Olsem Wanem? Yumi Mas i Gat Ol Narapela?
ALBERT EINSTEIN, wanpela saientis i gat nem, em i tok: “Taim yumi skelim i stap bilong yumi na ol samting yumi laik mekim, yumi luksave olsem i stap bilong ol narapela i insait long klostu olgeta wok na laik bilong yumi. Yumi kisim kaikai ol narapela i bin kamapim, na werim klos ol narapela i bin samapim, na sindaun long ol haus ol narapela i bin wokim. . . . Yumi yet i no as bilong olgeta tingting na pasin bilong yumi, nogat; yumi insait long wanpela bikpela lain komiuniti i save stiaim yumi long ol samting bilong skin na spirit, stat long taim mama i karim yumi i go inap long taim yumi dai.”
Taim yumi lukim pasin bilong ol animal, yumi luksave olsem narapela i gat laik long poromanim narapela. Ol elefan i save bung na raun wantaim ol narapela elefan, na ol i lukautim gut ol liklik elefan. Ol meri laion i save wok wantaim long raunim abus, na ol i save serim kaikai bilong ol wantaim ol man laion. Ol dolfin i save pilai wantaim, na sampela taim ol i bin helpim ol narapela animal o ol man i subim wara, taim birua i painim ol.
Tasol ol sosel-saientis—ol saveman bilong skelim pasin na sindaun bilong man—ol i bin lukim wanpela pasin i kamap namel long yumi ol man, em ol i tingting planti long en. Wanpela nius ol i prinim long Meksiko i tok, sampela saveman i ting olsem “pasin bilong i stap wanpis na i no wok bung olsem wanpela komiuniti inap planti yia, dispela i bin nogutim sindaun bilong ol man long Amerika.” Nius i tok “bilong dispela kantri i ken stap strong, i mas i gat senis long sindaun bilong ol man—ol i mas lusim pasin bilong stap wanpis na ol i mas sindaun gut olsem wanpela komiuniti i wok bung wantaim.”
Dispela hevi i bin kamap bikpela moa yet long ol kantri i gat planti wok bisnis. Planti man i laik stap longwe long ol narapela. Ol i laik ‘lukautim ol yet,’ ol i no laik bai narapela ‘i kam insait long laip bilong ol.’ Sampela i ting olsem dispela pasin i save mekim na ol man i bel hevi o kilim i dai ol yet.
Dokta Daniel Goleman i stori long dispela samting na em i tok: ‘Taim man i no gat narapela bilong toktok wantaim em na kamapim tingting tru bilong em, dispela inap mekim na em i kisim sik o i dai.’ Nius Science i tok olsem pasin bilong i stap longwe long narapela ‘em i wankain long ol dispela narapela samting i save mekim na man i dai—pasin bilong smok, mak bilong blut i antap tumas, gris kolestrol i kamap planti, skin i patpela tru, na man i no eksasais.’
Olsem na i gat kain kain as na yumi mas i gat ol narapela bilong helpim yumi. Yumi no ken i stap wanpis. Wanem samting bai stretim dispela hevi bilong i stap wanpis? Wanem samting i bin helpim planti man na nau i stap bilong ol i gat as bilong en? Stori i kam bihain long dispela bai bekim ol dispela askim.
[Rait long pes 3]
“I stap bilong ol narapela i insait long klostu olgeta wok na laik bilong yumi.”—Albert Einstein