India i Kamap Olsem Ples Bilong Mipela
MITUPELA susa bilong mi i go nupela long kantri India na wanpela wik i no lus yet na ol i singautim mipela i go long wanpela kaikai bilong marit. Isi isi mitupela susa bilong mi, nem bilong em Leona, i sindaun long graun. Long ai bilong mitupela ol i putim tupela lip banana i gat rais i hat yet wantaim ol kari na lombo i gat pait, na sampela switpela kaikai ol i tantanim wantaim suga.
Mipela i lukim ol man bilong ples i kisim kaikai long han sut na kaikai long pinga bilong ol na mipela tu i bihainim dispela pasin. San i hat na maski mitupela i sindaun aninit long wanpela haus win ol i wokim long bombom bilong kokonas samting, mipela i tuhat na wara i kapsait long pes bilong mipela long wanem kaikai tu i hat. Lombo i pait moa na dispela i mekim na wara i go daun long nus bilong mipela. Ating pes bilong mipela i kamap narapela kain tru! Mipela i no inap lusim tingting long dispela samting, long wanem em i painim mipela taim mipela i kamap nupela tasol long India 38 yia i go pinis.
Tasol nau mipela i save gut long pasin na sindaun bilong ol manmeri bilong India na mipela tu i kamap olsem man bilong ples. I gat wanpela as na mipela i kam sindaun long dispela hap? Yes, i gat as na mipela i kam. Tasol nau mitupela bai stori long ol samting i painim mipela pastaim na dispela i kirapim mipela long kam sindaun long India.
Taim Mipela i Liklik Yet long Kanada
Mama i karim mitupela long wanpela liklik hap ol i kolim Hambolt long provins Saskesewan, long kantri Kanada. Long kirap bilong yia 1930 i go 1939 samting, strong bilong mani i go daun na i hatwok long painim kaikai samting. Olsem na papa bilong mipela i tok mipela i mas lusim skul na painim wok mani bilong helpim famili. Mipela i harim dispela tok na mipela i krai long wanem mipela i laik go long hai-skul na skul moa.
Taim Namba 2 Pait Bilong Olgeta Hap i kamap, susa bilong mi Leona i go insait long wok ami, na mi stap long ples na mekim wok mani. Long dispela taim mi insait long wanpela lain i save skul long mekim singsing long haus lotu bilong Misin Katolik. Tasol wanpela taim ol Pentekostal i kam raun na ol i givim wanpela Baibel long mi, na mi save karim i go taim mipela i lain long mekim singsing. Taim mipela i malolo liklik long singsing mi save kaunim dispela Baibel. Bikpris i kisim save long dispela samting na em i kam long haus bilong mipela. Em i pasim mi long i go singsing, long wanem em i tok mi no soim gutpela pasin long ol narapela. Em i tok ol i mas rausim mi olgeta long lotu, olsem na mi no go bek moa.
Long dispela taim tu ol Witnes Bilong Jehova i save kam long haus na lusim ol kain kain nius i stori long Baibel. Bihain liklik mi kirap stadi wantaim ol Witnes. Taim Leona i kam holide long haus mi stori long em long ol samting mi bin lainim. Leona i sindaun wantaim mi long stadi na em i laikim tru ol tok em i harim. Taim em i go bek long wok long biktaun Otawa, em i kirap stadi wantaim ol Witnes long dispela hap inap long taim em i lusim wok ami long yia 1945. Mitupela i insait long dispela lain, namba bilong ol em olsem 2,602, em ol i kisim baptais long yia 1946 long bikpela kibung bilong ol Witnes Bilong Jehova long Klivlan, Ohaio long Amerika.
Mipela i Tingim As Tru Bilong i Stap Bilong Mipela
Long yia 1949, Leona na mi i go sindaun long biktaun Kalgari long provins Albeta. Long dispela hap mipela i bungim ol man i mekim wok long autim tok bilong Baibel long olgeta taim, em ol i kolim ol olsem painia, na ol i kirapim mipela long mekim dispela wok. Pastaim mipela i tingting planti. Mipela i ting mipela i mas bungim sampela mani pastaim. Tasol wanpela wasman bilong raun, em bilong ol Witnes Bilong Jehova, em i strongim mitupela na mitupela i kirap mekim dispela wok, na mipela i no tingting planti long mani. Ol i singautim mipela long mekim wok painia long provins Kwibek na mipela i go, maski gavman i pasim wok bilong ol Witnes long dispela hap.
Mipela i no gat mani bilong baim bas, olsem na mitupela Leona wantaim tupela narapela meri, mipela i wokabaut long lek na wan wan taim ol man i gat ka ol i kisim mipela i go tromoi mipela long narapela hap i go i go inap long taim mipela i kamap long biktaun Montriol long provins Kwibek. Bihain liklik, rot i op na mipela i go long wanpela bung bilong ol lain ol i pinis long Skul Gileat long Amerika. Mitupela i amamas tru long lukim planti yangpela manmeri ol i redi long i go mekim wok long narapela hap bilong graun. Olsem na mipela i wokim pepa bilong i go long dispela Skul.
Mitupela i kirap nogut taim ol i singautim mipela i go long namba 20 klas bilong dispela Skul, em i kirap long mun Septemba, long yia 1952. Bihain ol i tok bai mitupela i go long India, olsem na wanpela wanskul bilong mipela, em bilong India, i kirap lainim mitupela long tok ples India ol i kolim Malaialam. Wok bilong mipela long India em bilong helpim ol man i gat gutpela bel long kisim save long tok i tru bilong Baibel.
India i Olsem Ples Bilong Mipela
Taim mipela i lusim Skul Gileat long yia 1953, mipela olsem 13 olgeta i go kalap long sip na i go. Wanpela mun i lus na mipela i kamap long biktaun Bombe long India. Taim mipela i lukim planti manmeri i pas pas na ol rabisman i singaut mani long ol man, mipela i kirap nogut, tasol bihain mipela i no kirap nogut moa, long wanem mipela i save pinis long pasin na i stap bilong ol.
Mipela i kalap long tren lusim Bombe i go kamap long provins Kerala. Ol i givim wok long mipela 7-pela olgeta long mekim wok misineri long taun Trika. Long dispela taim i no gat wanpela kongrigesen bilong ol Witnes Bilong Jehova long dispela hap. Mipela i kisim wanpela haus misineri, tasol i no gat sia, o bet samting, olsem na mipela i slip antap long mat long plua. Olgeta wan wan de mipela i kukim wara bilong dring na waswas tu. Mipela i save mekim olgeta dispela samting na kukim kaikai tu long wanpela liklik stov kerasin tasol.
Toilet i stap longwe liklik long haus misineri, long hap i gat planti snek nogut olsem kobra na ol narapela snek tu. Mipela ol meri i pret nogut tru. Ol i stori tu long ol grinpela snek em sampela taim ol i save hangamap long diwai na kaikaim ol man taim ol i wokabaut aninit long diwai. Dispela i mekim na mipela i no save raun tumas long nait. Sapos mipela i go ausait long nait, mipela i save mekim planti nois samting, na mipela i was gut na stap longwe long ol diwai. Yes, planti samting i narapela kain. Tasol mipela i tingim yet wok mipela i kam bilong mekim, olsem na mipela i mas senisim sindaun bilong mipela liklik. Mipela i no tingting liklik long lusim dispela ples, long wanem sindaun bilong mipela long dispela hap i hatwok tumas, nogat.
Long namba wan de mipela i kamap long dispela ples, mipela i go mekim wok autim tok. Planti man tru i bungim mipela long harim tok. Em namba wan taim ol i lukim ol kain meri olsem mipela. Mipela i kirap nogut long pasin ol i mekim na mipela i guria liklik. Olsem na mipela i hariap i go bek long haus misineri. Tasol bihain mipela i save ol i laik long harim ol stori bilong mipela na kisim save moa long mipela.
Pastaim long mipela i kirap toktok long ol stori bilong Baibel, ol man bilong ples i givim askim long mipela olsem: ‘Papa na mama bilong yu ol i husat? Yu kam bilong mekim wanem? Yu gat hamas krismas? Husat i baim yu? Yu save kaikai wanem kain kaikai? Bilong wanem yu no marit? Olsem wanem? Yu no gat laik long kamapim pikinini bihain?’ Taim mipela i bekim pinis askim bilong ol, planti man i sindaun na harim tok bilong Baibel. Isi isi mipela i save long pasin bilong ol man bilong ples na mipela i no pret moa.
Kerala em i wanpela naispela hap i gat planti kokonas na ol narapela diwai samting. I gat planti hap em gras tasol i stap na i gat wan wan diwai tasol, na mipela i save amamas tu long wokabaut namel long ol gaden rais i go kamap long ol wan wan haus. Planti taim mipela i pul long kanu i go kamap long ol ples. Maski ol man i mekim wok bilong ol, ol i lusim hap taim long harim tok.
Ol misineri bilong ol misin ol i kolim Kristen i stap long dispela hap tu, tasol isi isi ol man bilong ples i luksave olsem mipela i narapela kain long ol. Ol dispela lain i insait long kain kain wok bilong helpim ol man, tasol ol i no stori liklik long wanpela tok bilong Baibel. Ol i stap long ol bikpela bikpela haus, na taim san i hat tru ol i ranawe i go long ol bikpela haus bilong ol i stap long ples maunten. Tasol mipela i no olsem. Ol dispela misineri giaman i wok long bagarapim nem bilong ol misin bilong ol.
Mipela i stap klostu 8-pela yia olgeta long Kerala, na ol i salim mipela i go long biktaun Bombe, na mipela i mekim wok misineri yet long dispela hap. Nau mipela i mas mekim sampela liklik senis gen long sindaun bilong mipela, long wanem Bombe i gat planti tumas manmeri. Tasol dispela wok i helpim mipela long save gut long kain kain pasin na sindaun bilong ol man bilong India.
Olsem na taim mipela i kamap i no hatwok long save gut long ol brata sista bilong dispela hap. Olgeta taim ol i singautim mipela i go stap wantaim ol. Haus bilong ol i liklik na i no gat ol rum samting. Sampela taim mipela i slip long wanpela rum wantaim sampela pikinini na bubu bilong ol. Tasol pasin sori ol i mekim i helpim tru mipela na mipela i no tingim dispela samting.
Nau mipela i lain long tingim ples em mipela i mekim wok misineri long en i olsem “as ples bilong mipela,” na mipela i no tingim moa ples em mama i bin karim mipela. Mipela i no tingim kala bilong skin bilong mipela i narapela kain long ol lain India, nogat. Mipela i lain pinis long kamap olsem ol dispela man bilong ples na mipela i bihainim pasin bilong ol long mekim ol samting, na pasin bilong ol long kaikai samting.
I no longtaim i go pinis mipela i go raun long Kerala. Olsem wanem? I gat sampela senis i kamap? I gat, long wanem, taim mipela i stap long dispela hap pastaim, i gat klostu 300 Witnes tasol i stap long provins olgeta. Tasol nau, winim 4,000 ol i kam long kibung distrik bilong mipela. Mipela i amamas taim mipela i lukim sampela manmeri em mipela i stadi wantaim ol inap 30 yia i go pinis na ol i stap gut long wok bilong Jehova!
Mipela i lusim planti famili na pren long kantri Kanada taim mipela i kirap mekim wok misineri long yia 1953. Tasol tok bilong Jisas i stret, long wanem hariap tru mipela i kisim planti ol papa, na ol mama, na ol brata, na ol susa. (Mak 10:28-30) Na taim mipela i wok long helpim ol man i olsem sipsip long kisim save long tok i tru bilong God, Jehova i blesim mipela na em i givim planti pikinini bilong spirit long mipela. Mipela i kisim planti blesing, long wanem mipela i no lusim tingting olsem i gat wanem as na mipela i kam wok long dispela hap. Mitupela i no bel hevi, long wanem planti gutpela samting i painim mipela long hia, na mipela i amamas long India i kamap olsem ples bilong mitupela.—Em stori bilong Tillie Lachmuth.
[Ol Piksa long pes 24]
Bikpela baret wara long Kerala
Ol i wokim raba
[Piksa bilong Tillie na Leona Lachmuth]