ol i tok, i gutpela sapos wanpela man tasol i pilai long dispela samting; em i no gutpela sapos tupela o 3-pela i kalap wantaim long en. Na bikpela samting—i mas i gat wanpela man i was long man o pikinini taim em i kalap kalap long trampolin.
Narapela Kain Pasin Bilong Katim Man
Wanpela nius (Il Messaggero) bilong Itali i stori long namba wan taim ol dokta i mekim wok long wanpela masin robot bilong katim man. Nius i tok: ‘Sikman i stap long Rom na dokta bilong katim em i stap long Milan.’ Dokta bilong katim man i stap longwe, olsem planti handet kilomita, na long rot bilong telefon na video, em i save tokim masin robot long ples tru bilong katim sikman. Taim dokta i tok long ples stret bilong katim man, robot i apim han bilong en na katim man long ples stret. Dispela samting i bin kamap long wanpela kibung (Rome Surgery 1992 Congress). Robot i no katim wanpela man tru, em i mekim olsem long wanpela doli i bikpela olsem man, long wanem, lo bilong gavman Itali i no orait long wanpela masin i katim man. Tasol ol i ting long yia 1999 o yia 2000, dispela kain pasin (telesurgery), olsem masin i bihainim tok bilong man na katim man, em bai kamap tru. Profesa Licinio Angelini bilong Yunivesiti La Sapiensa long Rom i tok, bihain ‘ol samting dokta i hatwok long en taim em i katim man, ol masin bai mekim.’
Ol Pikinini i Susu Long Botol
Long olgeta wan handet wan handet pikinini long Japan, 25 i gat hevi taim ol i kaikai. Ating as bilong dispela samting em ol i bin kisim susu long botol. Wanpela nius (Asahi Evening News) i tok, inap 20 yia nau ol tisa bilong lukautim ol liklik pikinini i skelim dispela samting na ol i tok, sampela pikinini i hatwok long wokim wokim maus bilong brukbrukim sampela kaikai. Sampela i hatwok long daunim dispela kain kaikai na sampela i spetim na sampela i holim yet kaikai long maus na slip. Ol dokta i skelim ol dispela pikinini na kisim save olsem, wasket bilong ol i no strong na i liklik. Wanpela man bilong stretim tit (Naohiko Inoue) na wanpela bikpela dokta (Reiko Sakashita) i tok, ol pikinini i gat dispela hevi, long wanem, taim ol i liklik tru ol i bin susu long botol. Taim bebi i susu long botol em i wokim maus tasol, wasket nogat. Tasol bebi i susu long mama i mas wokim wasket, olsem na ol masol i kamap strong, em ol masol em bai mekim wok long en bihain, taim em i mas wokim wokim maus bilong brukbrukim kaikai.
Hani—Gutpela Marasin
Bipo tru i kam inap long nau ol man i bin mekim wok long wara bilong binen (hani) bilong oraitim sua. Wanpela nius (La Presse Médical) bilong Frans i tok, long nau ol saientis bilong marasin i tingim gen gutpela samting hani inap mekim bilong oraitim sua. Sampela dokta i bin mekim traim na putim hani tru, i no gat suga long en, long sua bilong man na karamapim klinpela banis long en. Long olgeta 24 aua 24 aua ol dokta i putim nupela hani na banis. Ol i painimaut olsem dispela hani i gutpela bilong klinim sua na mekim sua i drai. Taim ol i putim hani, wantu em i kilim klostu olgeta jem na helpim nupela skin long kamap. Dispela nius i tok moa olsem: ‘I no hatwok long mekim wok long hani, na hani i no gat bikpela pe, olsem na i gutpela sapos olgeta man i save long gutpela marasin bilong hani, na i gutpela long raitim long lista bilong ol marasin bilong klinim sua.’