Gutpela Samting Tru Bilong Yumi i Stap Insait Long Ol Sospen Graun
“Dispela gutpela samting tru i stap long mipela aposel olsem em i stap insait long ol samting nating i no gat strong, olsem ol gutpela mani samting i stap insait long ol sospen graun. Em bilong olgeta man i ken save, dispela bikpela strong ol i lukim em i strong bilong God. Em i no strong bilong mipela.”—2 KORIN 4:7.
1. Pasin bilong Jisas inap strongim bel bilong yumi olsem wanem?
TAIM Jisas i stap hia long graun na Jehova i wok long skulim em, ol hevi i painim em wankain olsem i save painim olgeta man. Em i stap gutpela piksa long pasin bilong i stap gut long God na dispela samting inap strongim bel bilong yumi! Aposel Pita i tokim yumi: “God i singautim yupela pinis bilong bihainim dispela kain pasin, long wanem, Krais tu i bin karim pen bilong helpim yupela. Em i soim yupela pinis dispela pasin bilong em, bai yupela i ken bihainim.” (1 Pita 2:21) Jisas i larim Jehova i stretim stretim em, olsem na em i winim strong bilong dispela graun. Na em i strongim ol aposel bilong em bambai ol tu i ken winim strong bilong dispela graun. (Aposel 4:13, 31; 9:27, 28; 14:3; 19:8) Na long pinis bilong laspela tok em i givim long ol, em i strongim gut bel bilong ol olsem: “Mi laik bai yupela i pas long mi na bai yupela i stap bel isi, olsem na mi bin mekim dispela tok long yupela. Long taim yupela i stap long dispela graun, ol hevi bai i kamap long yupela, tasol bel bilong yupela i ken i stap strong. Mi winim pinis strong bilong dispela graun.”—Jon 16:33.
2. Ol man bilong dispela graun ol i olsem aipas, tasol yumi gat wanem lait?
2 Taim aposel Pol i stori pinis long “god giaman bilong dispela graun” i save pasim tingting bilong ol man, tasol “gutnius” i save givim lait long yumi, orait nau em i toktok long gutpela wok bilong autim tok yumi holim, olsem: “Dispela gutpela samting tru i stap long mipela aposel olsem em i stap insait long ol samting nating i no gat strong, olsem ol gutpela mani samting i stap insait long ol sospen graun. Em bilong olgeta man i ken save, dispela bikpela strong ol i lukim em i strong bilong God. Em i no strong bilong mipela. Long olgeta hap, ol kain kain hevi i save kamap long mipela, tasol ol i no pinisim tru strong bilong mipela. Planti samting i save paulim tingting bilong mipela, tasol tingting bilong mipela i no bagarap olgeta. Ol man i save mekim nogut long mipela, tasol God i no save lusim mipela. Ol i save paitim mipela na mekim mipela i pundaun, tasol ol i no bagarapim [mipela] olgeta.” (2 Korin 4:4, 7-9) Yumi olsem “sospen graun” i no gat strong, tasol spirit bilong God i bin stretim stretim yumi na bai yumi inap winim tru strong bilong dispela graun em Satan i bosim.—Rom 8:35-39; 1 Korin 15:57.
Ol Israel Bilong Bipo
3. Aisaia i stori olsem wanem long wok bilong stretim stretim lain Juda?
3 I no ol man wan wan tasol Jehova i stretim stretim ol; em i save mekim tu long ol wan wan lain. Olsem: Taim lain Israel bilong bipo i larim Jehova i stretim ol, dispela i mekim na ol i gat gutpela sindaun. Tasol bihain ol i strong long bihainim pasin bilong sakim tok. Olsem na Man bilong kamapim lain Israel em i larim bikpela hevi i painim ol. (Aisaia 45:9) Long yia 750 B.C.E. samting, Aisaia i tokim Jehova long ol bikpela rong bilong lain Israel, na em i tok: “Bikpela, yu papa bilong mipela. Yu olsem man bilong wokim sospen graun, na mipela i olsem graun yu bin kisim na wokim sospen long en. Long han bilong yu yet yu bin wokim mipela olgeta. . . . Ol arapela gutpela ples mipela i bin laikim, ol . . . i bagarap i stap.” (Aisaia 64:8-11) Em nau, lain Israel i bin kamap olsem sospen bilong kisim bagarap.
4. Jeremaia i mekim wanem samting i olsem piksa bilong makim samting bai kamap bihain?
4 Inap olsem 100 yia bihain long dispela, taim de bilong givim strafe i kam klostu, Jehova i tokim Jeremaia long kisim wanpela sospen graun na tokim sampela hetman bilong Jerusalem long ol i mas go wantaim em long Ples Daun Bilong Hinom, na Jehova i tokim em: “Yu mas brukim dispela sospen graun yu holim [long ai bilong ol dispela man]. Na yu mas autim tok bilong mi long ol olsem, ‘Mi Bikpela I Gat Olgeta Strong, mi tok, bai mi bagarapim ol manmeri bilong Juda na bai mi brukim taun Jerusalem, olsem sospen graun i bruk, na i no inap man i stretim gen.’ ”—Jeremaia 19:10, 11.
5. Jehova i bin givim strafe long Israel i go inap long wanem mak?
5 Long yia 607 B.C.E., Nebukatnesa i bagarapim Jerusalem wantaim haus lotu bilong en, na ol Juda i abrusim bagarap em i kisim ol i go kalabus long Babilon. Ol i stap 70 yia pinis long Babilon, na nau rot i op long ol Juda i tanim bel pinis i ken go bek long ples na wokim gen Jerusalem wantaim haus lotu bilong en. (Jeremaia 25:11) Tasol paslain long taim bilong ol aposel, dispela lain i lusim gen Bikpela Man Bilong Wokim Sospen Graun, na bihain ol i mekim bikpela rong tru na kilim i dai pikinini bilong God yet. Long yia 70 C.E., God i mekim wok long Gavman Rom bilong pinisim ol lo na pasin bilong ol Juda na bagarapim Jerusalem wantaim tempel bilong en. I no gat wanpela taim bihain na han bilong Jehova bai stiaim gen dispela lain long kamap samting i holi na i “naispela.”a
Wanpela Lain Bilong Spirit i Kamap
6, 7. (a) Pol i stori olsem wanem long wok bilong stretim stretim Israel bilong spirit? (b) Ol “sospen bilong kisim marimari” ol i hamas? Husat ol i insait long dispela lain?
6 Ol Juda i bilip long Jisas, God i stretim stretim ol olsem man i wokim sospen graun, na ol i kamap olsem as bilong wanpela nupela lain, em “lain Israel tru bilong God.” (Galesia 6:16) Olsem na tok bilong Pol i stret, olsem: “Man bilong wokim sospen em i ken kisim wanpela hap graun na long laik bilong em yet, em i ken wokim tupela sospen long en, wanpela naispela sospen bilong gutpela wok, na wanpela sospen nating bilong ol arapela kain wok. Ating dispela pasin i no stret, a? God . . . i laik kamapim ples klia belhat bilong em, bai olgeta man i ken save long bikpela strong bilong em. Ol sospen bilong kisim pe nogut ol i redi pinis long bagarap, tasol em i larim ol na em i wet longtaim long brukim ol. Long wanem, em i laik bai olgeta man i ken save long bikpela lait na strong bilong en, na long gutpela sindaun tru em i laik givim long ol sospen bilong kisim marimari. Bipo yet em i redim ol dispela sospen pinis bai em i ken givim gutpela sindaun na biknem long ol.”—Rom 9:21-23.
7 Bihain long taim Jisas i kirap bek pinis, em i kamapim klia olsem dispela ol “sospen bilong kisim marimari” bai ol inap olsem 144,000. (KTH 7:4; 14:1) Ol Israel bilong skin i no bin inapim dispela namba olgeta, olsem na Jehova i mekim pasin marimari long ol man bilong ol narapela lain. (Rom 11:25, 26) Nupela kongrigesen Kristen i go bikpela hariap. Insait long 30 yia ol i autim gutnius “long olgeta manmeri i stap long graun.” (Kolosi 1:23) Olsem na nau i gat wok long lukautim gut planti kongrigesen i bin kamap na i stap nabaut nabaut.
8. Husat pastaim ol i insait long lain bilong bosim ol Kristen? Dispela lain i wok long kamap olsem wanem?
8 Jisas i bin redim 12-pela aposel long kamap olsem namba wan lain bilong bosim ol Kristen. Em i skulim gut ol na ol narapela tu long pasin bilong mekim wok autim tok. (Luk 8:1; 9:1, 2; 10:1, 2) Long de Pentikos 33 C.E., kongrigesen Kristen i kamap, na bihain dispela lain bilong bosim ol Kristen i go bikpela na “ol aposel na ol hetman” long Jerusalem i insait long en. Inap planti yia, brata bilong Jisas, em Jems, em i stap siaman bilong dispela lain, maski em i no wanpela aposel. (Aposel 12:17; 15:2, 6, 13; 21:18) Wanpela man bilong raitim stori bilong ol samting i bin kamap bipo, em Yusibius, em i tok ol birua i strong tru long mekim nogut long ol aposel, olsem na ol i go stap nabaut nabaut long ol narapela kantri. Dispela i mekim na senis i kamap insait long lain bilong bosim ol Kristen.
9. Jisas i tok profet long wanem samting nogut bai kamap?
9 Klostu long yia 100, wanpela ‘birua, em Satan,’ i kirap long ‘tromoi pikinini bilong gras nogut’ namel long ol man i kain olsem wit, em ol manmeri bilong “kingdom bilong heven.” Jisas i bin tok profet olsem em bai larim dispela samting nogut i stap i go inap long taim bilong kisim wit long “las de bilong dispela graun.” Long dispela taim, “ol stretpela manmeri bai i lait [gen] olsem san, insait long kingdom bilong Papa bilong ol.” (Matyu 13:24, 25, 37-43) Dispela samting bai kamap long wanem taim?
Israel Bilong God Long Nau
10, 11. (a) Lain Israel bilong God long nau i bin kamap olsem wanem? (b) Wanem sampela bilip bilong ol misin? Tasol ol Sumatin Bilong Baibel i holim wanem ol bilip?
10 Long 1870, long Pitsbek, Pensilvenia, Amerika, Charles Taze Russell i kamapim wanpela grup bilong Baibel-stadi. Long 1879 em i kirap long prinim wanpela nius long olgeta mun, nau yumi kolim Wastaua. Bihain, dispela grup i kisim nem olsem ol Sumatin Bilong Baibel, na i no longtaim na ol i kisim save olsem ol misin i bin kisim ol bilip haiden i no stret wantaim ol tok bilong Baibel, olsem yumi gat tewel i no save dai, bikpaia, klinpaia, tok bilong God Triwan, na givim baptais long ol bebi.
11 Tasol bikpela samting moa i olsem: Ol dispela man i laikim tru tok i tru bilong Baibel, ol i kamapim bek sampela bikpela tok bilong Baibel, olsem ofa bilong Jisas em rot bilong kisim bek ol man, na ol man i dai pinis inap kirap bek na stap laip oltaim long Paradais long graun aninit long Kingdom bilong God. Na bikpela samting moa yet, ol i tok klostu nau God Jehova bai kamapim long ples klia olsem em i Bikpela King bilong heven na graun. Ol Sumatin Bilong Baibel i bilip olsem truim bilong Beten Bilong Bikpela i laik kamap: “Papa bilong mipela, yu stap long heven, nem bilong yu i mas i stap holi. Kingdom bilong yu i mas i kam. Mipela i mas bihainim laik bilong yu long graun olsem ol i save bihainim long heven.” (Matyu 6:9, 10) Spirit holi bilong God i wok long stretim stretim ol bambai ol i ken kamap wanpela lain Kristen long olgeta hap bilong graun em ol i laikim tumas pasin bilong i stap bel isi.
12. Ol Sumatin Bilong Baibel i bin mekim wanem na ol i kisim save long wanpela bikpela yia?
12 Ol Sumatin Bilong Baibel i skelim gut ol tok bilong Daniel sapta 4 na sampela tok profet moa, na ol i kisim save olsem taim bilong Jisas i kam i stap olsem King i kam klostu pinis. Ol i kisim tingting olsem ‘taim bilong ol arapela lain man’ bai pinis long yia 1914. (Luk 21:24; Esekiel 21:26, 27) Kwiktaim ol Sumatin Bilong Baibel i kirap na wokim rot bilong mekim bikpela wok moa, na ol i kamapim ol kongrigesen long Amerika. Long yia 1900, wok bilong ol long skulim ol man long Baibel i wok long kamap long Yurop, Ostrelia, na Nu Silan. Orait nau ol i mas kirap na stretim gut ol dispela wok.
13. Ol Sumatin Bilong Baibel i bin mekim wanem na bai gavman i ken orait long ol? Namba wan presiden bilong Sosaiti i bin mekim wanem bikpela wok?
13 Bilong gavman i ken orait long ol Sumatin Bilong Baibel, ol i kamapim Sosaiti Wastaua long 1884 long Amerika, na hetkota bilong en i stap long Pitsbek, Pensilvenia. Ol dairekta bilong Sosaiti i stap olsem lain bilong bosim ol Sumatin Bilong Baibel na dispela lain i bosim wok bilong autim tok bilong Kingdom bilong God long olgeta hap bilong graun. Namba wan presiden bilong Sosaiti, em Charles T. Russell, i raitim 6-pela buk (Studies in the Scriptures) na mekim ol bikpela raun bilong autim tok. Taim em i no kirap yet long stadi long Baibel, em i bin bungim planti mani, na nau em i givim dispela mani bilong helpim wok bilong autim tok bilong Kingdom long olgeta hap. Long 1916, taim Namba Wan Pait i stap long Yurop, Brata Russell i dai long wanpela raun em i mekim bilong autim tok. Em i bin givim olgeta samting bilong em long helpim wok bilong autim tok bilong Kingdom bilong God.
14. Olsem wanem J. F. Rutherford i bin “ran strong long gutpela resis bilong laip”? (2 Timoti 4:7)
14 Joseph F. Rutherford i bin mekim wok jas inap sotpela taim long Misuri, na nau em i kamap nupela presiden. Em i no pret long tokaut long tok i tru bilong Baibel, olsem na ol pris pasto i wok wantaim ol bikman bilong politik long ‘putim lo i tok orait long ol man i mekim nogut’ long ol Sumatin Bilong Baibel. Long Jun 21, 1918, ol i putim Brata Rutherford na 7-pela wanwok bilong em long kalabus. Ol i givim 10-pela yia kalabus long wanpela na 20 yia kalabus long ol narapela. Ol Sumatin Bilong Baibel i wok long stretim dispela rong, olsem ol i no gat asua na ol i kalabus. (Song 94:20; Filipai 1:7) Ol i apil, na ol i lusim kalabus long Mas 26, 1919, na bihain kot i tok ol i no gat asua—ol birua i bin sutim tok giaman long ol olsem ol i biruaim gavman.b Dispela samting i painim ol i stretim stretim ol na ol i kamap strong moa long autim tok i tru. Jehova i helpim ol na ol i strong long traim kain kain rot long winim pait na bai ol inap autim yet gutnius, maski Bikpela Babilon i birua long ol. Dispela pait i stap yet i kam inap long dispela yia 1999.—Skelim wantaim Matyu, sapta 23; Jon 8:38-47.
15. Olsem wanem yia 1931 em i bikpela yia?
15 Long 1920 i go inap 1930 samting, Bikpela Man Bilong Wokim Sospen Graun em i wok yet long stretim stretim lain Israel bilong God em i bin makim. Ol i kisim lait i kamapim klia ol tok profet bilong Baibel—dispela lait i givim biknem long Jehova na i givim save long ol long Kingdom bilong Mesaia. Long 1931 ol Sumatin Bilong Baibel i amamas long kisim nupela nem bilong ol, olsem ol Witnes Bilong Jehova.—Aisaia 43:10-12; Matyu 6:9, 10; 24:14.
16 na blok long pes 19. Wanem taim namba bilong lain 144,000 inap pinis? Olsem wanem yumi save olsem?
16 Long 1935 samting, i olsem namba bilong ol man God i “bin singautim ol na em i bin makim ol bilong em yet,” em lain 144,000, ol inap pinis. (KTH 17:14; lukim blok long pes 19.) Yumi no save hamas i bin kam insait long dispela lain long taim bilong ol aposel, na hamas namel long ol “gras nogut” i bin kam insait long dispela lain long taim lotu Kristen giaman i kamap. Tasol long 1935, i gat 56,153 pablisa long olgeta hap, na 52,465 pablisa bilong ol i kisim bret na wain long taim bilong Memorial bilong kamapim tingting bilong ol long i go long heven. Wanem samting bai painim planti man em ol i no kam insait yet?
Bikpela Lain
17. Wanem bikpela samting i bin kamap long 1935?
17 Long wanpela kibung i kamap long Me 30 i go inap Jun 3, 1935, long Wosington D.C., Amerika, Brata Rutherford i mekim wanpela bikpela tok, nem bilong en “Bikpela Lain Manmeri.” Dispela lain, “i no inap man i kaunim namba bilong ol,” ol bai kamap taim wok bilong putim mak long 144,000 Israel bilong spirit i laik pinis. Ol tu bai bilip long strong bilong “blut bilong Pikinini Sipsip,” em Jisas, na mekim wok bilong Jehova long tempel Jehova yet i bin putim bilong lotuim em. Dispela lain bai i winim taim bilong “bikpela hevi” na stap laip long Paradais long graun na “ol manmeri bai i no i dai moa.” Inap 3-pela yia paslain long dispela kibung, ol i save kolim dispela lain olsem ol Jonadap.—KTH 7:9-17; 21:4; Jeremaia 35:10.
18. Olsem wanem yia 1938 em i bikpela yia?
18 Long 1938 dispela tupela lain i kamap ples klia. Long Wastaua (tok Inglis) bilong Mas 15 na Epril 1, 1938, tupela stori bilong stadi, nem bilong en, “Lain Sipsip Bilong Em,” i kamapim klia olsem liklik hap lain God i bin makim, olsem remnan, na ol poroman bilong ol, em bikpela lain, ol i husat. Orait bihain long en, stori bilong stadi long Wastaua bilong Jun 1 na Jun 15 i stori long “Oganaisesen,” na as bilong dispela stori em tok bilong Aisaia 60:17. Ol i singautim olgeta kongrigesen long tokim Lain Bilong Bosim Ol Witnes olsem dispela lain yet i mas makim husat i mas kamap elda—long dispela rot ol i bihainim pasin God i putim long bosim oganaisesen, na dispela i gutpela moa. Ol kongrigesen i bihainim dispela singaut.
19 na liklik sta i stap daunbilo. Olsem wanem yumi save olsem singaut i bin go long “ol arapela sipsip” inap 60 yia pinis?
19 Yiabuk bilong ol Witnes Bilong Jehova bilong 1939 i tok: “Lain bilong Krais Jisas em God i bin makim na ol i stap nau long graun, ol i no planti, na namba bilong ol i no inap go antap. Baibel i tok ol i ‘liklik hap lain’ bilong ol pikinini bilong Saion, olsem oganaisesen bilong God. (KTH 12:17) Orait Bikpela i wok nau long bungim ‘ol arapela sipsip,’ em ol bai kamap olsem ‘bikpela lain.’ (Jon 10:16) Ol man God i wok nau long bungim, ol i poroman bilong dispela liklik hap lain, olsem remnan, na ol i wok gut wantaim lain remnan. Kirap long dispela taim na i go, ‘ol arapela sipsip’ bai wok long kamap planti i go inap long taim God i bungim pinis ‘bikpela lain.’ ” God i bin stretim stretim lain remnan na bai ol inap lukautim wok bilong bungim bikpela lain. God i mas stretim stretim dispela lain tu.c
20. Wanem ol senis i bin kamap long oganaisesen bilong yumi kirap long 1942?
20 Long Janueri 1942, long taim bilong Namba Tu Pait, Joseph Rutherford i dai na Nathan Knorr i kisim ples bilong em olsem presiden. Dispela namba 3 presiden bilong Sosaiti i bin kamapim Skul Tiokratik insait long ol kongrigesen na Skul Gileat bilong lainim man long mekim wok misineri. Long 1944, long miting bilong Sosaiti bilong olgeta yia, em i tokaut olsem ol i wok long stretim tok bilong sata bilong Sosaiti na bai mani ol brata i givim i no ken i stap olsem as bilong kamap memba bilong en—bilong kamap memba ol i mas i stap strong long ol samting bilong spirit. Insait long 30 yia bihain long dispela, lain bilong autim tok i go bikpela long olgeta hap; pastaim i gat 156,299, bihain, 2,179,256. Long 1971 i go 1975 sampela senis moa i kamap insait long oganaisesen. Wanpela man olsem presiden, em wanpela tasol i no inap lukautim gut wok bilong Kingdom long olgeta hap. Ol i skruim sampela moa long Lain Bilong Bosim Ol Witnes na i kamap olsem 18. Siaman bilong dispela Lain i mas senis long olgeta yia. Inap olsem nainpela bilong dispela 18 ol i dai pinis na ol i pinisim wok bilong ol long graun.
21. Wanem samting i bin mekim na ol man bilong liklik lain ol inap tru long kisim Kingdom?
21 Inap planti yia ol hevi i bin painim hap lain i stap yet bilong dispela liklik lain na ol dispela hevi i bin wok long stretim stretim ol. Ol i amamas, long wanem, i gat sampela samting i kamapim klia tru olsem ol i bin kisim ‘spirit holi.’ Jisas i tokim ol pinis: “Taim ol samting i kamap bilong traim mi, yupela i bin i stap wantaim mi, na yupela i no lusim mi. Papa bilong mi em i givim kingdom long mi, olsem tasol mi givim kingdom long yupela. Na long kingdom bilong mi yupela bai i sindaun long tebol bilong mi na kaikai na dring. Na yupela bai i sindaun long ol gutpela sia na yupela bai i bosim ol 12-pela lain bilong Israel.”—Rom 8:16, 17; Luk 12:32; 22:28-30.
22, 23. Jehova i wok long stretim stretim liklik lain na ol arapela sipsip bilong mekim wanem?
22 Lain remnan long graun i go liklik, olsem na sampela strongpela brata bilong bikpela lain ol i bin kisim wok bilong lukautim klostu olgeta kongrigesen long olgeta hap. Na taim ol laspela bilong ol lapun remnan i dai na pinisim wok bilong ol hia long graun, bai i gat ol hetman sa·rimʹ bilong ol arapela sipsip i stap, em ol i bin skul gut long pasin bilong mekim wok olsem lain hetman long graun.—Esekiel 44:3; Aisaia 32:1.
23 Jehova i wok yet long stretim stretim liklik lain na ol arapela sipsip bambai ol i ken kamap olsem sospen graun bilong em i ken mekim gutpela wok long en. (Jon 10:14-16) Maski yumi bilong i go long “nupela skai” o stap long “nupela graun,” yumi mas givim bel olgeta long bihainim dispela singaut i kam long Jehova: “Yupela i ken bel gut na amamas oltaim long nupela samting nau mi wokim. Dispela nupela Jerusalem mi laik wokim, em bai i kamap ples ol manmeri i ken laikim tumas na amamas long en, na ol manmeri bilong en bai i stap bel gut tru.” (Aisaia 65:17, 18) Yumi ol man i no gat strong, oltaim yumi mas mekim wok bilong God long pasin daun, na larim “bikpela strong”—em strong bilong spirit holi bilong God—i wok long stretim stretim yumi!—2 Korin 4:7; Jon 16:13.
[Ol Futnot]
a Ol bikhetlain lotu i gat nem Kristen, em ol Israel bilong bipo i makim ol, ol i mas save, ol tu bai kisim strafe long kot bilong Jehova.—1 Pita 4:17, 18.
b Jas Manton, em wanpela Katolik i bin strong long ol Sumatin Bilong Baibel i no ken baim kot na lusim kalabus, bihain em yet i kalabus, long wanem, em i bin kisim grismani long ol man.
c Long 1938, 73,420 i go bung long Memorial, na 39,225 i kisim bret na wain—em olsem 53 pesen bilong ol manmeri i kam bung. Long 1998 lain i kam bung i bin kamap bikpela inap olsem 13,896,312, na 8,756 tasol i kisim bret na wain, em olsem wanpela bilong olgeta 10-pela 10-pela kongrigesen.
Yu Inap Tingim?
◻ Jisas i larim Papa bilong em i stretim stretim em—orait olsem wanem em i stap gutpela piksa bilong yumi ken bihainim?
◻ Bilong wanem God i bin stretim stretim lain Israel bilong bipo?
◻ Olsem wanem God i bin stretim stretim “ol Israel tru bilong God” i kam inap long nau?
◻ God i bin stretim stretim “ol arapela sipsip” bambai ol i ken mekim wanem?
[Blok long pes 18]
Ol Lotu i Gat Nem Kristen
Long Atens, Grik, wanpela lain (Associated Press) i tok long nupela hetman bilong Misin Grik Otodoks olsem: “Ol i tok em i man bilong autim tok bilong bel isi. Tasol tok bilong dispela hetman bilong Misin Grik Otodoks i olsem wanpela jeneral i wok long redi long pait.
“ ‘Mipela i redi, sapos mipela i mas mekim olsem, long kapsaitim blut bilong ol man na bilong mipela yet. Mipela lain bilong misin i beten long bel isi i ken kamap . . . Tasol taim mipela i mas mekim olsem, mipela i save blesim ol gan samting i holi.’ I no longtaim i go pinis na Asbisop Christodoulos i mekim dispela tok long de holi bilong Asumsio Bilong Virgo—dispela de em i bikpela de tu bilong ami bilong kantri Grik.”
[Blok long pes 19]
“I No Gat Sampela Moa!”
Long 1970 long wanpela bung bilong winim Skul Gileat, Frederick Franz, em nambatu presiden bilong Sosaiti Was Taua long dispela taim, em i givim tok long ol sumatin, em olgeta i bilong lain arapela sipsip i gat tingting long stap oltaim long graun, na em i tokim ol, ating ol bai baptaisim wanpela man o meri bihain em i tok em i bilong lain remnan. Olsem wanem? Dispela samting inap kamap? Em i tok Jon Bilong Baptais i bilong lain arapela sipsip, na em i baptaisim Jisas na sampela aposel. Orait nau Brata Franz i askim ol olsem singaut i go yet long bungim sampela moa bilong lain remnan o nogat. Em i tok: “Nogat, i no gat sampela moa bilong bungim! Dispela singaut i pinis long 1931 i go 1935! I no gat sampela moa bilong bungim. Orait, husat ol sampela nupela i bung wantaim yumi na ol i kisim bret na wain? Sapos ol i bilong lain remnan, ol i senis bilong sampela! Ol i no sampela moa God i singautim ol bilong i go insait long dispela lain, nogat; ol i senis tasol bilong ol man i bin lusim tok i tru.”
[Piksa long pes 15]
Mipela i tingim wok bilong mipela i gutpela samting tru!
[Piksa long pes 16]
Lain Israel bilong bipo i bin kamap sospen bilong kisim bagarap tasol