Taim Pikinini i Liklik Yet—Em Bikpela Samting Long Skulim Ol

BAIBEL i tok, God i givim ol pikinini long yumi “olsem presen.” (Song 127:3) Olsem na papamama i mas “stretim gut ol pikinini bilong [ol] na skulim ol long tok bilong Bikpela.”​—Efesus 6:4.

Sapos yu laik bai pikinini bilong yu i kamap gutpela olsem wanpela diwai i karim gutpela kaikai, yu mas stretim em taim em i liklik. Samting yu mekim long liklik han bilong diwai yu planim bai mekim na diwai bai krungut o stretpela taim em i go bikpela. Olsem na taim yu skulim pikinini long ol samting bilong God, yu mas mekim taim em i liklik yet. Sindaun 22:6 i tok: “Skulim pikinini bilong yu long bihainim gutpela pasin, na em bai i wokabaut long dispela rot inap long em i lapun.” Taim pikinini i liklik yet kru bilong em i save hariap long kisim save, winim ol save em bai kisim bihain. Olsem na taim pikinini i liklik em i gutpela taim long skulim em.

Man bilong raitim wanpela buk (Masaru Ibuka) em i tok: ‘Pikinini bilong yu inap kisim planti save taim em i no winim yet 3-pela krismas. Nogut yu wet inap long taim em i go long pilai-skul.’​—Buk Kindergarten Is Too Late!

Wanpela bikman em i tok: ‘Buk bilong Mista Ibuka i tok, taim pikinini i liklik tru em inap lain long planti samting. Taim pikinini i no winim yet 4-pela krismas, em i no hatwok long lain, tasol taim em i go bikpela, em bai hatwok na sampela save em i no inap lainim. Tasol pikinini i no hatwok​—wantu em inap kisim save, na em i save amamas long lain. Sampela bikpela man i no laik hatwok long lainim wanpela samting, tasol pikinini i laik, na sampela taim em i no laik kaikai, em i laik sindaun na kisim save tasol.’

Mista Ibuka i tok, sapos papamama i wet inap long taim pikinini i go long pilai-skul na nau ol i kirap na skulim pikinini, gutpela taim bilong skulim em i bin lus pinis. Long nau long ol pilai-skul planti pikinini i no save bihainim stretpela pasin. Olsem na paslain long pikinini i go long pilai-skul, papamama i mas skulim em long ol stretpela pasin.

Yumi ken save long dispela samting taim yumi skelim samting i bin kamap long wanpela pikinini i gat 6-pela krismas. Papa bilong em i tok: ‘Pikinini bilong mipela i save kalap long bas na go long skul. Em i save stap long bas 15 minit na kamap long skul. Long namba wan wik pikinini i go long skul, narapela pikinini i bin mekim pasin sem long em long bas. Na i no olsem dispela narapela pikinini i pilai tasol, nogat, em i mekim tru pasin sem.

‘Planti pikinini long wankain gret bilong pikinini bilong mipela i save go lukim ol piksa nogut wantaim papamama bilong ol. Ating sampela papamama i pret long lusim pikinini wantaim wanpela man o meri i save lukautim ol pikinini, olsem na ol i kisim pikinini i go long piksa wokabaut, maski em piksa nogut.

‘Mipela i kisim save olsem, samting mipela i bin mekim long skulim pikinini bilong mipela taim em i liklik yet, em i bikpela samting tru. Olsem: Mipela i bin singautim sampela manmeri i kam long haus na wanpela pikinini meri i gat 4-pela krismas i kam wantaim ol. Dispela pikinini meri na pikinini man bilong mipela i save maritpasin em samting bilong ol marit tasol. Tasol tupela pikinini i bin go long wanpela rum bilong pilai, na liklik meri em i laik pilai olsem pikinini bilong mipela i boipren bilong em. Na em i tokim pikinini bilong mipela long slip long plua. Taim em i mekim olsem, liklik meri ya i bin slip antap long em. Pikinini man bilong mipela i pret na em i singaut olsem: “Dispela pasin i bilong ol marit tasol!” Em i ranawe na taim em i mekim olsem, liklik meri i singaut olsem: “No ken tokim wanpela man!” ’​—Lukim Stat 39:12.

Ol stori mipela i laik kamapim nau i save kamap long planti taun. Em ol samting yu mas lainim pikinini long en taim em i liklik yet i go inap long taim em i bikpela.

Tupela pikinini man i gat 7-pela krismas i kot, long wanem, tupela i bin repim wanpela pikinini meri i gat 6-pela krismas. Tripela liklik pikinini man i bin mekim pasin sem long wanpela pikinini meri i gat 6-pela krismas. Wanpela pikinini man i gat 8-pela krismas i bin mekim pasin sodom long wanpela liklik pikinini i save go long pilai-skul. Wanpela pikinini man i gat 11-pela krismas i bin repim wanpela pikinini meri i gat 2-pela krismas. Sampela saveman i tok, ol dispela bikhet manki i bin kisim hevi taim ol i liklik yet, olsem sampela i bin mekim pasin sem long ol.

Yumi ken tingim samting i bin kamap long wanpela manki bilong truim dispela tok. Taim em i liklik tru smolmama bilong em i bin mekim pasin sem long em. Dispela meri i gat 20 krismas na em i mekim pasin sem long dispela pikinini taim em i gat 18 mun tasol i go inap long taim em i gat 30 mun. Olsem na taim dispela manki i gat 4-pela krismas tasol em i kirap long mekim pasin sem long ol pikinini meri. Taim em i kirap na go long skul em i no lusim dispela pasin, olsem na ol i rausim em long skul.

Skulim Ol Taim Ol i Yangpela Yet

Sapos papamama i no skulim gut pikinini taim em i liklik yet, dispela i save opim rot na pikinini bai bikhet. Na bihain ating em bai mekim sampela pasin nogut olsem: Bagarapim ol samting bilong narapela man, o kamap man bilong stil, o man bilong kilim i dai narapela man. Nau mipela bai stori long sampela samting olsem.

Ol polis i kotim wanpela pikinini i gat 9-pela krismas, long wanem, em i bin stil, na holim naip na pretim narapela pikinini, na em i bin kukim gras bilong wanpela pikinini meri. Tupela manki i gat 11-pela krismas i bin subim gan long maus bilong narapela manki na ol i stilim hanwas bilong em. Wanpela manki i gat 10-pela krismas i bin kros wantaim liklik meri i gat 7-pela krismas taim tupela i pilai. Dispela manki i kilim i dai dispela pikinini meri. Narapela manki i gat 10-pela krismas i bin sutim na kilim i dai pren bilong em na haitim em aninit long haus. Wanpela manki i gat 5-pela krismas tasol i bin subim wanpela liklik pikinini i go daun long longpela lata bilong haus i gat 5-pela plua. Liklik pikinini ya i dai. Wanpela manki i gat 13-pela krismas na tupela yangpela man ol i bin holim wanpela pikinini i gat 7-pela krismas na karim em i go. Ol i laik kisim mani long famili bilong em. Tasol paslain long ol i bin telefon long famili bilong pikinini na askim ol long mani, ol i bin planim dispela pikinini taim em i stap laip yet.

Na sampela lain yangpela i save raun olsem raskol wantaim gan na pretim ol man o pait wantaim ol narapela lain raskol. Wanpela nius (Seventeen) i tok, long Los Enjeles i gat ‘800 lain raskol na inap 100,000 yangpela i insait long ol dispela lain.’ Planti bilong ol dispela raskol em papa o mama i bin katim marit. Olsem na lain raskol i kamap olsem famili bilong ol dispela yangpela. Planti bilong ol i kalabus o ol i dai. Nau mipela laik kamapim sampela hap tok bilong ol pas em 3-pela yangpela i stap kalabus i bin raitim.

Namba wan pas: ‘Mi stap kalabus long wanem mi wantaim 3-pela moa i bin mekim pasin stil. Taim polis i kam mipela olgeta i bin ranawe. Tupela i ranawe i go long wanpela hap na mi wantaim narapela i ranawe i go long narapela hap. Tasol dok bilong polis i siksti na holim mipela. Taim mi lusim kalabus mi laik mekim gutpela pasin na bai mi no ken stap olsem man nating. Bipo mi no save laikim skul, mi ting em hatwok tru. Tasol kalabus em hatwok moa!’

Namba tu pas: ‘Mi gat 8-pela krismas taim mi lusim Meksiko na kam long Amerika. Taim mi gat 12-pela krismas mi insait long lain raskol. Planti taim mi raun long ka na holim gan na sutim ol man i wokabaut long rot. Taim mi gat 16 krismas, narapela i bin sutim mi na klostu mi dai. Olsem na mi tok tenkyu long Bikpela em i no larim mi i dai, long wanem, mi no redi long i dai. Nau mi gat ol liklik hul long lek bilong mi, em ol katres i bin mekim. Olsem na mi tokaut long yupela​—no ken insait long lain raskol​—nogut yupela i stap olsem mi​—mi stap kalabus, na lek bilong mi i bagarap!’

Namba tri pas: ‘Mi kamap raskol taim mi gat 11-pela krismas. Inap 4-pela taim ol man i bin sutim mi long naip, na inap 3-pela taim ol i bin sutim mi long gan, na planti taim ol i bin holim mi na paitim mi. Wanpela samting i no bin kisim mi yet, em indai. Kirap long taim mi gat 13 krismas mi redi long dai, na nau mi gat 16 krismas. Nau mi mas stap kalabus 8-pela mun. Tasol yu inap abrusim ol dispela samting i bin kisim mi sapos yu no insait long wanpela lain raskol.’

Nogut Taim i Lus Nating

Yu no ken ting, sapos yu no skulim pikinini taim em i liklik yet em bai kamap pikinini nogut olsem ol pikinini yumi bin stori long ol. Tasol sapos yu no skulim pikinini em inap kamap bikhet na mekim sampela pasin nogut, o kamap raskol, o go kalabus, o dai.

Sapos sampela pasin bilong pikinini i no stret taim ol i liklik na yu stretim, dispela i no hatwok. Tasol sapos yu wet inap long taim em i bikpela liklik, bai yu hatwok tru. Gutpela taim bilong stretim pikinini em long taim em i no go yet long skul, long wanem, bikpela hap taim em i stap wantaim yu, na em i no save raun wantaim ol narapela man. Sapos yu no pas gut wantaim pikinini taim em i liklik yet, bai yu hatwok long pas gut wantaim em taim em i bikpela liklik. Olsem na olgeta papamama i no ken les long skulim pikinini taim rot i op yet. Sapos ol i hatwok long mekim olsem, ol na pikinini tu bai kisim planti blesing.​—Matyu 7:​16-20.