Buk Bilong Baibel Namba 9—1 Samuel
Man Bilong Raitim: Samuel, Gat, Natan
Ples Ol i Bin Raitim: Israel
Raitim Pinis: 1078 B.C.E. samting
Taim: 1180–1078 B.C.E. samting
1. Long yia 1117 B.C.E., wanem bikpela senis i kamap long pasin bilong bosim na lukautim lain Israel? Wanem samting i kamap bihain long dispela?
LONG yia 1117 B.C.E., bikpela senis i kamap long pasin bilong bosim na lukautim lain Israel. Ol i makim wanpela man bilong kamap king bilong ol! Dispela samting i kamap taim Samuel i mekim wok olsem profet bilong Jehova long Israel. Jehova i save dispela samting bai kamap, na em i bin tok profet long em bai kamap, tasol taim ol manmeri i tokim Samuel long makim wanpela man bilong kamap king bilong ol, em i bel hevi tru. Kirap long taim mama i karim em na i kam inap long dispela taim, em i bin givim bel tru long wok bilong Jehova, na bel bilong em i pilim moa yet olsem Jehova em i nambawan King, olsem na em i luksave olsem nau bai hevi i painim lain bilong God. Samuel i no laik makim wanpela man i kamap king, tasol Jehova i tok em i mas mekim, na nau em i bihainim tok bilong Jehova. “Na Samuel i tokaut klia long ol manmeri long ol samting ol i mas mekim long king na olkain wok king i mas mekim. Na bihain em i raitim dispela tok long wanpela buk na putim i stap long haus bilong Bikpela.” (1 Sml 10:25) Olsem na taim bilong ol hetman i bosim Israel i pinis, na nau taim bilong ol king i bosim lain Israel i kirap. Taim ol king i mekim wok, lain Israel i kisim bikpela strong na biknem, tasol bihain Jehova i no amamas moa long ol.
2. Husat i raitim ol tok bilong 1 Samuel? Ol i gat wanem kain pasin?
2 Husat i stap na i gutpela em i raitim stori bilong ol samting i kamap long taim ol king i bosim lain Israel? Samuel i stap gut long Jehova, olsem na i stret em i raitim dispela stori. Insait bilong dispela nem Samuel em “Nem Bilong God,” na long olgeta taim Samuel i save litimapim nem bilong God, winim ol narapela man long dispela taim. Ol samting i makim olsem Samuel i bin raitim ol tok bilong sapta 1 i go inap sapta 24 bilong dispela buk. Na taim em i dai, Gat na Natan i pinisim dispela stori i go inap long taim Sol i dai. Tok bilong 1 Stori 29:29 i helpim yumi long save long dispela samting, em i tok: “Ol stori bilong ol samting Devit i bin mekim, long taim em i kamap king i go inap long taim em i dai, i stap long ol dispela buk ol i kolim Stori Bilong Profet Samuel na Stori Bilong Profet Natan na Stori Bilong Profet Gat.” Buk King na Buk Stori i stori long ol samting i bin kamap bipo, tasol Buk Samuel i no stori tumas long ol samting i bin kamap bipo, olsem na yumi save, ol man i stap long taim bilong Devit, olsem Samuel na Gat na Natan ol i bin raitim ol tok bilong Buk Samuel. Dispela 3-pela man wantaim ol i mekim gutpela wok olsem profet tru bilong Jehova na ol i nolaik tru long pasin bilong lotuim god giaman, em dispela pasin i bin bagarapim lain Israel.
3. (a) Wanem samting i kamap na ol i brukim Buk Samuel na i kamap tupela buk long Baibel? (b) Ol i raitim pinis ol tok bilong dispela buk long wanem yia? Em i stori long ol samting i bin kamap insait long hamas yia?
3 Pastaim, dispela tupela buk bilong Samuel i olsem wanpela buk tasol. Ol i brukim Buk Samuel i kamap tupela buk taim ol i wokim dispela hap long Baibel Grik Septuagint. Long Baibel Grik Septuagint ol i kolim Namba Wan Samuel olsem Ol Kingdom Bilong Pastaim. Dispela pasin bilong brukim Buk Samuel i go tupela hap, na dispela nem Namba Wan King, ol i putim insait long Baibel Latin Vulgate, na em i stap yet long ol Baibel Katolik i kam inap long nau. Yumi save, long bipo 1 Samuel na 2 Samuel em i wanpela buk tasol, long wanem, rait bilong ol Masoret long 1 Samuel 28:24 i tok, dispela ves i stap namel long Buk Samuel. Ating ol i bin raitim pinis ol tok bilong 1 Samuel long yia 1078 B.C.E. samting. Olsem na ol samting 1 Samuel i stori long en i bin kamap insait long 100 yia samting, kirap long yia 1180 na i kam inap long 1078 B.C.E.
4. Olsem wanem yumi save ol tok bilong 1 Samuel i stret?
4 I gat planti samting i kamapim klia olsem ol tok bilong 1 Samuel i stret. Ol ples i stap we we, dispela i stret wantaim ol samting i bin kamap olsem 1 Samuel i stori long en. Jonatan i winim pait em i bin mekim long wanpela lain ami bilong ol Filistia long Mikmas na dispela i mekim na bihain ol i bagarapim tru ol ami bilong ol Filistia, na olsem tasol long taim bilong Namba Wan Pait, wanpela ofisa long ami bilong Inglan em i bihainim mak bilong ol ples Samuel i stori long en, na long dispela rot em i bagarapim ol ami bilong Turki.—14:4-14.a
5. Sampela man bilong raitim Baibel ol i tok wanem na yumi save tok bilong 1 Samuel i stret?
5 Tasol i gat sampela samting moa i makim tru olsem God i as bilong ol tok bilong dispela buk na ol tok bilong en i stret na yumi inap bilip tru long en. Dispela buk i stori long truim bilong tok profet bilong Jehova long ol Israel bai singaut long wanpela king. (Lo 17:14; 1 Sml 8:5) Planti yia bihain, Hosea i strongim dispela tok bilong 1 Samuel, taim em i kamapim tok bilong Jehova olsem: “Mi kros na mi givim ol king long yupela. Na nau tu mi kros moa yet na mi rausim ol pinis.” (Hos 13:11) Pita i tokaut olsem Samuel em i wanpela profet i bin “tok long dispela taim” bilong Jisas, na taim Pita i tok olsem, em i makim olsem spirit bilong God i bin kirapim Samuel long raitim buk bilong em. (Ap 3:24) Taim Pol i stori long lain Israel, em i kolim tok bilong 1 Samuel 13:14. (Ap 13:20-22) Jisas tu i kamapim olsem tok bilong 1 Samuel i tru taim em i askim ol Farisi olsem: “Ating yupela i no bin ritim dispela stori long samting Devit i bin mekim bipo? Mi tok long dispela taim em wantaim ol lain bilong em ol i stap hangre.” Na nau Jisas i stori long taim Devit i go insait long haus bilong God na singaut long kisim bret tambu. (Mt 12:1-4; 1 Sml 21:1-6) Esra tu i bilip olsem ol tok bilong 1 Samuel i stret.—1 Sto 29:29.
6. I gat wanem samting moa i helpim yumi long save olsem ol tok bilong 1 Samuel i stret na yumi inap bilip tru long en?
6 Dispela em i namba wan stori tru bilong ol samting Devit i bin mekim, olsem na taim ol narapela hap bilong Baibel i stori long Devit, dispela i strongim tok olsem Buk Samuel i hap tru bilong Baibel. Samting i bin kamap na Buk Samuel i stori long en, yumi ken lukim long ol rait antap long sampela song bilong Devit, olsem long Song 59 (1 Sml 19:11), Song 34 (1 Sml 21:13, 14), Song 142 (1 Sml 22:1 o 1 Sml 24:1, 3). Olsem na ol tok bilong Baibel yet i kamapim klia tru olsem tok bilong 1 Samuel i stret na yumi inap bilip tru long en.
HELPIM YUMI OLSEM WANEM?
27. (a) Eli na Sol i mekim wanem na ol i no bihainim gutpela pasin? (b) Samuel na Devit i mekim wanem na ol i makim gutpela pasin ol wasman na ol yangpela wokboi bilong God long nau ol i ken bihainim?
27 Namba Wan Samuel i gat planti stori long ol samting i bin kamap long bipo! Em i stori gut long olgeta samting i bin kamap—ol samting i mekim na lain Israel i no gat strong, na ol samting i helpim ol long i stap strong. Em i stori long 4-pela man i bin bosim Israel; tupela i bihainim lo bilong God na tupela i no bihainim. Eli na Sol ol i no mekim gut wok bilong ol: Eli i no mekim wanpela wok bilong em, na Sol i mekim samting i no wok bilong em long mekim. Tasol Samuel na Devit i narapela kain. Kirap long taim ol i yangpela yet, tupela wantaim i kamapim bel bilong ol na makim olsem ol i laikim tumas pasin bilong Jehova, olsem na tupela i kisim gutpela blesing. Olgeta wasman i mas tingim ol dispela samting na bai ol i ken save long ol pasin ol i mas bihainim! Ol i mas strong long helpim kongrigesen long i stap klin, na bai ol samting i wok gut wantaim, na ol i mas daun long ol pasin Jehova i bin putim bilong bosim oganaisesen bilong em, na ol i no ken pret. Ol i mas i stap isi long olgeta taim, na ol i no ken guria na pret, na long olgeta taim ol i mas tingim ol narapela man! (2:23-25; 24:5, 7; 18:5, 14-16) Na tingim dispela samting: Taim Devit na Samuel i liklik yet, papamama i bin lainim ol long bihainim lo bilong Jehova, na taim ol i yangpela yet ol i no pret long autim tok bilong Jehova na mekim ol wok Jehova i bin givim long ol. (3:19; 17:33-37) Gutpela tru sapos olgeta yangpela long lain bilong Jehova long nau i kamap olsem yangpela Samuel na yangpela Devit.
28. Samuel i tok wanem long pasin bilong bihainim tok? I gat wanem tok i stap long 1 Samuel, na bihain sampela narapela man bilong raitim Baibel ol tu i bin kolim dispela tok?
28 I gat planti gutpela tok long dispela buk, tasol sampela bikpela tok yumi no ken lusim tingting long en, em dispela tok Jehova i bin tokim Samuel long givim long Sol, long wanem, Sol i no bin “kilim olgeta Amalek i dai.” (Lo 25:19) Bikpela samting yumi mas tingim, em olsem: ‘Pasin bilong harim tok i winim pasin bilong wokim ofa.’ Dispela tok i kamap long planti ol narapela hap bilong Baibel tu, olsem long Hosea 6:6 na Maika 6:6-8 na Mak 12:33. (1 Sml 15:22) Dispela tok i mas helpim yumi long nau na bai yumi save, yumi mas bihainim olgeta tok i kam long maus bilong Jehova, em God bilong yumi! Tok bilong 1 Samuel 14:32, 33 i helpim yumi long save, blut em i samting holi, na yumi no ken lusim tingting long dispela samting. Sapos man i kaikai mit na em i no rausim gut blut pastaim, em i “mekim sin long Bikpela.” Dispela tok i stret long kongrigesen Kristen long nau tu, olsem ol tok i stap long Aposel 15:28, 29 i makim.
29. Namba Wan Samuel i stori long wanem bikpela rong bilong lain Israel i bin givim hevi long ol? Ol manmeri i laik bihainim tingting bilong ol yet tasol, ol i mas tingim wanem na ol i mas pret?
29 Ol tok bilong 1 Samuel i helpim yumi long save long ol samting nogut i painim wanpela lain i ting, i no stret God long heven i stap king bilong ol. (1 Sml 8:5, 19, 20; 10:18, 19) Ol hevi i painim ol taim wanpela king bilong graun i bosim ol, ol dispela samting i kamap wankain stret olsem Samuel i bin tok profet long en. (8:11-18; 12:1-17) Pastaim Sol i bihainim pasin daun na spirit bilong God i stap long em (9:21; 11:6), tasol bihain em i no tingting gut na em i bel nogut long ol narapela, na em i no laikim moa stretpela pasin o bilip moa long God. (14:24, 29, 44) Pastaim em i givim bel tru long mekim wok bilong God, tasol bihain em i mekim samting i no wok bilong em long mekim, na em i sakim tok, na em i no stap gut long God, olsem na God i no tingim moa ol gutpela wok em i bin mekim long pastaim. (1 Sml 13:9; 15:9; 28:7; Ese 18:24) Em i no bilip moa, olsem na nau em i pret, na em i bel nogut long wanpela man, na em i laik kilim dispela man i dai. (1 Sml 18:9, 11; 20:33; 22:18, 19) Taim em i stap laip, em i no mekim gut wok bilong God na helpim lain bilong em, na dai bilong em tu i olsem. Ol man i laik “bihainim laik bilong ol tasol,” ol i mas tingim samting i bin painim Sol na ol i mas pret na abrusim dispela pasin.—2 Pi 2:10-12.
30. Ol wokboi bilong God long nau ol inap bihainim wanem ol pasin bilong Samuel na dispela bai helpim ol?
30 Tasol sampela man i narapela kain, ol i bihainim gutpela pasin. Tingim pasin bilong gutpela man Samuel. Em i bin mekim wok bilong helpim lain Israel i go inap long em i dai, na i no gat wanpela man inap givim grismani long em bilong pulim em, na em i no tingim wanpela man i winim narapela man, na em i no helpim wanpela man winim narapela man. (1 Sml 12:3-5) Taim em i yangpela yet em i redi long bihainim tok (3:5); em i mekim gutpela pasin long narapela man na daun long ol (3:6-8); em i mekim gut olgeta wok bilong em (3:15); em i givim bel olgeta long Jehova na em i no lusim Jehova liklik (7:3-6; 12:2); em i redi long harim tok (8:21); olgeta samting Jehova i tok long mekim, em i save mekim (10:24); maski ol man i gat narapela narapela kain tingting na pasin, em i givim wankain tok long ol (13:13); em i strong long ol man i mas bihainim tok (15:22); em i givim bel long mekim olgeta wok Jehova i tokim em long mekim (16:6, 11). Jehova wantaim ol narapela man i laikim em. (2:26; 9:6) Gutpela wok em i mekim taim em i yangpela yet i mas kirapim ol yangpela long nau long bihainim pasin bilong em (2:11, 18). Em i stap gut long wok bilong Jehova i go inap long em i dai—em i no tingting long ritaia na lusim dispela wok—na dispela samting i mas strongim ol lapun.—7:15.
31. Jonatan i mekim wanem na em i makim gutpela pasin bilong bihainim?
31 Na yumi ken tingim tu gutpela pasin bilong Jonatan. Jonatan em i pikinini bilong Sol, na em i man bilong kisim wok king taim papa bilong em i dai, tasol em i no belhat taim ol i makim Devit long kamap king. Tasol em i pilim ol gutpela pasin bilong Devit na em i wokim kontrak wantaim Devit bilong i stap pren bilong em inap oltaim. Sapos ol Kristen i kisim wankain pasin pren, dispela inap strongim na helpim ol man i mekim gut wok bilong Jehova long nau.—23:16-18.
32. Hana na Abigel i makim wanem ol gutpela pasin ol meri inap bihainim?
32 Na ol meri i ken tingim gutpela pasin bilong Hana—long olgeta taim em i go wantaim man bilong em long ples bilong lotuim Jehova. Em i meri bilong beten, na em i gat pasin daun. Em i no tingting long pikinini bilong em i mas i stap wantaim em, nogat—em i laik truim dispela tok promis em i bin mekim long Jehova, na em i pilim tru gutpela pasin bilong Jehova. Em i kisim gutpela pe tru, long wanem, em i lukim dispela pikinini bilong em i mekim wok bilong Jehova long laip olgeta bilong em. (1:11, 21-23, 27, 28) Na yumi ken tingim tu gutpela pasin bilong Abigel. Em i bihainim pasin daun na em i bihainim tu savepasin, na Devit i litimapim nem bilong em, na bihain em i kamap meri bilong Devit.—25:32-35.
33. Devit i no pret na em i laikim tumas Jehova na stap gut long em, na dispela samting i mas kirapim yumi long bihainim wanem kain pasin?
33 Devit i laikim tru Jehova, na dispela samting i kamap ples klia long ol singsing Devit i raitim taim em i stap long ples wesan nating na Sol i wok long ranim em. Jehova i bin makim Sol long mekim wok king, tasol Sol i lusim Jehova. (1 Sml 24:6; Sng 34:7, 8; 52:8; 57:1, 7, 9) Na Devit i pilim tru gutpela pasin bilong Jehova na em i wok long litimapim nem bilong em taim em i sutim tok long Goliat! Devit i tok: “Mi kam pait long yu long nem bilong Bikpela I Gat Olgeta Strong, em God i bosim ol ami bilong mipela Israel. . . . Harim. Nau long dispela de tasol bai Bikpela i givim yu long han bilong mi. . . . Taim mi mekim olsem, ol manmeri bilong olgeta kantri bai i save olsem, God bilong mipela Israel, em i God tru. Na olgeta man i stap hia bai i lukim olsem, Bikpela i save kisim bek ol manmeri bilong en long strong bilong em yet. Em i no save wari long ol man i holim spia na bainat. Nogat. Bikpela yet bai i winim dispela pait na em bai i givim yupela olgeta long han bilong mipela.” (1 Sml 17:45-47) Devit i no pret, na em i stap gut olsem dispela man Jehova i bin makim, na em i litimapim nem bilong Jehova, em i God bilong heven na graun, na dispela God tasol inap kisim bek ol manmeri. (2 Sml 22:51) Long olgeta taim gutpela sapos yumi bihainim dispela pasin bilong Devit!
34. Olsem wanem ol samting bilong Kingdom bilong Jehova i insait long ol samting i painim Devit?
34 Namba Wan Samuel i tok wanem long lain bilong God long kamapim Kingdom? Dispela samting em i bikpela tok bilong dispela hap bilong Baibel! Long wanem, dispela buk i helpim yumi long kisim save long Devit, na ating insait bilong nem bilong Devit em olsem: “Laikim Tru.” Jehova i laikim tru Devit, na Jehova i makim Devit, long wanem, em i “wanpela gutpela man i save bihainim pasin Bikpela i laikim,” olsem na i stret em i kisim wok olsem king bilong bosim lain Israel. (1 Sml 13:14) Olsem na nau wok king i kamap long lain bilong Juda, olsem Jekop i bin tok taim em i blesim ol pikinini bilong em, na stori bilong dispela i stap long Stat 49:9, 10. Na dispela wok king bai i stap long lain bilong Juda i go inap long dispela Man i kam bilong bosim olgeta manmeri.
35. Olsem wanem nem bilong Devit i insait long ol samting bilong Pikinini bilong Kingdom? Dispela Pikinini bilong Kingdom bai bihainim wanem ol pasin bilong Devit?
35 Na nem bilong Devit i insait long ol samting bilong Pikinini bilong Kingdom tu. Mama i karim dispela Pikinini long Betlehem, na em i kamap long lain bilong Devit. (Mt 1:1, 6; 2:1; 21:9, 15) Dispela Pikinini em i Krais Jisas, em i “dispela Laion i bin kamap long lain Juda, em dispela Kru i kamap long ol lain tumbuna bilong King Devit.” Na “[em i] Pikinini Bilong Devit. Na [em i] dispela sta i save lait tumas long moningtaim tru.” (KTH 5:5; 22:16) Taim dispela “Pikinini Bilong Devit” i mekim wok king long Kingdom, bai em i no pret—em bai strong long bihainim gutpela pasin bilong tumbuna bilong em na pait wantaim ol birua bilong God na daunim ol na litimapim nem bilong Jehova long olgeta hap bilong graun. Yumi bilip strong long dispela Pikinini bilong Kingdom!
[Futnot]
a Buk The Romance of the Last Crusade, 1923, Major Vivian Gilbert, pes 183-186.