Yu Ting God i Orait Long Olgeta Kain Lotu?
TAIM God i wokim man, em i putim tingting long bel bilong man olsem em i mas kisim ol samting bilong spirit—olsem em i mas lotuim God. Dispela tingting i no bin kamap isi isi long man, nogat. Taim God i bin wokim man long pastaim, em i olsem yet.
Tasol sori tru, isi isi ol man i bin kisim kain kain pasin bilong lotu, na klostu olgeta lotu bilong ol i no bin kamapim pasin bilong i stap amamas na pas gut wantaim olsem wanpela famili, nogat. Ol lain i wok yet long mekim ol pait nogut long nem bilong lotu. Olsem na i gat wanpela bikpela askim i stap: Pasin bilong man long lotuim God, em i bikpela samting o nogat?
Sampela Pasin Bilong Lotu Long Bipo
Bilong save long bekim bilong dispela askim, yumi ken tingim ol lain bilong bipo i bin i stap long hap bilong Midel-Is. Planti ol i bin lotuim wanpela god ol i kolim Bal. Na ol i bin lotuim ol pren meri bilong Bal, olsem Asera. Bilong lotuim Asera, ol i save mekim wok long wanpela pos ol i bilip olsem em i holi, na sampela i ting em i makim ol samting bilong maritpasin. Sampela man bilong painim ol samting bilong bipo ol i bin digim graun long dispela hap na ol i kamautim planti piksa bilong ol meri i stap skin nating. Wanpela buk (The Encyclopedia of Religion) i tok, ol dispela piksa em ‘piksa bilong wanpela god meri, sem bilong em i bikpela na susu bilong em i sanap,’ na ‘ating em i makim Asera.’ Yumi save tru olsem taim ol i lotuim Bal, planti taim ol i save mekim kain kain pasin sem.
Olsem na taim ol i lotuim Bal, ol i save mekim pasin pamuk. (Namba 25:1-3) Wanpela man bilong Kenan, em Sekem, em i bin reipim nupela meri Daina. Tasol maski Sekem i mekim olsem, em i gat biknem insait long famili bilong em—em i nambawan tru long ai bilong ol. (Stat 34:1, 2, 19) Planti Kenan i save mekim pasin sem long wanblut bilong ol, na ol i save mekim pasin sodom, olsem man i slip wantaim man, na ol i mekim pasin sem wantaim ol animal. (Wok Pris 18:6, 22-24, 27) Dispela tok “sodom,” olsem man i slip wantaim man, em nem bilong wanpela taun i bin i stap long dispela hap long bipo. (Stat 19:4, 5, 28) Na taim ol i lotuim Bal, ol i save kilim i dai ol pikinini. Taim ol pikinini i stap laip yet ol i save tromoi ol i go long paia, olsem ofa bilong god bilong ol! (Jeremaia 19:5) Ol dispela kain pasin i insait long bilip bilong lotu. Ol i insait long en olsem wanem?
Saveman Merrill Unger i stori long dispela long buk bilong em na em i tok, ‘Long ol stori nating bilong ol Kenan, ol god bilong ol i save mekim ol kain kain pasin nogut olsem bagarapim man, na ol i strong long inapim ol laik nogut bilong bel; pasin bilong ol dispela god i nogut tru, winim olgeta god bilong ol narapela lain bilong Is long dispela taim bipo. Ol dispela god bilong ol Kenan i no gat wanpela stretpela pasin bilong ol, na ating dispela i mekim na ol man i lotuim ol dispela god ol i gat pasin nogut tru, na ol i save mekim ol pasin nogut nogut long lotu bilong ol, olsem pasin pamuk, na kilim i dai ol pikinini olsem ofa.’—Archaeology and the Old Testament.
Yu ting God i orait long lotu bilong ol Kenan? Nogat tru. Em i bin skulim ol Israel long lotuim em long pasin i stret. Em i toksave long ol long ol dispela pasin nogut bilong lotu em yumi stori pinis long en, na em i tok: “Yupela i no ken mekim ol dispela pasin nogut. Sapos yupela i mekim, bai yupela i kamap doti long ai bilong mi. Ol haiden i stap long graun Kenan, ol i bin mekim ol dispela pasin nogut na ol i kamap doti pinis. Na nau mi wok long rausim ol, bilong yupela i ken kisim graun bilong ol. Pasin nogut bilong ol i bin mekim dispela graun i kamap doti. Olsem na mi mekim save long graun bilong ol, na graun i laik trautim ol dispela haiden man bai ol i no stap long graun Kenan moa.”—Wok Pris 18:24, 25.
Ol i Bagarapim Lotu i Tru
Planti Israel i no bihainim tingting bilong God long lotu i tru. Ol i larim lotu bilong Bal i stap long graun bilong ol. Olsem na i no longtaim na dispela lotu i pulim ol na ol i laik bungim lotu bilong Jehova wantaim lotu bilong Bal. Yu ting God i orait long dispela kain lotu? Tingim samting i bin kamap long taim King Manase i bosim ol Israel. Em i bin wokim ol alta bilong lotuim Bal, na em i kukim pikinini bilong em yet long paia olsem ofa, na em i save wokim marila samting. “Manase i kisim dispela piksa bilong god meri Asera na i putim insait long haus bilong Bikpela. Tasol bipo Bikpela i bin tokim Devit na Solomon olsem, ‘Dispela haus . . . bai oltaim ol i ken i kam long en na lotu long mi wanpela.’ ”—2 King 21:3-7.
Ol manmeri i stap aninit long Manase ol i bihainim pasin bilong king bilong ol. “Manase i pulim ol na ol i mekim planti pasin nogut moa. Dispela pasin nogut bilong ol i winim pasin nogut bilong ol manmeri i bin i stap bipo long dispela graun na Bikpela i bin rausim ol.” (2 King 21:9) Ol profet bilong God i bin givim planti toksave long Manase, tasol em i no harim. Long olgeta hap bilong Jerusalem em i kilim i dai planti man i no gat asua. Bihain King Manase i tanim bel na lusim pasin nogut, tasol pikinini man bilong em, em King Emon, em i kirapim bek pasin bilong lotuim Bal.—2 King 21:16, 19, 20.
Bihain ol i putim ol man bilong mekim pasin pamuk insait long haus bilong God. God i ting olsem wanem long dispela kain pasin bilong lotuim Bal? Long maus bilong Moses em i bin toksave olsem: “I tambu long kisim mani long pasin pamuk na bringim i kam insait long haus bilong God, Bikpela bilong yumi, bilong inapim wanpela promis yupela i mekim long God. God i no laikim tru dispela kain wok.”—Lo 23:17, 18.
Tumbuna pikinini bilong Manase, em King Josaia, em i rausim olgeta samting nogut bilong lotuim Bal insait long haus bilong God. (2 King 23:6, 7) Tasol ol Israel i no inap stretim dispela pasin bilong ol. Taim King Josaia i dai pinis, i no longtaim na ol i kirap gen long lotuim ol god giaman insait long haus bilong Jehova. (Esekiel 8:3, 5-17) Olsem na Jehova i kirapim king bilong Babilon long bagarapim Jerusalem wantaim haus lotu bilong en. Dispela samting i bin kamap bipo i soim yumi olsem God i no orait long sampela pasin bilong lotu. Orait, olsem wanem long taim bilong yumi?