Yu Ting Pasin Yumi Bihainim Bilong Lotuim God i Bikpela Samting?
“LOTU em wanpela samting i pas strong long bel bilong ol man.” Profesa Alister Hardy i tok olsem long buk The Spiritual Nature of Man. I luk olsem samting ol i kisim save long en long wanpela wok painimaut ol i mekim long nau i strongim dispela tok. Ol i kisim save olsem 86 pesen bilong olgeta manmeri bilong graun i tok ol i insait long wanpela lotu.
Ol i kisim save tu olsem ol dispela manmeri i bilong 19 bikpela lotu, na ol man i tok ol i Kristen ol i bilong 37,000 narapela narapela lotu ol i gat nem Kristen. Ating dispela i mekim na yu tingting olsem God i orait long olgeta dispela kain kain lotu o nogat? Yu ting em i bikpela samting long yumi lotuim em olsem wanem?
Dispela em i wanpela bikpela samting, olsem na yumi no ken skelim long tingting bilong yumi yet. Yumi mas kisim save long tingting bilong God yet long dispela samting. Bilong mekim olsem, yumi mas lukim Tok Bilong God, em Baibel. Bilong wanem? Long wanem, Jisas Krais yet i bin beten long God olsem: “Tok bilong yu i tru olgeta.” (Jon 17:17) Na aposel Pol i tokaut olsem: “Spirit bilong God yet i bin kamapim olgeta tok i stap long buk bilong God. Na dispela tok em i gutpela samting tru bilong skulim yumi long tok tru na bilong stretim ol manmeri tingting bilong ol i no stret na bilong stretim wokabaut bilong yumi.”—2 Timoti 3:16.
Baibel i soim olsem God i no orait long olgeta lotu, nogat. Long ol lain bilong bipo i gat sampela pasin bilong lotu em God i bin orait long en na sampela pasin bilong lotu em i no laikim. Sapos yumi skelim gut ol dispela pasin bilong lotu ol i bin mekim, yumi inap kisim save long ol samting yumi yet i no ken mekim na ol samting yumi mas mekim bambai God i ken amamas long pasin bilong yumi long lotuim em.
Lotu Bilong Wanpela Lain Bilong Bipo
Long rot bilong profet Moses, God Jehova i bin givim sampela lo long lain Israel i skulim ol long lotuim God long pasin em i laikim. Taim ol i bihainim tok bilong ol dispela lo, em ol i kolim Lo Bilong Moses, God i orait long ol, olsem lain manmeri bilong em, na em i mekim gut long ol. (Kisim Bek 19:5, 6) Tasol maski God i mekim gut long lain Israel, ol i no bihainim pasin bilong lotu em God i orait long en. Planti taim ol i givim baksait long Jehova na bihainim pasin bilong lotu ol lain i stap klostu long ol i save mekim.
Long taim bilong profet Esekiel na Jeremaia, inap olsem 600 yia samting paslain long Krais, planti Israel i givim baksait long Lo Bilong God na ol i pas wantaim ol manmeri bilong ol kantri i stap klostu long ol. Ol Israel i bihainim ol pasin bilong ol dispela lain na ol i insait long ol bikpela de bilong ol, na long dispela rot ol i bungim lotu bilong Jehova wantaim lotu bilong ol haiden. Planti Israel i tok ol i laik “kamap olsem ol manmeri bilong ol arapela kantri na lotu long ol diwai na ol ston.” (Esekiel 20:32; Jeremaia 2:28) Ol i tok ol i lotuim God Jehova, tasol long wankain taim ol i lotuim ol “giaman god” na ol i kilim i dai ol pikinini man bilong ol na givim olsem ofa long ol dispela god.—Esekiel 23:37-39; Jeremaia 19:3-5.
Ol saveman bilong painim ol samting bilong bipo, ol i tok dispela kain lotu em pasin bilong lotuim planti god wantaim. O ol i save kolim olsem lotu em planti man i laikim. Long nau i gat ol man bilong kain kain lotu i stap wantaim, olsem na planti man i ting yumi mas orait tasol long olgeta samting, long ol lotu tu. Ol i ting i no gat rong long lotuim God long pasin ol yet i laikim. Tasol yu ting dispela kain tingting i stret? Yu ting yumi mas orait tasol long olgeta kain pasin bilong lotu? Yumi ken tingim sampela pasin bilong lotu ol Israel i bin mekim taim ol i no stap gut long God, na lukim ol samting i kamap long dispela pasin.
Ol Israel i Lotuim Planti God Wantaim
Ol ples bilong ol Israel long lotuim kain kain god, em “ol ples lotu” i gat ol alta na liklik tebol bilong kukim smok i gat gutpela smel, na ol pos ston, na pos diwai, ating ol i makim Asera, em god meri bilong ol Kenan bilong kamapim planti pikinini. I gat planti kain ples lotu olsem long Juda. Long 2 King 23:5, 8, Baibel i stori long “ol ples lotu bilong ol giaman god . . . i stap long ol taun bilong Juda na i stap klostu long Jerusalem . . . stat long taun Geba long not na i go inap long taun Berseba long saut.”
Long ol dispela ples lotu, ol Israel i bin “mekim ofa long giaman god Bal na long san na long mun na long ol sta.” Ol i gat ol haus bilong “ol man na meri i gat wok bilong mekim pasin pamuk insait long haus bilong Bikpela” na ol i “kukim ol pikinini bilong ol olsem ofa long giaman god Molek.”—2 King 23:4-10.
Ol saveman bilong painim ol samting bilong bipo, ol i bin painim long Jerusalem na Juda planti handet liklik imis ol i bin wokim long graun, na planti ol i stap long ol haus bilong ol man i bruk pinis. Planti em ol piksa bilong ol meri i stap skin nating na ol i gat traipela susu. Ol saveman i tok ol dispela imis ol i bilong ol god meri bilong kamapim planti pikinini, em Astarte na Asera. Na ol i ting ol dispela imis i bilong “helpim ol meri long kisim bel na karim pikinini.”
Ol Israel i ting olsem wanem long ol dispela ples lotu i stap long hap bilong ol? Profesa Ephraim Stern bilong Hebrew Yunivesiti i tok, ating planti bilong ol dispela ples lotu ol i bin “makim bilong Yahweh [Jehova].” I luk olsem sampela rait long ston samting ol i bin painim taim ol i digim graun long dispela hap i strongim dispela tok. Olsem: Wanpela rait i tok, “Mi laik mekim gut long yu long nem bilong Yahweh bilong Samaria na long asera bilong em,” na narapela rait i tok, “Mi laik mekim gut long yu long nem bilong Yahweh bilong Teman na long asera bilong em!”
Ol dispela rait i soim olsem ol Israel i miksim lotu tru bilong God Jehova wantaim ol pasin sem bilong lotu haiden. Olsem na pasin bilong ol Israel i go nogut olgeta na lotu bilong ol i kamap doti tru. God i ting olsem wanem long pasin bilong ol long bungim lotu haiden wantaim lotu tru bilong em?
Tingting Bilong God
Long maus bilong profet Esekiel, God i kamapim belhat bilong em long lotu nogut bilong ol Israel, em i tok: “Bai ol birua i bagarapim olgeta taun bilong kantri Israel, na olgeta ples bilong lotuim ol giaman god. Ol bai i bagarapim olgeta alta bilong yupela, na mekim ol i stap doti tru long ai bilong yupela. Na ol bai i pinisim tru olgeta piksa bilong ol giaman god na brukim nabaut ol ples bilong kukim paura bilong kamapim smok i gat gutpela smel. Na ol dispela pasin nogut ol Israel i bin mekim bai i pinis olgeta.” (Esekiel 6:6) Em nau, Jehova i no orait liklik long dispela kain lotu na em i sakim olgeta.
God Jehova i tok profet long dispela bagarap bai kamap olsem wanem. Em i tok: “Mi Bikpela, bai mi singautim . . . King Nebukatnesar bilong Babilon. Na bai mi bringim ol dispela lain i kam bilong bagarapim dispela graun na bilong bagarapim ol arapela lain manmeri i stap klostu long dispela graun. Mi bai larim ol lain bilong hap not i bagarapim ol olgeta . . . Dispela graun olgeta bai i bagarap na i kamap ples nating tasol.” (Jeremaia 25:9-11) Na tru tumas, long yia 607 B.C.E., ol Babilon i kam pait long Jerusalem na bagarapim dispela taun olgeta wantaim tempel bilong en.
Profesa Stern i stori long bagarap bilong Jerusalem na em i tok ol pipia ston bilong ol haus samting “i strongim tok bilong Baibel (2 King 25:8; 2 Stori 36:18, 19) i stori long taun i bagarap, ol samting i paia, na ol haus na banis i bruk na pundaun.” Em i tok moa: “Ol samting ol i painim pinis na i kamapim klia dispela samting i bin kamap long Jerusalem long dispela taim, . . . yumi ken tok ol i winim olgeta narapela samting ol i bin painim long ol ples Baibel i stori long en.”
Dispela i Skulim Yumi Long Wanem Samting?
Bikpela samting em i skulim yumi long en, em God i no orait long lotu i laik miksim tok bilong Baibel wantaim ol bilip, pasin tumbuna, o bilaspasin bilong ol narapela lotu. Aposel Pol i bin kliagut long dispela samting na em i bihainim. Em i go bikpela insait long lain Farisi bilong ol Juda, na em i bin kisim skul long lo bilong dispela lain. Orait bihain, taim em i kisim save na bilip olsem Jisas em dispela Mesaia God i bin promis long salim i kam, em i mekim wanem? Em i tok: “Mi lukim olgeta dispela samting i olsem samting nating, na mi bihainim rot bilong Krais.” Em i lusim olpela pasin na wokabaut bilong em na em i kamap wanpela strongpela disaipel bilong Krais.—Filipai 3:5-7.
Pol em i wanpela misineri i save raun long narapela narapela kantri, olsem na em i save gut long ol pasin bilong lotu na tingting bilong ol kain kain lain. Long dispela as em i raitim tok long ol Kristen long Korin, olsem: “Olsem wanem, lait i ken bung wantaim tudak? Ating Krais i save stap wanbel wantaim Satan, a? Man i bilip long Krais na man i no bilip, tupela i ken holim wanpela kain tingting, a? Olsem wanem, bai yumi bungim haus bilong God wantaim haus lotu bilong ol giaman god? . . . Olsem na Bikpela i tok moa olsem, ‘Yupela i mas lusim ol, na i go i stap long narapela hap. Na yupela i mas lukaut gut, nogut yupela i pas long ol samting i no klin long ai bilong God. Na bai mi yet mi kisim yupela.’ ”—2 Korin 6:14-17.
Nau yumi save pinis, pasin yumi bihainim bilong lotuim God i bikpela samting long em, olsem na yumi ken askim yumi yet olsem: ‘God i orait long wanem kain lotu? Olsem wanem mi ken i go klostu long God? Na mi yet mi mas mekim wanem bilong lotuim God long pasin em i laikim?’
Ol Witnes Bilong Jehova i amamas long helpim yu long painim bekim bilong ol dispela askim na ol narapela askim bilong yu long Baibel. Mipela i singautim yu long painim ol Witnes long Haus Kingdom i stap long hap bilong yu, o raitim pas i go long ol lain i wokim dispela nius na tokim ol olsem yu laik bai wanpela i ken stadi wantaim yu long Baibel, no gat pe, na mekim long taim na ples i stret long yu.
[Piksa long pes 10]
Wanpela ples lotu bilong bipo i bilong lotuim ol god giaman, Tel Arad, Israel
[Kredit Lain]
Garo Nalbandian
[Piksa long pes 10]
Ol liklik imis bilong Astarte long haus bilong ol Juda bilong bipo
[Kredit Lain]
Photograph © Israel Museum, Jerusalem; courtesy of Israel Antiquities Authority