“Kot Bilong Skelim Ol Man”—Yu Ting Baibel i As Bilong Dispela Bilip?

OKTOBA 22, 1844, em wanpela bikpela de long 50,000 manmeri bilong nambis long hap is bilong Yunaitet Stets. Gopas bilong lotu bilong ol, em William Miller, em i bin tokim ol olsem Krais Jisas bai kam bek long dispela de stret. Lain Bilong Miller, em nem ol man i givim long ol, ol i wet i stap long ol ples bung bilong ol inap long tudak i kamap. Nupela de i kirap, tasol Bikpela i no kam yet. Ol i bel hevi tru, na ol i go bek long haus bilong ol. Bihain ol i kolim dispela de olsem de bilong “Bikpela Bel Hevi.”

Tasol bihain dispela bel hevi i pinis na ol i kirap wetim gutpela samting i kamap. Wanpela yangpela meri, nem bilong em Ellen Harmon, em i kirapim sampela long Lain Bilong Miller long bilip olsem God i kamapim long em long driman olsem dispela de ol i bin makim em i stret. Em i tok, wanpela bikpela samting i bin kamap long dispela de, olsem: Krais i bin go insait long “ples holi tru long haus holi bilong God long heven.”

Tenpela yia samting bihain, James White, em wanpela Sevende na em i man bilong autim tok (em i bin maritim Ellen Harmon), em i kamapim wanpela nupela tok bilong stori long wok Krais i bin mekim kirap long Oktoba 1844. Long nius Review and Herald bilong Janueri 29, 1857, White i tok, Jisas i bin kirapim wanpela “kot bilong skelim ol man” (olsem investigative judgment). Na dispela i stap olsem wanpela as bilip bilong 7 milion manmeri em ol i kolim ol yet olsem ol Sevende Adventis.

Tasol sampela saveman i gat nem insait long Misin Sevende Adventis (SDA), ol i tingting planti long dispela “kot bilong skelim ol man”​—⁠Baibel i as bilong dispela bilip o nogat? Bilong wanem ol i gat tupela tingting long en? Sapos yu wanpela Sevende, dispela askim em samting bilong yu tu long tingim. Tasol pastaim yumi laik save, “kot bilong skelim ol man” em i wanem samting?

Em i Wanem Samting?

Nambawan bikpela skripsa ol i kolim bilong strongim dispela bilip em Daniel 8:14. Em i tok: “Em i tokim mi olsem, Dispela samting bai stap inap long 2,300 de; bihain bai ol i mekim haus bilong God i kamap klin.” (Baibel King James Version) Dispela hap tok “bihain bai ol i mekim haus bilong God i kamap klin,” em i as na planti Sevende i bungim dispela ves wantaim Wok Pris sapta 16. Dispela sapta i stori long hetpris Juda i mekim olgeta hap bilong haus sel na alta i kamap klin long Bikpela De Bilong God i Tekewe Sin Bilong Ol Manmeri. Na tu, ol i bungim tok bilong Daniel wantaim Hibru sapta 9, em i stori long Jisas em i Bikpela Hetpris long heven. Wanpela saveman bilong lotu SDA i tok, ol i kamapim dispela tingting bilong ol taim ol i mekim wanpela pasin ol i kolim “proof-text.” Dispela pasin i olsem: Ol i painim “wanpela hap tok olsem ‘haus bilong God’ long Dan. 8:​14, na wankain hap tok long Wkp. 16, na long Hi. 7, 8, 9” na ol i ting “ol dispela skripsa i stori long wankain samting.”

Ol Sevende i tingting olsem: Long Israel bipo, ol pris i bin mekim wok long olgeta de insait long Rum Tambu bilong tempel, na God i lusim rong bilong ol manmeri. Long Bikpela De Bilong God i Tekewe Sin Bilong Ol Manmeri, long olgeta yia hetpris i bin mekim wok insait long Rum Tambu Tru (em rum i stap insait tru long tempel), na God i rausim sin bilong ol manmeri. Long dispela as, ol Sevende i ting wok pris bilong Krais long heven i gat tupela hap bilong en. Namba wan hap i kirap long taim em i go antap long heven long yia 33 C.E. na i pinis long 1844, na dispela i mekim na God i lusim rong bilong ol manmeri. Namba tu hap, olsem “taim bilong kot,” i kirap long Oktoba 22, 1844, na em i stap yet, na dispela i mekim na God bai rausim sin bilong ol manmeri. Em bai mekim olsem wanem?

Ol i tok, kirap long 1844 Jisas i wok long skelim ol buk i kamapim pasin ol man i bin mekim, em ol i tok ol i bilip (pastaim bilong ol man i dai pinis, na bihain ol man i stap laip), bambai em i ken skelim olsem, ol inap long kisim laip oltaim o nogat. Dispela wok em i mekim, em “kot bilong skelim ol man.” Taim em i skelim pinis ol man long kot, ol man i winim kot em bai rausim sin bilong ol long ol dispela buk. Tasol ol man i no winim kot, em bai ‘rausim nem bilong ol long buk bilong laip.’ Em tok bilong Ellen White. Na em i tok, long dispela rot Jisas “i makim pinis samting bai painim ol man long bihain​—⁠em laip o indai.” Long dispela taim stret, haus holi bilong God long heven bai kamap klin na truim bilong Daniel 8:14 bai kamap. Ol Sevende Adventis i save skulim ol man olsem. Tasol wanpela nius bilong ol SDA (Adventist Review) i tok: “Dispela tok investigative judgment [olsem kot bilong skelim ol man] em i no stap long Baibel.”

Wanpela Tok i No Stap

Sampela Sevende i tingting planti long dispela bilip. Wanpela man i tok, “Ol samting i bin kamap bipo i soim olsem sampela gutpela man i go pas long lotu bilong yumi ol i bin tingting planti tru taim ol i wok long skelim dispela olpela bilip bilong yumi long kot bilong skelim ol man.” Na em i tok moa, insait long sampela yia i go pinis ol saveman bilong lotu i no tingting planti tasol long en, nogat; ol i kisim tupela tingting na ol i kirap “skelim skelim planti tok i olsem strongpela pos bilong karim dispela bilip bilong yumi long mekim haus holi bilong God i kamap klin.” Orait nau yumi ken skelim tupela bilong ol dispela tok.

Namba wan tok olsem strongpela pos: Ol i bungim Daniel sapta 8 na Wok Pris sapta 16. Tasol i gat tupela bikpela hevi bilong mekim olsem​—⁠tok ples na ol ves i stap klostu i no helpim dispela pasin ol i mekim long bungim dispela tupela sapta wantaim. Pastaim, tingim tok ples. Ol Sevende i bilip olsem dispela tok long Daniel sapta 8 long ‘haus holi i kamap klin,’ em i bikpela truim bilong wok bilong mekim ‘haus holi i kamap klin’ long Wok Pris sapta 16. Pastaim i no gat tok long ol i bungim dispela tupela skripsa olsem, tasol bihain ol man bilong tanim tok i kisim save olsem dispela tok ‘kamap klin’ long Baibel King James Version i no stret; ol man i bin tanim kranki wanpela tok Hibru tsa·dhaqʹ (as bilong en i olsem, “stap stretpela man”), em i stap long Daniel 8:14. Anthony A. Hoekema, em wanpela profesa bilong lotu, em i tok: “I no gutpela ol i tanim dispela tok olsem kamap klin, long wanem, wanpela tok Hibru ol i save tanim olsem kamap klin [ta·herʹ] i no stap long dispela ves.”a Em i stap long Wok Pris sapta 16, na Baibel King James Version i tanim dispela tok ta·herʹ olsem “mekim i kamap klin” na “stap klin.” (Wok Pris 16:​19, 30) Olsem na Profesa Hoekema i tok stret olsem: “Sapos Daniel i laik stori long pasin bilong mekim samting i kamap klin olsem ol i save mekim long Bikpela De Bilong God i Tekewe Sin, em bai kolim tok taheer [ta·herʹ], na tsadaq [tsa·dhaqʹ] nogat.” Tasol dispela tok tsa·dhaqʹ i no stap long Buk Wok Pris, na ta·herʹ i no stap long Buk Daniel. Olsem na tok ples i no helpim pasin ol i mekim long bungim dispela tupela skripsa wantaim.

Ol Ves i Stap Klostu i Kamapim Wanem Samting?

Nau yumi ken tingim ol ves i stap klostu. Ol Sevende i tok, ol ves i stap paslain long Daniel 8:14 i toktok long narapela samting, na ves 14 i toktok long narapela samting. Tasol taim yu kaunim Daniel 8:​9-14 long blok i gat het-tok “Daniel 8:14 na Ol Ves i Stap Klostu,” yu kisim wankain tingting o nogat? Ves 9 i stori long wanpela liklik kom em bai wok long daunim ol manmeri. Ves 10-12 i kamapim olsem dispela kom bai wok long bagarapim haus bilong God. Ves 13 i gat askim olsem: “Ol dispela samting nogut yumi lukim nau, wanem taim bai ol i pinis?” Bekim i stap long ves 14: “Dispela samting nogut bai i stap inap long 2,300 de. . . . Dispela taim i pinis, orait bai ol i stretim haus bilong God na mekim ol ofa gen.” Em nau, yumi lukim klia tru olsem ves 13 i kamapim wanpela askim em bekim bilong en i stap long ves 14. Wanpela tisa bilong lotu, em Desmond Ford, em i tok: “Sapos yumi laik stori tasol long Dan. 8:14 na lusim dispela askim [“Wanem taim?” long ves 13], i no gat wanpela samting bilong strongim tok bilong yumi​—⁠olsem wanpela sip i drip nating long wara na i no gat anka.”b

Bilong wanem ol Sevende i save tingim ves 14 tasol, na ol i no laik tingim ol ves i stap klostu? Ol i mekim olsem, long wanem, ol i laik abrusim wanpela samting. Ves 14 i stori long haus bilong God, na ol ves i kam paslain i kamapim olsem, ol wok bilong liklik kom i mekim na dispela haus i kamap doti. Tasol dispela bilip bilong “kot bilong skelim ol man” i tok, ol wok bilong Krais yet i mekim na dispela haus i kamap doti. Ol i tok, Krais i kisim sin bilong ol bilipman i go long haus bilong God long heven. Orait, olsem wanem sapos ol Sevende i ting dispela bilip i tru na ol tok bilong ol narapela ves tu i tru? Saveman Raymond F. Cottrell, em wanpela Sevende na bipo em i wanpela edita bilong buk SDA Bible Commentary, em i tok: “Sapos yumi giamanim yumi yet na bilip olsem ol SDA i bin skelim Daniel 8:14 wantaim ol narapela ves i stap klostu taim ol i kamapim bilip bilong ol, i olsem yumi tok dispela liklik kom em Krais.” Saveman Cottrell i tok stret olsem: “Yumi no inap bungim bilip bilong ol Sevende long Daniel 8:14 wantaim ol ves i stap klostu long en.” Olsem na Misin Sevende Adventis i mas makim wanpela bilong tupela samting​—⁠bihainim dispela bilip bilong “kot bilong skelim ol man,” o bihainim ol ves i stap klostu long Daniel 8:14. Sori tru, ol i bihainim dispela bilip na ol i lusim ol ves i stap klostu long Daniel 8:14. Saveman Cottrell i tok, long dispela as ol sumatin bilong Baibel i gat save ol i sutim tok long ol Sevende olsem, ol i ‘kamapim nating wanpela insait bilong Skripsa’ em ‘Skripsa yet i no kamapim’!

Long 1967, saveman Cottrell i redim wanpela stadi long Buk Daniel bilong ol skul bilong de sabat, na em i salim i go long ol haus lotu bilong ol SDA long olgeta hap. Dispela stadi i kamapim olsem ol ves i stap klostu long Daniel 8:14 i helpim ol tok bilong en, na dispela tok ‘kamap klin’ i no makim ol man i bilip. Na bikpela samting, dispela stadi i no stori liklik long “kot bilong skelim ol man.”

Ol i Bekim Tok Olsem Wanem?

Olsem wanem? Planti Sevende i save, dispela tok olsem pos bilong strongim bilip long “kot bilong skelim ol man,” em i no gat strong liklik? Saveman Cottrell i bin askim 27 bikpela tisa bilong Misin Sevende Adventis olsem: ‘I gat wanem as na yupela i bungim Daniel sapta 8 wantaim Wok Pris sapta 18? Ating tok ples o ol narapela ves i stap klostu long Daniel 8:14 em i as na yupela i mekim olsem?’ Ol i bekim wanem tok?

‘Olgeta 27 tisa i bekim tok olsem dispela tupela samting i no as na ol i tok Dan. 8:14 i stori long ol samting bikpela de bilong God i tekewe sin i makim na kot bilong skelim ol man.’ Na em i askim ol, ‘I gat sampela narapela as na yupela i mekim olsem?’ Planti bilong ol dispela tisa i tok i no gat sampela narapela as; faipela i tok ol i bungim dispela 2-pela skripsa, long wanem, Ellen White i bin mekim olsem; tupela i tok ol i kamapim dispela bilip, long wanem, ol man i tanim tok bilong Daniel 8:14 i mekim wanpela “popaia i helpim ol.” Profesa Ford i tok: “Ol dispela tok ol nambawan tisa bilong lotu bilong mipela i mekim i kamapim klia olsem i no gat wanpela samting bilong strongim dispela olpela bilip bilong mipela long Dan. 8:14.”

Buk Hibru i Helpim Dispela Bilip o Nogat?

Namba tu tok olsem strongpela pos: Ol i bungim Daniel 8:14 wantaim Hibru sapta 9. Profesa Ford i tok: “Olgeta buk bilong bipo mipela i kamapim, ol i kisim planti tok long Hi. 9 bilong kamapim insait bilong Dan. 8:14.” Ol i kirap mekim olsem bihain long “Bikpela Bel Hevi” bilong 1844. Hiram Edson bilong Lain Bilong Miller i laik save wanem rot em i mas bihainim, olsem na em i larim Baibel bilong em i pundaun antap long tebol na bai em i op. Wanem samting i kamap? Baibel i op long Hibru sapta 8 na 9. Ford i tok: “Dispela samting i stret tru wantaim tok bilong ol Sevende i tok, ol dispela sapta i kamapim as bilong ol samting i bin kamap long 1844 na as bilong tok bilong Dan. 8:14!”

Na Ford i tok moa long buk bilong em, “Dispela tok i bikpela samting long ol Sevende Adventis. Hi. 9 tasol . . . i kamapim gut insait bilong . . . dispela bilip long haus holi bilong God em yumi ting em i bikpela samting.” (Daniel 8:​14, the Day of Atonement, and the Investigative Judgment) Tru, Hibru sapta 9 em i bikpela sapta long “Nupela Testamen” bilong kamapim as bilong Wok Pris sapta 16. Tasol ol Sevende i tok, Daniel 8:14 tu em i bikpela ves long “Olpela Testamen” bilong mekim wankain samting. Sapos dispela tupela tok wantaim i tru, orait i mas i gat sampela tok long Hibru sapta 9 bilong helpim ol tok bilong Daniel sapta 8.

Desmond Ford i tok: “Taim man i kaunim Hi. 9, kwiktaim em inap luksave long sampela samting. I no gat sampela tok bilong buk Daniel, na i no gat tru sampela tok bilong Dan. 8:14. . . . Dispela sapta olgeta i kamapim as bilong ol tok bilong Wkp. 16.” Em i tok: “Dispela tok yumi save mekim long haus holi bilong God, em i no stap long dispela wanpela buk tasol bilong Nupela Testamen em i stori gut long as bilong ol wok ol i bin mekim long haus bilong God. Ol Sevende long olgeta hap em ol i gat nem long raitim ol buk, ol i tokaut long dispela samting.” Olsem na namba tu tok olsem pos bilong strongim bilip, em tu i no gat strong bilong helpim dispela bilip i gat ol hevi bilong en.

Tasol i no nau tasol ol i save long dispela samting. Saveman Cottrell i tok, inap planti yia “ol saveman bilong Baibel long misin ol i gat save olsem pasin bilong ol long kamapim insait bilong Daniel 8:14 na Hibru 9 i gat sampela hevi bilong en.” Inap olsem 80 yia i go pinis, wanpela Sevende i gat nem, em E. J. Waggoner, em i tok: “Dispela bilip ol Sevende i save skulim ol man long en long haus holi bilong God na ‘Kot Bilong Skelim Ol Man’ . . . , i olsem ol i laik tok i no gat ofa bilong tekewe sin.” (Buk Confession of Faith) Winim 30 yia i go pinis, ol i bin kamapim ol dispela hevi long lain bilong bosim Misin SDA (General Conference).

Ol Hevi na Ol i No Wanbel

Orait lain bilong bosim Misin SDA i makim wanpela “Komiti Bilong Stretim Ol Hevi Bilong Buk Daniel.” Ol i mas redim wanpela ripot long rot bilong stretim ol hevi em Daniel 8:14 i kamapim. Ol 14-pela memba bilong dispela komiti i bin skelim dispela askim inap 5-pela yia, tasol ol i no kamapim wanpela tok ol i wanbel long en. Long 1980, wanpela bilong dispela komiti, em Cottrell, em i tok planti bilong dispela komiti ol i ting ol inap “kamapim gut” tok bilong ol Sevende long Daniel 8:14 sapos ol i “bilip nating” long sampela samting, na ol i “mas lusim tingting” long ol hevi bilong en. Na em i tok moa: “Tingim, nem bilong dispela komiti em Komiti Bilong Stretim Ol Hevi Bilong Buk Daniel, na planti i bin kamapim tingting olsem, gutpela sapos yumi lusim tingting long ol hevi na no ken stori long en.” Tasol sapos yumi mekim olsem, i olsem “yumi tok yumi no inap stretim ol dispela hevi.” Olsem na sampela bilong komiti i no wanbel long tingting bilong planti bilong dispela komiti, na ol i no kamapim wanpela ripot. Ol i no bin stretim ol hevi bilong dispela bilip.

Saveman Cottrell i tingim dispela samting na em i tok: “Bikpela tok i stap yet long Daniel 8:14, long wanem, inap long nau yumi no redi long bilip olsem tru tru i gat hevi long kamapim as bilong dispela bilip. Dispela bikpela tok i no inap pinis sapos yumi wok yet long giamanim yumi yet olsem hevi i no stap, na sapos yumi olgeta o yumi wan wan i strong yet long bihainim nating ol tingting yumi holim pinis.”​—⁠Spectrum, em wanpela nius lain Association of Adventist Forums i wokim.

Saveman Cottrell i strong long ol Sevende i mas ‘skelim gen na lukim gut ol bilip na tok i olsem as bilong tingting ol i kamapim long insait bilong dispela Skripsa em i bikpela samting long ol Sevende.’ Mipela i laik kirapim ol Sevende long glasim dispela bilip long “kot bilong skelim ol man” bambai ol i ken save, Baibel em i as bilong ol tok i olsem strongpela pos bilong karim dispela bilip, o ol olpela bilip nating bilong lotu i as bilong en.c Aposel Pol i mekim gutpela savetok olsem: “Yupela i mas skelim gut olgeta tok na pasin. Na yupela i mas holimpas ol gutpela pasin.”​—⁠1 Tesalonaika 5:21.

[Ol Futnot]

[Blok long pes 27]

Daniel 8:​14 na Ol Ves i Stap Klostu

DANIEL 8:⁠9 “Na wanpela nupela liklik kom i kamap olsem kru bilong diwai antap long wanpela bilong dispela 4-pela kom. Strong bilong dispela nupela kom i kamap bikpela moa yet. Na em i daunim ol manmeri bilong hap saut na bilong hap sankamap na bilong dispela gutpela graun God i bin givim long ol manmeri bilong en. 10 Dispela kom i kamap strong moa na i pait long ol sta. Ol sta i pait olsem ol soldia bilong ami bilong heven. Na kom i tromoi sampela sta i go daun long graun na i krungutim ol. 11 Na tu kom i traim long daunim King bilong ami bilong heven. Em i pinisim pasin bilong mekim ofa long dispela King, na em i bagarapim haus ol manmeri i save lotuim dispela King long en. 12 Ol manmeri i bin mekim pasin nogut, olsem na dispela kom i kisim strong bilong daunim ol ami bilong heven na bilong pinisim pasin bilong mekim ofa long olgeta de. Ol tok bilong God i tru olgeta, tasol dispela kom i rabisim dispela tok, bai ol manmeri i no ken bihainim moa. Olgeta samting dispela kom i laik mekim, em i mekim tasol.

“13 Orait mi harim wanpela ensel i toktok, na narapela ensel i askim em olsem, ‘Ol dispela samting nogut yumi lukim nau, wanem taim bai ol i pinis? . . . Wanem taim bai strong bilong dispela kom i pinis, na bai em i no moa bagarapim haus bilong lotu na krungutim ol ami bilong heven long lek bilong en?’ 14 Na dispela ensel i bin toktok, em i tokim mi olsem, ‘Dispela samting nogut bai i stap inap long 2,300 de. Long ol dispela de bai ol i no inap mekim ol ofa long moning na long apinun olsem ol i bin mekim bipo. Dispela taim i pinis, orait bai ol i stretim haus bilong God na mekim ol ofa gen.’ ”​—⁠Buk Baibel.