Pasin Nogut Bilong Wok Kalabus Long Bipo
KLOSTU long nambis bilong taun Daka, long Senegal, em wanpela kantri long Afrika, ailan Il de Gore i stap. Inap 312 yia, i kam inap long 1848, dispela ailan i stap olsem nambawan ples bilong salim na baim ol wokboi. Sampela olpela pepa bilong taun Nant long Frans, ol i kamapim klia olsem, namel long yia 1763 na 1775, ol i bin baim na salim inap olsem 103,000 wokboi long Gore, na kisim ol i go long Nant.
Nau long olgeta de, inap 200 manmeri ol i save go lukim haus tumbuna Maison des Esclaves, em Haus Bilong Ol Wokboi. Man bilong kisim ol turis i go raun, em Joseph Ndiaye, em i stori gen long sampela samting nogut tru i bin painim ol dispela manmeri ol i kisim ol olsem wokboi na ol i no gat rot bilong mekim wanpela samting bilong helpim ol yet. Em i tok: “Ol i salim ol tumbuna bilong mipela i go long narapela hap na brukim famili bilong ol, na long hatpela ain ol i putim mak long skin bilong ol, olsem ol i bulmakau.” Ol i pasim famili olgeta long sen na bringim ol i kam. Em i tok moa: “Ating ol i salim mama i go long Amerika, na papa long Brasil, na ol pikinini long ol ailan Antilis.”
Ndiaye i tok: ‘Bihain long ol i skelim pinis hevi bilong ol man, ol i tingim krismas bilong ol na ples ol i kam long en. Ol i laikim sampela lain, long wanem, ol i gat strongpela skin o ol inap kamapim planti pikinini. Olsem: Ol i laikim ol man bilong lain Yoruba, long wanem, ol i man bilong slip nabaut nabaut wantaim ol meri na kamapim planti pikinini.’
Ol wokboi i bun nating, ol i givim planti kaikai long ol bilong mekim ol i kamap patpela paslain long ol i oksenim ol. Bilong painim amamas long olgeta nait, ol man bilong baim na salim ol wokboi ol i kisim ol yangpela meri bilong slip wantaim ol. Ol wokboi i bikhet ol i save hangamapim ol long bros bilong ol na ol i no hangamapim ol long nek, bambai ol i ken pilim bikpela pen inap longpela taim.
Long 1992, Pop John Paul Namba 2 em i go long Gore. Wanpela nius i tok, “em i tok sori long dispela pasin bilong kisim ol man na salim ol olsem wokboi, na em i askim ol man long lusim tingting long rong bilong olgeta man i bin insait long dispela wok nogut; ol misineri Katolik tu, em ol i orait long dispela pasin bilong kisim ol Afrika bilong mekim wok kalabus.”—The New York Times.
Tasol i no olgeta man i laik save long dispela samting i bin kamap. Inap 2 na hap yia i go pinis, taim ol i tokaut long ol dispela olpela pepa bilong Nant, wanpela Jesuit bilong Frans i tok, long Gore, ol i bin salim 200 i go inap 500 wokboi tasol long olgeta yia. Mista Ndiaye i tok, inap long nau “ol manmeri i no laik tingim dispela pasin nogut tru i bin painim bikpela lain manmeri.”
[Ol Piksa Kredit Lain long pes 31]
Gianni Dagli Orti/Corbis
Yann Arthus-Bertrand/Corbis
Mipela i kisim long DESPOTISM—A Pictorial History of Tyranny